Επιστροφή στην αρχική σελίδα του Παρατηρητηρίου
Οδός Πειραιώς
Άλλες σχετικές διευθύνσεις: Δήμος Αθήνας-Διαμέρισμα 4, Δήμος
Αθήνας- Κέντρο, Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων, Ελαιώνας, Πειραιάς
Άναρχη αναγέννηση στην οδό Πειραιώς
Της Έφης Φαλίδα
Η
ιστορική οδός Πειραιώς αναγεννάται και αποκτά πολυχώρους διασκέδασης και malls.
Προσέξτε όμως την άναρχη ανάπτυξη, μη γίνει Ψυρή, προειδοποιούν αρχιτέκτονες
Oδός
Πειραιώς: μια ξεχασμένη πρώην βιομηχανική περιοχή, μια ανάσα από το κέντρο της
Αθήνας, αναγεννάται. Άναρχα, όμως, και με πρωτοβουλία κυρίως από τη βιομηχανία
της διασκέδασης, υποστηρίζουν αρχιτέκτονες και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου
προς την πολιτεία.
«Ένα
μεγάλο κομμάτι της πόλης αναπτύσσεται με ιδιωτική πρωτοβουλία, αυθαίρετα και
χωρίς πολεοδομικό σχεδιασμό. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται το κέντρο της
Αθήνας είναι άλλο ένα εμπορικό κέντρο. Χρειαζόμαστε ελεύθερους, δημόσιους
χώρους και όχι άλλον έναν πόλο αγοράς», είναι η παρατήρηση του αρχιτέκτονα,
καθηγητή στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Νίκου Αναστασόπουλου.
Από
τους αρχαιότερους δρόμους της Αθήνας, εγκαταλελειμμένος επί αιώνες, η Πειραιώς
αποκτά αίφνης στις αρχές του 21ου αιώνα (κοντά 2.500 χρόνια μετά τη θεμελίωσή
της) πολιτιστικά πολυκέντρα και εμπορικά κέντρα- malls που ξεφυτρώνουν κάθε
μέρα δίπλα σε ογκώδη κέντρα διασκέδασης, θέατρα, παλιά εγκαταλελειμμένα κτίρια
και κάποια μουσεία (όπως το Μπενάκη) που πρόσφατα είδαν την πυξίδα τους να
δείχνει Πειραιώς. Ένα μωσαϊκό νέων χρήσεων με στοίχημα να γίνει εκεί η μοντέρνα
εναλλακτική περιοχή της πρωτεύουσας. Ωστόσο, το στοίχημα δεν θέλει και πολύ για
να έχει τη μοίρα του πειράματος του Ψυρή.
Φάση
εξευγενισμού
«Η
Πειραιώς λειτουργεί ακόμη ως πυκνωτής της ιστορίας της Αθήνας. Πάνω της υπάρχει
ο αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού, τα βιομηχανικά κτίρια και το Γκάζι ενώ
προστέθηκαν τα σύγχρονα πολιτιστικά ιδρύματα, όπως το Μουσείο Μπενάκη και το
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού αλλά και τα malls. Ο χαρακτήρας της όμως»,
επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Βόλου Γιώργος
Τζιρτζιλάκης, «παραμένει απροσδιόριστος. Είναι ένας δρόμος που έχει κενά, αλλά
δεν έχει περιοχές δημόσιου χώρου, γιατί είναι κατακερματισμένος σε πολλούς
δήμους». Η ιστορική οδός, προσθέτει, «βρίσκεται στη φάση της gentrification. Με
αυτόν τον όρο στην πολεοδομία εννοούμε τον εξευγενισμό μιας περιοχής, τον
καθαρισμό της από στρώματα χαμηλού εισοδήματος και την αντικατάστασή τους με
γκαλερί, εστιατόρια, κατοικίες καλλιτεχνών. Με αυτόν τον τρόπο ανεβαίνουν οι
τιμές της γης».
Οι
δύο όψεις
Από
τη μια ο αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού, το Μουσείο Μπενάκη, το Ίδρυμα
Μείζονος Πολιτισμού, το κτίριο της Σχολής Καλών Τεχνών, τα θέατρα «Σχολείον»
της Ειρήνης Παπά και «Πειραιώς 260» του Φεστιβάλ Αθηνών διαμορφώνουν το
πολιτιστικό προφίλ του δρόμου. Από την άλλη, ογκώδεις νέοι χώροι νυχτερινής διασκέδασης
(«Αθηνών Αρένα», «Κέντρο Αθηνών» κ.λπ.), η υπό ανέγερση μουσική σκηνή στην
Πειραιώς 104. Ακόμη, το πρώτο mall στην περιοχή, το Αthens Ηeart, θα φιλοξενεί
και πολλά εστιατόρια, που ήδη έχουν σημειώσει γεωμετρική αύξηση- όπως και τα
μπαρ- στην περιοχή γύρω από το Γκάζι. «Η περιοχή αναπτύσσεται διαρκώς. Χάρη στο
Μετρό η πρόσβαση είναι εύκολη. Η παραλία δουλεύει μόνο τρεις μήνες τον χρόνο
και η νεολαία έχει αρχίσει να συχνάζει στα μαγαζιά της Πειραιώς. Η μορφή της
διασκέδασης έχει αλλάξει. Λόγω κρίσης ο κόσμος δεν βγαίνει συχνά. Κι αν θα
βγει, προτιμά κάτι πιο ήσυχο από την παραλιακή», εξηγεί ο επιχειρηματίας
Λευτέρης Ρίμπας για τον λόγο που επενδύει σε νέο πολυχώρο στην Πειραιώς 104 -
προσθέτοντας έναν ακόμη πολύβουο πυρήνα στη μέχρι πρόσφατα ήσυχη και εγκαταλελειμμένη
περιοχή που πήρε αξία.
Πολυχώροι
«Το
2004 έγινε τομή στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμασταν την ψυχαγωγία»
παρατηρεί ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης. «Τα ολυμπιακά έργα μάς κληροδότησαν χώρους
μεγάλης έκτασης που για να γεμίσουν χρειάζονται θεάματα με απήχηση στο ευρύ
κοινό. Έτσι η Αθήνα έγινε μία μεγαλούπολη που δεν βασίζεται στη βιομηχανία και
την παραγωγή, αλλά κάνει βιομηχανία την κουλτούρα της. Κουλτούρα σήμερα είναι ο
αθλητισμός, ο τουρισμός, η κατανάλωση, η διασκέδαση. Σε αυτό το μοντέλο
δημιουργούνται και στην Πειραιώς οι πολυχώροι νέου θεάματος. Η ελληνική
κοινωνία δουλεύει πολύ με τη διασκέδαση και την κατάναλωση. Όμως η πόλη πρέπει
να λειτουργεί με σύμπραξη όλων των δραστηριοτήτων. Διαφορετικά θα επαναλάβουμε
το φαινόμενο Ψυρή, όπου υπήρχαν βιοτεχνίες, τεχνίτες και μικρά μαγαζιά και
μεταφέρθηκε η νυχτερινή διασκέδαση. Η συμβίωση όμως δεν έγινε δυνατή».
2.500
χρόνια Ιστορίας
5ος
αιώνας π.Χ. Οι Αθηναίοι οικοδομούν τα Μακρά Τείχη για την αμυντική σύνδεση με
τον Πειραιά και η οδός Πειραιώς ακολουθεί το βόρειο σκέλος τους.
86
π.Χ. Τα Τείχη γκρεμίζονται από τον Ρωμαίο ύπατο Λεύκιο Κορνήλιο Σύλλα.
1834.
Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, οι Σταμάτης ΚλεάνθηςΈντουαρντ Σάουμπερτ
προτείνουν ως κύριους άξονες της νέας πρωτεύουσας την Πειραιώς και τη Σταδίου.
1890.
Η οδός διαμορφώνεται σε βιομηχανικό άξονα με την εγκατάσταση εργοστασίου
παραγωγής φωταερίου, τεσσάρων αλευρόμυλων και κεραμοποιείων στη θέση Καμίνια,
εργοστασίων χρωμάτων και επεξεργασίας λαδιού.
1922.
Με την εγκατάσταση των προσφύγων δημιουργείται το αστικό συγκρότημα
ΤαύρουΜοσχάτου και βιομηχανίες μετάλλου, χημικών, κλωστοϋφαντουργίας. 1980.
Αρχίζει η αποβιομηχάνιση και ερήμωση της περιοχής.
1995.
Ο πρύτανης της Σχολής Καλών Τεχνών Νίκος Κεσσανλής υλοποιεί σχέδιο μεταφοράς της
ΑΣΚΤ στην Πειραιώς, όραμα που φέρνει νέα πνοή, αλλά και επενδυτές γης και
επιχειρηματίες.
ΝΕΑ, 7-1-2009
Δημόσια γη έδωσε το ΥΠΕΧΩΔΕ για ένα ακόμη εμπορικό κέντρο
Ως
στυγνός κερδοσκόπος, το ΥΠΕΧΩΔΕ παρέδωσε ένα πολύτιμο κομμάτι, μια δημόσια
έκταση στην καρδιά της Αθήνας, για την ανέγερση ενός ακόμη εμπορικού κέντρου
στην οδό Πειραιώς, έναν ιστορικό άξονα, που θεωρητικά "αναπλάθεται και
αναδεικνύεται" από τη δεκαετία του '90, καθώς αποτελούσε την τέταρτη
παρέμβαση αστικής ανάπλασης μεγάλης κλίμακας στη λησμονημένη πια
"ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων".
Το
ΥΠΕΧΩΔΕ, σε μια πόλη που ασφυκτιά, έδωσε αντιπαροχή με το σύστημα
"μελετοκατασκευή" οικόπεδο 8,7 στρεμμάτων της οδού Πειραιώς, αριθμός
166, κοντά στο Μουσείο Μπενάκη, με αντάλλαγμα τη δημιουργία γραφείων για τη
στέγαση μίας και μοναδικής υπηρεσίας του Κεντρικού Εργαστηρίου Δημοσίων Έργων
(ΚΕΔΕ), το οποίο στεγάζεται από τον καιρό της ίδρυσής του, το 1950, στην οδό
Πειραιώς 166. Μια από τις πολλές υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ, η εν λόγω είναι στην
αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων. Το 1999, το κεντρικό κτίριο
της υπηρεσίας λαβώθηκε από τον σεισμό της Πάρνηθας και κρίθηκε κατεδαφιστέο.
Από τότε, πολλά από τα εργαστήρια της υπηρεσίας στεγάζονται σε κοντέινερ τα
οποία βρίσκονται διασκορπισμένα στο οικόπεδο, έκτασης 8.780 τ.μ., το οποίο
ανήκει στον Δήμο Ταύρου.
Παράλληλα,
τα τελευταία χρόνια ο γειτονικός Κεραμεικός και το Γκάζι αναπτύσσονται χωρίς
ουσιαστικό έλεγχο και ρύθμιση στις χρήσεις γης με αφέντη την "αγορά".
Η μεγάλη άνοδος των τιμών μετακινεί εσχάτως το ενδιαφέρον της αγοράς νοτιότερα
στον άξονα της Πειραιώς, προς τις φθηνές ακόμη περιοχές του Ταύρου.
Αποκαλυπτικό
είναι το γεγονός ότι την τελευταία πενταετία ανεγέρθηκαν εκεί ένας μεγάλος
συναυλιακός χώρος (Pantheon) και ένα εμπορικό κέντρο (Athens Heart), στη
συμβολή με τη λεωφόρο Χαμοστέρνας, ενώ σε απόσταση μερικών δεκάδων μέτρων
βρίσκεται το νέο Μουσείο Μπενάκη.
Εν
μέσω όλων αυτών, το ΥΠΕΧΩΔΕ καθοδηγεί την αγορά του real estate αποφασίζοντας
να δώσει δημόσια γη με αντιπαροχή! Για τον λόγο αυτό πραγματοποίησε διεθνή
διαγωνισμό μέσα στο καλοκαίρι του 2007 (9 Ιουνίου προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός,
με λήξη της προθεσμίας 31 Ιουλίου), ζητώντας για την ΚΕΔΕ ένα κτίριο επιφάνειας
τουλάχιστον 10.000 τ.μ. και δίνοντας ως αντάλλαγμα την εξάντληση του υπόλοιπου
συντελεστή και αντίστοιχο ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου. Ο διαγωνισμός
ακυρώθηκε με απόφαση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, Γ. Σουφλιά, επειδή κατατέθηκε μόνο
μία προσφορά. Στη συνέχεια επαναπροκηρύχθηκε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους.
Εντέλει κατατέθηκαν τρεις προσφορές, ανάμεσα στις οποίες επελέγη η πιο
συμφέρουσα: έδινε στο ΥΠΕΧΩΔΕ κτήριο συνολικής επιφάνειας 13.855 τ.μ. (7.400
τ.μ. υπέργειοι ωφέλιμοι χώροι και τα υπόλοιπα υπόγεια, θέσεις στάθμευσης
κ.λπ.).
Με
την προσφορά αυτή διαμορφώθηκε αντιπαροχή υπέρ του Δημοσίου στο 47% (το 53%
ανήκει στον κατασκευαστή). Επομένως ο ανάδοχος έχει το δικαίωμα να χτίσει
συνολικά περί τα 15.000 τ.μ., από τα οποία τα 8.300 υπέργεια (παραδείγματος
χάρη το εμπορικό κέντρο Athens Heart, που βρίσκεται λίγο νοτιότερα,
περιλαμβάνει περίπου 20.000 τ.μ. εμπορικών χώρων). Η σύμβαση υπογράφηκε τον Φεβρουάριο
του 2009 και ήδη ολοκληρώνονται οι απαιτούμενες μελέτες, ώστε να εκδοθεί η
οικοδομική άδεια, αν δεν έχει γίνει ήδη. Τον διαγωνισμό κέρδισε η εταιρεία
«Νίκη και Πολύμνια», μέλος του επιχειρηματικού ομίλου Παπαθεοχάρη, στον οποίο
ανήκει ο παρακείμενος χώρος (Pantheon - Αθηνών Αρένα). Πρόθεση της εταιρείας,
σύμφωνα με την ιστοσελίδα της, είναι να ανεγείρει το εμπορικό κέντρο «Pireos
Mall», έναν συνδυασμό τουλάχιστον 120 καταστημάτων και ψυχαγωγικών χρήσεων.
Περιγράφεται δε ως εμπορικό κέντρο 50.000 τ.μ. με χώρους στάθμευσης για 2.500
Ι.Χ.
Την
ίδια ώρα παραμένουν στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΧΩΔΕ οι εξαγγελίες που διαφήμιζαν
τους στόχους μελέτης που είχε εκπονηθεί επί υπουργίας Κ. Λαλιώτη. "Η
ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας του μεγάλου αυτού οδικού άξονα, μήκους
Στην
πορεία υλοποίησης της μελέτης αναφερόταν ο χαρακτηρισμός ως παραδοσιακού
ιστορικού τμήματος της ζώνης εκατέρωθεν της οδού Πειραιώς, από Αθήνα έως
Πειραιά, με απόφαση του 1996 και ο χαρακτηρισμός 88 κτηρίων ως διατηρητέων. Στα
τέλη του 2004 εγκρίθηκε και η τροποποίηση των γενικών πολεοδομικών σχεδίων των
δήμων Αθηναίων, Ταύρου, Ρέντη, Μοσχάτου και Πειραιά, κατά μήκος της Πειραιώς.
Μετά ήρθαν... τα Μall.
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=503373