Επιστροφή στην αρχική σελίδα του Παρατηρητηρίου
Στα τέλη Αυγούστου (2001) θα έχουν ολοκληρωθεί και το “λίφτινγκ” στα 13 κτίρια και η ανάπλαση της πλατείας, υποσχέθηκε χθες ο Κώστας Λαλιώτης. Οι σχεδιασμοί προβλέπουν αποκαθήλωση οκτώ γιγαντιαίων διαφημιστικών πινακίδων από τις οροφές και εκατοντάδων άλλων που βρίσκονται στις προσόψεις των κτιρίων γύρω από την ιστορική πλατεία... Τις επόμενες εβδομάδες, πιθανότατα μετά την 25η Μαρτίου, θα τεθούν σε εφαρμογή και οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις σε πέντε δρόμους (Πειραιώς, Αγίου Κωνσταντίνου, Αθηνάς, Αιόλου και Πανεπιστημίου), που θα φέρουν κυριολεκτικά τα πάνω-κάτω στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα θα ξεκινήσει η ανάπλαση της πλατείας, που πλέον δεν θα είναι κυκλική αλλά...παραλληλόγραμμη και θα έχει επιφάνεια, μαζί με τις γύρω πεζοδρομήσεις, 15 στρέμματα, έξι περισσότερα από τα σημερινά. Το πρόγραμμα, με προϋπολογισμό 2 δισ. δραχμές, θα υλοποιηθεί από το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ, την Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων και την “Αττικό Μετρό”. Να σημειωθεί ότι η έναρξή του είχε ανακοινωθεί για το Σεπτέμβριο του 1999, αλλά, όπως παραδέχθηκε χθες ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, καθυστέρησε να ολοκληρωθεί η μελέτη και τα έργα κατασκευής του Mετρό. “Οχι μόνον δεν υπάρχουν αντιδράσεις για το ξήλωμα των πινακίδων, αλλά έχουμε θερμή ανταπόκριση, που μας ενθαρρύνει να προχωρήσουμε και σε άλλες περιοχές, όπως οι οδοί Ακαδημίας και Πανεπιστημίου”, δήλωσε ο Κώστας Λαλιώτης. Το ξήλωμα των πινακίδων ξεκίνησε από τα ιστορικά κτίρια Μπάγκειο, Μέγας Αλέξανδρος και τα γραφεία της Εθνικής Τράπεζας, ύστερα από απόφαση του Συμβουλίου Nεοτέρων
Mνημείων. Ηδη η Εταιρεία Ενοποίησης έχει αρχίσει τις συζητήσεις με τους ιδιοκτήτες και τους επιχειρηματίες, για να τοποθετηθούν νέες πινακίδες, οι οποίες όμως θα πληρούν προκαθορισμένες προδιαγραφές. Ειδικά προγράμματα θα εφαρμοστούν για τις αναπλάσεις των όψεων του ναού του Αγίου Κωνσταντίνου και του κτιρίου του Εθνικού Θεάτρου. Οι κυκλοφοριακές αλλαγές περιλαμβάνουν τα εξής:
1 Καταργείται η σημερινή κυκλική κυκλοφορία γύρω από την πλατεία Ομονοίας.
2 Μονοδρομούνται οι οδοί Πειραιώς και Αγίου Κωνσταντίνου, που θα αποτελούν πλέον ένα δίδυμο για την εξυπηρέτηση των οδηγών. Η πρώτη, στο τμήμα από το ύψος της οδού Μενάνδρου ώς την Ομόνοια, θα διαθέτει τρεις λωρίδες κυκλοφορίας με κατεύθυνση προς το κέντρο. Θα παραμείνει μία λωρίδα αντίθετης ροής αποκλειστικά για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η Αγίου Κωνσταντίνου θα έχει κατεύθυνση προς την πλατεία Καραϊσκάκη, σε όλο της το μήκος.
3 Η Αιόλου, στο τμήμα από την Ομόνοια έως τη Λυκούργου, πεζοδρομείται και θα διαμορφωθεί μία λωρίδα για την κίνηση των μέσων μαζικής μεταφοράς.
4 Αμφιδρομείται η Αιόλου, από την Πανεπιστημίου ώς τη Σταδίου και αποκτά διαχωριστική νησίδα.
5 Δημιουργούνται δύο νέοι λεωφορειόδρομοι, στην ίδια κατεύθυνση με την υπόλοιπη κυκλοφορία, στη Σωκράτους (από Αγίου Κωνσταντίνου ώς Πειραιώς) και στην Πανεπιστημίου (από Σίνα έως Πατησίων).
6 Διευρύνονται και φυτεύονται τα πεζοδρόμια της Πειραιώς και της Αγίου Κωνσταντίνου.
7 Πεζοδρομείται η οδός Ζήνωνος, από τη Δεληγιώργη έως τη Νικηφόρου. (Ελευθεροτυπία 21-2-01)
Αποκαθήλωση 350 διαφημιστικών πινακίδων
από την πλατεία Ομονοίας, όπου με μεγάλη καθυστέρηση ξεκίνησε επιτέλους το
πρόγραμμα ανάπλασης της πλατείας, με αναμορφώσεις των όψεων των 13 κτιρίων που
την περιβάλλουν, καθώς και με κυκλοφοριακές αλλαγές που μετατίθενται από τα
Χριστούγεννα στο Πάσχα κι “έχει ο Θεός. Κατέβηκαν
επίσης οι 4-5 μεγάλες ταμπέλες που είχαν απομείνει μετά την ανάλογη εκστρατεία
του Δήμου Αθηναίων στις ταράτσες των κτιρίων, εκτός από μία. Πρόκειται γι'
αυτήν που βρίσκεται πάνω από το κτίριο Βαλεντή, η
οποία είχε προβλεφθεί στην οικοδομική άδεια που έχει εκδοθεί κανονικά και με το
νόμο στη δεκαετία του '60. Γι' αυτή την περίπτωση αναζητείται το νομοθετικό
πλαίσιο που θα επιτρέψει την αποκαθήλωσή της, είτε γιατί υπερβαίνει το νόμιμο
ύψος που ισχύει για τη συγκεκριμένη θέση είτε γιατί ισχύει ο νέος Νόμος
2833/2000, σύμφωνα με τον οποίο λήγουν αυτοδικαίως στις 31 Δεκεμβρίου του 2000
όλες οι άδειες που έχουν χορηγηθεί για την τοποθέτηση διαφημιστικών πινακίδων.
Η ρύθμιση, κατά μείζονα λόγο, ισχύει για πινακίδες
που έχουν τοποθετηθεί χωρίς άδεια. Μετά την Ομόνοια, σειρά έχουν η Πλατεία
Συντάγματος, η Λεωφόρος Αμαλίας και οι δρόμοι γύρω από τους Στύλους του
Ολυμπίου Διός.
“Είμαστε αποφασισμένοι να ξηλώσουμε τα πάντα”, μας εξηγεί ο αρχιτέκτων
Γιάννης Καλαντίδης, πρόεδρος της Εταιρείας. “Είναι
πάρα πολύ εύκολο, αρκεί να το θέλεις”, λέει χαρακτηριστικά και επικαλείται μια
υπόδειξη που είχε ακούσει για πρώτη φορά από το στόμα του αείμνηστου
Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος είχε πει: “Δεν φτάνει να θέλεις εσύ, πρέπει να
το θέλουν και οι άλλοι”. “Το πρώτο βήμα μας έδειξε ότι οι επιχειρηματίες είναι
πρόθυμοι να συνεργαστούν μαζί μας. Είχαμε ελάχιστες αντιρρήσεις που κι αυτές
ξεπεράστηκαν με διάλογο”, μας πληροφορεί ο κ. Καλαντίδης
και προσθέτει: “Οι πινακίδες δόθηκαν στο "ΕΛΙΑ" για να επιλέξει
κάποιες που έχουν ιστορική αξία και να τις αξιοποιήσει”. Με την οπτική του
αρχιτέκτονα, σημειώνει πάντως ότι “η ταμπέλα πιθανόν να είναι και στόλισμα,
αρκεί να τοποθετείται σε κατάλληλη θέση και να ακολουθεί κάποιες προδιαγραφές”.
Στην περίπτωση της Ομόνοιας οι ιδιοκτήτες των ακινήτων που “βλέπουν” στην
πλατεία έχουν ήδη πάρει σχέδια με τις όψεις των κτιρίων στα οποία σημειώνονται
οι πιθανές θέσεις όπου μπορεί να τοποθετηθούν διαφημιστικές πινακίδες, το
μέγεθος και οι αισθητικές προδιαγραφές τους. Ο κ. Καλαντίδης
επισημαίνει ότι η αποκαθήλωση των διαφημίσεων γύρω από την Ομόνοια έγινε με
κονδύλια της εταιρείας, στο πλαίσιο της αναμόρφωσης της πλατείας. Στις
υπόλοιπες περιπτώσεις, όπου δεν υπάρχουν ανάλογα προγράμματα, οι ιδιοκτήτες
πρέπει να αποκαθηλώσουν με δικά τους έξοδα τις πινακίδες. “Αν δεν συμμορφωθούν,
μας εξηγεί, θα επέμβει η εταιρεία και οι ιδιοκτήτες θα κληθούν να πληρώσουν τα
έξοδα”. Ο Νόμος 2833/2000 αναθέτει στην Εταιρεία Ενοποίησης την αποκαθήλωση των
πινακίδων από όλο το ιστορικό κέντρο, καθορίζοντας με σαφήνεια τους δρόμους,
αλλά αναφέρει ότι η καταγραφή γίνεται από συνεργεία της Διεύθυνσης Πολεοδομικού
Σχεδιασμού του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ. Ακολουθεί η έκδοση
πρωτοκόλλου αυθαιρέτου και το έγγραφο επιδίδεται ή θυροκολλείται παρουσία
αστυνομικού οργάνου. Οι ιδιοκτήτες οφείλουν να συμμορφωθούν μέσα σε 15 ημέρες.
Οι πινακίδες επιτρέπονται στα ισόγεια των κτιρίων, καθώς και σε άλλα σημεία για
τα οποία θα δοθεί έγκριση. Είναι αποδεκτές οι φωτεινές πινακίδες των
ξενοδοχείων. Ο κ. Καλαντίδης μάς δείχνει τις
καταγραφές των παρανομιών που έχουν κάνει τα συνεργεία για τις περιοχές των
νέων επεμβάσεων και μας διαβεβαιώνει πως “το κέντρο της Αθήνας θ' αλλάξει όψη”!
Η επιχείρηση θα ξεκινήσει μέσα στο Μάιο, πιθανότατα από το Σύνταγμα, και θ'
ακολουθήσουν όλες οι πλατείες και οι δρόμοι γύρω από αρχαιολογικούς χώρους.
“Ξεκινήσαμε και θα προχωρήσουμε με επιταχυνόμενους ρυθμούς”, μας διαβεβαιώνει ο
πρόεδρος της εταιρείας και υπόσχεται: “Μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχουμε
σαρώσει το μεγαλύτερο μέρος του ιστορικού κέντρου της πρωτεύουσας”. Το νέο
θεσμικό πλαίσιο, εκτός από το “σάρωμα” των υφιστάμενων πινακίδων, λαμβάνει
πρόνοια και για το μέλλον. Ορίζει ότι η ανάρτηση διαφημίσεων επιτρέπεται κάτω
από ειδικές προϋποθέσεις: **Να δοθεί άδεια από τον αρμόδιο δήμο, η οποία θα
διαρκεί μόνο 12 μήνες. **Να υπάρχουν πρόβλεψη και ειδική μελέτη. **Να μην
ξεπερνά ορισμένο ύψος, που ονομάζεται “γραμμή ορίζοντος”
και πρέπει να έχει αποφασιστεί εκ των προτέρων από το δημοτικό συμβούλιο, γιά όλους τους δρόμους και τις πλατείες. Εκτός από αυτούς
τους τρεις όρους, που πρέπει να τηρούνται ταυτοχρόνως, ο νόμος ορίζει ότι
απαγορεύεται η ανάρτηση πινακίδων σε διατηρητέα και κτίρια γύρω από
αρχαιολογικούς χώρους. Επιπλέον, όμως, ο νόμος ορίζει ότι οι νέες διαφημιστικές
πινακίδες θα πρέπει να ακολουθούν τις εξελίξεις της τεχνολογίας: Στο εξής θα
δίνονται άδειες για διαφημίσεις που προβάλλονται με ηλεκτρονικά μέσα, με λέιζερ
και άλλες συναφείς τεχνολογίες, εφ' όσον όμως
υποστηρίζονται από κατασκευές οπτικά διαπερατές, που γίνονται ορατές μόνον τις
βραδινές ώρες. Να μην ξεχνάμε ότι οι φωτεινές διαφημίσεις, ειδικά οι
καλαίσθητες, αποτελούν ένα από τα πιο προσφιλή θέματα συζήτησης μεταξύ των
αρχιτεκτόνων. (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 04/04/2001)
Το όψιμο ενδιαφέρον των αρμοδίων για τον υπόγειο
σταθμό των ΗΣΑΠ στην Ομόνοια, έναν χώρο μοναδικής αρχιτεκτονικής που επί 70
χρόνια είχε αφεθεί στην τύχη του, έχει βαρύ τίμημα: η
φυσιογνωμία του θα χαθεί, τα διακοσμητικά στοιχεία
-ανάμεσά τους τα πλακάκια “φαγιάνς” της Μπούχταλ, σήμα κατετεθέν του
χώρου- ήδη ξηλώνονται, η ιστορία θα θυσιασθεί στον βωμό του (απαιτούμενου)
εκσυγχρονισμού. Ευτυχώς κάποιοι αντιδρούν -ανάμεσά τους ο πρόεδρος της
Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων- ζητώντας να χαρακτηρισθεί ο σταθμός
διατηρητέος, έστω και την ύστατη ώρα. (Καθημερινή 13-5-2001)
ΟΜΟΝΟΙΑ Διατηρητέος ο σταθμός που εγκαινιάστηκε
το 1930. Παράδοση με μέλλον
Ο σταθμός του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια είναι
σήμερα ένας χώρος ιδανικός για... καταθλιπτικές σκέψεις, ιδίως αν έρχεσαι από
το επίπεδο του φωτεινού και καλογυαλισμένου Μετρό. Τα
γνωστά σε όλους τους Αθηναίους κίτρινα πλακάκια θα υπάρχουν και τον 21ο αιώνα
Γκριζόμαυρα δάπεδα, ελλιπής φωτισμός και τα γνώριμα κίτρινα πλακάκια που όλοι...
μισούμε. Ολοι; Οχι ακριβώς,
αφού το Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου
Πολιτισμού έχει χαρακτηρίσει διατηρητέους τους σταθμούς Ομονοίας και Βικτωρίας.
Ετσι, τα πλακάκια θα εξακολουθήσουν να βλέπουν τα
τρένα να περνούν, συντροφεύοντας τους 150.000 επιβάτες που χρησιμοποιούν το
σταθμό κάτω από την κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας. Οι άνθρωποι των ΗΣΑΠ, που
ανακοίνωσαν χθες το πρόγραμμα αποκατάστασης του σταθμού Ομονοίας, σηκώνουν τα
χέρια ψηλά. "Καταθέσαμε σειρά από μελέτες στο Συμβούλιο, οι οποίες
απορρίφθηκαν, μέχρι που καταλήξαμε σε μία που τους ικανοποίησε. Φοβόμαστε ότι
κατά τις εργασίες αποκατάστασης κάποια από τα πλακάκια είναι μοιραίο να
σπάσουν. Δεν μπορούμε όμως να τα αντικαταστήσουμε, το εργοστάσιο που τα
κατασκεύαζε έκλεισε. Ξέρετε τι είναι να εργάζεσαι και να έχεις συνεχώς το φόβο
του εισαγγελέα;", λένε. Δεν κρύβουν τη δυσαρέσκειά τους για τις
παρεμβάσεις του υπουργείου Πολιτισμού, οι οποίες περιορίζουν σημαντικά τις
εργασίες αποκατάστασης στο σταθμό. Εκτός από δυσεύρετα, τα πλακάκια αποδεικνύονται
και ακριβά στη συντήρησή τους. "Για να καθαρίσουμε μια κολόνα δαπανήσαμε
γύρω στις 320.000 δραχμές και σε όλο το σταθμό υπάρχουν τουλάχιστον 30
κολόνες". Κοντολογίς, γύρω στα 29.000 ευρώ (10 εκατ. δρχ.) θα κοστίσουν
μόνο οι εργασίες καθαρισμού στις κολόνες και δεν υπολογίσαμε τους τοίχους. Ως
το τέλος του έτους αναμένεται να έχουν αντικατασταθεί
τα δάπεδα, ενώ θα έχουν τοποθετηθεί αεραγωγοί και διακοσμητικά
στοιχεία, τα περισσότερα σε μοβ αποχρώσεις.
Ιστορία δύο αιώνων: Στην πρώτη του μορφή ο
σταθμός της Ομονοίας ήταν βυθισμένος ανοικτός και όχι υπόγειος και
δημιουργήθηκε κατά την επέκταση της γραμμής του Ηλεκτρικού από το Θησείο (που
ήταν ώς τότε το τέρμα) ώς
την Κηφισιά. Τα κατασκευαστικά προβλήματα που εντοπίστηκαν στη σήραγγα
προκάλεσαν σκληρούς δικαστικούς αγώνες μεταξύ του κατασκευαστή και των
"Σιδηροδρόμων Αθηνών-Πειραιώς", οι οποίοι έληξαν με συμβιβασμό και ο
σταθμός εγκαινιάστηκε με τρία χρόνια καθυστέρηση, στις 17 Μαΐου 1895. Το 1928
τα συνεργεία ανέλαβαν δράση για να δημιουργήσουν σε χρόνο-ρεκόρ το σταθμό στη
σημερινή του μορφή. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 21 Ιουλίου 1930 από τον
τότε πρωθυπουργό, Ελευθέριο Βενιζέλο. (ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΜΟΥΡΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/06/2002)
Πεζοδρομήσεις σε Σταδίου, Πανεπιστημίου και
Ακαδημίας: Την ανάδειξη του πνευματικού πόλου της πρωτεύουσας περιλαμβάνει ένα
τολμηρό σχέδιο πεζοδρομήσεων βασικών δρόμων της πρωτεύουσας γύρω από τα
ιστορικά κτίρια του Πανεπιστημίου, της Ακαδημίας και της Σταδίου. Το πρόγραμμα
του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: *
Την πεζοδρόμηση τμημάτων της Ακαδημίας και της Πανεπιστημίου, από το ύψος της
οδού Σίνα έως τη Χαριλάου Τρικούπη. Πεζόδρομος θα
γίνει και ένα τμήμα της Σταδίου μπροστά από την πλατεία Κλαυθμώνος,
από τη Δραγατσανίου έως την Παπαρρηγοπούλου, που
επίσης πεζοδρομούνται. *Ενοποιούνται οι χώροι γύρω
από τα τρία αυτά κτίρια και συνδέονται με το κτίριο της Νομικής και το
Πνευματικό Κέντρο του δήμου, καθώς και με την πλατεία Κλαυθμώνος,
όπου ήδη υπάρχει ο πεζόδρομος της Κοραή. *Αυξάνονται, σχεδόν κατά 30%, το
πράσινο και οι χώροι που θα είναι ελεύθεροι για τους πεζούς.
* Η κυκλοφορία στην ευαίσθητη αυτή περιοχή του κέντρου θα γίνεται κυρίως μέσω
της Σόλωνος και του συστήματος των οδών Σοφοκλέους και Κολοκοτρώνη.
(Ελευθεροτυπία 23-5-2001)
Σε δύο εβδομάδες ξεκινούν -επιτέλους- τα
πολυδιαφημισμένα έργα για τον ...τετραγωνισμό της Ομόνοιας, σύμφωνα με τη
χθεσινή ανακοίνωση του Κώστα Λαλιώτη. Η αρχή των παρεμβάσεων
ήδη έχει γίνει με την αποκαθήλωση περίπου 400 διαφημιστικών πινακίδων από τις
οροφές και κυρίως τις όψεις των 13 κτιρίων, νεοκλασικών και μη, που περιβάλλουν
την ιστορική πλατεία. Με ευθύνη και χρηματοδότηση της Εταιρείας Ενοποίησης
Αρχαιολογικών Χώρων, φρεσκαρίστηκαν όλες οι όψεις των κτιρίων και απομένει να
αλλάξουν οι ταμπέλες στα καταστήματα γύρω από την πλατεία, καθώς και τα
περίπτερα με βάση νέα σχέδια που εκπονούνται από το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ. Οι παρεμβάσεις θα συνεχιστούν σε δύο μέτωπα: * Το
πρώτο αφορά την ανάπλαση της πλατείας, * Το δεύτερο αναφέρεται στις
κυκλοφοριακές αλλαγές, που θα εφαρμοστούν στην αρχή πειραματικά. Θα
μονοδρομηθεί η Αγίου Κωνσταντίνου και θα μεγαλώσουν τα πεζοδρόμια ώς το ύψος του Εθνικού Θεάτρου. Τα έργα θα συνδυαστούν με
αναμόρφωση των όψεων όλων των κτιρίων, περιλαμβανομένου και του ναού. Οι
πεζοδρομήσεις θα επεκταθούν σε μικρούς δρόμους γύρω από την εκκλησία και το
Εθνικό Θέατρο. Επίσης, πεζοδρομείται το πρώτο τμήμα
της οδού Αθηνάς ώς το δημαρχείο. (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 23/05/2001)
“Ιστορικό διατηρητέο μνημείο” κηρύχθηκε επιτέλους
ο σταθμός του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, με στόχο να περιφρουρηθεί
η ιστορική μνήμη, το ύφος και η φυσιογνωμία του. Η σημαντική αυτή απόφαση του
Κεντρικού Συμβουλίου Νεοτέρων Μνημείων του υπουργείου
Πολιτισμού επιβάλλει νέους κανόνες στα αρχικά σχέδια για το “λίφτινγκ”, που
-μετά από τον ομώνυμο σταθμό του Μετρό και την
πλατεία- επεκτείνεται πλέον και ...υπογείως. Ο υπόγειος χώρος θα επουλώσει τα
σημάδια του χρόνου, αλλά θα διατηρήσει τον εσωτερικό του διάκοσμο με τις
καλλιγραφημένες επιγραφές, τον εξοπλισμό, τη γεωμετρία του, τα κλιμακοστάσια
και τα κιγκλιδώματα, τα περίπτερα με τα πλακίδια, την εσωτερική του οργάνωση
και κυρίως τη χρωματική αντίληψη, στοιχεία που σήμερα περνάνε απαρατήρητα μέσα
στο γενικότερο κλίμα εγκατάλειψης... Η διοίκηση του ΗΣΑΠ, που έχει την ευθύνη
για το σταθμό, παρουσίασε στην τελευταία συνεδρίαση του συμβουλίου μελέτη για
τη νέα εικόνα του σταθμού, η οποία όμως προκάλεσε την έντονη αντίδραση του
συλλόγου αρχιτεκτόνων. Χάρη σε αυτή την παρέμβαση του εκπροσώπου του συλλόγου,
ο σταθμός κηρύχθηκε διατηρητέος και τα αρχικά σχέδια αναμορφώθηκαν. “Πρέπει να
διασφαλιστεί η ιστορική συνέχεια χωρίς να εμποδίζεται η σύγχρονη αρχιτεκτονική
παρέμβαση, η ιδιαιτερότητα και η φυσιογνωμία του σταθμού”, μας επισήμανε ο
Γιάννης Ζερβός, μέλος του Δ.Σ. των αρχιτεκτόνων που παραβρέθηκε στην επίμαχη
συνεδρίαση. Θέματα αιχμής, όπως μας εξήγησε, είναι τα πλακάκια των επενδύσεων.
Από αυτά ξεκίνησε και ο “υπόγειος πόλεμος”, που φαίνεται ότι οδεύει προς αίσιο
τέλος. Να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ο σταθμός της Ομόνοιας, όπως
και της Βικτώριας, θεμελιώθηκε το 1928, την ίδια χρονιά που εγκαινιάστηκε το
μέγαρο του Πειραιά. Δούλεψαν με ξεχωριστό μεράκι 700-800 εργάτες και παρέδωσαν
το έργο μέσα σε 28 μήνες, χρόνος-ρεκόρ ακόμη και για τα δεδομένα του Μετρό. Τα εγκαίνιά του έγιναν με κάθε επισημότητα στις 21
Ιουλίου του 1930 από τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Σχεδιάστηκε κατά
τα πρότυπα των μεγαλύτερων υπόγειων σταθμών της Ευρώπης και έχει μήκος
ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΙΧΕ ΠΑΡΑΔΟΘΕΙ ΤΗΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΛΑΛΙΩΤΗ. Του χρόνου θα
είναι έτοιμη η Ομόνοια - Τι δεν θα γίνει
Μέσα στις διακοπές του Πάσχα, πιθανότατα τη Μεγάλη Παρασκευή, θα τεθεί εκτός
λειτουργίας η γραμμή του μετρό από το σταθμό
“Πανεπιστήμιο” ώς τα Σεπόλια, για να μπορέσουν να
προχωρήσουν κάποια έργα διαμόρφωσης στην επιφάνεια της πλατείας Ομονοίας. Η
ημέρα επιλέχθηκε για να περιοριστεί στο ελάχιστο η ταλαιπωρία του επιβατικού
κοινού.
Η διακοπή κρίνεται αναγκαία, τόσο από την “Αττικό Μετρό”
όσο και από την Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων, για να μειωθεί το ύψος
του μικρού κτίσματος που έχει “ξεφυτρώσει” σε μια γωνιά της πλατείας, προς την
πλευρά της Πανεπιστημίου. Πρόκειται για μια κατασκευή που χρησιμεύει για τον εξαερισμό των χώρων του μετρό.
Εντελώς αυθαίρετα το ύψος της φτάνει τα
Οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην πλατεία και τους γύρω δρόμους έχουν βέβαια
ολοκληρωθεί με επιτυχία, οι πλακοστρώσεις στην Αγίου Κωνσταντίνου βρίσκονται
στην τελική φάση τους, αλλά τα υπόλοιπα έργα καθυστερούν και λόγω προβλημάτων
αποφασίστηκε να προωθηθούν με νέα εργολαβία. Το κόστος των υπολοίπων εργασιών,
σύμφωνα με την Εταιρεία Ενοποίησης, ανέρχεται σε 2,170 εκατ. ευρώ, χωρίς να
συμπεριλαμβάνεται ο ΦΠΑ. Οι προσφορές των εργολάβων πρέπει να υποβληθούν την
Τετάρτη 27 Μαρτίου και το έργο να ολοκληρωθεί μέσα σε οχτώ μήνες από την
υπογραφή της σύμβασης.
Μία από τις αιτίες για την καθυστέρηση των έργων είναι τα ...περίπτερα. Σήμερα
στα πεζοδρόμια γύρω από την πλατεία λειτουργούν 22 περίπτερα, που ουσιαστικά
έχουν μετατραπεί σε μινιμάρκετ, καταλαμβάνοντας πολλά
τετραγωνικά παραπάνω από αυτά που αναφέρονται στην άδεια λειτουργίας τους. Η
μελέτη που θα υλοποιηθεί προβλέπει να παραμείνουν μόνο οχτώ και έτσι άρχισε ένα
γαϊτανάκι ανάμεσα στο Δήμο Αθηναίων και τη Νομαρχία για το ποιος ...δεν θα
βγάλει “τα κάστανα από τη φωτιά”. Κατά τις συζητήσεις διαπιστώθηκε ότι 1-2
ιδιοκτήτες είναι πρόθυμοι να αποχωρήσουν παίρνοντας τη νόμιμη αποζημίωσή τους.
Σε καλό δρόμο βρίσκονται οι συζητήσεις και με άλλες περιπτώσεις.
Στο διάστημα των καθυστερήσεων έγιναν ορισμένες αλλαγές στις παρεμβάσεις που
είχαν ανακοινωθεί:
* Δεν θα κατασκευαστεί το σιντριβάνι με το διαφανή πυθμένα, αφού τα υπόγεια
έργα κάνουν αδύνατη μια τέτοια παρέμβαση. Αντί γι' αυτό θα τοποθετηθεί η
μεταλλική σύνθεση του Ζογγολόπουλου. Ο κορυφαίος καλλιτέχνης, όπως είναι
γνωστό, είχε σχεδιάσει το αρχικό σιντριβάνι και επρόκειτο να το συμπληρώσει με
ένα γλυπτό, κάτι που δεν έγινε τελικά.
* Δεν θα τοποθετηθεί τελικά η μεγάλη οθόνη για τις προβολές.
Οι αρμόδιοι της Εταιρείας Ενοποίησης, με δεδομένες τις τεχνικές δυσχέρειες για
ορισμένα έργα, έχουν ρίξει το βάρος τους σε άλλες “λεπτομέρειες” που θα δώσουν
νέα πνοή στην πλατεία. Η οροφή των έργων του μετρό
και του ηλεκτρικού κάνουν δύσκολη τη φύτευση της επιφάνειας της Ομόνοιας.
Ωστόσο θα δημιουργηθούν παρτέρια για λουλούδια σε χώρους που έχουν εντοπιστεί,
ενώ θα προστεθούν μερικοί νέοι φοίνικες σε αυτούς που ήδη υπάρχουν.
Τα υπόγεια έργα κάνουν δύσκολη και την εφαρμογή ενός νέου μέτρου που θα
ξεκινήσει από την Ομόνοια: τους υπόγειους κάδους σκουπιδιών. Τα γνωστά τσίγκινα δοχεία με τις ρόδες -που προσφέρουν ακαλαίσθητο
θέαμα ιδιαίτερα στις απεργίες των εργαζομένων στην καθαριότητα- θα
“ενταφιαστούν” σε ειδικούς χώρους και στην επιφάνεια του πεζοδρομίου θα υπάρχει
ως μόνη ένδειξη της ύπαρξής τους το περίγραμμα από το καπάκι τους. Δυστυχώς
τέτοιες παρεμβάσεις θα μπορεί να υλοποιηθούν μόνο στα πεζοδρόμια προς τη
Σταδίου και την Πειραιώς. (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 11/03/2002)
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ "Να εφαρμοστεί πλήρως η μελέτη
για Ομόνοια"
Να εφαρμοστεί πλήρως η βραβευμένη μελέτη, να
ολοκληρωθούν τα έργα και να ξεχαστούν οι προτάσεις για πράσινο στην πλ.
Ομονοίας, ήταν ο κοινός παρονομαστής των ομιλιών στη χθεσινή εκδήλωση που
οργάνωσαν η εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας (ΕΑΧΑ) και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων με αφορμή την κριτική που
δέχονται οι παρεμβάσεις στην ιστορική πλατεία της πρωτεύουσας.
Ο Γρηγόρης Δεσύλλας, εκ
μέρους της ομάδας των τεσσάρων αρχιτεκτόνων που κέρδισαν το πρώτο βραβείο στο
διαγωνισμό, μίλησε για κακοποίηση της μελέτης, αλλά και κακοτεχνίες, ενώ
απαρίθμησε τις προτάσεις που δεν έχουν υλοποιηθεί, κυριότερες από τις οποίες
είναι ο φωτισμός, το γυάλινο δάπεδο και τα στέγαστρα. Δεν ήταν λίγοι οι
ομιλητές που διαφώνησαν με τις δεσμευτικές προτάσεις της "Αττικό Μετρό" για τη διευθέτηση της κυκλοφορίας.
Ο Γιάννης Καλαντίδης,
πρόεδρος της ΕΑΧΑ, της κρατικής εταιρείας που έχει
την ευθύνη των έργων, διαβεβαίωσε ότι πολύ σύντομα θα "ψαλιδιστεί"
και θα φτάσει τα
"Υπάρχει σύγχυση στους πολίτες. Αλλο πράγμα η αστική πλατεία και άλλο το πάρκο", είπε
η Ι. Σκαμνάκη από τη διοίκηση του Συλλόγου
Αρχιτεκτόνων και επικαλέστηκε το παράδειγμα της κεντρικής πλατείας της Λιόν όπου υπάρχει μόνον το υγρό στοιχείο και ο νυχτερινός
φωτισμός. Ο καθηγητής Σάββας Κονταράτος υπενθύμισε
ότι ακόμα και ο πύργος του Αϊφελ είχε δεχτεί σκληρή
κριτική όταν κατασκευάστηκε και δεν έλειπαν προτάσεις για κατεδάφισή του.
"Ενα έργο θέλει χρόνο για να το συνηθίσει ο
πολίτης. Η Ιστορία θα δείξει", είπε χαρακτηριστικά ο διακεκριμένος
αρχιτέκτονας.
Ο εκ Θεσσαλονίκης αρχιτέκτονας Γιάννης Χατζηγώγας περιέγραψε τις μεγάλες
αλλαγές που έχουν γίνει στην Ομόνοια, δίνοντας έμφαση στην αποκαθήλωση 500
διαφημιστικών πινακίδων. "Αρχιτεκτονική είναι ο δομημένος χώρος, όχι
σχέδια", είπε χαρακτηριστικά ο Τάσης Παπαϊωάννου και, όπως όλοι οι
ομιλητές, υπεραμύνθηκε των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και του ρόλου των
αρχιτεκτόνων στη διαμόρφωση του δημόσιου χώρου. Το τελευταίο αυτό θέμα έχει
ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαμορφώσεις στις πλατείες
Συντάγματος, Κουμουνδούρου και Μοναστηρακίου. Στην
τελευταία περίπτωση εκδηλώθηκε ένα "παρατράγουδο", αφού με άλλοθι την
αρνητική στάση του ΚΑΣ επιχειρείται να καταργηθεί το
πολύχρωμο πλακόστρωτο που αποτελεί βασικό στοιχείο της βραβευμένης μελέτης.
Χ. ΤΖ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ -
07/05/2003
Πρώτα οι αριθμοί. Το 2010
συμπληρώθηκαν δώδεκα χρόνια από την προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για τη
διαμόρφωση της πλατείας Ομονοίας, έντεκα από την ανακοίνωση του πρώτου
βραβείου, δέκα από τη λειτουργία του σταθμού μετρό
της γραμμής 2 και έξι από την παρέμβαση του Δήμου Αθηναίων με στόχο να
«πρασινίσει» η πλατεία.
Και η πραγματικότητα. Ύστερα
από τρία κοινοτικά πλαίσια στήριξης (με χρηματοδοτικές ροές αδιανόητες στις
σημερινές συνθήκες), Ολυμπιακούς Αγώνες και χιλιάδες ώρες δημόσιας συζήτησης, η
πλέον κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας (μαζί με αυτή του Συντάγματος) βρίσκεται
στο γνωστό αδιανόητο τέλμα.
Την ημέρα, ένα άθλιο,
τριτοκοσμικό, στενόχωρο πέρασμα πάνω σε αφιλόξενες φέτες τσιμέντου που
διακόπτονται από αμήχανες κατασκευές. Μοναδική εξαίρεση η γλυπτική σύνθεση του
Γιώργου Ζογγολόπουλου, αλλά κι εδώ δεν ευτυχήσαμε. Τα ρεύματα του αέρα που
σχηματίζονται στην πλατεία εκτοξεύουν νερό στον δρόμο καθιστώντας τη λειτουργία
του επικίνδυνη! Το «Υδάτινο στοιχείο», βασικό συστατικό της αρχιτεκτονικής,
είναι σήμερα μια θλιβερή γούρνα με στάσιμα, βρώμικα νερά. Τα περισσότερα
επιμήκη επιδαπέδια φωτιστικά κανάλια έπαψαν να
λειτουργούν (τα έκλεισαν με κονίαμα) επειδή μέσω αυτών διέρρεε νερό προς τον
σταθμό.
Αποκαρδιωτικές εικόνες
Φυσικά, μπροστά σε αυτό που
συμβαίνει τις βραδινές ώρες, η Ομόνοια την ημέρα είναι ένας παράδεισος... Η
επιστροφή σε μια σχετική ρουτίνα «κανονικότητας», λίγες εβδομάδες μετά τη νίκη
του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές και τις πρωτοβουλίες του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη
στην περιοχή, αποδείχθηκε ένα ευχάριστο διάλειμμα.
Όταν δόθηκε εντολή να
τοποθετηθεί σε μόνιμη βάση κλούβα της Αστυνομίας στην οδό Μενάνδρου, το μετακινούμενο
πλήθος που σχετίζεται με τη χρήση ναρκωτικών επέστρεψε στην πλατεία. Μαζί τους
επέστρεψαν και οι αποκαρδιωτικές εικόνες, αδιανόητες για το κέντρο μιας
πρωτεύουσας που σέβεται στοιχειωδώς τον εαυτό της.
Το πλέον ανησυχητικό είναι μια
αίσθηση μοιρολατρικής αποδοχής της σημερινής κατάστασης. Η επίγνωση ότι το
πρόβλημα της Ομόνοιας δεν είναι φυσικά αρχιτεκτονικό ή πολεοδομικό, αλλά
πρωτίστως κοινωνικό, φαίνεται πως έχει παραλύσει τους αρμόδιους φορείς. Μόνο ο
Δήμος Αθηναίων επιδεικνύει μια σχετική κινητικότητα, αλλά το γεγονός ότι οι
εργασίες για την άρση επικινδυνότητας πραγματοποιούνται λίγες εβδομάδες πριν
από τις εκλογές του Νοεμβρίου μας κάνει καχύποπτους.
Ο δήμος ανταπαντά ότι το
ενδιαφέρον είναι διαρκές και σχετίζεται με πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση της
ευρύτερης περιοχής όπως καταγράφονται στη διαμόρφωση ενός νέου τριγωνικού άξονα
με αιχμές τα έργα ανάπλασης στην οδό Αθηνάς και τη διαμόρφωση νέας μικρής
πλατείας ύστερα από την προγραμματισμένη κατεδάφιση του κτιρίου του ΝΑΤ, στη
συμβολή των οδών Μενάνδρου, Βερανζέρου και Ξούθου.
Η κατάργηση του κύκλου
Το σημερινό αδιέξοδο μας
πηγαίνει υποχρεωτικά στην προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και στη
διαχείριση του πρώτου βραβείου. Από αυτήν την άποψη η κατάργηση της κυκλικής
κίνησης των αυτοκινήτων και η ενοποίηση του χώρου μεταξύ των πεζοδρομίων
Σταδίου και Πανεπιστημίου και αυτών που βρίσκονται απέναντι, δηλαδή των οδών
Αγίου Κωνσταντίνου και Πειραιώς (συγκοινωνιακή μελέτη που προώθησε η Αττικό Μετρό), μπορεί να τεθεί σε αμφισβήτηση;
«Όχι», υποστηρίζει, ο Σάββας Κονταράτος, ομότιμος καθηγητής ΑΣΚΤ, μέλος της κριτικής
επιτροπής του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 1998. «Η Ομόνοια έπαψε να είναι
ένας μονοδιάστατος κόμβος κυκλοφορίας αλλά επέστρεψε στη ζωή της πόλης, έγινε
ξανά πλατεία. Επειδή στην πορεία η πλατεία δεν «γέμισε» με τη »ζωή» που θα
επιθυμούσαμε, δεν αναιρεί μια θετική εξέλιξη, κατάκτηση που κατά τη γνώμη μου
εγγυάται καλύτερες ημέρες στο μέλλον». Ο κ. Κονταράτος
υπερασπίζεται το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού τονίζοντας ότι η «κατασκευή
αδίκησε την πρόταση». «Μας φάνηκε αρκετά πρωτότυπη, πέρα από τα συνηθισμένα,
αλλά και τότε επισημαίναμε την ανάγκη πολύ καλής εκτέλεσης, κάτι που δεν
συνέβη».
Μάλλον απαισιόδοξη εμφανίζεται
η πολεοδόμος και σύμβουλος του νυν δημάρχου Αθηναίων κ. Τασία
Λαγουδάκη: «Τα περιθώρια ελιγμών είναι περιορισμένα
όσο δεν αντιμετωπίζεται η βαθιά κοινωνική κρίση στην ευρύτερη περιοχή».
Η κοινωνική αποτελμάτωση
μεταγγίζεται και στην τοπική οικονομία. Την άνοιξη έκλεισε το «Νέον» και τον τελευταίο μήνα κατέβασαν ρολά ο «Κατσέλης» και τα «Goody's». Όσο
αποφλοιώνεται ο κοινωνικός ιστός που συντηρούσε την Ομόνοια σε ανεκτά επίπεδα,
τόσο θα εκχωρείται έδαφος στην Ομόνοια της νύχτας. Tο
βαρέλι φαίνεται να μην έχει πάτο.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_29_10/10/2010_417946
Ευκαιρίες μέσα από την αποτυχία
Η σύγχρονη διαμόρφωση της
πλατείας Ομονοίας θεωρείται αποτυχία. Γιατί;
Μήπως γιατί η κυκλοφοριακή
διαμόρφωση αγνοεί την ιστορία και την πολεοδομική δυναμική της Αθήνας,
διακόπτοντας τον άξονα Ακρόπολη - Αθηνάς - Πατησίων, τον βασικό άξονα της
νεοκλασικής Αθήνας των Κλεάνθη - Schaubert;
Μήπως επειδή το Αττικό Μετρό γέμισε την πλατεία με προβληματικά εξογκώματα, και
διέκοψε τη συνέχειά της με την Πατησίων;
Μήπως επειδή η κοινωνία δεν
κάθισε να συζητήσει τι θέλει από τους δημόσιους χώρους της;
Μήπως επειδή το κράτος δεν
ξεκαθάρισε τα ζητούμενα όταν προκήρυξε τον διαγωνισμό διαμόρφωσης;
Μήπως επειδή η ελληνική
ακαδημαϊκή κοινότητα δεν έχει παράξει συγκροτημένη
σκέψη γύρω από τους δημόσιους χώρους, από την κοινωνιολογική τους διάσταση
μέχρι και τα υλικά;
Μήπως επειδή οι αρχιτέκτονες
της πρότασης φαντάστηκαν ένα αστικό θέατρο, αλλά
τελικά αυτό το θέατρο δίνει καθημερινές παραστάσεις της μιζέριας μιας κρυμμένης
Αθήνας;
Μήπως επειδή η πλατεία είναι
ανεπαρκώς φωτισμένη το βράδυ;
Μήπως επειδή η εργολαβία
δημιούργησε έναν τσαπατσούλικο χώρο με αποτυχημένες λεπτομέρειες;
Μήπως επειδή η μελέτη
προσωρινής φύτευσης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες παρείχε στους δυστυχείς χώρο να
κοιμηθούν;
Μήπως επειδή η αστυνόμευση ήταν
πρακτικά ανύπαρκτη;
Μήπως όλα αυτά;
Το ότι ισχύουν όλα τα παραπάνω
δεν μας εκπλήσσει. Θα πρέπει όμως να μας προβληματίσει. Οι δημόσιοι χώροι είναι
το σημαντικότερο στοιχείο μιας πόλης, και η Ομόνοια από τους σημαντικότερους
δημόσιους χώρους της Αθήνας. Της πόλης που δημιούργησε τη δημοκρατία στους
υπαίθριους χώρους της, την Αγορά και την Πνύκα. Η ιστορία της πόλης δεν σταματά
να γράφεται, και η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου αλλάζει δυναμικά μέσα στον
χρόνο. Η Ομόνοια είναι το δυνατότερο μάθημα που μπορεί να δώσει η σημερινή
Αθήνα για τον δημόσιο χώρο, και από αυτή την άποψη είναι η πιο πολύτιμη πλατεία
μας. Ευκαιρία να καταλάβουμε σε βάθος τι δεν πήγε καλά, να μελετήσουμε και να
συζητήσουμε με ειλικρίνεια και με σύνεση για τον δημόσιο χώρο, να ονειρευτούμε
ένα άξιο μέλλον για την πόλη μας, και να δράσουμε σε όλα τα επίπεδα, από το
κοινωνικό μέχρι το αρχιτεκτονικό, για να την αποκτήσουμε.
* Ο Θωμάς Δοξιάδης είναι αρχιτέκτων
και αρχιτέκτων τοπίου.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_10/10/2010_417947