Επιστροφή στην αρχική σελίδα

Τα ρέματα της Αττικής

Χάρτης της Αθήνας του 1908 με πρόσθετα στοιχεία του 1923, όπου φαίνονται και τα ρέματα της Αθήνας http://ids.lib.harvard.edu/ids/view/10812340?buttons=y

Για τον νόμιμο τρόπο που μπορεί να χτίζει κανείς ακόμη και σήμερα πάνω σε ρέματα: Κάντε κλικ εδώ

Για τον Άγιο Αντώνιο στε ρέμα του Χαλανδρίου

Οι πρόσφατες καταστροφές από πλημμύρες στο Θριάσιο Πεδίο ήταν μάλλον αναμενόμενες εξ αιτίας ανθρωπίνων πράξεων και παραλείψεων που χρόνια τώρα έχουν αφήσει ολόκληρες περιοχές στο έλεος κάθε έντονης βροχόπτωσης. Ο Καθηγητής του ΕΜΠ Γιώργος Τσακίρης και πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων μιλάει για Ανοχύρωτες πόλεις. (Κυριακάτικη 14-11-99)

Επιστροφή στην αρχή

Ο Χρ. Αγγελόπουλος γενικός διευθυντής λειτουργίας δικτύων και εγκαταστάσεων της ΕΥΔΑΠ αποκαλύπτει ότι από τη στιγμή που θα εντοπιστεί μια παρανομία π.χ. ένα αυθαίρετο μέσα σε ρέμα και θα συνταχθεί πρωτόκολλο κατεδάφισης, μπορεί να χρειαστούν και 10 χρόνια μέχρι να τελεσιδικήσει το θέμα και να αντιμετωπιστεί η παρανομία. (Ελευθεροτυπία 19-11-99)

Επιστροφή στην αρχή

Το Συμβούλιο της Επικρατείας πήρε μια σημαντική θέση για την προστασία των ρεμάτων εν γένει. Έκρινε παράνομο το σχέδιο ΠΔ του ΥΠΕΧΩΔΕ "για καθορισμό οριογραμμών ρεμάτων" στο Δήμο Σταγείρων-Ακάνθου Χαλκιδικής. Επικαλούμενο το σύνταγμα και την 43/2000 απόφασή του έκρινε ότι:

Πριν από κάθε πολεοδομική διαρρύθμιση σε χώρους όπου υπάρχουν ρέματα πρέπει να διενεργείται η αποτύπωσή τους και ο καθορισμός της οριογραμμής τους μετά από ειδική μελέτη

Η έκταση που καταλαμβάνουν τα ρέματα δεν επιτρέπεται να χαρακτηρίζεται ως χώρος οικοδομήσιμος ή προοριζόμενος για την ανέγερση κοινωφελών κτιρίων

Τα ρέματα ως στοιχεία περιβάλλοντος τυγχάνουν ιδιαίτερης προστασίας από τη νομοθεσία, η οποία αποβλέπει στη διατήρηση της φυσικής τους κατάστασης και στη διασφάλιση της λειτουργίας τους ως μέσων απορροής των υδάτων και ως φυσικών αεραγωγών.

Επίσης, το ΣτΕ αναφέρει ότι το ΠΔ υπαγορεύτηκε από μη νόμιμα κριτήρια που απέβλεπαν στην παγιοποίηση της υφιστάμενης κατάστασης δόμησης (Ριζοσπάστης 22-2-2000)

Επιστροφή στην αρχή

 Από ... θαύμα φαίνεται πως δεν θρηνούμε περισσότερα θύματα σε κάθε νεροποντή, η οποία συνήθως αναγορεύεται “ακραίο καιρικό φαινόμενο”. Η λαϊκή αυτή υποψία επιβεβαιώθηκε με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο από την νέα υπουργό ΠΕΧΩΔΕ. Η Βάσω Παπανδρέου, παρουσιάζοντας την πεντασέλιδη έκθεση των ελεγκτών δημοσίων έργων, για τις αιτίες των προβλημάτων του περασμένου Σαββατοκύριακου, παραδέχθηκε ότι η Αττική παραμένει ανοχύρωτη. Εχουν παραδοθεί ή κατασκευάζονται την τελευταία οκταετία έργα, αλλά, όπως είπε, αντιστοιχούν μόνο στο 40% σε σχέση με αυτά που απαιτούνται για την αντιπλημμυρική προστασία της πρωτεύουσας. Από τα στοιχεία που έχει το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ προκύπτει ότι η πιο ευάλωτη περιοχή είναι τα Μεσόγεια, όπου τα αντιπλημμυρικά έργα είναι άγνωστα. Η κατάσταση επιδεινώνεται από τη ραγδαία οικιστική ανάπτυξη και κυρίως από τα νέα έργα που ανατρέπουν την υδρολογική ισορροπία της περιοχής. Ακόμη και το νέο αεροδρόμιο κατασκευάστηκε χωρίς να έχει προηγηθεί η δημιουργία δικτύου απορροής των νερών της βροχής και ενώ ήταν γνωστό ότι το “Ελευθέριος Βενιζέλος” επιδεινώνει τα δεδομένα, αφού αγροτική γη με μεγάλη απορροφητικότητα μετατράπηκε σε δρόμους και διαδρόμους προσγείωσης όπου όμως δεν “προσγειώνονται” τα νερά της βροχής... Ως λύση ανάγκης επιλέχθηκε η δημιουργία τεχνητής λίμνης, όπου συγκεντρώνονται τα νερά. Ομως οι ελεγκτές, που επισκέφθηκαν το χώρο, προειδοποιούν ότι σε περίπτωση υπερχείλισης της λίμνης η γύρω κατοικημένη ζώνη απειλείται με πλημμύρες. Τα Μεσόγεια επιβαρύνονται επίσης από την Αττική Οδό, αλλά και τα ολυμπιακά έργα που έχουν χωροθετηθεί. Η λύση, σύμφωνα με την υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, θα έρθει με τις παρεμβάσεις στον ξεροπόταμο Ερασίνο, όπου όμως δεν έχουν ολοκληρωθεί ούτε καν οι μελέτες. Απαιτούνται επίσης και άλλα έργα μικρότερης κλίμακας, το κόστος των οποίων υπολογίζεται σε 20 δισ. δραχμές. (Χ. ΤΖ. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 11/11/2001)

Επιστροφή στην αρχή

Αττική: 278 σημεία, υποψήφια για σωσίβιο
4.154 χλμ. ρεμάτων “φωτογραφίζονται” ως υπεύθυνα για τις πλημμύρες
Τα ρέματα είναι τελικά οι ... συνήθεις ύποπτοι σε όλες τις μεγάλες πλημμύρες. Οσο διαρκούν τα προβλήματα, δέχονται τα αναθέματα και τα μοιρολόγια, για να ξεχαστούν όμως την επομένη Είναι ενδεικτικό ότι από το 1996 η πολιτική ηγεσία του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ είχε προαναγγείλει ότι είναι θέμα ημερών η προώθηση απόφασης για τους όρους δόμησης γύρω από τα ρέματα, αλλά... “έκτοτε αγνοείται η τύχη της”. Το ίδιο συμβαίνει και με το σχέδιο νόμου που είχε αναλάβει να ετοιμάσει η ΕΥΔΑΠ, το ολοκλήρωσε στις αρχές του 1999 και από τότε δεν έχει δει ούτε το κατώφλι της Βουλής. Η κρατική εταιρεία έχει ξεκινήσει την καταγραφή όλων των ρεμάτων της Αττικής, έχει εντοπίσει τις καταπατήσεις, αλλά... “πέρα βρέχει”. Δεν έχει κατεδαφιστεί ούτε ένα κτίσμα που έχει χτιστεί σε κοίτη. “Αν δεν γίνουν κατεδαφίσεις, σε λίγο όταν βρέχει θα μοιράζουμε σωσίβια και βάρκες”, μας είπε χαρακτηριστικά στέλεχος της ΕΥΔΑΠ, διευκρινίζοντας ότι η εταιρεία δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα, η οποία περιφέρεται στα... αζήτητα μεταξύ των υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Εσωτερικών, της Περιφέρειας, των νομαρχιών και των δήμων. Τα πρώτα στοιχεία από τις καταγραφές της ΕΥΔΑΠ στα ρέματα και τις άλλες επικίνδυνες ζώνες είναι αποκαλυπτικά και πολλαπλασιάζουν τις ευθύνες των αρμόδιων κυβερνητικών οργάνων που ανέχονται αυτή την εικόνα. Συγκεκριμένα:
* Εντοπίστηκαν 278 μελανά σημεία στο Λεκανοπέδιο, σε κατοικημένες και αδόμητες περιοχές, που κινδυνεύουν σε περίπτωση νεροποντής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πάνω από το 15% των ρεμάτων έχουν καταπατηθεί και απειλούν να καταστρέψουν περιουσίες, αλλά και ανθρώπινες ζωές.
* Τη θλιβερή πρωτιά από άποψη επικινδυνότητας κατέχουν οι δήμοι της παραλιακής ζώνης του Σαρωνικού, όπου εντοπίστηκαν 51 “μαύρες τρύπες”. Ακολουθούν τα Μεσόγεια με 50 σημεία, το Λεκανοπέδιο Αττικής με 46, τα νότια Μεσόγεια με 39, η ευρύτερη ζώνη Πειραιά-Σαλαμίνας με 38, το Θριάσιο Πεδίο με 37, ενώ ο Μαραθώνας έχει 17.
* Το συνολικό μήκος των ρεμάτων της Αττικής υπολογίζεται σε 4.154 χιλιόμετρα, από τα οποία ενδιαφέρον παρουσιάζουν περίπου 2.900. Τα υπόλοιπα αποτελούν απολήξεις σε ορεινούς όγκους. Από αυτά τα επίμαχα έχουν καταπατηθεί τα 450 χλμ., ενώ μόλις σε 187 χλμ. έχουν γίνει τα απαραίτητα τεχνικά έργα.
* Οι πιο ασφαλείς περιοχές βρίσκονται μέσα στο Λεκανοπέδιο, όπου σε μήκος ρεμάτων 685 χιλιομέτρων έχουν καταπατηθεί τα 45,5 χλμ. και έχουν γίνει έργα μόνον σε 78,5.
* Στον αντίποδα βρίσκονται τα Μεσόγεια και ο Μαραθώνας, όπου δεν υπάρχει ούτε δείγμα αντιπλημμυρικού έργου. Δεν είναι σε καλύτερη μοίρα τα νότια Μεσόγεια, όπου σε συνολικό μήκος ρεμάτων 506 χιλιομέτρων έχουν καταπατηθεί τα 99,5 και έχουν γίνει διευθετήσεις μόνον σε 6! Στον ίδιο παρονομαστή και το Θριάσιο Πεδίο, όπου σε μήκος ρεμάτων 889 χιλιομέτρων έχουν καταπατηθεί τα 88,1 και έχουν γίνει έργα μόλις σε 3 χιλιόμετρα.
* Η λεκάνη του ανατολικού και βόρειου Σαρωνικού θεωρείται αρκετά ασφαλής, αφού το συνολικό μήκος των ρεμάτων ανέρχεται σε 243 χιλιόμετρα. Εργα έχουν γίνει σε 67,5 χιλιόμετρα, ενώ οι καταπατήσεις είναι 28,9. Στην ευρύτερη περιοχή Πειραιά-Σαλαμίνας, με μήκος ρεμάτων 279 χιλιομέτρων έχουν καταπατηθεί 31,6 και έχουν γίνει έργα σε 17.
Το πρόγραμμα καταγραφής που ξεκίνησε η ΕΥΔΑΠ αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα σε ένα χρόνο. Πρόκειται για ένα σύστημα που στηρίζεται στις τελευταίες εξελίξεις της πληροφορικής, με στόχο τη δημιουργία μητρώου ρεμάτων. Θα δίνεται η δυνατότητα να υπάρχει ανά πάσα στιγμή η πλήρης εικόνα των ρεμάτων και σε συνδυασμό με μετεωρολογικά στοιχεία να προβλέπει τις περιπτώσεις μεγάλης πλημμύρας. Το κόστος αυτού του προγράμματος ανέρχεται σε 500 εκ., ποσό μηδαμινό μπροστά στα οφέλη που προκύπτουν για την αντιπλημμυρική προστασία στο Λεκανοπέδιο. Ολόκληρη η Αττική χωρίστηκε σε επτά μεγάλα υδρολογικά διαμερίσματα, στα οποία διακρίνονται συνολικά 160 λεκάνες απορροής. Από αυτές θεωρούνται σημαντικές οι 71. Υπολογίστηκαν οι πλημμυρικές παροχές της 10ετίας, της 20ετίας και της 50ετίας και με βάση αυτά τα δεδομένα εντοπίστηκαν 278 κομβικά σημεία, που βρίσκονται διασπαρμένα σε περιοχές δομημένες και αδόμητες.
**“Από το 1994 έως το 2000 το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ διέθεσε 220 δισ. δρχ. για αντιπλημμυρικά έργα, έναντι 12-13 δισ. της περιόδου 1990-94”, δήλωσε χθες ο γραμματέας του ΠΑΣΟΚ Κ. Λαλιώτης, “ξεχνώντας” ότι κατά την τριετή διακυβέρνηση της χώρας από τη Ν.Δ. διανύσαμε περίοδο έντονης ξηρασίας. (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 07/11/2001)

Επιστροφή στην αρχή

Σκουπιδότοποι τα ρέματα της Aττικής

• Γέμισαν με αυθαίρετα, μπάζα, σκουπίδια, τσιμέντα και απόβλητα με την ανοχή των δήμων
• Σκουπιδότοποι και μάλιστα με ευθύνη των δήμων έχουν καταντήσει τα ρέματα που έχουν απομείνει στην Αττική.

Αυτό προκύπτει από τις αυτοψίες και καταγραφές που έχει κάνει στα ρέματα της Αττικής η νεοσύστατη Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις που δείχνουν την αδράνεια και αμέλεια της Πολιτείας, αναφέρουν οι επιθεωρητές περιβάλλοντος, είναι τα ρέματα του Κηφισού και του Χαλανδρίου. Παρ' όλο που υπάρχουν προεδρικά διατάγματα που τα προστατεύουν, ρυπαίνονται και καταπατώνται καθημερινά. Στο Χαλάνδρι λειτουργούν παράνομα μέσα στην A ζώνη προστασίας κέντρα διασκέδασης και γηροκομείο που δεν τα σφραγίζει ο δήμος, ενώ αρκετές είναι οι κατοικίες που βρίσκονται μέσα στο ρέμα.

“Παρατηρείται συστηματική καταστροφή των ρεμάτων. Ελάχιστα έχουν σήμερα φυσική ροή”, τονίζει στα “NEA” η Γενική Επιθεωρήτρια Περιβάλλοντος, αρχιτέκτων - πολεοδόμος κ. Μαργαρίτα Χονδρού - Καραβασίλη. Αυθαίρετες κατασκευές, μπάζα, σκουπίδια, τσιμέντο, απόβλητα και ελάχιστο πράσινο είναι η εικόνα που αντίκρυσαν οι επιθεωρητές σχεδόν σε όλα τα ρέματα της Αττικής.

Στον Κηφισό οι επιθεωρήσεις έχουν καταγράψει δεκάδες παρανομίες και αυθαιρεσίες από παράγκες έως μεγάλες βιομηχανίες που βρίσκονται μέσα στην A ζώνη.

Έληξε και η προθεσμία

Μάλιστα, από τις 27 Ιουνίου έληξε η δεκαετής προθεσμία που είχε δοθεί στις βιομηχανίες να απομακρυνθούν από την A ζώνη. Καμία όμως δεν έχει φύγει. Την ίδια στιγμή, παράνομοι αγωγοί βιομηχανιών εξακολουθούν να ρίχνουν τα απόβλητά τους στο ποτάμι.

Όσο για τα υπόλοιπα ρέματα (ανάμεσά τους των Πικροδάφνης, Ασωπού, Αγ. Αννης, Πύρνας κ.λπ.) επικρατεί... χάος παρανομιών και αυθαιρεσιών. Οι τρεις κύριες πληγές που έχει καταγράψει η Επιθεώρηση Περιβάλλοντος είναι η αυθαίρετη δόμηση - είτε παράγκες είτε... βίλες -, τα οδικά έργα από τους δήμους που γίνονται χωρίς άδειες και μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και η ρύπανση από εργοστάσια.

“Χρειάζονται έργα συντήρησης και αστυνόμευσης των ρεμάτων”

H ΛΟΓΙΚΗ που επικρατεί εδώ και χρόνια στην Ελλάδα, “χρησιμοποιούμε τα ρέματα απλώς για να ξεφορτωθούμε το νερό”, είναι μία από τις αιτίες για την εικόνα καταστροφής που παρουσιάζουν σήμερα τα ρέματα της Αττικής. Αυτό τονίζει στα “NEA” ο καθηγητής κ. Γεώργιος Τσακίρης στη Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Έχει αποδειχθεί πλέον, αναφέρει ο κ. Τσακίρης, ότι τα ρέματα είναι χρήσιμο να μένουν ανοιχτά και όχι να μετατρέπονται σε κλειστούς αγωγούς, διότι αποτελούν ελεύθερους χώρους, χώρους διέλευσης του αέρα. Παρ' όλα αυτά, δήμοι και αρχές εξακολουθούν να έχουν τη λογική τού... “ξεφορτώνομαι το νερό με το ρέμα”. Όπως προσθέτει, η Πολιτεία έχει αντιληφθεί τα τελευταία χρόνια ότι πρέπει να κάνει μελέτες για ανοιχτά ρέματα, αλλά αυτό δεν αρκεί. “Απαιτούνται έργα συντήρησης, αστυνόμευσης”. http://ta-nea.dolnet.gr/

Επιστροφή στην αρχή

Τα παλιά ποτάμια του Λεκανοπεδίου της Αθήνας

Έρευνα "Εναλλακτικές πρακτικές παρέμβασης στα ρέματα έχει πραγματοποιήσει το ΕΜΠ (Τμήματα Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών), όπου φαίνονται διαχρονικά οι λόγοι που σήμερα έχει απομείνει μόλις το 10% των ρεμάτων.

Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι δομημένες επιφάνειες στην Αθήνα κάλυπταν το 25% της έκτασης του Λεκανοπεδίου. Μετά το 1975 καλύφθηκε το 75% του Λεκανοπεδίου από κατοικίες και δρόμους-δίκτυα. Οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν μόλις το 4%. (Εξουσία 11-1-99)

Επιστροφή στην αρχή

Στη Θεσσαλονίκη συγκροτήθηκε πρωτοβουλία 7 περιβαλλοντικών οργανώσεων για τη σωτηρία των ρεμάτων και των περιαστικών δασών της Θεσσαλονίκης (Εποχή 31-10-99)

Επιστροφή στην αρχή

Εδώ και χρόνια έχει εκπονηθεί στο ΥΠΕΧΩΔΕ σχέδιο νόμου που με τις ρυθμίσεις επιχειρούσε να θέσει κανόνες για την "απρόσκοπτη φυσική λειτουργία των ρεμάτων" αλλά και να απεμπλέξει τις νεφελώδεις συναρμοδιότητες, συγκεντρώνοντάς τες (αστυνόμευση, συντήρηση, καθαρισμός, αντιπλημμυρικά έργα, προστασία) σε έναν φορέα κατά περιοχή ή περιοχές. "Διέρευσε", εντελώς συμπτωματικά μετά από πλημμύρες μερικές φορές, και δεν κατατέθηκε ποτέ στη Βουλή. Το σχέδιο νόμου υπό τον τίτλο "Δόμηση πλησίον υδατορευμάτων και προστασία αυτών", προέβλεπε τα αυτονόητα για να περισωθεί ό,τι απέμεινε σε μια ευνομούμενη πολιτεία. Δηλαδή οριοθέτηση ζώνης του ρέματος και καθορισμός περιοχών προστασίας, παραρεμάτιων ελεγχόμενης δόμησης, η δυνατότητα διάνοιξης μπαζωμένων ρεμάτων, απαλλοτρίωσης των ιδιοκτησιών εντός των ρεμάτων αλλά και το "άπιαστο όνειρο"... κατεδαφίσεις αυθαιρέτων μετά την οριοθέτηση. Το νομοσχέδιο διαπνεόταν από την παράλογη... λογική κατά τους κρατούντες, αντιμετώπισης των ρεμάτων ως "σχηματισμούς του εδάφους και εξελισσόμενα συστήματα αυτού, τα οποία συμμετέχουν στη λειτουργία φυσικών διεργασιών, διαμορφώνουν στις κοίτες και στον περιβάλλοντα χώρο τους συγκεκριμένο και ιδιαίτερο φυσικό οικοσύστημα και επηρεάζουν σημαντικά το περιβάλλον". Μεταξύ άλλων το νομοσχέδιο, με 20 άρθρα κατέτασσε τα ρέματα (ξεροπόταμοι, χείμαρροι, ρυάκια κ.λπ.) σε κύρια (όσα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον ή παρουσιάζουν υψηλό βαθμό επικινδυνότητας πλημμύρας) και δευτερεύοντα, ενώ τμήματά τους μπορούν να χαρακτηρισθούν "ιδιαίτερου ενδιαφέροντος". Ως ζώνη του ρέματος περιγράφεται η εδαφική ζώνη που περικλείεται μεταξύ των οριογραμμών, παραμένει αδόμητη, είναι κτήμα κοινόχρηστο και ανήκει στο δημόσιο το οποίο την προστατεύει και τη διαχειρίζεται. Η έκταση της ζώνης θεωρείται εκτός σχεδίου περιοχή και δεν συνυπολογίζεται στο ποσοστό των κοινόχρηστων χώρων. Για τα ρέματα που έχουν διευθετηθεί ή υποκατασταθεί η ζώνη περιλαμβάνει τουλάχιστον το πλάτος του ρέματος ή του τεχνικού έργου και μια εφαπτόμενη λωρίδα εδάφους εκατέρωθεν αυτού. Η ζώνη αυτή πρέπει να είναι τουλάχιστον 3 μέτρα. Σε επαφή με τη ζώνη καθορίζονται περιοχές προστασίας του ρέματος. Για τις εντός σχεδίου περιοχές συμπεριλαμβάνονται στους κοινόχρηστους χώρους και επιτρέπονται χρήσεις κοινόχρηστου πράσινου, υπαίθριας αναψυχής, πεζόδρομου και δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας κατά μήκος των ορίων της περιοχής προστασίας. Για τις εκτός σχεδίου, οι χρήσεις και τα μέτρα προστασίας καθορίζονται με υπουργικές αποφάσεις, ενώ μπορεί να επιτραπεί και γεωργική χρήση. Ορίζονται περιοχές ελεγχόμενης δόμησης στις οποίες τα κτίρια δεν επιτρέπεται να έχουν ύψος άνω των 11 μέτρων, τα οικόπεδα να βαρύνονται με μεταφορά συντελεστή δόμησης και το ποσοστό κάλυψης να υπερβαίνει το 0,40. Σε κάθε περιφέρεια συγκροτείται μόνιμη "περιφερειακή επιτροπή υδατορευμάτων" με απόφαση του γενικού γραμματέα και σε κάθε νομαρχιακή αυτοδιοίκηση "νομαρχιακή υπηρεσία υδατορευμάτων" αρμόδια για την εξασφάλιση της ομαλής ροής των υδάτων, την αστυνόμευση και συντήρηση, την αντιπλημμυρική προστασία, εκπόνηση μελετών, εκτέλεση έργων διευθέτησης κ.λπ. Ο χαρακτηρισμός, η οριοθέτηση των ζωνών και ο καθορισμός των περιοχών προστασίας τους γίνεται με απόφαση του γενικού γραμματέα περιφέρειας ή του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ. Με την έναρξη της διαδικασίας οριοθέτησης μπορεί να εκδοθεί απόφαση για αναστολή χορήγησης οικοδομικών αδειών ή οικοδομικών εργασιών στην υπό μελέτη περιοχή.
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης στην περιοχή των οποίων βρίσκεται ένα ρέμα, είναι δυνατόν να συγκροτήσουν κοινό φορέα διαχείρισης με σκοπό την ενιαία αντιμετώπιση των θεμάτων προστασίας, ανάδειξης, αναβάθμισης και συντήρησής τους. Στους φορείς αυτούς με κοινές υπουργικές αποφάσεις είναι δυνατόν να μεταβιβάζονται αρμοδιότητες των νομαρχιακών ή άλλων υπηρεσιών (αντιπλημμυρική προστασία, αντιμετώπιση ρύπανσης, προστασία του περιβάλλοντος). (Αυγή 11-11-01)

Επιστροφή στην αρχή

Τα ρέματα της Αττικής που εξαφανίστηκαν...

Γιωργος Λιαλιος

Νέες προδιαγραφές, ώστε να αντέχουν μεγαλύτερες ποσότητες υδάτων, πρέπει να αποκτήσουν τα αντιπλημμυρικά έργα. Οπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, η μετατροπή εκτεταμένων εκτάσεων από γεωργικές σε αστικές, σε συνδυασμό με την καταπάτηση ή την υπόγεια διευθέτηση ρεμάτων και χειμάρρων οδηγούν σε αύξηση των ποσοτήτων υδάτων που δεν βρίσκουν διέξοδο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πλημμυρικών φαινομένων. Αυτό, σε συνδυασμό με τις ήδη αισθητές κλιματικές αλλαγές θα οδηγήσει τα επόμενα χρόνια σε μεγέθυνση του προβλήματος, ειδικά σε περιοχές που δομούνται με ταχείς ρυθμούς, όπως η ανατολική Αττική.

Καθώς το κλίμα μεταβάλλεται, τα καιρικά φαινόμενα όπως οι βροχοπτώσεις γίνονται πιο ακραία, με τις γνωστές συνέπειες. «Τα τελευταία γεγονότα στη βόρεια Ελλάδα αποδεικνύουν ότι πρέπει πλέον να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας τις κλιματικές αλλαγές στο σχεδιασμό των έργων», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιώργος Τσακίρης, καθηγητής διαχείρισης υδατικών πόρων στο ΕΜΠ και διευθυντής του Κέντρου Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων. «Οπως λοιπόν μεταβάλλαμε σταδιακά τον αντισεισμικό κανονισμό προς το αυστηρότερο, το ίδιο πρέπει να πράξουμε με τις προδιαγραφές των αντιπλημμυρικών έργων».

Η ισχυροποίηση των βροχοπτώσεων και η δόμηση εκτεταμένων περιοχών αυξάνουν τις ποσότητες νερού που αναζητούν διέξοδο. «Οταν μια περιοχή δομείται και από γεωργική μετατρέπεται σε οικιστική γίνεται αδιαπέραστη για το νερό, καθώς δεν υπάρχει ελεύθερο έδαφος για να το απορροφήσει», λέει ο κ. Τσακίρης. «Ειδικά στα Μεσόγεια, το πρόβλημα θα είναι μεγαλύτερο στο μέλλον. Εκτός των άλλων, η περιοχή έχει πολλά ρέματα, ενώ το νερό δεν συγκρατείται στην Πεντέλη που έχει καεί και καταπατηθεί συστηματικά». Αθροιστικά, το «μπάζωμα» ρεμάτων ή η υπόγεια διευθέτησή τους επιβαρύνει την ήδη δύσκολη κατάσταση. «Η πίεση για δόμηση στις παραρεμάτιες περιοχές είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα να «εξαφανίζονται» ρέματα, ή να μην υπάρχει χώρος να ανοιχτούν, στην περίπτωση που δεχθούν μεγαλύτερες ποσότητες υδάτων από μια ισχυρή νεροποντή». Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με μελέτη του Εργαστηρίου Εγγειοβελτιωτικών Εργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα του λεκανοπεδίου της Αττικής έχουν μειωθεί από 1.280 χιλιόμετρα το 1945 σε 434 χιλιόμετρα σήμερα (συνολική μείωση κατά 66,4%), ενώ μεγάλα ρέματα όπως ο Ιλισός και ο Ποδονίφτης καλύφθηκαν ή διευθετήθηκαν εξ’ολοκλήρου. Καθημερινή 10-10-06

Επιστροφή στην αρχή

20 περιοχές υποψήφιες για πλημμύρα

Του Κασιανού Τζέλλη

Πάνω από είκοσι περιοχές σε όλη την Aττική, ακόμα και στο κέντρο της Aθήνας, βρίσκονται στο «κόκκινο», και σύμφωνα με τα στοιχεία του YΠEXΩΔE και του TEE παραμένουν ουσιαστικά αθωράκιστες σε ό,τι αφορά στις πλημμύρες. Kι από ό,τι φαίνεται θα παραμείνουν για πολλά χρόνια ακόμα, αφού απαιτούνται τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ για να υλοποιηθούν όλα τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα στην Aττική. Ποσό που είναι αδύνατον, με βάση την πολιτική του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, να δοθεί.

Mάλιστα, το θέμα αποτέλεσε και σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ του YΠEXΩΔE και του υπουργείου Oικονομίας, με τελευταία πράξη τις πλημμύρες στη Θεσσαλονίκη, όπου ο κ. Σουφλιάς έθιξε και πάλι το θέμα της μη διάθεσης των απαραίτητων κονδυλίων.

Περιοχές στο «κόκκινο»

O φετινός χειμώνας προδιαγράφεται δύσκολος και ήδη πολλές περιοχές της χώρας έχουν πληγεί από έντονα φαινόμενα πλημμύρων. Όπως αναφέρουν, μάλιστα, στελέχη του TEE, είναι θέμα χρόνου να πληγεί και η Aττική, και ειδικά οι περιοχές όπου σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία βρίσκονται στο κόκκινο. Aυτές είναι: H Nίκαια, το Mοσχάτο, η Hλιούπολη, ο Pέντης, το Xαλάνδρι, η Aγία Παρασκευή, η Γλυφάδα, το Nέο Φάληρο, το Παλαιό Φάληρο στην περιοχή του ρέματος Πικροδάφνης, ο Άγιος Δημήτριος, η Δάφνη, ο Άλιμος, ολόκληρη η περιοχή που διανύει το ρέμα του Ποδονίφτη, άλλα και ο Kηφισός στο τμήμα βόρεια των Tριών Γεφυρών, όπου η κοίτη χρειάζεται επειγόντως διάνοιξη και κατεδάφιση όλων των αυθαίρετων κτισμάτων, ο Mαραθώνας και η Nέα Mάκρη, ειδικά μετά την αποψίλωση λόγω πυρκαγιών της Πεντέλης, η Pαφήνα, η Παλλήνη, το Mαρκόπουλο, η Bραυρώνα, η περιοχή πέριξ του αεροδρομίου, ο Ωρωπός, άλλα και περιοχές στο κέντρο της Aθήνας, και κυρίως οι πλατείες Bάθη και Aττικής, ο Kεραμικός και ο Bοτανικός. Σε καλύτερη μοίρα δεν είναι η Δυτική Aττική και ειδικότερα το Θριάσιο Πεδίο, παρά τις παρεμβάσεις που έγιναν στην περιοχή της Xαλυβουργικής, όπου η εθνική οδός ουσιαστικά λειτουργούσε ως τείχος.

Kι όλα αυτά είναι λογικά από τη στιγμή που τα μόνα σοβαρά αντιπλημμυρικά έργα που έχουν γίνει στην Aττική είναι αυτά που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο κατασκευής της Aττικής Oδού και του Kηφισού. Bασική αιτία για όλα αυτά είναι το γεγονός ότι η E.E. δεν χρηματοδοτεί αντιπλημμυρικά έργα και το οικονομικό επιτελείο της εκάστοτε κυβέρνησης δεν τα θεωρεί έργα προτεραιότητας.

Aυτή τη στιγμή, για να «βγει» ο χειμώνας απαιτούνται άμεσα, σύμφωνα με τις νομαρχίες της Aττικής, τουλάχιστον 4 εκατ. ευρώ για παρεμβάσεις, όπως ο καθαρισμός των ρεμάτων (120 χλμ. συνολικά στο λεκανοπέδιο και άλλα 300 χλμ. στην Aνατολική Aττική). Έργα και παρεμβάσεις, όμως, που κανένας δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει ότι θα λειτουργήσουν, αφού τα αντιπλημμυρικά έργα στην Eλλάδα συνεχίζονται να υλοποιούνται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα νέα δεδομένα και οι νέες συνθήκες σε ό,τι αφορά τα καιρικά φαινόμενα και τις ποσότητες βροχής. Tο σημαντικότερο πρόβλημα που πρέπει να επιλυθεί είναι τα μπαζωμένα ρέματα, αλλά η κεντρική εξουσία αποφεύγει, λόγω πολιτικού κόστους, να προβεί σε κατεδαφίσεις. Eίναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα στην Aττική δεν υπάρχει κανένα ρέμα που να μην συναντά τσιμέντο στο διάβα του, ενώ 450 χλμ. ρεμάτων... ανήκουν πλέον στην ιστορία!

Στέλνουν sos

Tο TEE, μάλιστα, κατηγορεί την κεντρική διοίκηση για εφησυχασμό και ζητά να εφαρμοστούν μέτρα που προτείνει εδώ και τριάντα χρόνια, τα οποία αφορούν τον καθαρισμό των ρεμάτων και την αποτύπωση της όχθης τους, την επανεξέταση προγραμμάτων για την κάλυψη ορισμένων, τη δημιουργία περιφερειακής τάφρου γύρω από τα αστικά κέντρα της χώρας, τη φύτευση των ορεινών όγκων και τη διασφάλιση της κανονικής ροής των νερών της βροχής στις παραλιακές περιοχές. Eπισημαίνει ακόμα ότι τα μεγάλα αντιπλημμυρικά έργα δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς τα μικρά, ενώ διαπιστώνει ότι τα τελευταία χρόνια συρρικνώνονται οι διαθέσιμοι πόροι και κινδυνεύουν να χαθούν πόροι από το Tαμείο Συνοχής.

http://www.imerissia.gr/article.asp?catid=4667&subid=2&pubid=262226

Επιστροφή στην αρχή

ΑΣΩΠΟΣ: Αθώες οι επιχειρήσεις που ρυπαίνουν!

Ανενόχλητες θα συνεχίσουν στο εξής οι 18 επιχειρήσεις, που δικάστηκαν για τη ρύπανση του Ασωπού, να πετούν τα απόβλητά τους στον ποταμό, καταστρέφοντας το περιβάλλον και θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Οι «ποινές», που επέβαλε χτες το 3ο Πλημμελειοδικείο Θήβας, αγγίζουν τα όρια του εμπαιγμού προς τους μαζικούς φορείς, τους εργαζόμενους και τους κατοίκους Βοιωτίας και Αττικής, που χρόνια τώρα διεξάγουν έναν αγώνα προστασίας του ποταμού.

Να θυμίσουμε ότι τη μηνυτήρια αναφορά είχαν καταθέσει από το 2001 φορείς της περιοχής Ωρωπού και μετά από τρεις αναβολές και έξι χρόνια καθυστέρηση εκδικάστηκε τελικά η υπόθεση, που ταλανίζει χρόνια τους χιλιάδες εργαζόμενους της βιομηχανικής περιοχής Οινοφύτων, τους κατοίκους και την ευρύτερη περιοχή.

Σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου: Δύο επιχειρήσεις απαλλάχτηκαν εντελώς από τις κατηγορίες. Οι φάκελοι δέκα επιχειρήσεων θα διαβιβαστούν και πάλι στον εισαγγελέα με τη δικαιολογία ότι δεν κλήθηκαν να λογοδοτήσουν οι νόμιμοι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων και στις υπόλοιπες έξι επιχειρήσεις επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης από 3 έως 6 μήνες με τριετή αναστολή και τα αμελητέα για επιχειρήσεις χρηματικά «πρόστιμα» της τάξης των 3.000 έως 9.000 ευρώ.

«Πρόκειται για ένα παιχνίδι του κράτους, της σημερινής και της προηγούμενης κυβέρνησης, όπου δίνοντας εντολή σε κάποιες κρατικές υπηρεσίες να "ελέγξουν" - έστω - κάποιες επιχειρήσεις, τα "μαγείρεψαν" ώστε να τις αθωώσουν», είπε στον «Ρ» ο Βαγγέλης Ξένος, μέλος του Γραφείου Περιοχής Ανατολικής Στερεάς και Εύβοιας του ΚΚΕ. «Η λύση δε βρίσκεται στις αίθουσες των δικαστηρίων. Οι εργαζόμενοι της περιοχής και οι κάτοικοι να συνειδητοποιήσουν ότι το πρόβλημα είναι πολιτικό, ότι η εξουσία αυτή καλύπτει πλήρως την ασυδοσία των επιχειρήσεων που κερδοσκοπούν σε βάρος της υγείας χιλιάδων ανθρώπων. Εχει έρθει πια ο καιρός να τιμωρήσουν όχι μόνο τις επιχειρήσεις, αλλά και τους προστάτες τους σε πολιτικό επίπεδο».

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 20/6/2007

Επιστροφή στην αρχή

Επικίνδυνα τα υπόγεια νερά της Αττικής

Βαρέα μέταλλα, λύματα, βιομηχανικά απόβλητα, φυτοφάρμακα από τον υδροφόρο ορίζοντα καταλήγουν στο τραπέζι μας

Τα υπόγεια νερά της Αττικής είναι μολυσμένα. Βαρέα μετάλλα, υπολείμματα φυτοφαρμάκων, βακτήρια, μαγνήσιο, νάτριο, χλώριο και άλλες επικίνδυνες ουσίες δηλητηριάζουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Aυτή είναι η θλιβερή πραγματικότητα. Οι συνέπειες είναι σημαντικότερες απ' ό,τι ίσως φανταζόμαστε. Eλάχιστες είναι πλέον οι πηγές και οι γεωτρήσεις που μπορούν να παρέχουν πόσιμο νερό, αυξάνοντας συνεχώς την εξάρτηση από την ΕΥΔΑΠ, η οποία με τη σειρά της εξαρτάται από τους περιορισμένους φυσικούς πόρους άλλων περιοχών. Και με δεδομένη την αλλαγή του κλίματος και τη μείωση των βροχοπτώσεων, η Αθήνα κινδυνεύει όχι μόνο να ξαναδιψάσει αλλά και να χάσει το τεράστιο πλεονέκτημα της μοναδικής ευρωπαϊκής μητρόπολης με καλής ποιότητας πόσιμο νερό.

Οση ρύπανση δημιουργείται στον αέρα και την επιφάνεια του εδάφους, και δημιουργείται πολλή, περνάει στο υπέδαφος, στα φυτά, στη θάλασσα, τίποτα δεν είναι σε θέση να την σταματήσει.

Επίσης, τα μολυσμένα νερά συχνά χρησιμοποιούνται και για γεωργική ή βιομηχανική χρήση. Αυτό μετατρέπει τη χρήση του νερού σε έναν επικίνδυνο «κύκλο», όπου επιβλαβείς ουσίες καταλήγουν μέσω της τροφικής αλυσίδας ή συναφών προϊόντων στο τραπέζι μας - και όχι απαραίτητα μόνο στο ποτήρι μας. Και ενώ, ίσως για πρώτη φορά, υπάρχουν στοιχεία για την ποιότητα του νερού, δεν υπάρχει κάποιος να τα αξιολογήσει και να τα αξιοποιήσει.

Η «Κ» σήμερα παρουσιάζει το χάρτη της ρύπανσης των υπόγειων νερών της Αττικής και πετάει το γάντι στους αρμόδιους. Θα υπάρξει ανταπόκριση ή το θέμα του μολυσμένου υδροφορέα μας θα αφεθεί για άλλη μια φορά εκεί όπου βρίσκεται: βαθιά κάτω από τη γη...

Καθημερινή Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Ποιος ευθύνεται για τη ρύπανση

Του Γιωργου Λιαλιου

Η κατάσταση στην οποία έχουν οδηγηθεί οι υπόγειοι υδροφορείς της Αττικής δεν οφείλεται... στη Φύση, αλλά στη δραστηριότητα των Αθηναίων. Οι μόνες περιοχές που δεν έχουν σημαντικό πρόβλημα ρύπανσης νερών είναι οι τρεις μεγάλες ορεινές μάζες (Πάρνηθα, Υμηττός, Πεντέλη), αν και εκεί οι πρόσφατες πυρκαγιές θα έχουν επιπτώσεις τόσο στην ποιότητα όσο και στην ποσότητα των υπόγειων νερών.

Ποιος ευθύνεται για τη ρύπανση των νερών; Οπως εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιάννης Κουμαντάκης, επικεφαλής του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας του ΕΜΠ (το οποίο επί σειρά ετών πραγματοποιεί μετρήσεις σε όλο τον νομό και μελετά την ποιότητα των υδάτων), τα αίτια είναι πολλά, ενώ τα προβλήματα ρύπανσης ποικίλλουν από περιοχή σε περιοχή της Αττικής:

Λεκανοπέδιο. Στο Λεκανοπέδιο Αττικής, οι κύριες πηγές της ρύπανσης είναι οι παλαιοί βόθροι, είτε χρησιμοποιούνται ακόμα είτε όχι, οι διαρροές στο αποχετευτικό δίκτυο της ΕΥΔΑΠ, οι βιομηχανίες οι οποίες δεν έχουν βιολογικούς καθαρισμούς και παρανόμως απορρίπτουν λύματα σε ρέματα και παλαιά πηγάδια ή γεωτρήσεις. Στις νότιες περιοχές του Λεκανοπεδίου, όπως η Βούλα, η Βουλιαγμένη, η Γλυφάδα, το Φαληρικό Δέλτα κ.ά. υπάρχει υφαλμύρωση των υπογείων υδάτων, όχι όμως σε πολύ μεγάλο βάθος.

Θριάσιο Πεδίο. Στα δυτικά της Αττικής, στην περιοχή του Θριασίου η ρύπανση των υπόγειων νερών είναι πολύ έντονη. Ολόκληρος ο κάμπος του Θριασίου είναι υφαλμυρωμένος, εξαιτίας της υπεράντλησης νερού· σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η υφαλμύρωση φθάνει μέχρι τους ορεινούς όγκους του Αιγάλεω και τις νότιες παρυφές της Πάρνηθας. Eπίσης, οι υπόγειοι υδροφορείς δέχονται βιομηχανικούς ρύπους υψηλής επικινδυνότητας, αλλά και φυτοφάρμακα και λιπάσματα, από τις γεωργικές καλλιέργειες. Σημαντική συμβολή στη ρύπανση των υπόγειων νερών έχουν τα παλαιά τμήματα της χωματερής στα Ανω Λιόσια και άλλων χωματερών που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, λόγω της διήθησης στραγγισμάτων από τα απορρίμματα.

Κάμπος Μαραθώνα. Η θάλασσα συνεχώς επεκτείνεται στους υπόγειους υδροφορείς· πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι έχει υφαλμυρυνθεί ακόμα και η Μακαρία Πηγή, που έδινε νερό στο κωπηλατοδρόμιο. Σημαντική είναι η ρύπανση από αγροτικές δραστηριότητες, αν και η κατάσταση έχει ελαφρώς βελτιωθεί μετά τη σύνδεση οικισμών της περιοχής με την ΕΥΔΑΠ και τη μείωση των αντλήσεων από γεωτρήσεις.

Κάμπος Μεσογείων. Στα Μεσόγεια τα προβλήματα υφαλμύρωσης είναι λιγότερα και εστιάζονται στις περιοχές Αγίας Μαρίνας, Αγίου Δημητρίου, Παραλίας Καλυβίων και Κορωπίου. Σημαντικά όμως είναι τα προβλήματα από τα κατάλοιπα των γεωργικών χρήσεων, που είχαν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση υψηλών συγκεντρώσεων νιτρικών στο νερό. Στο Κορωπί έχουν βρεθεί βαρέα μέταλλα σε ορισμένες γεωτρήσεις, ρύπανση που αποδίδεται σε βιομηχανική ή βιοτεχνική δραστηριότητα. Καθημερινή, Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Η μάστιγα των γεωτρήσεων

Της Εφης Χατζηιωαννιδου

Ενα υπόγειο και αδιαφανές πλέγμα λαθών και ολιγωριών καταστρέφει συστηματικά τον υπόγειο υδροφόρο της Αττικής. Οι ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις που ξεπερνούν πλέον τις δεκάδες χιλιάδες, έχουν καταρρακώσει το σημαντικότατο υδάτινο απόθεμα του Λεκανοπεδίου.

Η απειλή για υφαλμύρωση της παράκτιας ζώνης, ορατή εδώ και πολλά χρόνια, δεν αντιμετωπίστηκε. Αντίθετα οι όλο και εντονότερες χρήσεις είχαν ως αποτέλεσμα το υφάλμυρο νερό να εισδύσει στο εσωτερικό της Αττικής σε βάθος 10 - 15 χιλιομέτρων. Γκαζόν, πισίνες, κήποι, προκήπια, οικοδομές εξαντλούν καθημερινά τα υπόγεια νερά χωρίς καμία μέριμνα για τους φυσικούς ταμιευτήρες. Τον κώδωνα του κινδύνου έχουν κρούσει επιστημονικοί φορείς (ΙΓΜΕ και Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), με μελέτες που υποστηρίζουν ότι:

- Η Αττική δεν αντέχει περισσότερες από 500 γεωτρήσεις, καθώς ήδη έχει παρατηρηθεί πτώση του υδροφόρου μεγαλύτερη των 10 μέτρων.

- Η θάλασσα είχε εισβάλει δραματικά στη χαμηλή ζώνη του Λεκανοπεδίου με αποτέλεσμα το αντλούμενο νερό να μην κάνει ούτε για πότισμα.

Περιοχές στην παραλιακή ζώνη, όπως Κερατσίνι, Δραπετσώνα, Πειραιάς, Καλλιθέα, Φάληρο, Βουλιαγμένη, Βάρη, Αγία Μαρίνα, Κορωπί αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της υφαλμύρωσης, ενώ το υπόγειο νερό σε Θριάσιο, Αγίους Αποστόλους αλλά και το Πόρτο Ράφτη είναι εξαιρετικά κακής ποιότητας. Στις «υψηλότερες» περιοχές (Ηλιούπολη, Προφήτης Ηλίας Παγκρατίου, Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου) η εικόνα είναι καλύτερη, με εξαίρεση την Αργυρούπολη και τον Βύρωνα, όπου η υδροστατική στάθμη βρέθηκε –λόγω διάβρωσης– κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας.

Κίνδυνος υποχώρησης εδαφών

Χωρίς υπηρεσίες ελέγχου, χωρίς ενιαία υδρολογική τράπεζα, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των ειδικών, με ελλιπές νομικό πλαίσιο και με ραγδαία εξάπλωση της τσιμεντοποίησης που δεν επιτρέπει την ενίσχυση των υπόγειων νερών, η Αττική, σε βάθος χρόνου, μπορεί να αντιμετωπίσει και το φαινόμενο της υποχώρησης εδαφών, που παρουσιάστηκε ήδη σε Θεσσαλία και Θεσσαλονίκη, από αντίστοιχες δραστηριότητες.

Στην Αττική δόθηκαν επισήμως 131 άδειες για γεωτρήσεις τα δύο τελευταία χρόνια. Ομως όλοι γνωρίζουν ότι οι γεωτρήσεις που διανοίγονται παράνομα αγγίζουν τετραψήφιο αριθμό. Ελλείψει όμως μηχανισμού ελέγχου, μόνο οι καταγγελίες μπορούν να κινητοποιήσουν τις αρμόδιες αρχές, κι αυτές όταν γίνουν τη στιγμή της διάνοιξης. Τότε υπάρχει πιθανότητα να σταματήσουν τα έργα και να επιβληθούν πρόστιμα.

Δυσοίωνα είναι τα πράγματα και για τις νόμιμες γεωτρήσεις, όπου συνήθως δεν υπάρχει υδρόμετρο (που θα έδειχνε ανά πάσα στιγμή την ποσότητα του αντλούμενου νερού), αφού η τοποθέτησή του αποτελεί αιτία σύρραξης και πελατειακής διαπραγμάτευσης μεταξύ τοπικών αρχών και δικαιούχων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόστιμο των 3.000 ευρώ που προβλέπεται για τους παράνομους δεν έχει εισπραχθεί ποτέ! Καθημερινή Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Θριάσιο: βαριά μόλυνση από τις βιομηχανίες

Γιωργος Λιαλιος

Τα υπόγεια νερά της περιοχής του Θριασίου Πεδίου είναι από τα πιο μολυσμένα στην Αθήνα. Κι αυτό γιατί επί δεκαετίες δέχονται τα απόβλητα ορισμένων από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της χώρας, αλλά και πολλών μικρότερων, ειδικά στην Ελευσίνα και τον Ασπρόπυργο. Πρόβλημα, ωστόσο, υπάρχει και με την εισχώρηση της θάλασσας στους υπόγειους υδροφορείς, λόγω της υπεράντλησης νερού, αλλά και με την υπερβολική χρήση γεωργικών φαρμάκων και λιπασμάτων, που διεισδύουν μέσα στο έδαφος. Το νερό του Θριασίου είναι παντού ακατάλληλο προς πόση και σε πολλά σημεία ακατάλληλο ακόμα και για άρδευση.

«Η περιοχή του Θριασίου δέχεται πάμπολλους βιομηχανικούς ρύπους, συχνά υψηλής επικινδυνότητας», λέει στην «Κ» ο κ. Γιάννης Κουμαντάκης, επικεφαλής του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας του ΕΜΠ. «Σε πολλές περιπτώσεις, μεγάλες επιχειρήσεις αποθηκεύουν στις αυλές τους επικίνδυνα απόβλητα, τα οποία με τη βροχή διεισδύουν στο έδαφος και από εκεί στα υπόγεια νερά. Αλλες βιομηχανίες χρησιμοποιούν παλιά πηγάδια ή γεωτρήσεις και ξεφορτώνονται τα απόβλητά τους κατευθείαν μέσα στους υπόγειους υδροφορείς. Αυτές οι πρακτικές είναι εγκληματικές».

Απόβλητα στα πηγάδια

Το Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια μετρήσεις στην περιοχή, σε μικρά βάθη. Σε δειγματοληψίες του Νοεμβρίου του 2005 ανίχνευσε αυξημένες συγκεντρώσεις βενζολίου, αιθυλοβενζολίου και ξυλολίων κοντά στα διυλιστήρια Ασπροπύργου, βενζολίου και τολουολίου στο αεροδρόμιο Ελευσίνας· τιμές που, όμως, μειώνονται την άνοιξη. «Σε αρκετή απόσταση από την ακτή βρήκαμε σε γεωτρήσεις πετρελαιοειδή και άλλες επικίνδυνες ουσίες. Φαίνεται ότι κάποιοι ασυνείδητοι έριξαν απόβλητα σε παλιά πηγάδια της περιοχής», λέει στην «Κ» ο επικεφαλής του εργαστηρίου, κ. Μιχάλης Σκούλος. «Επίσης, στην περιοχή των Ελευσινίων βρέθηκαν ουσίες που έχουν πάψει πλέον να χρησιμοποιούνται, όπως πρόσθετα καυσίμων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει παλαιότερα να σημειώθηκαν ορισμένες μεγάλες ρυπάνσεις του υπόγειου υδροφορέα, οι οποίες δεν έχουν ακόμα καθαριστεί. Δυστυχώς, σε αυτή την περιοχή, όπως και σε άλλες, υπάρχουν επιχειρήσεις που δουλεύουν σωστά και επιχειρήσεις που δουλεύουν «μαφιόζικα».

Ενα δεύτερο πρόβλημα στην περιοχή είναι η υφαλμύρωση, όχι, όμως, τόσο έντονο όσο στα ανατολικά της Αττικής. «Ο ορίζοντας της θάλασσας έχει εισέλθει σαν βεντάλια σε όλη την έκταση της Ελευσίνας, σε βάθος 1-2 χλμ. Ωστόσο, μετά τις πρώτες βροχές του χειμώνα ο υπόγειος υδροφορέας επαναφορτίζεται σημαντικά με γλυκό νερό», λέει ο κ. Σκούλος. «Γενικά, όμως, η άντληση του νερού γίνεται ανεξέλεγκτα, χωρίς να ενδιαφέρεται κανείς για την υφαλμύρωση. Αυτή η πρακτική πρέπει να τερματιστεί, οι περισσότεροι δεν έχουν καν άδειες άντλησης».

Τα υπόγεια νερά της περιοχής επιβαρύνονται σε ορισμένες περιοχές και από τα παλαιά τμήματα της χωματερής των Ανω Λιοσίων, αλλά και παλαιών χωματερών, που δεν χρησιμοποιούνται πλέον. «Το 70-75% των σκουπιδότοπων της Αττικής βρίσκονται σε υδροπερατά πετρώματα», λέει ο κ. Κουμαντάκης. «Με τη βροχή, τα στραγγίσματα των σκουπιδιών οδηγούνται στα υπόγεια νερά. Αυτό αποδεικνύεται από την παρουσία βαρέων μετάλλων στο νερό».

Ο κ. Σκούλος, πάντως, είναι σχετικά καθησυχαστικός σχετικά με την αναστρεψιμότητα της κατάστασης. «Η φύση δείχνει καλή ικανότητα αυτοκαθαρισμού. Βέβαια, οι ρύποι δεν εξαφανίζονται, αλλά οδηγούνται στη θάλασσα. Χρειάζεται, λοιπόν, εγρήγορση και μεγαλύτερη αστυνόμευση ώστε να βοηθήσουμε τη φύση». Καθημερινή, Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Υφάλμυρος και γεμάτος νιτρικά ο Μαραθώνας

Της Τανιας Γεωργιοπουλου

O υπόγειος υδροφορέας του κάμπου του Μαραθώνα είναι σαφώς επιβαρυμένος, λόγω της υπεράντλησης των υδάτων για γεωργική χρήση, αλλά και λόγω της ανεξέλεγκτης χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, για σειρά ετών. Τα επίπεδα νιτρικών σε πολλές περιοχές ξεπερνούν τα 50 mg/lt, που είναι το όριο για το νερό, το οποίο είναι κατάλληλο για ύδρευση. Παράλληλα, η υφαλμύρωση έχει προχωρήσει με αποτέλεσμα σε πολλές περιοχές να παρατηρούνται υψηλά επίπεδα χλωρίου. Ισως όμως το πιο ανησυχητικό είναι, ότι ενώ υπάρχουν πλέον συστηματικές –αν και όχι επαρκείς– μετρήσεις της ποιότητας των υπόγειων υδάτων, δεν υπάρχει κανένας να αξιοποιήσει πρακτικά τα δεδομένα. «Αν ανακαλύψουμε για παράδειγμα ότι σε μια περιοχή η υφαλμύρωση έχει προχωρήσει πολύ, δεν υπάρχει μηχανισμός να επιβάλει πρόστιμο. Εχετε δει ποτέ να κλείνει μια παράνομη γεώτρηση;» λέει χαρακτηριστικά ο διδάκτωρ υδρογεωλόγος και ερευνητής του Ινστιτούτου Υδρογεωλογικών Μελετών (ΙΓΜΕ) κ. Χάρης Σμυρνιώτης.

Οπως τονίζει, στον κάμπο του Μαραθώνα, που εκτείνεται από τον Σχινιά έως τη Νέα Μάκρη, υπάρχουν ουσιαστικά δύο υπόγεια υδρολογικά συστήματα.

Ο πρώτος υδροφόρος ορίζοντας αναπτύσσεται στις δυτικές παρυφές του Μαραθώνα και καταλήγει από τη μία πλευρά –υποθαλάσσια– στην περιοχή της Νέας Μάκρης και από την άλλη βορειότερα στην επιφάνεια, στις πηγές του Σουλίου, αυτές που «έκλεισαν» με τη δημιουργία του κωπηλατοδρομίου. Πρόκειται για το νερό που κατεβαίνει από τις πλαγιές της Πεντέλης και βορειότερα. Οπως διευκρινίζει ο κ. Σμυρνιώτης, πρόκειται για υδροφορέα, που επειδή είναι ανοικτός προς τη θάλασσα παρουσίαζε πάντα σημάδια υφαλμύρωσης. Ωστόσο, έχει υποστεί περαιτέρω υποβάθμιση εξαιτίας της υπεράντλησης. «Το νερό από τις πηγές χρησιμοποιείτο έως το 1977, από την ΕΥΔΑΠ για ύδρευση –ανακατευόταν με το νερό του δικτύου– και αποτελεί έναν πόρο που σε κάποια στιγμή, εφόσον χρειαστεί, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και πάλι. Με αυτήν την έννοια πρέπει να οριοθετηθεί και να προστατευτεί», τονίζει ο κ. Σμυρνιώτης.

Στο πεδινό τμήμα του Μαραθώνα αναπτύσσεται ο δεύτερος, μικρότερος και περισσότερο επιφανειακός υδροφόρος ορίζοντας, ο οποίος έχει χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ που σχεδόν έχει εξαντληθεί. Σε πολλά σημεία λοιπόν παρουσιάζονται σημαντικά υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών λόγω των εντατικών καλλιεργειών στην περιοχή. «Ωστόσο, επειδή το νερό αυτό δεν χρησιμοποιείται για ύδρευση, δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία», τονίζει ο κ. Σμυρνιώτης.

Οπως εξηγεί, στην περιοχή υπάρχει μια λεπτή ισορροπία, όσον αφορά τις γεωτρήσεις, που εξαρτάται από την υδρολογική χρονιά. Προς το παρόν εκτιμάται ότι ο υδροφορέας καταφέρνει να επανακτήσει τις ποσότητες που χρησιμοποιούνται. «Θα έπρεπε ωστόσο να μετράει κάποιος τις πιέσεις που υφίσταται η περιοχή και να λαμβάνει τα ανάλογα μέτρα», προσθέτει. Για παράδειγμα, δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί αν αυξηθεί η παραγωγή κηπευτικών στην περιοχή... Καθημερινή, Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Καρκινογόνο χρώμιο από Ωρωπό μέχρι Θήβα

Της Λινας Γιανναρου

«Μια γιαγιά διηγούνταν στην εγγόνα ένα περιστατικό. Πώς σώθηκε ο άντρας της από πνιγμό στον Ασωπό ποταμό. Ναι καλά διαβάζετε. Το ποτάμι, τη δεκαετία του 1940-1950, είχε νερό και μάλιστα πολύ. Ελεγε λοιπόν η γιαγιά πως ο μπαρμπα-Γιώργος, στην προσπάθειά του να αντλήσει νερό από το ποτάμι, παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά και “ταξίδευε” προς Ωρωπό. Ευτυχώς κάποιοι περαστικοί άκουσαν τις φωνές και τον βοήθησαν. Ελεγε κι άλλα η γιαγιά. Πως στο ποτάμι έκαναν μπάνιο τους θερινούς μήνες. Πως στο ποτάμι έπλεναν την προίκα τους και ιδιαίτερα τις φλοκάτες τους, οι οποίες καθάριζαν από την ορμή των νερών. Ναι, καλά διαβάζετε. Καθάριζαν. Αυτό το ποτάμι που μας βοηθούσε να καλλιεργούμε τις σοδιές μας, που πότιζε τα ζώα μας, που ήταν ένα θαύμα της φύσης, το διαλύσαμε. Το γεμίσαμε με λύματα, με γεωργικά φάρμακα και βιομηχανικά απόβλητα. Μας επιστρέφει λοιπόν αυτά που του σερβίραμε. Μόλυνε τα υπόγεια πόσιμα νερά μας. Καταβαράθρωσε τις σοδιές μας και την τελευταία δεκαετία βάλθηκε να αποδεκατίσει τους τοπικούς οικισμούς με διάφορες ασθένειες». Τα λόγια ανήκουν σε κάτοικο του Αγίου Θωμά, ενός μικρού χωριού στα όρια του Δήμου Οινοφύτων, που μέσω της ιστοσελίδας agiosthomas. atspace.com προσπαθεί εδώ και χρόνια να αφυπνίσει κατοίκους και φορείς για το περιβαλλοντικό έγκλημα που συντελείται στην περιοχή.

Φαίνεται πως εισακούσθηκε μόλις... την προηγούμενη εβδομάδα, όταν μέσω του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιά ανακοινώθηκε η πρώτη –σοβαρή– δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης του Ασωπού και την αναζήτηση των ενόχων. Ο κόμπος άλλωστε είχε φτάσει στο χτένι.

Η «βόμβα»

Μπορεί εδώ και χρόνια στα Οινόφυτα αλλά και τον Ωρωπό (στην εστία της ρύπανσης και στις εκβολές του ποταμού, δηλαδή) οι αναλύσεις δειγμάτων νερού από γεωτρήσεις να έδειχναν σοβαρή επιβάρυνση με νιτρικά και βαρέα μέταλλα (κάδμιο, μόλυβδος, χρώμιο), ωστόσο η «βόμβα» έσκασε στις αρχές Αυγούστου: στο νερό που αντλείται από τα βάθη της γης ανιχνεύεται εξασθενές χρώμιο. Ηταν η πρώτη φορά που ελέγχθηκε η συγκεκριμένη παράμετρος. Υπενθυμίζεται ότι δεν υπάρχει όριο ασφαλείας για τη συγκεκριμένη ουσία και ότι έχει καταχωρισθεί στην κατηγορία Α των καρκινογόνων ουσιών.

Τι βρέθηκε συγκεκριμένα: στο 3ο αντλιοστάσιο του Δήμου Οινοφύτων: ολικό χρώμιο 53,8 μg/l (όριο τα 50 μg/l), εξασθενές χρώμιο 51 μg/l (δεν υπάρχει όριο ασφαλείας), νιτρικά 76,5 μg/l (όριο τα 50 μg/l). Στο 4ο αντλιοστάσιο Οινοφύτων: ολικό χρώμιο 54,9 μg/l, εξασθενές χρώμιο 50 μg/l. Στο δίκτυο Οινοφύτων χρώμιο 50,3 μg/l, εξασθενές χρώμιο 47,9 μg/l, νιτρικά (66,9 μg/l).

Οι γεωτρήσεις σφραγίστηκαν και έγινε σύσταση στους πολίτες να μην καταναλώνουν το νερό. Την ώρα όμως που η Πολιτεία ασχολείτο με την επίλυση του προβλήματος ύδρευσης της περιοχής –ήτοι με τη σύνδεσή της με την ΕΥΔΑΠ– υποψιασμένοι οι άλλοι «παρασώπειοι» δήμαρχοι παράγγελναν τις δικές τους αναλύσεις.

Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τους επιστήμονες που προειδοποιούσαν ότι η ρύπανση δεν περιορίζεται στα στενά όρια μιας βιομηχανικής περιοχής. Από τη λειτουργία των βιομηχανιών των Οινοφύτων που απορρίπτουν σχεδόν παντελώς ανεπεξέργαστα τα απόβλητά τους στο ποτάμι –ή και κατευθείαν στον υδροφόρο ορίζοντα μέσω γεωτρήσεων στα οικόπεδά τους, όπως αποκαλύπτει στην «Κ» ο διευθυντής του Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Σπύρος Λέκκας («οι βιομήχανοι έχουν τον τρόπο τους», αναφέρει χαρακτηριστικά)– έχει ρυπανθεί ολόκληρη η υδρογεωλογική λεκάνη της Αττικοβοιωτίας.

Γενικότερο πρόβλημα

Εκτός των Οινοφύτων, εξασθενές χρώμιο (μεταξύ άλλων ρύπων) προέκυψε από αναλύσεις νερού στον Ωρωπό (στη γεώτρηση Χρυσοπηγής, από την οποία υδρεύεται το Χαλκούτσι, ο Πευκιάς και η Νέα Εκάλη), ενώ η ουσία εντοπίστηκε και στην πηγή του Σαραντάρη σε ποσοστό 36 mg/lt.

Αμέσως μετά, στον κατάλογο προστέθηκε και ο Φάρος Αυλίδας, όπου σε γεώτρηση εντοπίστηκε εξασθενές χρώμιο σε περιεκτικότητα 136 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. Επειτα, η Τανάγρα, με 48 μικρογραμμάρια ανά λίτρο νερού. «Μολυσμένες» με εξασθενές χρώμιο βρέθηκαν και εννέα γεωτρήσεις στη Θήβα (επίπεδα από 12 έως 14 μικρογραμμάρια).

Η συγκεκριμένη υδρογεωλογική λεκάνη οριοθετείται από τις περιοχές Αυλίδας, Τανάγρας, Σχηματαρίου, Οινοφύτων, Αυλώνα, Συκαμίνου, Ωρωπού. Στις παρυφές της συνδέεται και με τη Μαυροσουβάλα Αττικής, η οποία μέχρι πρότινος θεωρούνταν «καθαρή». Μετρήσεις όμως που πραγματοποίησε ο Τομέας Οικονομικής Γεωλογίας και Γεωχημείας του Πανεπιστήμιου Αθηνών, σε δείγμα από δεξαμενή που υδρεύεται από τη Μαυροσουβάλα βρέθηκαν συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου της τάξης των 62 μικρογραμμαρίων ανά λίτρο και ολικού χρωμίου 65 μgr/lt. Καθημερινή, Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Κηφισός: «βόμβα» για τη δημόσια υγεία

Του Σπυρου Καραλη

Εδώ και χρόνια, ο Κηφισός έχει μετατραπεί από ποταμό σ’ έναν απέραντο αγωγό απόρριψης κάθε λογής υγρών και στερεών αποβλήτων με ό,τι αυτό αυτό συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία και το φυσικό περιβάλλον.

Μεγάλες ποσότητες τοξικών υλικών απορρίπτονταν (και συνεχίζουν να απορρίπτονται) μολύνοντας τα νερά και τον υδροφόρο ορίζοντα της ευρύτερης περιοχής του Κηφισού. Ακρως επικίνδυνα βαρέα μέταλλα, όπως χρώμιο, μόλυβδος, νικέλιο κ.ά. ανιχνεύθηκαν κατά πολύ πάνω από τα όρια σύμφωνα με δύο μετρήσεις, η πρώτη του Πανεπιστημίου Πειραιά και η δεύτερη της εταιρείας Kerche για λογαριασμό της «Κ» και του «ΣΚΑΪ», που διεξήχθη στο πλαίσιο της μεγάλης εκστρατείας για τη διάσωση του Κηφισού. Το χρώμιο σε ορισμένα σημεία του μετρήθηκε έως 220% πάνω από τα όρια, ο μόλυβδος έως 120% και το νικέλιο έως 50%.

Στην κατανάλωση

Ως αποτέλεσμα αυτής της εκτεταμένης ρύπανσης, προκύπτουν σοβαρά ζητήματα, καθώς πέριξ του βορείου τμήματος του ποταμού εντοπίζονται πολλές γεωτρήσεις από τις οποίες αδρεύονται καλλιεργήσιμες εκτάσεις με προϊόντα που διατίθενται άμεσα στην κατανάλωση. «Η συμβολή του μολυσμένου από τοξικά Κηφισού στη γενικότερη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα της Αττικής συνιστά πρωτεύων ζήτημα δημόσιας υγείας», τονίζει ο γραμματέας του Φορέα Διαχείρισης και Ανάπλασης Κηφισού, κ. Ντίνος Λάσκαρης. «Ολα αυτά τα χρόνια έχουμε καταγράψει αρκετές γεωτρήσεις κοντινές στον ποταμό, τα νερά των οποίων είναι προφανώς μολυσμένα από τα υγρά απόβλητα που επί δεκαετίες διαχέονται παρανόμως από βιομηχανίες στον Κηφισό για να καταλήξουν στον Σαρωνικό, κι έχουμε επισημάνει τους κινδύνους. Επιπλέον, έχουμε καταγράψει σημεία, όπως στην περιοχή της Ανοιξης, όπου καλλιέργειες ποτίζονται με ειδικές αντλίες κατευθείαν από τον Κηφισό, που σημαίνει ότι όλα τα τοξικά που έχουν εντοπιστεί στο ποτάμι μεταφέρονται στις τροφές και καταναλώνονται από ανυποψίαστους πολίτες. Χρειάζεται να ληφθούν μέτρα, δυστυχώς, όμως, και σε αυτό το ζήτημα οι αρμόδιες υπηρεσίες αδρανούν», καταλήγει ο κ. Λάσκαρης.

Oι αιτίες για τις υψηλές τιμές σε χρώμιο και μόλυβδο καθώς και σε άλλα βαρέα μέταλλα που εντοπίζονται στις παρακηφίσιες εκβολές αποδίδονται στην απόρριψη βιομηχανικών αποβλήτων, κυρίως από βιομηχανικές μονάδες που εδρεύουν στη βόρεια Αττική (βυρσοδεψεία και πιθανώς βιομηχανίες παραγωγής χρωμάτων και τσιμέντων) αλλά και μέσω παράνομων συνδέσεων αποβλήτων στο νότιο, εγκιβωτισμένο, τμήμα. Ωστόσο, στο νότιο τμήμα ελλοχεύει μία ακόμη, εξ ίσου σημαντική απειλή που επιδρά συνολικά στον υδροφόρο ορίζοντα της Αττικής. Ο λόγος, για την έντονη υφαλμύρωση των υδάτων του ποταμού λόγω των ημιτελών αντιπλημμυρικών έργων που έγιναν και τη διεύρυνση του βάθους της κοίτης όπου τώρα πλέον βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στοιχεία υφαλμύρωσης έχουν πλέον ανιχνευθεί έως και στις παρυφές της Πάρνηθας. «Η μοναδική σωτηρία για τον ποταμό, τον υδροφόρο ορίζοντα και το φυσικό περιβάλλον είναι η διαμόρφωση μιας άλλης πολιτικής προστασίας του ποταμού και κατ’ επέκταση του περιβάλλοντος, με μόνιμη παρακολούθηση των παραμέτρων και επιβολή βιολογικών και χημικών καθαρισμών των αποβλήτων στις βιομηχανικές μονάδες. Ακόμη, με την εγκατάσταση και λειτουργία κεντρικής για την περιοχή μονάδας επεξεργασίας αποβλήτων στην πηγή των τελικών απορροών. Είναι απαραίτητο οι περιεκτικότητες να ελέγχονται με βάση νέα σύγχρονα όρια», υπογραμμίζει ο αναπληρωτής καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Θαλασσίων Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, κ. Βασίλης Τσελέντης. Καθημερινή Hμερομηνία δημοσίευσης: 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Αντιπλημμυρικά που καταρρέουν στα πρωτοβρόχια

Αποσπασματικά έργα μεταβιβάζουν απλώς το πρόβλημα

Του Γιωργου Λιαλιου

Ενώ οι βορειοευρωπαϊκές πρωτεύουσες αναθεωρούν τον αντιπλημμυρικό τους σχεδιασμό υπό την πίεση των έντονων καιρικών φαινομένων, η Αττική των τεσσάρων εκατ. κατοίκων πασχίζει ακόμα να αποκτήσει τα στοιχειώδη. Στα χρονίζοντα αντιπλημμυρικά προβλήματα της πόλης προστέθηκαν τώρα και οι καμένες δασικές εκτάσεις στην Πάρνηθα, την Πεντέλη και τον Υμηττό, που αναμφίβολα θα επιβαρύνουν την κατάσταση.

Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί την τελευταία εικοσαετία από το ΥΠΕΧΩΔΕ για τοπικές «ανακουφιστικές» επεμβάσεις, συνήθως μετά μια καταστροφή. Ομως οι επιστήμονες που ασχολούνται με την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων επιμένουν στη χρησιμότητα μιας στρατηγικής μελέτης για το Λεκανοπέδιο. «Ολα γίνονται αποσπασματικά», λέει στην «Κ» ο κ. Δημ. Κουτσογιάννης, αναπλ. καθηγητής του τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ. «Κάθε περιοχή μελετά και πραγματοποιεί ένα έργο, συχνά μεταβιβάζοντας το πρόβλημα στον γείτονά του. Τα αποτελέσματα αυτής της πρακτικής τα βλέπουμε σε κάθε μεγάλη νεροποντή».

Η απουσία επαρκών αντιπλημμυρικών έργων στην Αττική, σε συνδυασμό με την ταχεία αστικοποίηση έφεραν σταδιακά την κατάσταση σε αδιέξοδο. «Εγιναν και πολλές λάθος επιλογές. Για παράδειγμα, «σκεπάσαμε» τα ποτάμια του Λεκανοπεδίου, όπως τον Ιλισό και τον Κηφισό, δίνοντάς τους ορισμένη διατομή, άρα και ορισμένη ικανότητα παροχής. Ομως οι ποσότητες νερού που δέχονται είναι ολοένα και μεγαλύτερες. Αρα θα συνεχίζουν να πλημμυρίζουν. Το νερό δεν σταματά πουθενά», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Μανώλης Αφτιάς, επίκουρος καθηγητής του τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ. «Μάλιστα, δεν φθάνει που κλείσαμε τα ποτάμια της Αττικής, συνεχίζουμε να αστικοποιούμε τις λεκάνες τους. Στο Χαλάνδρι και τα Βριλήσια η κοίτη του Κηφισού μετατρέπεται σε μπετόν. Αποτέλεσμα είναι να την πληρώνουν οι “χαμηλές” περιοχές: του Ρέντη, το Μοσχάτο, η Καλλιθέα και άλλες».

Προστασία

Με δεδομένα τα προβλήματα δεκαετιών, τι μπορεί να γίνει ώστε κάθε νεροποντή να μη μετατρέπεται σε εφιάλτη για τους Αθηναίους; «Καταρχήν πρέπει όλοι οι δήμοι να σπεύσουν, αν δεν το έχουν ήδη κάνει, να καθαρίσουν τα φρεάτια», λέει ο κ. Αφτιάς. «Στις νέες περιοχές όπως τα Μεσόγεια, που αστικοποιούνται ανεξέλεγκτα, πρέπει να γίνουν άμεσα ορισμένα μεγάλα έργα υποδομής. «Στους παραλιακούς δήμους, όπως το Μοσχάτο, το Φάληρο, η Καλλιθέα, η Γλυφάδα, το Ελληνικό και ο Αλιμος πρέπει να γίνουν τα αντιπλημμυρικά έργα που είχαν αποφασιστεί προ-Ολυμπιακά. Στο Θριάσιο, που θα επηρεαστεί από καταστροφή του δάσους της Πάρνηθας, χρειάζονται ειδικά έργα ανάσχεσης του νερού και συστηματικοί καθαρισμοί των ρεμάτων. Στις μητροπολιτικές περιοχές της Αθήνας, όπου δεν υπάρχει πλέον περιθώριο για μεγάλες νέες υποδομές, πρέπει να αναζητηθούν άλλες λύσεις».

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πρέπει να αυξηθούν οι χωμάτινες επιφάνειες στις μητροπολιτικές περιοχές της Αθήνας, ώστε να απορροφάται το νερό. «Πρέπει οι πλατείες να έχουν χώμα και όχι πλακόστρωτο. Στα πεζοδρόμια, οι πλάκες να τοποθετούνται επάνω σε άμμο και όχι σε τσιμέντο, ώστε να δίνεται διέξοδος στο νερό και να «ανακουφίζεται» το σύστημα ομβρίων», λέει ο κ. Αφτιάς.

Υπάρχουν επίσης και αρκετές νέες μέθοδοι. «Στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ, για παράδειγμα, έχουν δημιουργήσει ένα δίκτυο υπόγειων αποθηκευτικών δεξαμενών μέσα στην πόλη –λ.χ. σε πλατείες– στις οποίες καταλήγουν τα νερά της βροχής και αδειάζουν αργότερα, όταν πέσει η στάθμη των χειμάρρων», λέει ο κ. Κουτσογιάννης. «Μια άλλη παρέμβαση θα μπορούσε να γίνει σε επίπεδο μεμονωμένης οικοδομής. Να υπάρξει ειδική ρύθμιση στον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό, ώστε να μην επιτρέπεται η πλήρης τσιμεντοκάλυψη του ακάλυπτου χώρου των πολυκατοικιών και να επιβληθεί η δημιουργία μιας υπόγειας δεξαμενής. Στη Γαλλία, οι μελέτες της οικοδομής υπολογίζουν υποχρεωτικά πόσο νερό «βγάζει» το οικόπεδο, ανάλογα με τις βροχοπτώσεις της περιοχής και το εμβαδόν του και ο κατασκευαστής μεριμνά ώστε να συγκρατείται επιτόπου ίση ποσότητα νερού όταν χτιστεί το κτίριο».

Πιλοτικό στο Μενίδι

Το δρόμο ενδεχομένως να δείξουν πιλοτικές παρεμβάσεις που γίνονται σημειακά στην Αττική, εφόσον βέβαια αποδείξουν σε μεγάλες βροχοπτώσεις τη χρησιμότητά τους. Μια από αυτές εκπονήθηκε από επιστημονική ομάδα με επικεφαλής τον κ. Αφτιά στον δήμο Αχαρνών (Μενίδι). «Μετά από μελέτες στην περιοχή και στα ρέματά της, “ξηλώσαμε” την άσφαλτο σε ένα τμήμα κεντρικής οδού της πόλης. Σκάψαμε το χώμα σε βάθος ενός μέτρου και το αντικαταστήσαμε με χαλίκι και κατόπιν επανατοποθετήσαμε άσφαλτο. Ετσι, σε περίπτωση δυνατής βροχής, το νερό διοχετεύεται κάτω από το δρόμο, στη στρώση χαλικιού και συγκρατείται χωρίς να υποχωρεί το οδόστρωμα». Σε κοντινή απόσταση, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, δημιουργήθηκε μια υπόγεια αποθηκευτική δεξαμενή 1.500 κ.μ. «Εφόσον το νερό φτάσει στην πλατεία, η ροή του ανακόπτεται καθώς μπαίνει στη δεξαμενή. Αν γεμίσει, τότε το νερό βγαίνει από άλλη έξοδο και πέφτει σε ένα περιμετρικό χαντάκι με αμμοχάλικο, όπου απορροφιέται. Με τα τρία αυτά εργαλεία, το οδόστρωμα με ικανότητα αποθήκευσης, τη δεξαμενή ανάσχεσης και τη διηθητική τάφρο, συγκρατείται το νερό και στέλνεται στον υδροφόρο ορίζοντα. Μετά τη βροχή η δεξαμενή αδειάζει από μόνη της και αυτοκαθαρίζεται».

Καθημερινή 30-09-07

Επιστροφή στην αρχή

Τα «κρυφά» ποτάμια κάτω από την Αθήνα

Να εντοπιστούν και να αναδειχτούν οι αρχαίες κοίτες στο υπέδαφος της πρωτεύουσας, προτείνουν οι ειδικοί

Χάρης Καρανίκας

Κάτω από τις πολύβουες λεωφόρους και τις πολυκατοικίες της σημερινής Αθήνας, ένα δαιδαλώδες σύστημα αρχαίων ποταμών, παραποτάμων και χειμάρρων εξακολουθεί να ρέει στα έγκατα της πόλης.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων, μέρη των χαμένων ποταμών τα οποία βρίσκονται κάτω από ελεύθερους χώρους της πρωτεύουσας θα μπορούσαν να αναδειχθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρουν δροσιά το καλοκαίρι αλλά και να αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής των Αθηναίων.

Εκτός από ένα τμήμα της αρχαίας κοίτης του Κηφισού, η οποία τοποθετείται από αρχαιολόγους περίπου 1.200 μέτρα ανατολικά της σημερινής στο ύψος του Ρέντη, καθώς και ολόκληρα τα ποτάμια του Ιλισού και του Ηριδανού, τουλάχιστον πέντε παραπόταμοι, χείμαρροι και αρχαία ρέματα βρίσκονται κάτω από το Παγκράτι, την Κυψέλη, το Πεδίον του Άρεως, την πλατεία Αττικής και το Γηροκομείο Αμπελοκήπων. Όμως και τμήματα των τριών κύριων ποταμών της Αρχαίας Αθήνας μπορούν να καταστούν εκμεταλλεύσιμα, όπως ήδη έχει γίνει με τον Ηριδανό, του οποίου τμήμα διαπερνά το Σύνταγμα, το Μοναστηράκι και τον Κεραμεικό.

Τα φορτία νερού

«Σίγουρα, τα αρχαία ποτάμια, όπως και οι παραπόταμοι και χείμαρροι είχαν παλαιότερα πολύ μεγαλύτερα φορτία νερού απ΄ ό,τι σήμερα. Βέβαια ακόμα και εκείνα τα χρόνια η παροχέτευσή τους θα ήταν μικρότερη κατά το καλοκαίρι. Όμως, σήμερα είναι πολύ πιθανό οι θερινές παροχές των αρχαίων ποταμών να είναι ελάχιστες καθώς οι βροχοπτώσεις του χειμώνα λόγω της τσιμεντοποίησης χάνονται στη θάλασσα από τους αγωγούς ομβρίων υδάτων και έτσι δεν τροφοδοτούνται οι υδροφορείς των ποταμών», αναφέρει ο κ. Νίκος Μάμασης από το Τμήμα Αξιοποίησης Υδάτινων Πόρων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. «Ωστόσο, αν παρθεί η απόφαση να αξιοποιήσουμε τις αρχαίες κοίτες για την αναψυχή των πολιτών και τον δροσισμό συγκεκριμένων σημείων της πόλης το καλοκαίρι, υπάρχουν τρόποι να αυξήσουμε τις ποσότητες του νερού που ρέει σε αυτές είτε μέσω ανακύκλωσης υδάτων είτε μέσω τεχνητού εμπλουτισμού», επισημαίνει ο κ. Κουτσογιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Τμήματος Αξιοποίησης Υδάτινων Πόρων ΕΜΠ.

http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080620&nid=8931614&sn=&spid=876

Επιστροφή στην αρχή

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ: Οχι στην ανεξέλεγκτη δόμηση στα ρέματα

Με δύο αποφάσεις το Ε' Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που αφορούν το ρέμα της Πικροδάφνης Ηλιούπολης και χείμαρρο στους Τράχωνες Αλίμου, ζητά να οριοθετηθούν τα δύο ρέματα, να αποτραπεί η ανεξέλεγκτη δόμηση και να διασφαλιστεί η ακώλυτη λειτουργία τους ως οικοσυστήματα. Το ΣτΕ επικαλούμενο το άρθρο 24 του Συντάγματος χαρακτηρίζει τα ρέματα ιδιαίτερα οικοσυστήματα, κυρίως όταν διασχίζουν οικισμούς και επομένως η Πολιτεία οφείλει να τα προστατεύει σε όλο τους το μήκος.

Βέβαια, στην Ελλάδα, το κράτος κάνει ό,τι μπορεί για να εξαφανίσει οτιδήποτε έχει απομείνει από ρέματα. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι τη δεκαετία του '60 επιχωματώθηκε ο Ιλισσός, ενώ επί ΠΑΣΟΚ μπαζώθηκε μεγάλο μέρος του Κηφισσού. Αλλά και τις τελευταίες δεκαετίες οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ καταστρέφουν ό,τι έχει απομείνει από ρέματα στο πολύπαθο λεκανοπέδιο.

Το Ε' Τμήμα του ΣτΕ με τις δύο αποφάσεις του θέτει ως προϋπόθεση της ένταξης ρεμάτων στο σχέδιο πόλης, να υπάρχει ευρύτερος πολεοδομικός σχεδιασμός και καθορισμός της οριογραμμής τους. Ειδικότερα, με την υπ' αριθμό 119/2008 απόφασή του έκρινε ότι το Προεδρικό Διάταγμα για την επέκταση του σχεδίου πόλης στο Δήμου Αλίμου εκατέρωθεν της λεωφόρου Αλίμου δεν προτείνεται νόμιμα, επειδή δεν έχει προηγηθεί οριοθέτηση του χειμάρρου των Τραχώνων.

Επίσης, με τη δεύτερη απόφασή του (1242) που αφορά το ρέμα Πικροδάφνης (διέρχεται από τους Δήμους Ηλιούπολης, Αλίμου, Αγ. Δημητρίου και Π. Φαλήρου) στρέφεται κατά του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, γιατί δεν οριοθέτησε το ρέμα στο σύνολό του, παίρνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές μελέτες, ώστε να προστατεύεται το οικοσύστημα. Στο ΣτΕ είχαν προσφύγει παλαιότερα κάτοικοι της περιοχής ζητώντας να αλλάξει το σχέδιο πόλης και να ανασταλούν οι οικοδομικές άδειες μέσα στο ρέμα.

Ριζοσπάστης 27 Αυγούστου 2008

Επιστροφή στην αρχή

Ζεφύρι: Οικοδομώντας μια βιώσιμη πόλη (δ)..

Ρέματα: «Προβληματικοί χώροι» ή ευκαιρία ποιότητας ζωής;

Δημήτρης Μπουρίκος (dbourikos@pspa.uoa.gr ) Επιστημονικής συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών

Ένα από τα σύγχρονα θέματα ζωτικής σημασίας για την ποιότητα ζωής των πόλεών μας είναι η διαχείριση του τοπίου και των υδάτινων πόρων. Τόσο το τοπίο όσο και οι υδάτινοι πόροι έχουν παραμεριστεί από την ανάγκη κάλυψης οικιστικών και οικονομικών αναγκών στο πλαίσιο μιας κοντόφθαλμης και επιδερμικής πολιτικής αντίληψης για την έννοια των αναγκών και της ανάπτυξης. Τοπίο και υδάτινοι πόροι (υδατορέματα) όχι απλώς δεν αποτελούν δημόσια αγαθά προστασίας αλλά θεωρούνται και εμπόδια στην κυρίαρχη αντίληψη περί ανάπτυξης. Η σημασία αυτών των δυο πόρων αναδεικνύεται σήμερα ακόμα περισσότερο στις παρυφές της μητροπολιτικής Αθήνας. Οι περιοχές αυτές γνωρίζουν έκρηξη του δομημένου χώρου τους με αρνητικές συνέπειες για τα διακριτά τοπία τους (συμπεριλαμβανομένων των ρεμάτων) και τη φυσιογνωμία τους. Προς αυτή την κατεύθυνση συγκλίνει και η επίδραση των «μεγάλων έργων» (π.χ. Αττική Οδός, Προαστιακός σιδηρόδρομος) που επιβάλλουν τη δική τους λογική (βλέπε Πολύζος, 1997, περιοδικό ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, σελ. 54-57). Η έντονη οικοδομική δραστηριότητα των τελευταίων ετών αποτελεί μια καλή ευκαιρία να συζητήσουμε για το ρόλο και την αξία που διαδραματίζουν το τοπίο και τα ρέματα στη δημιουργία των αξιοβίωτων πόλεων, των πόλεων δηλαδή που θα προσφέρουν τις απαραίτητες ποιότητες για μια άξια ζωή και όχι απλώς επιβίωση (βλέπε για τη φιλοσοφία της αξιοβίωτης ανάπτυξης, Ρόκος: 2001, ΕΜΠ)..

Αναλυτικότερα, Δήμοι της περιοχής μας (Άνω Λιόσια, Καματερό, Αχαρνές) έχουν «εγκλωβιστεί» σε μια φυσιογνωμία πόλης που αντανακλάται και στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον. Η συνολική αντίληψη, η συναισθηματική και ιδεολογική εικόνα που ένας τόπος προσφέρει μπορεί να συμπυκνωθεί στην έννοια του τοπίου και της προκύπτουσας φυσιογνωμίας (Στεφάνου, 2005, περιοδικό ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ, σελ. 61-63). Η φυσιογνωμία των τριών Δήμων όχι μόνο είναι αρνητική και ταυτισμένη με αποκρουστικές ιδιότητες (πχ., περιοχές εγκληματικότητας, «λαϊκές ναρκωτικών», «βρωμότοποι», βούρκοι, υποβαθμισμένοι, υπανάπτυκτοι) αλλά φαίνεται να παγιώνεται ως τέτοια από την κυρίαρχη πολιτική αντίληψη. Με άλλα λόγια, η παγιωμένη πλέον αναφορά από τα ίδια τα τοπικά πολιτικά συστήματα σε «πόλεις-γκέτο» δεν βοηθά προς την κατεύθυνση λύσης των όποιων προβλημάτων, τουναντίον ενισχύει την αρνητική φυσιογνωμία τους και τα κυρίαρχα στερεότυπα («οι περιοχές μας αντιμετωπίζονται συλλήβδην ως ετεροτοπίες, δηλαδή ως τόποι με μη φυσιολογικά και ακανόνιστα χαρακτηριστικά- είναι ετεροτοπίες απόκλισης»). Σε ένα τέτοιο πλαίσιο αντιλήψεων, νοηματοδοτήσεων και προτεραιοτήτων, το ιδιαίτερο τοπίο των Δήμων μας συνθλίβεται, τεμαχίζεται και διευθετείται με τέτοιο τρόπο ώστε να αποκτήσει την «κανονικότητα» του υπόλοιπου δομημένου χώρου της μητροπολιτικής Αθήνας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο λόγος και η πρακτική για τη διαχείριση των ρεμάτων της περιοχής..

_Η περιοχή ως γειτνιάζουσα με ορεινούς όγκους αποτελεί χώρο διαδρομής και υποδοχής νερών (υδατορέματα) με πιο χαρακτηριστικές τις περιπτώσεις των ρεμάτων Ευπηρίδων και Εσχατιάς. Το πρώτο θεωρείται «διευθετημένο» και ως εκ τούτου δεν απασχολεί πλέον τις τοπικές κοινωνίες, ενώ το δεύτερο αποτελεί κατά καιρούς πεδίο αιτημάτων «διευθέτησής» του λόγω πλημμύρων. Ακόμα και η σημαντική προσπάθεια του Αναπτυξιακού Συνδέσμου Δυτικής Αθήνας το 2007 για την ανάδειξη του θέματος των ρεμάτων της Δυτικής Αθήνας περιορίστηκε στο ζήτημα της «διευθέτησης». Τι σημαίνει όμως «διευθέτηση» ενός ρέματος; Ποια η σημασία του ρέματος και γιατί θεωρείται τόσο «καταστροφικό» από τις τοπικές κοινωνίες; Αν και τα ρέματα έχουν αναγνωριστεί νομολογιακά από το ΣτΕ (1801/1995, 2656/1999, 2128/2000, 2621/2001, 319/202, 453/2003, 262/2003) ως συνταγματικά προστατευμένο τμήμα του φυσικού περιβάλλοντος (άρθρο 24 Συντάγματος)- ζωτικής σημασίας για την ισορροπία του περιβάλλοντος, εντούτοις αποτελούν «παράπλευρη απώλεια» της οικιστικής και οικονομικής επέκτασης. Όχι μόνο δεν γίνεται σεβαστή η συνταγματική προστασία τους (όπως φαίνεται από τις καταγγελίες παραβιάσεων στο Συνήγορο του Πολίτη) αλλά αποτελούν στη νεοελληνική πραγματικότητα «μήλον της έριδος» στα τοπικά πολιτικά συστήματα προς αλίευση ψήφων και ικανοποίησης της τοπικής εκλογικής πελατείας. Παράνομα κτίσματα, επιχωματώσεις, ρίψεις μπαζών, ρίψη αποβλήτων κ.ά. αποτελούν καθημερινές δραστηριότητες «σεβασμού» των ρεμάτων, ενώ τμήμα των τοπικών πληθυσμών αποζητά απελπισμένα τη «τελική διευθέτηση» των ρεμάτων. Τι όμως εννοούν;

Τεχνικά, η διευθέτηση περιλαμβάνει ενέργειες για την εξασφάλιση της ομαλής και ανεμπόδιστης ροής των νερών (πχ. στήριξη πρανών). Στην καθημερινή πρακτική όμως η διευθέτηση συχνά ταυτίζεται με το «κλείσιμο» των ρεμάτων με σκοπό την «αξιοποίηση» του παρακείμενου και υπερκείμενου χώρου (πχ., θέσεις στάθμευσης)..

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι σε σχετική έρευνα για το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας (Σ. Στυλιανός, Β. Γιαλιά, Ι. Μπάστα το 2007, ΕΜΠ) αναδεικνύεται ως βασική στάση των κατοίκων η θεώρηση του ρέματος ως επικίνδυνου στοιχείου που χρήζει ακόμα και μπαζώματος! Μάλιστα, το μπάζωμα του ρέματος προτείνεται ως πανάκεια και για τη λύση του κυκλοφοριακού προβλήματος της εν λόγω περιοχής! Η ίδια u945 ακριβώς «στρατηγική αντίληψη» περί ρεμάτων φαίνεται να έχει ερείσματα και στις δικές μας περιοχές..

Η όποια συζήτηση εξαντλείται στα αρνητικά χαρακτηριστικά, αποκομμένα από οποιαδήποτε γενικότερη θεώρηση για το ρόλο των ρεμάτων στη διαμόρφωση του τοπίου και της φυσιογνωμίας των περιοχών μας. Ένα ρέμα μπορεί να είναι εστία προβλημάτων (ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων παρεμβάσεων) αλλά και μέσο βελτίωσης της ποιότητας ζωής ενός τόπου. Ένα ρέμα μπορεί να μπαζωθεί ή να «διευθετηθεί» προκειμένου να μην πλημμυρίζουν παρακείμενα παράνομα κτίσματα κάθε είδους αλλά μπορεί να αποτελέσει το βασικό κορμό ενός δικτύου διαδρομών με εναλλακτικά μέσα (πχ. ποδήλατο, πεζοπορία) και κατάλληλες παραρεμάτιες παρεμβάσεις. Ένα ρέμα μπορεί να αντιμετωπίζεται ως «δαίμονας» και εστία προβλημάτων αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί και ως ένας τοπικός φυσικός πόρος ανεκτίμητης αξίας. Ένα ρέμα μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία ανάδειξης και ικανοποίησης ιδιωτικών προτιμήσεων (πχ., επέκταση χώρου- καταπάτηση, στάθμευση, ρίψη μπαζών) αλλά και ως συλλογικό αγαθό που χρήζει δημόσιας προστασίας και ανάδειξης..

Ποιο πρότυπο στρατηγικής αντίληψης υιοθετούν οι Δήμοι της περιοχής μας για το τοπίο και τα ρέματα; Σε ποιο βαθμό αναγνωρίζουν τη συνταγματικά κατοχυρωμένη υπόστασή τους, την αναμφισβήτητη οικολογική αξία τους και το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στην προώθηση εναλλακτικών μορφών κίνησης στις πόλεις μας..

Πρόσφατες παρατηρήσεις δεν αποτελούν σημάδια αισιοδοξίας. Πρώτον, αναζητώντας κατάλληλο τόπο για οργάνωση δεξίωσης, σκέφτηκα να βρω κάτι στην περιοχή μας. Μετά από αναζητήσεις, ανακάλυψα μια τεράστια έκταση που έχει εμφανώς μπαζωθεί και οικοδομηθεί στις παρυφές της Πάρνηθας στο ΒΔ τμήμα των Άνω Λιοσίων – Φυλής. Η αλλοίωση τόσο της μορφολογίας των εδαφικών εξάρσεων όσο και η καταπάτηση κάθε έννοιας νομιμότητας δεν είναι μόνο προκλητική αλλά και επικίνδυνη για την ευρύτερη κοινότητα. Το παράδοξο δε είναι ότι η εν λόγω επιχείρηση διαφημίζεται ως αποθέωση της «οικολογικής δεξίωσης», όταν η ίδια στηρίζεται σε τόνους μπετόν και αλλοιώσεις του τοπίου! Δεύτερον, η διευθέτηση τμημάτων του ρέματος Εσχατιάς πρακτικά σημαίνει την οικοδόμηση μεγάλων τσιμεντένιων στηριγμάτων (βλέπε π.χ. τμήμα διευθέτησης στο Καματερό) που «κρύβουν» το ρέμα και θυμίζουν τοίχους φυλακών (πραγματικά «φυλακίζουν» την αισθητική αξία του ρέματος και το δημόσιο χαρακτήρα του). Τρίτον, στα σύνορα Ζεφυρίου-Αχαρνών, το ρέμα Εσχατιάς θυμίζει «διευθετημένο» αφοδευτήριο, όπου φυσική ροή, οριογραμμή, ευρύτερο περιβάλλον αποτελούν ένα αποκρουστικό σκηνικό, κατάλληλο μόνο για γυρίσματα κινηματογραφικών ταινιών με θέμα τον υπόκοσμο ή ντοκιμαντέρ για την απαξίωση των υδάτινων πόρων στις πόλεις..

Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι το τμήμα του ρέματος Εσχατιάς στο Δήμο Ζεφυρίου είναι εμφανώς σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Μήπως θα μπορούσε να αποτελέσει την «αφορμή» και τον άξονα μιας ολοκληρωμένης παρέμβασης για την ανάδειξή του σε συλλογικό αγαθό, διαμορφώνοντας παρακείμενες διαδρομές εναλλακτικού τρόπου κίνησης; Μήπως θα μπορούσε το ρέμα να ενταχθεί σε ένα συνολικότερο σχέδιο εναλλακτικών διαδρομών στην περιοχή μας έτσι ώστε να περιορίσουμε την «αυτοκρατορία των αυτοκινήτων» και να αναδείξουμε ένα άλλο τοπίο στο Ζεφύρι, κατ΄επέκταση και μια άλλη φυσιογνωμία της πόλης μας; Το Ζεφύρι, τα Άνω Λιόσια, οι Αχαρνές u954 και οι υπόλοιπες περιοχές της Δυτικής Αθήνας και Αττικής δεν είναι για τα μπάζα…. Αν κάποιοι θεωρούν τα μπάζα και το μπάζωμα ως τη μόνη λύση για τα ζητήματα ποιότητας ζωής, τότε η στρατηγική τους αντίληψή είναι μάλλον «μπαζωμένη»..

(ελήφθη 16-3-09)

Επιστροφή στην αρχή

Κάτω από την άσφαλτο υπάρχει το ποτάμι

Ø Η αποκάλυψη των ρεμάτων θα βελτίωνε σημαντικά το μικροκλίμα των τσιμεντένιων συνοικιών

«Ο Ιλισός με την ερειπωμένη πηγή της Καλλιρρόης δεν είναι παρά ένα αξιοθρήνητο ρέμα... Τα νερά του δεν χρησιμοποιούνται πια για τις ιερές καθάρσεις, γιατί μέσα τους τσαλαβουτούν πλύστρες», έγραφε ο περιηγητής Η. Johnson στα μέσα του 19ου αιώνα.

Ένας άλλος ταξιδιώτης, ο R. Ρococke, είδε τον «Ιλισό και τον Ηριδανό να ποτίζουν περιβόλια», ενώ σύμφωνα με τον περιηγητή Fougere στις όχθες του Ιλισού είχαν εντοπιστεί σιδερένιες καδένες σαν αυτές που χρησιμοποιούνταν στο μακρινό παρελθόν για να τραβούν με σκοινιά μικρά καράβια στα νερά των ποταμών...
«Μικρές οάσεις» στο κέντρο της Αθήνας θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από την αξιοποίηση και ανάδειξη τμημάτων αρχαίων ποταμών, ενώ η αποκάλυψη των ρεμάτων που έχουν μπαζωθεί γύρω από την πόλη θα βελτίωναν σημαντικά το μικροκλίμα των τσιμεντένιων συνοικιών. Οι χώροι αυτοί θα αποτελούν πόλο έλξης για τους κατοίκους των γύρω περιοχών αλλά και πηγές δροσιάς κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Θαμμένες κάτω από το τσιμέντο και την άσφαλτο της Αθήνας βρίσκονται οι κοίτες 3 «αρχαίων» ποταμών (Κηφισού, Ιλισού και Ηριδανού) και τουλάχιστον 5 παραποτάμων και ρεμάτων (Κυκλοβόρος, Σκίρος, Ελάσσων, χείμαρρος Αγίου Στυλιανού, Διαβολόρεμα). Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, κάποια τμήματά τους, τα οποία βρίσκονται κάτω από ελεύθερους χώρους και όχι πολυκατοικίες ή κεντρικούς κυκλοφοριακούς κόμβους, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με τέτοιον τρόπο ώστε να μετατραπούν σε οάσεις για τους κατοίκους. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί με την αποκάλυψη και αξιοποίηση των μπαζωμένων ρεμάτων, που θα λειτουργούν ως «κλιματιστικά» για αρκετές περιοχές της πρωτεύουσας. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόνο στην περιοχή του παλαιού αεροδρομίου του Ελληνικού εντοπίζονται έξι μπαζωμένα ρέματα. Ή, για παράδειγμα, το ρέμα του Ποδονίφτη, που έχει εξαφανιστεί από τη Νέα Ιωνία έως τα όρια της Φιλοθέης, ενώ μέσα στη Φιλοθέη που παραμένει ακάλυπτο προσφέρει τα μέγιστα στο δρόσισμα της περιοχής. Άλλο παράδειγμα: τα ρέματα Κάτσικα και Βαρελά στη Γλυφάδα που έφταναν έως το παραλιακό μέτωπο και έχουν επικαλυφθεί από τόνους τσιμέντου.

«Τα φορτώνουμε συνεχώς». «Η ανάδειξη των ρεμάτων και όχι το μπάζωμά τους - όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια- είναι στοιχείο βιοκλιματικής αναβάθμισης μιας περιοχής», επισημαίνει ο καθηγητής πολεοδομίας, αντιπρύτανης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), κ. Γιάννης Πολύζος. «Και ενώ έχει αποδειχθεί επιστημονικώς ότι τα ρέματα έχουν επίδραση στο μικροκλίμα της περιοχής, στην Ελλάδα- σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης- τα «φορτώνουμε» με ολοένα και περισσότερες χρήσεις, όπως είναι για παράδειγμα οι αθλητικές εγκαταστάσεις. Τα ρέματα έχει σημασία να υπάρχουν σαν «πράσινες» οάσεις και να δρουν σαν «κατεβασιά» τού αέρα από τους ορεινούς όγκους στις πιο πυκνοδομημένες περιοχές», επισημαίνει ο κ. Πολύζος.

Το ποτάμι που ένωνε Καισαριανή με Καλλιθέα

Ένα ακόμη «αρχαίο» ποτάμι που διαπερνά τα έγκατα της σύγχρονης πρωτεύουσας είναι ο Ιλισός. Οι πηγές του εντοπίζονται στην Καισαριανή και τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, ενώ το κύριο ρέμα περνάει από Μεσογείων και Μιχαλακοπούλου: «Κάτω από τη συμβολή των δύο οδών ρέουν στην κοίτη του Ιλισού όμβρια ύδατα- πιθανότατα σε μικρές ποσότητες», αναφέρει ο κ. Κουτρούμπας. Ο ίδιος επισημαίνει ότι η κοίτη συνεχίζει την πορεία της σχεδόν παράλληλα με τη Μιχαλακοπούλου, συνεχίζει δυτικά του Αρδηττού, παράλληλα με τη Συγγρού και συναντούσε τον Κηφισό στο ύψος της Χαροκόπου. Τα στοιχεία αυτά ο κ. Κουτρούμπας τα έχει αντλήσει από περιγραφές του Ιταλού περιηγητή Κορνήλιου, ο οποίος κατέγραψε την πορεία του Ιλισού τον 19ο αιώνα.

Ο Ηριδανός. Ο μόνος αρχαίος ποταμός του οποίου τμήματα έχουν αποκαλυφθεί στο Μετρό Συντάγματος, στο Μοναστηράκι και στον Κεραμεικό είναι ο Ηριδανός, του οποίου οι πηγές εντοπίζονται στη νοτιοδυτική πλαγιά του Λυκαβηττού. Η κοίτη του, σύμφωνα με μετρήσεις, έχει πλάτος έως 20 μέτρα δυτικά της πλατείας Συντάγματος και βρίσκεται σε βάθος τουλάχιστον 6 μέτρων από την επιφάνεια.

Από εκεί, κατευθυνόμενος σχεδόν παράλληλα με την οδό Μητροπόλεως ο Ηριδανός φτάνει στην πλατεία στο Μοναστηράκι, στη Ρωμαϊκή Αγορά, τον Κεραμεικό και μπαίνει κάτω από την Πειραιώς. Λίγο πιο κάτω πιθανολογείται ότι η πορεία του στρέφεται προς νότο και εκτιμάται ότι ενώνεται με τον Ιλισό, λίγο πριν ο τελευταίος ενωθεί με τον Κηφισό κάτω από την οδό Χαροκόπου στην Καλλιθέα.

Δύσκολη η αξιοποίηση των «κρυφών» ποταμών

«Για να φτάσουμε στο σημείο να μιλάμε για αξιοποίηση των “κρυφών” ποταμών της Αθήνας θα πρέπει να πραγματοποιηθούν διεξοδικές μελέτες για τον ακριβή εντοπισμό τους αλλά και για τις ποσότητες νερού που τους διαρρέουν. Ακόμα όμως κι αν διαπιστωθεί ότι το καλοκαίρι δεν έχουν νερό, ενώ τον χειμώνα η ροή είναι μικρή, υπάρχουν τρόποι για τον τεχνητό εμπλουτισμό τους με ύδατα.

Αν, για παράδειγμα, απεγκλωβίζαμε τους παραποτάμους που περνούν κάτω από τους ελεύθερους χώρους στου Γκύζη θα δημιουργούνταν μικρές οάσεις δροσιάςπρόσφατα είχα επισκεφθεί το ρέμα του Ποδονίφτη, στο οποίο κατέγραψα θερμοκρασίες 3-4 βαθμών Κελσίου χαμηλότερες σε σχέση με το κέντρο της Αθήνας», λέει ο διδάκτορας σε θέματα περιβάλλοντος και ηθικής κ. Αθανάσιος Κουτρούμπας, που τα τελευταία πέντε χρόνια διεξάγει μελέτες για τα “κρυφά” ποτάμια της Αθήνας. «Όμως, το ζήτημα της αποκάλυψης των αρχαίων κοιτών δεν είναι απλό: θα πρέπει επίσης να γίνουν μελέτες τόσο για τη συντήρηση των χώρων όπου θα έρχεται η κοίτη στην επιφάνεια όσο και για τις αποζημιώσεις που θα πρέπει πιθανότατα να δοθούν στους κατέχοντες ακίνητα που θα πρέπει να κατεδαφιστούν για να πραγματοποιηθούν τα έργα. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι αν η Αθήνα γέμιζε με μικρές οάσεις όπου αποκαλύπτονται τα αρχαία ποτάμια, η ποιότητα της ζωής των κατοίκων θα βελτιωνόταν σημαντικά. Στα σημεία όπου αποκαλύφθηκε ο αρχαίος Ηριδανός στον Κεραμεικό έχει αναπτυχθεί χλωρίδα και πανίδα, με μικρά βατράχια και χελώνες», συμπληρώνει.
Οι αλλαγές στο μικροκλίμα των συνοικιών με την αποκάλυψη των αρχαίων ποταμών δεν αναμένεται να είναι σημαντικές: «Φανταστείτε ότι για να αντισταθμιστούν οι “θερμικές συνέπειες” ενός τετραγωνικού μέτρου ασφάλτου απαιτούνται 12 τ.μ. επιφάνειας νερού. Ως εκ τούτου η θερμοκρασία θα μειώνεται σε ακτίνα μερικών μέτρων από την κοίτη και όχι σε μεγάλη έκταση», επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής και επικεφαλής της Ομάδας Κτιριακού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Μάνθος Σανταμούρης. Αυτό σημαίνει ότι για να παρέμβει κανείς ουσιαστικά στο μικροκλίμα των περιοχών της πρωτεύουσας απαιτούνται 12πλασιες εκτάσεις νερού από τις ήδη υπάρχουσες της ασφάλτου. Από στοιχεία μελετών προκύπτει ότι ένας από τους τρεις βασικούς βραχίονες του «αρχαίου» Κηφισού περνούσε από το ύψος της Γεωπονικής, κάθετα στην Ιερά Οδό.

Όμως, δεν έχει διευκρινιστεί πού ακριβώς βρίσκεται σήμερα η παλαιοκοίτη, καθώς από τον 19ο αιώνα έχουν πραγματοποιηθεί στην περιοχή έργα για τη διάνοιξη νέας κοίτης όπως επίσης επιχωματώσεις και επικαλύψεις. Σύμφωνα πάντως με εκτιμήσεις, η αρχαία κοίτη του μεγαλύτερου ποταμού της Αθήνας εντοπίζεται στο 1,2 χλμ. ανατολικά της σημερινής, από το ύψος του Ρέντη προς το νότο και οι εκβολές του εντοπίζονται περίπου στο μέσο του Φαληρικού Όρμου.

Ο παραπόταμος που πήγαζε από του Γκύζη

Oι αρχαίοι παραπόταμοι και οι χείμαρροι της Αθήνας θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, σύμφωνα με τον κ. Κουτρούμπα. Πέρα από τον Σκίρο που εντοπίζεται ανατολικά του Κηφισού υπάρχει και ο Κυκλοβόρος, ο οποίος πήγαζε από του Γκύζη, περνούσε κάτω από την οδό Κοδριγκτώνος και Παρασίου και συνέχιζε προς την Πλατεία Αττικής. Στον συγκεκριμένο παραπόταμο αναφέρεται περιηγητής του 19ου αιώνα και έκτοτε τα ίχνη του χάνονται. Κοντά στον Κυκλοβόρο βρίσκεται και ο χείμαρρος του Αγίου Στυλιανού, που διερχόταν από την πλατεία του Γκύζη και συνέχιζε προς την οδό Στουρνάρη και την Πλατεία Βάθη. Μάλιστα, λέγεται ότι ο χείμαρρος του Αγίου Στυλιανού ευθύνεται για το πλημμύρισμα των υπογείων του Πολυτεχνείου και την καταστροφή ιστορικών αρχείων. Επιπλέον, υπάρχει το Διαβολόρεμα που ξεκινούσε από τον Βριλησσό, περνούσε από την περιοχή του Γηροκομείου στους Αμπελοκήπους και κατέληγε μέσω της οδού Σεβαστουπόλεως στον Ιλισό, στη συμβολή των οδών Μιχαλακοπούλου και Μεσογείων. Τέλος, ο Ελάσσων πήγαζε από την περιοχή του Προφήτη Ηλία στο Παγκράτι και έφτανε έως το Καλλιμάρμαρο όπου συναντούσε τον Ιλισό.

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4524918&ct=1 6-7-09

Επιστροφή στην αρχή

Ποτάμια και λίμνες της Αθήνας

Η οδός Σταδίου είναι ποτάμι! Φαίνεται απίστευτο; Είναι όμως αληθινό. Μάλιστα στο ύψος του Αρσακείου υπήρχε και μία γέφυρα για να μπορούν οι Αθηναίοι να περνάνε από την μία όχθη στην άλλη. Μία φοβερή καταιγίδα παρέσυρε στα 1852 την γέφυρα, με αποτέλεσμα να κοπεί η Αθήνα στα δύο.

Βεβαίως, όλ΄ αυτά συνέβαιναν πριν το ρέμα κλειστεί με μπάζα για να δημιουργηθεί η σημερινή οδός Σταδίου. Αλλά το νερό συνεχίζει να κυλάει υπόγεια και σήμερα. Σε πολλά μεγάλα κτίρια τα νερά του ποταμού της οδού Σταδίου αντλούνται με ειδικά υδραυλικά συστήματα, προκειμένου να μην πλημμυρίσουν τα υπόγειά τους.
Αλλοι δρόμοι, που παλιότερα, ήταν ποτάμια είναι η Φωκίωνος Νέγρη και η Βουκουρεστίου, η οποία ταυτίζεται με το ρέμα του Λυκαβητού. Το υπέδαφος αυτών των κεντρικών δρόμων της Αθήνας είναι και σημερα πλούσιο σε υπόγεια νερά, τα οποία ο δήμος Αθηναίων σκοπεύει να αξιοποιήσει.
Πλούσια υπόγεια νερά έχουν εντοπιστεί ακόμα σε:
* Οδό Ριζάρη, πίσω από το Πολεμικό Μουσείο.
* Λεωφόρο Συγγρού, από του Στύλους του Ολυμπίου Διός μέχρι το ξενοδοχείο "Ιντερκοντινέταλ".
* Οδούς Ηρώδου Αττικού και Νεοφύτου Βάμβα.
* Σόλωνος και Ηρακλείτου.
* Εθνικό Κήπο, όπου ρέει και η περίφημη πηγή "Μπουμπουνίστρα".
* Λεωφόρο Αλεξάνδρας, όπου τα νερά αναβλύζουν μέσα από τα θεμέλια του κτιρίου του Αρείου Πάγου.
Ομως, εκτός από τα ρέματα, τις πηγές και τα υπόγεια νερά, στο κέντρο της Αθήνας ρέει ένα πραγματικό ποτάμι.
Ο Ηριδανός είναι ένα ποτάμι που επιμένει να διαπερνά υπογείως το κέντρο της Αθήνας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Πηγάζει από τον Λυκαβητό, περνάει κάτω από την πλατεία Συντάγματος (και κάτω από το... υπουργείο Οικονομικών) και ξαναβγαίνει στην επιφάνεια στην οδό Ερμού μέσα στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού.
Στην αρχαία Αθήνα, ο Ηριδανός συναντούσε τον περίβολο των τειχών στην περιοχή της σημερινής πλατείας Συντάγματος. Το ότι πηγάζει από τον Λυκαβηττό το γνωρίζουμε από αναφορά του Στράβωνα. Ο Ησίοδος αναφέρεται σ΄ αυτό το αθηναϊκό ποταμάκι στην "Θεογονία" του, γράφοντας ότι ήταν γυιός του Ωκεανού και της Τυθήος.
Ο Ηριδανός καλύφθηκε κατά την ρωμαϊκή εποχή, στο τμήμα του που διαπερνούσε την αρχαία πόλη. Σήμερα έχει μία ορατή κοίτη, μήκους 50 μέτρων, μέσα στον Κεραμεικό, όπου η επιφάνεια του αρχαιολογικού χώρου είναι τρία μέτρα χαμηλότερη από το επίπεδο του εδάφους της σημερινής πόλης. Μετά τον Κεραμεικό το ποτάμι, που διατηρεί κι ένα σπάνιο είδος μικρών ψαριών, χάνεται κάτω από την οδό Πειραιώς και χύνεται στον Κηφισό.
Η Αθήνα στην αρχαιότητα (και σήμερα) περιλάμβανε όλους τους οικισμούς της Αττικής. Γι΄ αυτό και το επίσημο όνομά της ήταν (και είναι) στον πληθυντικό: "αι Αθήναι". Δίπλα σε μία άλλη πηγή των Αθηνών, λοιπόν, διασώζεται η αρχαιότερη πέτρινη γέφυρα της Ευρώπης.
Στην Βραυρώνα, που βρίσκεται ανάμεσα στην Αρτέμιδα (Λούτσα) και στις Πρασιές (Πόρτο - Ράφτη), το νερό μιας πλούσιας πηγής συνεχίζει να αναβλύζει και σήμερα δίπλα στο ιερό της Αρτέμιδας. Το νερό περνάει κάτω από ένα πέτρινο γεφύρι, το οποίο μερικοί υποστηρίζουν ότι είναι το αρχαιότερο. Ομως η πρωτιά αυτή πρέπει να ανήκει σε μυκηναϊκά γεφύρια της Αργολίδας, όπως δείχνουν τα διαθέσιμα στοιχεία.
Ενα άλλο αρχαίο γεφύρι διασώζεται στον Σαρανταπόταμο της Ελευσίνας. Το ποτάμι αυτό (ονομάζεται και "της Γιαννούλας") πηγάζει από τις κορυφές της Πάρνηθας και περνώντας κάτω από την μονή Κλειστών της Φυλής, εκβάλει στον κόλπο της Ελευσίνας. Ο Σαρανταπόταμος έχει πολλές καταβόθρες. Ετσι, το νερό του ξαφνικά χάνεται ψηλά στην Πάρνηθα και εμφανίζεται πάλι στο Θριάσιο Πεδίο. Πολλές φορές η ροή του Σαρανταπόταμου είναι τόσο μεγάλη, ώστε προξενεί καταστροφικές πλημμύρες, σχεδόν κάθε χειμώνα.
Γενικά στο Λεκανοπέδιο Αθηνών υπάρχουν 700 ρέματα! Απ΄αυτά μόνο τα 70 φαίνονται. Ολα τ΄ άλλα έχουν σκεπαστεί και την εποχή που έχουν νερό κυλάνε υπόγεια. Σε έντονες βροχοπτώσεις ξαναγίνονται... ποτάμια και προξενούν καταστροφές, όπως ο Ποδονίφτης στη Νέα Ιωνία.
Υπόγεια κινείται σήμερα και ο ποταμός Ιλισός, που πηγάζει από τον Υμητό. Η κοίτη του περνάει μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου υπήρχε και μία γέφυρα, μέχρι πριν λίγες δεκαετίες. Η γέφυρα αυτή ανακατασκευάστηκε το 1896, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι θεατές των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. (φωτογραφία δεξιά)
Αξίζει να επισημάνουμε το εξής: Παρά την επικάλυψη του Ιλισού, η οποία άρχισε το 1948 και παρά τις σοβαρές επεμβάσεις στις εκβολές του και σ' όλον τον φαληρικό όρμο, το Δέλτα του Ιλισού ξανασχηματίστηκε σ΄ έναν πολύτιμο για την Αθήνα υγροβιότοπο, όπου έχουν εντοπιστεί πάνω από 89 είδη πουλιών, όπως σταχτοτσικνιάδες, σκουφοβουτηχτάρες, κορμοράνοι, μπεκατσινοσκαλίδρες και (όσο κι αν φαίνεται απίστευτο) καστανόλαιμες χήνες.
Ομως το κατ΄ εξοχήν ποτάμι του Λεκανοπεδίου Αθηνών είναι ο Κηφισός, που οι παλιότεροι Αθηναίοι τον ονομάζουν και σκέτα "Ποτάμι".
Οι πηγές του Κηφισού βρίσκονται στις βορειοδυτικές πλευρές της Πεντέλης κοντά στην Κηφισιά, στην οποία άλλωστε έδωσε και τ΄ όνομά του. Με το ίδιο όνομα (Κηφισός) υπάρχουν τρία ακόμα ποτάμια στην Ελευσίνα, στην Βοιωτία και στην Φωκίδα.
Από το όνομα της πηγής "Κεφαλάρι" του Κηφισού πήρε τ΄ όνομά της και μία περιοχή της Κηφισιάς. Σήμερα τα νερά του Κεφαλαριού έχουν δεσμευτεί και χρησιμοποιούνται για ύδρευση. Σήμερα, επίσης, οι υπερβολές της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του δημοτικισμού αφαίρεσε από τον Κηφισσό ένα "σίγμα". Η πανάρχαια γραφή του είναι με δύο "σίγμα" (Κηφισσός) και αποδεικνύει ότι το όνομα αυτού του αθηναϊκού ποταμού είναι ηλικίας τουλάχιστον... 5.000 ετών!
Αλλες πηγές του Κηφισού βρίσκονται στο Τατόϊ και στην Βαρυμπόμπη. Το ρέμα της Βαρυμπόμπης, μάλιστα, έχει κι έναν εντυπωσιακό καταρράκτη (φωτογραφία δεξιά). Το ρέμα αυτό ενώνεται με το πανέμορφο ρέμα της Χελιδονούς και μετά τον Χαμόμυλο και τον Κόκκινο Μύλο τα νερά του πέφτουν στην κυρίως κοίτη του Κηφισού. Τα ονόματα αυτά δείχνουν και τα σημεία που παλιότερα λειτουργούσαν νερόμυλοι.
Οι πηγές από την Πεντέλη σχηματίζουν ένα άλλο ποτάμι, που στο Χαλάνδρι ονομάζεται "Ρεματιά" και στη Νέα Ιωνία "Ποδονίφτης". Ενώνεται με την κυρίως κοίτη του Κηφισού στο τέρμα Πατησίων στην περιοχή της Νέας Χαλκηδόνας. Ο Ποδονίφτης είχε προκαλέσει τις τρομερές πλημμύρες του 1995.
Ο Κηφισός έχει όλες τις εποχές νερό. Δυστυχώς οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις που λειτουργούν κατά μήκος της κοίτης του έχουν μετατρέψει την λεκάνη απορροής του σε... χαβούζα.

Αλλά η Αθήνα και γενικά η Αττική έχει και... λίμνες!
Η πιο γνωστή λίμνη του Μαραθώνα είναι τεχνητή. Δημιουργήθηκε για να συγκεντρώνει τα νερά της ανατολικής Πάρνηθας. Το φράγμα κατασκευάσθηκε μεταξύ 1924 -1929 από από την αμερικάνικη εταιρεία "Ούλεν". Η τεχνητή λίμνη εγκαινιάστηκε το 1929 από τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. (φωτογραφία δεξιά από το τουριστικό περίπτερο)
Η πραγματική λίμνη του Μαραθώνα βρίσκεται στον Σχοινιά. Τα νερά της αποτελούσαν φυσικό φραγμό για τους Πέρσες στην ιστορική μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. Παλαιότερα την λίμνη στον Σχοινιά τροφοδοτούσαν με νερά τα ρέματα που χύνονταν στην τεχνητή λίμνη Μαραθώνα και οι πηγές που βρίσκονται στο Κάτω Σούλι και οι οποίες σήμερα έχουν δεσμευτεί.
Στην δεκαετία του '60 έγιναν έργα αποξήρανσης για την οργάνωση της διεθνούς συγκέντρωσης προσκόπων ("Τζάμπορι"). Στον χώρο του "τζάμπορι" λειτουργεί σήμερα αεροδρόμιο ενώ άλλα τμήματα της λίμνης και του εκτεταμένου βάλτου της έγιναν εξοχικές κατοικίες από τον οικοδομικό συνεταιρισμό δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων.
Ο υγρότοπος του Σχοινιά, με το περίφημο δάσος κουκουναριάς, έχει μεγάλη οικολογική σημασία και πρέπει να προστατεύεται. Στην εποχή της μετανάστευσης των πουλιών φιλοξενεί πολλά σπάνια περαστικά πουλιά, όπως πάπιες, χήνες και κύκνους. Πρόσφατα ασκήθηκε δίωξη εναντίον του συνεταιρισμού, επειδή επέκτεινε τις οικοδομές του στον υγρότοπο του Σχοινιά.
Μία άλλη λίμνη της Αττικής βρίσκεται κοντά στο Αλεποχώρι, στον παραλιακό δρόμο που πηγαίνει προς Σχίνο, Περαχώρα και Λουτράκι. Είναι η "Χορταρόλιμνη", η οποία για την ακρίβεια είναι λιμνοθάλασσα.
Αλλά ας επανέλθουμε στην περιφέρεια πρωτευούσης. Η πιο γνωστή λίμνη της είναι "του Κουμουνδούρου" και βρίσκεται στον Σκαραμαγκά.
Υπάρχουν όμως και δύο άγνωστες λίμνες. Μετά το Τατόϊ και στο οροπέδιο του Κατσιμιδίου ,υπάρχει το δάσος της Αγίας Τριάδας. Εκεί βρίσκονται δύο ανώνυμες λίμνες.
Η πρώτη βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της κορυφής "Μπελέτσι" και σχηματίζεται από τα νερά της πηγής "Ζιπούνι". (φωτογραφία δεξιά)
Η δεύτερη φαίνεται πως σχηματίστηκε από τα αναχώματα ενός δρόμου της "Ιπποκρατείου Πολιτείας", που έκλεισε την κοίτη κάποιου ρέματος. Η λίμνη αυτή, που βρίσκεται πολύ κοντά στο παλιό εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας και στα νοτιοδυτικά της κορυφής "Μπελέτσι", έχει βάθος 5-6 μέτρα και επιφάνεια πάνω από 5.000 τετραγωνικά μέτρα.

Ποτάμια, υπόγεια ρέματα, λίμνες. Η Αθήνα έχει πολλές εκπλήξεις...

πηγη Το διαβάσαμε από το: Ποτάμια και λίμνες της Αθήνας http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2011/10/blog-post_1524.html#ixzz2PfdB7bEp
ελήφθη 6-4-2013

Επιστροφή στην αρχή

ΤΟ ΡΕΜΑ ΤΗΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ…

Γύρω στο 2000, ο τότε δήμαρχος Ηλιούπολης Θοδ. Γεωργάκης, προώθησε με βάση μια μελέτη της ΕΥΔΑΠ που είχε εγκριθεί και από την τότε Νομαρχία Αθήνας, την κατασκευή ενός αγωγού από μπετόν και επένδυση πέτρας, σε ανοιχτό τμήμα μήκους 600μ περίπου μέτρων, στο ρέμα της Πικροδάφνης, στην Ηλιούπολη. Το «έργο» αυτό, σύμφωνα με το Εργαστήριο Εγγειοβελτικών Έργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων του ΕΜΠ, είχε εκτιμηθεί ως «μη φιλικό προς το περιβάλλον», ενώ «τα υδρολογικά/υδραυλικά στοιχεία έχουν υπερεκτιμηθεί …με αντίστοιχη οικονομική επιβάρυνση…»

Οι αντιδράσεις των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, όλων των Δημοτικών Παρατάξεων της Ηλιούπολης (εκτός αυτής του τότε Δημάρχου) και οι προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, οδήγησαν στη διακοπή και στην συνέχεια στην ακύρωση αυτών των «έργων».

Από τότε, τέθηκε το ζήτημα της αποκατάστασης της κοίτης και των πρανών του ρέματος της Πικροδάφνης στο μήκος που είχαν κακοποιηθεί βάναυσα. Την θέση αυτή υιοθέτησε και ο σημερινός Δήμαρχος Ηλιούπολης κ. Βαλασόπουλος, διακηρύσσοντας στο προεκλογικό του πρόγραμμα του 2010: «…άμεση αποκατάσταση της κοίτης του ρέματος και ανάπλαση ήπιας μορφής ώστε να αποκατασταθεί το οικοσύστημα…».

Ωστόσο, ο δήμαρχος Ηλιούπολης «ξεχνώντας» το τι έλεγε πριν λίγα χρόνια, προχώρησε στη σύνταξη νέας Μελέτης για το υπόλοιπο τμήμα του ρέματος της Πικροδάφνης στην Ηλιούπολη, που δεν είχε προλάβει να καταστρέψει ο προηγούμενος ομογάλακτος Δήμαρχος, και χωρίς καμία ενημέρωση, συζήτηση και απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης και της τοπικής κοινωνίας, εξασφάλισε την «‘Έγκριση περιβαλλοντικών όρων» από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής. Κι΄όλα αυτά, χωρίς να υπάρχει μια εγκεκριμένη οριοθέτηση για το σύνολο του ρέματος, μέχρι την εκβολή του στη θάλασσα όπως προβλέπει ο ισχύον νόμος.

Παράλληλα, ο σημερινός δήμαρχος Ηλιούπολης προχωρά στην κατασκευή 2 αγωγών ομβριων υδάτων που ξεκινούν από διάφορες περιοχές της Ηλιούπολης και καταλήγουν στο ρέμα της Πικροδάφνης, στην συμβολή του με την Λεωφόρο Βουλιαγμένης. Το έργο αυτό, του οποίου η νομιμότητα δεν είναι δεδομένη, θα καταστρέψει κατά την διαδρομή του δεκάδες δέντρα, κυρίως πεύκα, για τα οποία έχει δοθεί άδεια από το Δασαρχείο και επίκειται κοπή τους.

Βρισκόμαστε σ’ αυτό ακριβώς το σημείο: Αφ’ ενός, κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, συγκρότησαν το «Δίκτυο Πολιτών για την διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης» και προσέφυγαν στις 17.11 στο Συμβούλιο Επικρατείας κατά της απόφασης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Αφ’ ετέρου, κάτοικοι της περιοχής της Ηλιούπολης όπου θα περάσουν οι νέοι αγωγοί ομβρίων, που θα καταλήξουν στο ρέμα της Πικροδάφνης, αντιδρούν στην κοπή των δέντρων και ζητάνε την τροποποίηση της μελέτης.

Το ζήτημα που τίθεται, ξανά, είναι: θα επιτρέψουμε να ολοκληρωθεί η καταστροφή του ρέματος;

28.11.2014

Πάνος Τότσικας, Αρχιτέκτων –Πολεοδόμος

Μέλος του “Δικτύου Πολιτών για tην διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης”

Επιστροφή στην αρχή

Φωτιά ξέσπασε στο ρέμα Χαλανδρίου στο θέατρο Ρεματιάς

18.05.2015

Η φωτιά έκανε ανυπολόγιστες ζημιές στο θέατρο της Ρεματιάς
Στάχτη έγινε το θέατρο Ρεματιάς στο Χαλάνδροι μετά την φωτιά που ξέσπασε λίγο πριν τις 2 το μεσημέρι. Παρά το γεγονός ότι στο σημείο έφταν γρήγορα πυροσβέστες και η δύναμη αυξήθηκε αμέσως σε 10 οχήματα με 30 άνδρες το κακό έγινε.
Δυστυχώς η εικόνα δείχνει ότι το θεάτρο καταστράφηκε ολοσχερώς και το τραγικό είναι ότι σε λίγες ημέρες ξεκινούσαν οι παραστάσεις του καλοκαιριού.

http://www.newsit.gr/default.php?pname=Article&art_id=403389&catid=3

Επιστροφή στην αρχή

Συντονισμός για τα ρέματα της Αττικής

Δασαμάρι S.O.S.
ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών
email: dasamari.sos@gmail.com
blog: http://dasamarisos.blogspot.gr

On 2/9/2015 7:11 μμ, Δασαμάρι S.O.S. wrote:

Σας στελνω αυτο το email για να σας ενημερωσω σχετικα με προταση μας για μια ατυπη ανοιχτη συναντηση-συζητηση σχετικα με τους καθαρισμους των ρεματων της Αττικης.
Οπως θα δειτε και στα συνημμενα εγγραφα εχει προκηρυχθει απο την Περιφερεια Αττικης διαγωνισμος για τον καθαρισμο των ρεματων του Βορειου-Νοτιου-Δυτικου τομεα Αθηνας και της Δυτικης-Ανατολικης Αττικης.
Απο την εμπειρια μας τα τελευταια χρονια με τους καθαρισμους που εχουν γινει στα ρεματα της Ανατ. Αττικης, εχουμε διαπιστωσει τεραστιες αυθαιρεσιες στις διαδικασιες και μεθοδους καθαρισμου με σοβαρες περιβαλλοντικες-οικολογικες καταστροφες αλλα και ανεξελεγκτη διασπαθιση πορων ειδικα σ' αυτη την περιοδο της οικονομικης κρισης.
Στο νεο προγραμμα καθαρισμου, η Περιφερεια παρεμβαινει ακομα και σε ρεματα του Πεντελικου χαρακτηρισμενα ως "ιδιαιτερου περιβαλλοντικου ενδιαφεροντος", π.χ. Βαλαναρης, Δασαμαρι.
Σε συνεργασια με αλλες ομαδες της Ανατ. Αττικης σκοπευουμε να παρεμβουμε προς την Περιφερεια Αττικης προκειμενου να αποτρεψουμε τετοιες κοστοβορες περιβαλλοντικες καταστροφες.
Επειδη ομως το θεμα αφορα ολη την Αττικη, νομιζουμε οτι θα ηταν χρησιμο να το συζητησουμε απο κοινου ομαδες, συλλογοι, φορεις, οργανωσεις και ατομα που δραστηριοποιουνται σε περιβαλλοντικα ζητηματα προκειμενου οι παρεμβασεις μας να ειναι αποτελεσματικοτερες.
Η προταση μας ειναι να γινει μια πρωτη διερευνητικη συναντηση στην αρχη της εβδομαδας (Δευτερα απογευμα;) στο κεντρο (π.χ. Πολυτεχνειο).
Δειτε αναρτηση σχετικη με το θεμα απο μελος της πρωτοβουλιας μας, στην ιστοσελιδα http://metopopsila.gr/?p=1255

Για περισσοτερες πληροφοριες επικοινωνειστε με τον Γιωργο Σταυρινο (κινητο 6974120585)
Δασαμαρι S.O.S.
ανεξαρτητη πρωτοβουλια πολιτων

Μετα την προκηρυξη απο την Περιφερεια Αττικης διαγωνισμου για τον καθαρισμο των ρεματων του Κεντρικου-Βορειου-Νοτιου-Δυτικου τομεα Αθηνας και της Δυτικης-Ανατολικης Αττικης (βλ. διακηρυξεις στα συνημμενα) προταθηκε απο περιβαλλοντικες ομαδες και φορεις της Ανατ. Αττικης να γινει μια ευρυτερη συναντηση-συζητηση φορεων, οργανωσεων και ομαδων ολης της Αττικης προκειμενου καταγγελθουν οι κοστοβορες περιβαλλοντικες καταστροφες που συντελουνται μεσω αυτων των δημοπρασιων.
Σε μια πρωτη συναντηση που εγινε τη Δευτερα 7/9/2015 στο Πολυτεχνειο, μπορεσαν να εκπροσωπηθουν οι ακολουθοι φορεις:

ΔΑΣΑΜΑΡΙ S.O.S.
Δημοτική Κίνηση ΜΕΤΩΠΟ ΨΗΛΑ
ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΗΡΕΑΣ
ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΡΑΦΗΝΑΣ
ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ
ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ. Χαϊδαρίου
ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ / Naturefriends Greece

Στη συζητηση που εγινε τεθηκαν αρκετα ζητηματα σχετικα με τις τρεις διακηρυξεις ηλεκτρονικων δημοπρασιων και καταληξαμε να βγει ενα κειμενο καταγγελιας με αιτημα την ακυρωση και επαναπροκηρυξη των συγκεκριμενων διακηρυξεων με γνωμονα την προστασια του δημοσιου συμφεροντος. Σας στελνουμε το κειμενο (βλ. συνημμενο) και σας καλουμε να το υπογραψετε ωστε να προχωρησουμε στις αρχες της επομενης εβδομαδας σε παρεμβαση στην Περιφερεια Αττικης και να καταθεσουμε το κειμενο στα ελεγκτικα οργανα της διοικησης.
Θα θελαμε να μας απαντησετε μεχρι το σαββατοκυριακο για την υπογραφη σας και αν μπορειτε να το προωθησετε και σε αλλους φορεις.
Προς το παρον συγκεντρωνουμε υπογραφες αποκλειστικα φορεων.
Για περισσοτερες πληροφοριες επικοινωνειστε με τον Γιωργο Σταυρινο (κιν. 6974120585)

Επιστροφή στην αρχή

Χάρτης της Αθήνας του 1908 με πρόσθετα στοιχεία του 1923, όπου φαίνονται και τα ρέματα της Αθήνας http://ids.lib.harvard.edu/ids/view/10812340?buttons=y

(Σεπτ. 2015)

Επιστροφή στην αρχή

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

30/9/2015

Την Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου, έγινε αιφνίδια παρέμβαση 14 περιβαλλοντικών φορέων και συλλογικοτήτων της Αττικής στο γραφείο της Περιφερειάρχη Ρένας Δούρου, για να καταγγελθούν οι πρόσφατες διακηρύξεις ηλεκτρονικών δημοπρασιών της Περιφέρειας Αττικής για τους καθαρισμούς ρεμάτων της Αττικής, προϋπολογισμού 3.000.000€. Οι διακηρύξεις αυτές χαρακτηρίζονται από ασάφεια και απροσδιοριστία σχετικά με τα έργα, τη μέθοδο και το αντικείμενο καθαρισμού τόσο σε ποσοτικό επίπεδο όσο και σε ποιοτικό επίπεδο. Επίσης παραβλέπουν την κείμενη νομοθεσία προστασίας και οριοθέτησης των ρεμάτων, ενώ απουσιάζουν δεδομένα υπολογισμού της επικινδυνότητας πλημμυρικών φαινομένων στη κάθε θέση. Δεν δημιουργούνται διαφοροποιήσεις αναφορικά με το είδος του ρέματος και τους γεωμορφολογικούς παράγοντες που καθορίζουν τη θέση του στον υδρολογικό κύκλο, προτάσσοντας την ίδια τακτική καθαρισμού που αυξάνει την ορμή των υδάτων στα ορεινά και οδηγεί με βεβαιότητα σε πλημμυρικά φαινόμενα κατά μήκος της πεδινής κοίτης. Επιπλέον, για τον καθαρισμό προβλέπεται σχεδόν αποκλειστικά η εισβολή εκσκαπτικών μηχανημάτων εντός της κοίτης και η κοπή δέντρων, με αποτέλεσμα την καταστροφή της φυσικής βλάστησης που συγκρατεί το έδαφος καθώς και του οικοσυστήματος των ρεμάτων, πολλά εκ των οποίων είναι ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και αποτελούν ενδιαιτήματα προστατευόμενης από τη νομοθεσία ορνιθοπανίδας.

Κατά την παρέμβαση ζητήθηκε η επί τόπου συνάντηση με την Περιφερειάρχη, κάτι που επετεύχθη τελικά λόγω της μαζικότητας και της αποφασιστικότητας των συμμετεχόντων φορέων, και της επιδόθηκε καταγγελία-αίτημα των φορέων (βλ. συνημμένο) για άμεση ακύρωση των συγκεκριμένων διακηρύξεων και επαναπροκήρυξή τους με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και του δημοσίου συμφέροντος. Ακολούθησε συζήτηση με την Περιφερείαρχη και τους συνεργάτες της, όπου δεν υπήρξε συμφωνία ως προς τα αιτήματα των φορέων, αλλά ορίστηκε νέα συνάντηση για την Παρασκευή 2 Οκτωβρίου.

Θεωρούμε ότι η συντονισμένη συνεργασία φορέων και συλλογικοτήτων και οι επικείμενες δράσεις για την προστασία του οικοσυστήματος των ρεμάτων που απέμειναν στην Αττική, θα συμβάλλουν ώστε και η διοίκηση (κεντρική, περιφερειακή, τοπική) να πάψει πλέον να αντιμετωπίζει αναποτελεσματικά τα ρέματα ως εργοτάξια, αλλά ως πολυεπίπεδο φυσικό πλούτο που η προστασία του είναι απαραίτητη για την ποιότητα ζωής όλων.

ΤΑ ΡΕΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Επιστροφή στην αρχή

Ρεματιά της Νέας Πεντέλης. Βίντεο 27-10-2015

ΘΕΣΗ

Ο Αλέξανδρος Αργυρόπουλος κάνει περιγραφές

Βιντεοσκόπηση: Χρήστος Αντωνόπουλος

http://www.thessi.gr/index.php/2014-09-19-20-17-15/2014-09-19-20-38-13/41515--lr-a-

Επιστροφή στην αρχή

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΡΕΜΑ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ 25.10.2015

Την Κυριακή 25 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία πορεία στο Ρέμα της Πικροδάφνης από την Λ. Βουλιαγμένης έως τις εκβολές του ρέματος στον Άλιμο με μεγάλη συμμετοχή από περισσότερους των 200 πολιτών, μεταξύ των οποίων δύο αντιδήμαρχοι του Δήμου Αγίου Δημητρίου, δύο περιφερειακοί σύμβουλοι και μέλη των Οικολόγων Πράσινων, που διοργάνωσε το «Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης».

Το ρέμα της Πικροδάφνης είναι σημαντικότατος βιότοπος και μοναδικός πνεύμονας πρασίνου για τις νότιες συνοικίες Ηλιούπολη, Αγ. Δημήτριος, Αργυρούπολη, Καλαμάκι, Άλιμος που χαρακτηρίζονται από πυκνή και άναρχη δόμηση και παντελή έλλειψη χώρων πρασίνου.

Το ρέμα είναι στο μεγαλύτερο μέρος του προσβάσιμο με εξαίρεση ένα τμήμα, στο οποίο δεν υπάρχει παραρεμάτια δίοδος για τον πεζό. Υπάρχει δυνατότητα, να σωθεί το ρέμα και να μετατραπεί σε χώρο περιπάτου και αναψυχής.

Το ρέμα της Πικροδάφνης, το τελευταίο ρέμα των νοτίων προαστίων της Αθήνας που έχει παραμείνει στη φυσική του μορφή στο μεγαλύτερο μέρος του, είναι σημαντικός βιότοπος με καθαρό νερό σύμφωνα με μετρήσεις και μετά το κλείσιμο επιχειρήσεων που λειτουργούσαν στην παραρεμάτια ζώνη, αντιμετωπίζει το τελευταίο διάστημα δύο μεγάλες απειλές.

-Η 1η είναι η κατασκευή δύο αγωγών που θα εκτρέπουν τα νερά του ρέματος Τραχώνων και -Η 2η είναι η μελέτη ανάπλασης του ρέματος.

----------------------

Αναφορικά με το πρώτο θέμα της κατασκευής των αγωγών Σ2,3 το ιστορικό έχει ως εξής:

1. Στις 15.1.2015 κάτοικοι του Αγίου Δημητρίου και του Παλαιού Φαλήρου προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) ζητώντας την ακύρωση της κατασκευής των συλλεκτήριων αγωγών Σ2 και Σ3 στην Ηλιούπολη. Με τους αγωγούς αυτούς παροχετεύονται στο ρέμα της Πικροδάφνης τα όμβρια ύδατα έκτασης 2,86 km2 που δεν καταλήγουν σήμερα σε αυτό και των οποίων ο φυσικός αποδέκτης είναι το ρέμα Τραχώνων. Οι αγωγοί Σ2 και Σ3 τριπλασιάζουν σχεδόν την παροχή του ρέματος της Πικροδάφνης στο σημείο που συμβάλλουν σε αυτό, στη γέφυρα της λ. Βουλιαγμένης1.

2. Στις 2.3.2015 το ΣτΕ έκανε δεκτή την αίτηση αναστολής εκτέλεσης των έργων κατασκευής των συλλεκτήριων αγωγών Σ2 και Σ3, που είχαν καταθέσει οι ίδιοι κάτοικοι και εξέδωσε προσωρινή διαταγή διακοπής τους μέχρι την εκδίκαση της αίτησης ακύρωσης.

3. Στις 29.4.2015 εκδικάζεται η αίτηση ακύρωσης από το ΣτΕ. Η πρωτοβουλία κατοίκων υποστήριξε ότι το έργο δεν ακολουθεί τη νομιμότητα εφόσον δεν υπάρχει περιβαλλοντική αδειοδότηση, ενώ από την άλλη ο Δήμος Ηλιούπολης, η Περιφέρεια Αττικής και ο ανάδοχος του έργου «Τομή ΑΒΕΤΕ» (συμφερόντων ομίλου Μπόμπολα) υποστήριξαν ότι η κατάθεση της αίτησης ακύρωσης των κατοίκων ήταν εκπρόθεσμη, επιχειρήματα που δεν ευσταθεί, δεδομένου ότι η δίμηνη προθεσμία ισχύει «από γνώσεως» και όχι «από δημοσιεύσεως».

4. Το ΣτΕ απέρριψε την αίτηση ακύρωσης των κατοίκων χωρίς να εξετάσει, αν τηρήθηκε η νομιμότητα για την περιβαλλοντική αδειοδότηση.

Επιπτώσεις της εκτροπής του ρέματος Τραχώνων με την κατασκευή των αγωγών Σ2,3:

Προσαυξάνεται δραματικά η παροχή του ρέματος της Πικροδάφνης, το οποίο δέχεται πρόσθετο υδατικό φορτίο μετά την αποψίλωση δασικών εκτάσεων στον Υμηττό που προκάλεσαν οι πυρκαγιές του Ιουλίου με αποτέλεσμα να βρίσκεται σε οριακή κατάσταση από άποψη ευστάθειας των πρανών, κάτι που εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια των κατοίκων όπως έδειξε η αύξηση πλημμυρικών φαινομένων στο Π. Φάληρο και στον Άλιμο. - Η προσαύξηση της παροχής νερού θα χρησιμοποιηθεί ως όπλο των εργολαβικών συμφερόντων που επιδιώκουν εδώ και χρόνια τον εγκιβωτισμό του και την ανέγερση τοίχων από μπετόν.

-------------------------------

Η 2η απειλή για το ρέμα της Πικροδάφνης προέρχεται από την «Μελέτη ανάπλασης ρέματος Πικροδάφνης (από Λ. Βουλιαγμένης έως την εκβολή)» που εκπονείται από την 1.3.2004 από την Περιφέρεια Αττικής. Η μελέτη αυτή, για την οποία η αρχική σύμβαση προέβλεπε αμοιβή 600.000 € αλλά έχει εν τω μεταξύ ξεπεράσει τα 2.000.000 €, δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση στις 30.7.2015 και μπορεί να ξεκινήσει να υλοποιείται ανά πάσα στιγμή.

Η μελέτη αυτή έχοντας ως αφετηρία της την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο ρέμα της Πικροδάφνης σήμερα, του οποίου ο φυσικός χώρος έχει περιοριστεί δραματικά από τις καταπατήσεις εκτάσεών του και τα «μπαζώματα» για να διευρυνθούν παρανόμως παραρεμάτιες ιδιοκτησίες, προτείνει την υλοποίηση έργων τα οποία στην ουσία δικαιώνουν όλους όσους έχουν λεηλατήσει χώρους που είναι απαραίτητοι στην αντιπλημμυρική του λειτουργία. Με βάση τα προτεινόμενα έργα προβλέπεται η τοποθέτηση συρματοκιβωτίων σε μήκος 6.094 μέτρων (και στις δύο όχθες της κοίτης του), η ανέγερση τοίχων σε μήκος 3.273 μέτρων και βαριές κατασκευές με σκυρόδεμα σε μήκος 1.067 μέτρων, σε συνολικό μήκος κοίτης 4.805 μέτρων.

Με τα έργα αυτά καταστρέφεται η μεγάλη περιβαλλοντική αξία του ρέματος της Πικροδάφνης και εκμηδενίζεται η δυνατότητά του να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός περιβαλλοντικής αναβάθμισης των Δήμων από τους οποίους διέρχεται προς όφελος των περισσοτέρων από 240.000 κατοίκων τους.

Το ρέμα της Πικροδάφνης έχει χαρακτηριστεί με απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ το 1993 ως «ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» και έχει καταταχτεί στα «κύρια υδατορέματα Α’ προτεραιότητας» και στους υγροτόπους «Β’ προτεραιότητας» στο νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας που εγκρίθηκε το 2014. Είναι χώρος φιλοξενίας, ενδιαίτησης και αναπαραγωγής μεγάλης ποικιλίας άγριων ζώων, μοναδικής ίσως σε ένα αστικό χώρο, και διαθέτει πολύ πλούσια χλωρίδα.

--------------------------------------

Τι ζητά το «Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης» αλλά και δημοτικές παρατάξεις, πρωτοβουλίες και συλλογικότητες κατοίκων της περιοχής καθώς και περιβαλλοντικές οργανώσεις:

1. Να σταματήσει άμεσα η κατασκευή των αγωγών ομβρίων υδάτων Σ2, Σ3 στην Ηλιούπολη με τους οποίους εκτρέπονται στο ρέμα της Πικροδάφνης νερά από το ρέμα των Τραχώνων.

2. Να απορριφθεί η «Μελέτη ανάπλασης ρέματος Πικροδάφνης (από λ. Βουλιαγμένης έως εκβολή)».

3. Να ξεκινήσει η Πολιτεία άμεσα την οριοθέτηση του ρέματος της Πικροδάφνης, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και βάση αεροφωτογραφιών που υπάρχουν από το 1939 και όχι όπως σχεδιάζει η Περιφέρεια μία οριοθέτηση της κοίτης στη σημερινή της μορφή που έχει διαμορφωθεί από αυθαιρεσίες και καταπατήσεις, τις οποίες μία τέτοια οριοθέτηση θα νομιμοποιήσει και παγιώσει. Έχουν καταμετρηθεί 264 ιδιοκτησίες μέσα στην παραρεμάτια έκταση που περιλαμβάνουν παλαιότερες και νεότερες κατασκευές. Περί τις 50 κατοικίες είναι εγκαταλελειμμένες και θα μπορούσαν κάλλιστα να κατεδαφιστούν ώστε να απελευθερώνεται χώρος για το ρέμα. Υπάρχει έτοιμη μελέτη προστασίας και ανάδειξης του ρέματος από την ΕΛΚΕΘΕ.

4. Ο καθαρισμός να μην γίνεται με βαρέα μηχανήματα όπως κάνει ο Δήμος Καλαμακίου. Κάθε Απρίλιο αναλαμβάνουν τον καθαρισμό η ενεργή πρωτοβουλία πολιτών Δίκτυο Πικροδάφνης. Αυτές οι κινήσεις θα πρέπει να ενισχυθούν από την Περιφέρεια με την καθοδήγηση ειδικών.

5. Να αντικατασταθεί ο Ν. 4258 του 2014 που θέτει σε κίνδυνο όλα τα φυσικά υδατορέματα της χώρας από νέο νόμο, ο οποίος θα εναρμονίζεται με όσα έχει αποφασίσει το Συμβούλιο της Επικρατείας για την οριοθέτησή τους.

6. Να προχωρήσει το ΥΠΠΕΝ στην ψήφιση του νέου ΝΣ για διαχείριση των ρεμάτων.

http://www.sinergasia.gr/article.php?id=1878

http://www.alimoslive.gr/diktyo-politwn-gia-th-diaswsh-toy-rematos-ths-pikrodafnhs/

Επιστροφή στην αρχή

Επιστροφή στην αρχή