Επιστροφή στην αρχική σελίδα

Νέφος-Ατμοσφαιρική ρύπανση στο Λεκανοπέδιο Επόμενα

Οι πιο επικίνδυνοι ρύποι της ατμόσφαιρας καταγράφηκαν στην Αθήνα

Μικροσωματίδια - φονιάδες απειλούν τη δημόσια υγεία

Το μικρό μέγεθος τους επιτρέπει να διεισδύουν βαθύτερα στους πνεύμονες

ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΠΙΤΣΙΚΑ

Ποια πολιτεία μπορεί να κοιμάται ήσυχη όταν τα τελευταία τρία χρόνια που το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο κάνει μετρήσεις στην Αθήνα για τα ΡΜ μικροσωματίδια, τους πιο επικίνδυνους για τη δημόσια υγεία ατμοσφαιρικούς ρύπους, οι υπερβάσεις τους ξεπερνούν το επιτρεπόμενο από την Ευρωπαϊκή Ενωση όριο κατά 300%; Τα συγκλονιστικά στοιχεία που για πρώτη φορά φέρνει σήμερα στο φως της δημοσιότητας «Το Βήμα» δεν αφήνουν περιθώριο εφησυχασμού. Εξάλλου τα επίπεδα ατμοσφαιρικού όζοντος (ρύπος που «χτυπά κόκκινο» συνεχώς στην πρωτεύουσα) ξεπέρασαν το όριο προειδοποίησης - σύμφωνα με το ημερήσιο δελτίο τιμών ατμοσφαιρικής ρύπανσης του ΥΠΕΧΩΔΕ και τις μετρήσεις στους σταθμούς Λυκόβρυσης, Ν. Σμύρνης και Λιοσίων - τις τελευταίες ημέρες (Κυριακή 30/6, Δευτέρα 1/7, Τετάρτη 4/7 και Πέμπτη 5/7). Την περασμένη Δευτέρα μας «τρόμαξε» ο επικεφαλής Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζαν Φρανσουά Βεστρίνγκε επισείοντας τον κίνδυνο η χώρα μας να παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβιάσεις κοινοτικής νομοθεσίας που αφορούν την ποιότητα του αέρα - 11 υποθέσεις παραβιάσεων της χώρας μας σχετικές με τον τομέα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης παραμένουν ανοιχτές. Εξάλλου την ίδια ημέρα στις Βρυξέλλες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα και σε άλλες πέντε χώρες επειδή δεν εναρμόνισαν το εθνικό τους δίκαιο με την οδηγία-πλαίσιο για τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα, η οποία προβλέπει ανώτατα όρια για κάθε ρύπο της ατμόσφαιρας (η προθεσμία έληξε στις 19 Ιουλίου του 2001). Η Αθήνα πνίγεται και οι ειδικοί κρίνουν ότι είναι πια επιτακτική η ανάγκη δραστικών παρεμβάσεων για τη μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων. Η δαμόκλειος σπάθη της ΕΕ που επικρέμαται πια πάνω από τη χώρα μας επιταχύνει την εξαγγελία για λήψη μέτρων από τους έλληνες αρμοδίους.

Ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων (ΡΜ), των πιο επικίνδυνων ρύπων της ατμόσφαιρας, καταγράφηκαν στην Αθήνα από επιστημονική ομάδα του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Μάλιστα ο επιτρεπόμενος αριθμός των υπερβάσεων του καθορισμένου από την Ευρωπαϊκή Ενωση ορίου για τα ΡΜ10 (μικροσωματίδια με διάμετρο 10 μικρά) εμφανίζεται κατά μέσον όρο για τα τρία χρόνια των μετρήσεων (1999-2001) αυξημένος κατά 300%! Οσον αφορά τα ΡΜ2,5 (με διάμετρο 2,5 μικρά) - τα οποία έχει αποδειχθεί από διεθνείς επιστημονικές έρευνες ότι είναι πολύ πιο επικίνδυνα αφού λόγω του μικρότερου μεγέθους είναι ικανά να διεισδύουν βαθύτερα στους πνεύμονές μας -, οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις τους ήταν: το 1999 40,6 μg/m3, το 2000 40,3 μg/m3 και το 2001 36,9 μg/m3. Η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος προτείνει ως μέση τιμή για τα ΡΜ2,5 τα 15 μg/m3!

Είναι η πρώτη φορά που στο Λεκανοπέδιο της Αθήνας παρακολουθούνται και μετρούνται συγχρόνως, σε ένα σταθερό σταθμό παρακολούθησης, σε καθημερινή βάση, οι μέσες 24ωρες συγκεντρώσεις των ΡΜ10 και ΡΜ2,5. Από το 1999 η επιστημονική ομάδα του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ (με συντονιστή τον καθηγητή κ. Νίκο Σπυρέλλη, επιστημονική υπεύθυνη την επίκουρη καθηγήτρια κυρία Αρχοντούλα Χαλουλάκου και βασικά στελέχη τους χημικούς μηχανικούς κ. Γιώργο Γρίβα και κυρία Βασιλική Κανούτα) έχει εγκαταστήσει για ερευνητικούς σκοπούς δύο πρότυπους δειγματολήπτες μέτρησης στον σταθμό της οδού Αριστοτέλους 17, στον πρώτο όροφο του κτηρίου του υπουργείου Υγείας. «Από τα αποτελέσματα της μελέτης το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από ΡΜ στο Λεκανοπέδιο μπορεί να χαρακτηριστεί άμεσης προτεραιότητας, για συγκεκριμένες παρεμβάσεις και λύσεις» τονίζει η κυρία Χαλουλάκου.

Η ομάδα συνεργάζεται με τον καθηγητή κ. Πέτρο Κουτράκη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ σε θέματα μελέτης της δημιουργίας και συμπεριφοράς των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Η μελέτη για τα σωματίδια ΡΜ10 και ΡΜ2,5 στην Αθήνα, με βάση τις μετρήσεις που έχουν γίνει από το ΕΜΠ, θα δημοσιευθεί σύντομα στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Atmospheric Environment».

Οι μετρήσεις των σωματιδίων ΡΜ10 αποτελούν υποχρέωση της χώρας μας ως κράτους-μέλους της ΕΕ, ενώ στη σχετική κοινοτική οδηγία διατυπώνεται η σύσταση για παρακολούθηση και των σωματιδίων ΡΜ2,5. Η αρμόδια Διεύθυνση Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του ΥΠΕΧΩΔΕ ξεκίνησε μετρήσεις ΡΜ10 για πρώτη φορά το 2000. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, οι συγκεντρώσεις που προέκυψαν από τις μετρήσεις τους είναι ιδιαίτερα υψηλές, το υπουργείο όμως αποφεύγει συστηματικά να ανακοινώσει τα αποτελέσματα. Αντίθετα, σε άλλες χώρες γίνεται εδώ και χρόνια συστηματική καταγραφή.

Μάλιστα τον περασμένο Δεκέμβριο το υπουργείο Περιβάλλοντος της Ιταλίας κήρυξε το Μιλάνο, τη Βενετία και τη Μεσσήνη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων ΡΜ10. Βεβαίως στο Μιλάνο η μέση ετήσια συγκέντρωση ΡΜ10 ήταν 46 μg/m3 (2000) όταν στην Αθήνα την ίδια χρονιά έφθασε τα 76,6 μg/m3 (με ανώτατο όριο τα 48). Υψηλές συγκεντρώσεις ΡΜ10 παρατηρούνται και στο Τουρίνο, στη Ρώμη και στη Φλωρεντία. Σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις είναι ακόμη μικρότερες. Το 2001 στην Κοπεγχάγη ήταν 34 μg/m3, το 2000 στη Μαδρίτη 37 μg/m3, στη Λισαβόνα 43 μg/m3 κτλ.

Η μελέτη του ΕΜΠ κατέδειξε με τη γλώσσα των αριθμών αυτό που η ελληνική επιστημονική κοινότητα υποστήριζε εδώ και καιρό: Το πρόβλημα στην Αθήνα είναι σοβαρό και γίνεται σοβαρότερο εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Κατά μέσον όρο, ο αριθμός των υπερβάσεων εμφανίζεται τα τρία χρόνια των μετρήσεων αυξημένος κατά 300%. Βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας επιτρέπονται ως 35 υπερβάσεις των ορίων σε ένα ημερολογιακό έτος. Αναλυτικά το 2001 ο αριθμός των υπερβάσεων του ορίου για τα ΡΜ10 εμφανίζεται αυξημένος κατά 391%, το 2000 κατά 246% και το 1999 κατά 265%!

Οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις σωματιδίων ΡΜ10 (μετρούμενες σε μg/m³) το 1999 ήταν 75,9 και το 2000 76,6 (με ανώτατο όριο τα 48) ενώ το 2001 ήταν 71,6 (με ανώτατο όριο τα 46,4). Αν ρίξουμε μια ματιά στις υψηλότερες 24ωρες συγκεντρώσεις ΡΜ10, οι τιμές είναι απογοητευτικές: 229 μg/m³ (26/3/2001), 208μg/m³ (16/11/2000), 184 μg/m³ (3/12/1999) κτλ.

Αντιστοίχως υψηλές είναι και οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις σωματιδίων ΡΜ2,5 (μετρούμενες σε μg/m³). Το 1999 ήταν 40,6, το 2000 40,3 και το 2001 36,9. Η μέση τιμή που προτείνει η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος είναι τα 15 μg/m#3. Οι μεγαλύτερες τιμές 24ωρων συγκεντρώσεων σωματιδίων ΡΜ2,5 που έχουν μετρηθεί ως σήμερα στην Αθήνα (σε μg/m³) είναι 135 (16/11/2000) και 124 (3/12/1999). Οι μετρήσεις του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ γίνονται σε σταθμό μεγάλης κυκλοφορίας στο κέντρο της Αθήνας. «Οι συγκεντρώσεις αναμένεται να είναι από τις υψηλότερες που μπορεί να μετρηθούν στην Αθήνα. Είναι λογικό ότι σε άλλες οικιστικές περιοχές, πιο απομακρυσμένες από πηγές ρύπανσης οι τιμές των ΡΜ θα είναι χαμηλότερες» επισημαίνει η κυρία Χαλουλάκου.

Οι τοπικές πηγές ρύπανσης που επηρεάζουν τον συγκεκριμένο σταθμό δειγματοληψίας είναι οι εκπομπές από πετρελαιοκίνητα οχήματα (ταξί, λεωφορεία και φορτηγά), ιδιωτικά αυτοκίνητα και από την κεντρική θέρμανση των κατοικιών καθώς και η επαναιώρηση σκόνης από το έδαφος. Δευτερογενώς τα μικροσωματίδια δημιουργούνται και μέσα από τη δραστηριότητα του φωτοχημικού νέφους της Αθήνας. Οι συγκεντρώσεις των ΡΜ όμως μπορεί να προέρχονται και από ευρύτερες πηγές, όπως από βιομηχανικές εκπομπές (π.χ., όταν φυσούν νότιοι άνεμοι από το Θριάσιο), μακρινές περιοχές (π.χ., Βόρεια Αφρική), δασικές πυρκαϊές, από τη θάλασσα.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Πότε γίνονται θανατηφόρα

Οι συγκεντρώσεις των ΡΜ10 και ΡΜ2,5 στη χώρα μας βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης! Πολλές επιδημιολογικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί την τελευταία δεκαετία σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική υποδηλώνουν την υψηλή συσχέτιση που υπάρχει μεταξύ των συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα με την υγεία (εκδήλωση καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων). Μάλιστα έχει παρατηρηθεί αύξηση της θνησιμότητας και της νοσηρότητας του πληθυσμού σε ημερήσια βάση. Δεν είναι τυχαίο ότι στην τελευταία έκδοση των οδηγιών της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν προτείνονται κατώτερα όρια για τα μικροσωματίδια διότι, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες της ΠΟΥ, δεν υπάρχουν κατώτερα όρια κάτω από τα οποία οι συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων δεν δημιουργούν προβλήματα στη δημόσια υγεία!

Μάλιστα τα αιωρούμενα σωματίδια κάτω από ορισμένες συνθήκες αυξάνουν την τοξικότητά τους και γίνονται θανατηφόρα για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι οι ηλικιωμένοι και τα άτομα που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες. Στην Αθήνα οι συνθήκες αυτές (υψηλές τιμές διοξειδίου του αζώτου, μεγάλες θερμοκρασίες, γεωγραφική θέση) απαντώνται στο σύνολό τους, οπότε τα... ελληνικά μικροσωματίδια θεωρούνται από τα πιο τοξικά της Ευρώπης. Σε αυτό το συμπέρασμα είχε καταλήξει η μελέτη του ευρωπαϊκού προγράμματος ΑΡΗΕΑ-2, στο οποίο συμμετείχαν 29 πόλεις από όλη την Ευρώπη και το οποίο συντονίζει το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια κυρία Κλέα Κατσουγιάννη. Ετσι όταν, για παράδειγμα, οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου είναι υψηλές, τότε δημιουργούνται σωματίδια δευτερογενώς, τα οποία είναι ιδιαίτερα δραστικά. Μάλιστα οι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι πόλεις της Νότιας Ευρώπης (Αθήνα, Βαλένθια, Βαρκελώνη, Μπιλμπάο και Ρώμη) αντιμετωπίζουν σοβαρότερα προβλήματα αφού για κάθε αύξηση των ΡΜ10 κατά 10 μg/m#3 παρατηρείται αύξηση της θνησιμότητας κατά 0,87%.

Εν τω μεταξύ ολοκληρώνεται μελέτη που αφορά τη χημική σύσταση των αναπνεύσιμων σωματιδίων ΡΜ10 στην ατμόσφαιρα της Αθήνας και την οποία εκπονούν η επιστημονική ομάδα του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ και η ομάδα του καθηγητή του ΑΠΘ κ. Θ. Κουιμτζή. Η μελέτη χρηματοδοτείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ και αφορά τη χημική ανάλυση μετάλλων (όπως ο μόλυβδος, το αρσενικό, το κάδμιο κτλ.) και οργανικών συστατικών (πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες). Για πολλά από αυτά τα συστατικά ετοιμάζεται οδηγία από την ΕΕ. Το ΒΗΜΑ, 21/07/2002

Επιστροφή στην αρχή

Mας δολοφονεί η ρύπανση της ατμόσφαιρας

Δεκάδες χιλιάδες πρόωροι θάνατοι οφείλονται στη ρύπανση της ατμόσφαιρας, αναφέρει μελέτη της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής. Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα περισσότεροι από 310 χιλιάδες Eυρωπαίοι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους εξαιτίας της ρύπανσης, ενώ το προσδόκιμο ζωής μειώνεται κατά εννιά μήνες. Oξύτερο είναι το πρόβλημα σε Bέλγιο, Oλλανδία και Λουξεμβούργο, σε βόρεια Iταλία και σε πολλά από τα νέα κράτη-μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας όπως είναι η Πολωνία και η Oυγγαρία. Aντιθέτως συγκριτικά καλύτερη είναι η κατάσταση στη Φινλανδία και την Iρλανδία.

Mεταβολή της πηκτικότητας του αίματος και αύξηση των φλεγμονών προκαλεί η ρύπανση της ατμόσφαιρας σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα. H μελέτη παρέχει ερμηνεία της σχέσης που διέπει τη ρύπανση της ατμόσφαιρας με την αύξηση της συχνότητας καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων και την επιδείνωση των αναπνευστικών προβλημάτων. Oι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Eδιμβούργου επικέντρωσαν τη μελέτη στον ρόλο που διαδραματίζουν τα μικροσωμάτια και όπως αναφέρουν στην επιθεώρηση Occupational and Environmental Medicine έχουν την ικανότητα μεταβολής των κυτταρικών λειτουργιών.

Για να καταλήξουν στο συμπέρασμά τους οι ερευνητές κατέγραψαν τις μεταβολές της πηκτικότητας του αίματος και τις φλεγμονές σε μακροφάγους, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, σε κύτταρα των πνευμόνων όπως και σε κύτταρα που είχαν ληφθεί από τον ομφάλιο λώρο νεογνών. Oι αντιδράσεις των κυττάρων ελέγχθηκαν έπειτα από εξάωρη και 24ωρη έκθεση στα μικροσωμάτια. Oπως αποδείχθηκε, τα επίπεδα των διαφόρων πηκτικών του αίματος παρουσίασαν αύξηση σε όλους τους τύπους κυττάρων. Eπίσης, τα ποσοστά θανάτου των κυττάρων του ανοσοποιητικού αυξήθηκαν, γεγονός ταυτόσημο με την αύξηση της δημιουργίας φλεγμονών.

Πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι τα μικροσωμάτια όταν τα εισπνεύσουμε -λόγω των απειροελάχιστων διαστάσεών τους- είναι δυνατόν από τους πνεύμονες να καταλήξουν μέσα στο κυκλοφορικό μας σύστημα. H καταστροφή των μακροφάγων εξαιτίας της εισβολής των μικροσωματίων στον οργανισμό μπορεί να αποδειχθεί θανατηφόρα για όσους διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Oι μακροφάγοι αποτελούν το βασικό δομικό υλικό των αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών. H συγκέντρωση τέτοιων στρωμάτων παρεμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αίματος, ενώ η διάρρηξή τους προκαλεί τη δημιουργία θρόμβων, που μπορεί να πυροδοτήσουν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Kαταστρέφουν τους ιστούς του οργανισμού

O καθηγητής Oυίλιαμ MακNι, συντονιστής της έρευνας, αναφέρει ότι τα μικροσωμάτια παράγουν υψηλές συγκεντρώσεις φορτισμένων ιόντων, δηλαδή ελευθέρων ριζών, που καταστρέφουν τους ιστούς του ανθρώπινου οργανισμού. “H έρευνα μας δείχνει ότι τα μικροσωμάτια στην ατμόσφαιρα προκαλούν μεταβολές στην πηκτικότητα του αίματος και ευνοούν τη δημιουργία θρόμβων. H ατμοσφαιρική ρύπανση σκοτώνει” κατέληξε ο Σκωτσέζος καθηγητής, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για αδιαμφισβήτητη αλήθεια και όχι για “τρόπο του λέγειν”.http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_801249_22/02/2005_134726

Επιστροφή στην αρχή

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ: Τόνοι δηλητήριου πάνω από την Αθήνα

Με περισσότερους από 23.000 τόνους επικίνδυνων ρύπων το χρόνο θα είχε απαλλαγεί η Αθήνα, αν είχε πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα φυτεύσεων στην Αθήνα ενόψει Ολυμπιακών Αγώνων, που έμεινε “στα χαρτιά”...

Την ίδια ώρα που η κυβέρνηση ετοιμάζεται να παραδώσει και τους τελευταίους ελεύθερους χώρους της Αττικής στο μεγάλο κεφάλαιο για οικοπεδοποίηση και τσιμεντοποίηση, σε ημερίδα του ΤΕΕ με θέμα “ποιότητα της ατμόσφαιρας σε αστικές περιοχές - νέα δεδομένα και προοπτικές” αποδεικνύεται ότι ένα από τα καλύτερα “φάρμακα” κατά της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι το περισσότερο πράσινο. Δηλαδή, αυτό που λείπει από τα αστικά κέντρα της χώρας, αφού η Αθήνα συγκαταλέγεται στη λίστα με τη μικρότερη αναλογία αστικού πρασίνου ανά κάτοικο με μόλις 2,5 τ.μ.

Σύμφωνα με την εισήγηση του καθηγητή του ΕΜΠ Σ. Κασσιού και της υποψήφιας διδάκτορα Δ. - Γ. Περπερίδου, αν ο προγραμματισμός για τις φυτεύσεις πρασίνου, ενόψει Ολυμπιακών Αγώνων είχε πραγματοποιηθεί πλήρως, τότε η ατμόσφαιρα της πρωτεύουσας θα είχε απαλλαγεί από 23.388 τόνους διοξειδίου το χρόνο, ενώ θα είχε δεχτεί τον ευεργετικό εμπλουτισμό σε οξυγόνο σε πενταπλάσιες ποσότητες, δηλαδή 116.940 τόνους το χρόνο. Οπως, όμως, είναι γνωστό το πρόγραμμα αυτό έμεινε στα χαρτιά, με αποτέλεσμα τα είδη που φυτεύτηκαν να διακρατούν μόνο ένα 4,54% του διοξειδίου του άνθρακα που υπολογιζόταν!

Οπως σημειώθηκε από άλλες εισηγήσεις, μπορεί σήμερα κάποιοι από τους παλιούς ρύπους του νέφους να έχουν αντιμετωπιστεί, ωστόσο, έχουν κάνει την εμφάνισή τους νέοι και πιο επικίνδυνοι για την υγεία, όπως τα αζωτοξείδια, το όζον, τα αιωρούμενα σωματίδια και οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, τα αιωρούμενα σωματίδια παρουσιάζουν στην Αθήνα μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις από 75, 9 έως 61,3 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα, έναντι οριακών τιμών 40 που ισχύουν στην ΕΕ. Παράλληλα, τα μέσα επίπεδα για το όζον κατά την περασμένη δεκαετία παρουσιάζουν σαφώς ανοδική τάση.

Οπως τόνισε ο Α' αντιπρόεδρος του ΤΕΕ Μ. Δρακάκης, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, 22.000 πρόωροι θάνατοι αποδίδονται στα υψηλά επίπεδα όζοντος και 3-14 μήνες ζωής χάνουν αυτοί που εκτίθενται σε ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια. Οπως επισήμανε ο ίδιος, αλλά και άλλοι ομιλητές, για την καταπολέμηση του νέφους πρέπει, μεταξύ των άλλων να γίνουν: Πριμοδότηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, πάταξη της νοθείας καυσίμων, ανάπτυξη αξιόπιστων και αποτελεσματικών μηχανισμών ελέγχου των εκπομπών, ενίσχυση του εθνικού δικτύου μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ανάπτυξη του αστικού και περιαστικού πρασίνου, προστασία και διατήρηση των τελευταίων ελεύθερων χώρων (Ελληνικό, Γουδί) και μετατροπή τους σε μητροπολιτικά πάρκα.

Μιλώντας εκ μέρους του ΚΚΕ, ο Μπάμπης Ζιώγας, μέλος του Τμήματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιβάλλοντος της ΚΕ, τόνισε ανάμεσα στα άλλα: “Είμαστε βέβαιοι ότι τα αποτελέσματα και αυτής της ημερίδας θα επιβεβαιώσουν την πάγια θέση του ΚΚΕ για τη φύση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προβλημάτων. Οτι, δηλαδή, δεν αποτελούν ζήτημα τεχνικό, αφού η επιστημονική έρευνα και γνώση παρέχει την τεχνική δυνατότητα αντιμετώπισής τους, αλλά βαθιά πολιτικό ζήτημα”.

“Για να υλοποιηθούν τα αποτελέσματα της επιστημονικής μελέτης και έρευνας στα ζητήματα της περιβαλλοντικής διαχείρισης, συνέχισε ο Μπ. Ζιώγας, απαιτείται συγκεκριμένη πολιτική βούληση, που θα κατευθύνει σημαντικούς πόρους προς την κατεύθυνση αυτή, ανακουφίζοντας έτσι και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των πλατιών στρωμάτων των εργαζομένων στα αστικά, κύρια, κέντρα, αλλά όχι μόνο σε αυτά. Τέτοια βούληση, όμως, στους κυβερνώντες δεν υπάρχει”.

“Αντίθετα, κατέληξε, η διαχείριση των κρατικών πόρων, τόσο από τις προηγούμενες όσο και από την τωρινή κυβέρνηση, γίνεται με μοναδικό κριτήριο την "ανταγωνιστικότητα", όπως ονομάζουν οι θιασώτες της την πλήρη υποταγή στα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Και αυτό δε συμβαίνει μόνο σε ζητήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, αλλά και σε όσα άλλα ακόμη συνδέονται με την ποιότητα ζωής και εργασίας του λαού μας”. Ριζοσπάστης, 17-3-05

Αθήνα: Μας πνίγουν αιωρούμενα σωματίδια

Το είδος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα αστικά κέντρα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ποιότητα ζωής αλλά και τη δημόσια υγεία, ειδικά στην Ελλάδα που οι “παραδοσιακοί” ρύποι έχουν αντιμετωπιστεί από χρόνια, αλλά υπάρχουν σοβαρά προβλήματα με τους “μοντέρνους”, όπως το όζον και τα αιωρούμενα σωματίδα.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υπολογίζεται ότι σε ετήσια βάση “22.000 πρόωροι θάνατοι αποδίδονται στα υψηλά επίπεδα όζοντος και 3-14 μήνες ζωής χάνουν όσοι εκτίθενται σε ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια”, όπως επισήμανε ο αντιπρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), Μανώλης Δρακάκης, σε χθεσινή ημερίδα με θέμα “Ποιότητα της ατμόσφαιρας σε αστικές περιοχές - Νέα δεδομένα και προοπτικές” που πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ) στην Κηφισιά.
Και ο Γ. Χρονόπουλος της διεύθυνσης ΕΑΡΘ, τμήμα Ποιότητας Ατμόσφαιρας, ΥΠΕΧΩΔΕ ανέφερε ότι “τα αιωρούμενα σωματίδια ΑΣ10 παρουσιάζουν υπερβάσεις των ορίων της νέας οδηγίας της Ε.Ε.”.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η κατάσταση για “το δικό μας” αστικό κέντρο, την Αθήνα, όταν “τα μέσα επίπεδα του όζοντος έχουν σαφώς ανοδική τάση, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια”, όπως υποστήριξε ο Γιάννης Ζιώμας, αναπληρωτής καθηγητής στη σχολή μηχανικών στο ΕΜΠ.
Το ότι “η Αθήνα είναι η πρώτη από τις πόλεις της Ευρώπης με τη μικρότερη αναλογία αστικού πρασίνου ανά κάτοικο (μόλις 2,5 τ.μ.) καθιστά αναγκαία την παρουσία βλάστησης και γενικότερα φυτών τα οποία έχουν την ιδιότητα να δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα και να απελευθερώνουν οξυγόνο στην ατμόσφαιρα” τόνισε ο Κ. Κάσσιος, καθηγητής του ΕΜΠ, διευθυντής Εργαστηρίου Φυσικής Γεωγραφίας και Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο ότι “οι προγραμματιζόμενες δενδροφυτεύσεις, αν και είχαν επίσημα ανακοινωθεί από τον Οργανισμό Αθήνα 2004, δεν έγιναν”.
Για τον Κ. Σπανόπουλο, δημοσιογράφο στη διεύθυνση πωλήσεων ΕΠΑ Αττικής, “η πλέον ενδεδειγμένη και ιδανική λύση των μεγάλων περιβαλλοντικών μας προβλημάτων βρίσκεται στο φυσικό αέριο”. ΝΑΥΣΙΚΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/03/2005

Επιστροφή στην αρχή

ΕΚΤΟΣ ΟΡΙΩΝ αιωρούμενα σωματίδια και όζον. Μαύρα μαντάτα για το νέφος στην Αττική

Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ

Αιωρούμενα σωματίδια και όζον ξεπέρασαν μέσα στο 2004 τα επιτρεπτά όρια στην ατμόσφαιρα της πρωτεύουσας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία των κατοίκων του λεκανοπεδίου, όπου το νέφος εξακολουθεί να... βασιλεύει.

Ειδικά στη Λυκόβρυση, την περασμένη χρονιά μια στις δύο ημέρες οι τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων διαμορφώνονταν πάνω από τα όρια και επιπλέον για 16 ημέρες η περιοχή είχε υπέρβαση και στο όζον. Στους Θρακομακεδόνες είναι το «βασίλειο» του όζοντος, αφού υπερβάσεις στο όριο ενημέρωσης του κοινού καταγράφηκαν επί 30 ημέρες, ενώ άλλες 24 είχαμε τιμές πάνω από τα επιτρεπτά όρια για τα αιωρούμενα σωματίδια.
Ανησυχητικές τιμές παρουσιάζουν επίσης η Αγία Παρασκευή, το Μαρούσι, η Αριστοτέλους και το Γαλάτσι, ενώ ακολουθούν οι περιοχές του κεντρικού Πειραιά και του Ζωγράφου, η Ελευσίνα, τα Λιόσια και το Περιστέρι.
Η εικόνα του νέφους στην πρωτεύουσα καταγράφεται με βάση τις συγκεντρωτικές μετρήσεις του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ για το 2004, που κατατέθηκαν στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης τον περασμένο μήνα. Οι δύο αυτοί ρύποι, αλλά και το διοξείδιο του αζώτου, παρουσιάζουν αυξημένες τιμές στους περισσότερους σταθμούς σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στις υπηρεσίες περιβάλλοντος. Τα πράγματα θα είναι πιο σκούρα για τους περισσότερους ρύπους τη χρονιά που διανύουμε, αφού από την 1η Ιανουαρίου έχουν τεθεί σε εφαρμογή πιο αυστηρά όρια.
Σε γενικές γραμμές, η εικόνα των βασικών ρύπων το 2004 διαμορφώθηκε ως εξής:
*ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ: Μετρώνται μαζί με τον καπνό, ο οποίος όμως έχει πάψει να αποτελεί από χρόνια «πονοκέφαλο». Η τελευταία υπέρβαση σημειώθηκε το 2001 και μόνο στον σταθμό της Πατησίων. Ωστόσο, τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο κάτω των 10 χιλιοστών -που προέρχονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, την κατασκευή έργων και την κυκλοφορία, ενώ προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα- παρουσιάζουν υπερβάσεις των κοινοτικών ορίων στους περισσότερους σταθμούς μέτρησης. Με βάση τις μετρήσεις του 2004, από τους οκτώ σταθμούς που έχουν όργανα μέτρησης του συγκεριμένου ρύπου, οι πέντε, στο κέντρο του Πειραιά, τη Λυκόβρυση, την Αγία Παρασκευή, τους Θρακομακεδόνες και την περιοχή της οδού Αριστοτέλους, παρουσιάζουν υψηλότερες τιμές σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Να σημειωθεί, πάντως, ότι η σχετική κοινοτική Οδηγία έχει τεθεί σε εφαρμογή πολύ πρόσφατα και ότι έχουν προβλήματα με τα όρια τα περισσότερα κράτη-μέλη.
*ΟΖΟΝ: Είχαμε μέσα στο 2004 υπερβάσεις τόσο του ορίου ενημέρωσης όσο και συναγερμού, παρ' όλο που το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ δεν ευαισθητοποιήθηκε για να βγάλει ανακοίνωση. Ισως γιατί τα επίπεδα συναγερμού ξεπεράστηκαν στις 3 Ιουλίου σε δύο σταθμούς, στη Λυκόβρυση και τους Θρακομακεδόνες. Σε 11 σταθμούς καταγράφηκαν υπερβάσεις των ορίων ενημέρωσης για 3 έως και 30 ημέρες. Το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ δεν δείχνει να ανησυχεί ιδιαίτερα για το θέμα, υποστηρίζοντας ότι οι υψηλές τιμές οφείλονται κυρίως στις μετεωρολογικές συνθήκες και παρατηρούνται σε όλες τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
*ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ: Δεν υπήρξε υπέρβαση με βάση τα όρια της προηγούμενης Οδηγίας. Αλλωστε, κάτι τέτοιο είχε καταγραφεί για τελευταία φορά το 2001 και μόνο στον σταθμό της Πατησίων. Ωστόσο, στην έκθεση του υπουργείου προς τις Βρυξέλλες σημειώνεται ότι ο συγκεκριμένος ρύπος παρουσιάζει υπερβάσεις στις μέσες ετήσιες τιμές και, αν δεν υπάρξουν μέτρα, θα δυσκολευτούμε να πιάσουμε τα όρια που έχουν θεσπιστεί για τον Ιανουάριο του 2010.
*ΒΕΝΖΟΛΙΟ: Προς το παρόν, δεν καταγράφονται υπερβάσεις, αλλά χρειάζεται να ληφθούν μέτρα για μην έχουμε πρόβλημα με την Οδηγία του 2010.
*ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ: Δεν καταγράφηκαν υπερβάσεις των ορίων, αλλά με τα νέα όρια που ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου υπάρχουν προβλήματα σε δύο σταθμούς του κέντρου με έντονη κυκλοφορία.
Οι υπόλοιποι ρύποι, όπως ο μόλυβδος και το διοξείδιο του θείου, αποτελούν παρελθόν, αφού από χρόνια οι τιμές τους κυμαίνονται πολύ κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Από τις αρχές του 2004, με βάση τις κοινοτικές επιταγές, άρχισε η καταγραφή των τιμών για το νικέλιο, το αρσενικό και το κάδμιο στους σταθμούς στην Αριστοτέλους, το Πέραμα και το Λαύριο, χωρίς να υπάρξουν ανησυχητικά ευρήματα. Στους πρωτογενείς ρύπους (μονοξείδιου του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, μονοξείδιο του θείου και βενζόλιο) οι υψηλότερες τιμές καταγράφονται από τις 7 π.μ. έως τις 12 το μεσημέρι και 9-11 μ.μ., ενώ στο διοξείδιο του θείου 10-11 π.μ. και στο όζον τις μεταμεσημβρινές ώρες. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 23/06/2005

Επιστροφή στην αρχή

Ζει και βασιλεύει το νέφος Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ

Ελαμψε διά της... απουσίας της, για δεύτερη χρονιά, η χώρα μας από την ευρωπαϊκή Εβδομάδα Χωρίς Αυτοκίνητο. Σε όλη την Ευρώπη 1.341 πόλεις δήλωσαν συμμετοχή στο θεσμό ευαισθητοποίησης των πολιτών ώστε να εγκαλείψουν το Ι.Χ. στις καθημερινές τους μετακινήσεις. Αλλες 775 πόλεις όρισαν την περασμένη Πέμπτη ως «Ευρωπαϊκή Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο».

Στην εκστρατεία μετέχουν, εντελώς συμβολικά, οι δήμοι Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Η αδιαφορία γίνεται ακόμα πιο εμφανής, αφού συνιστά «άδειασμα» του έλληνα επιτρόπου Περιβάλλοντος, Σταύρου Δήμα, ο οποίος, μάλιστα, την περασμένη Παρασκευή, απένειμε το μετάλλιο στη γαλλική πόλη Νάντη για τις πρωτοβουλίες της υπέρ της ενθάρρυνσης του ποδήλατου και των δημόσιων συγκοινωνιών.
Φαίνεται πως τα συναρμόδια υπουργεία ΠΕΧΩΔΕ και Μεταφορών δεν «συγκινούνται» από το ράλι των υγρών καυσίμων, αλλά και των ρύπων. Εχει ενδιαφέρον ότι το τελευταίο διάστημα, σύμφωνα με τις μετρήσεις του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ, τα αιωρούμενα σωματίδια και το όζον ξεπέρασαν τα όρια λήψης έκτακτων μέτρων, ενώ κοντά στα όρια συναγερμού κυμαίνεται το διοξείδιο του αζώτου.
*Στη Λυκόβρυση, την περασμένη χρονιά μία στις δύο ημέρες οι τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων διαμορφώθηκαν πάνω από τα όρια και για 16 ημέρες η περιοχή είχε υπερβάσεις και στο όζον.
*Στους Θρακομακεδόνες είναι το «βασίλειο» του όζοντος, αφού υπερβάσεις στο όριο καταγράφηκαν επί 30 ημέρες, ενώ άλλες 24 είχαμε τιμές πάνω από τα επιτρεπτά όρια για τα αιωρούμενα σωματίδια.
Ανησυχητικές τιμές παρουσιάζουν επίσης η Αγία Παρασκευή, το Μαρούσι, η Αριστοτέλους και το Γαλάτσι, ενώ ακολουθούν οι περιοχές του κεντρικού Πειραιά και του Ζωγράφου, η Ελευσίνα, τα Λιόσια και το Περιστέρι.
Με βάση τις συγκεντρωτικές μετρήσεις του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ για το 2004, που κατατέθηκαν στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι δύο αυτοί ρύποι, αλλά και το διοξείδιο του αζώτου, παρουσιάζουν αυξημένες τιμές στους περισσότερους σταθμούς σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Τα πράγματα θα είναι χειρότερα τη χρονιά που διανύουμε, αφού από την 1η Ιανουαρίου έχουν τεθεί σε εφαρμογή πιο αυστηρά όρια.
Σε γενικές γραμμές η εικόνα των βασικών ρύπων το 2004 διαμορφώθηκε ως εξής:
*ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ: Μετρώνται μαζί με τον καπνό, ο οποίος όμως έχει πάψει να αποτελεί από χρόνια «πονοκέφαλο». Τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο κάτω των 10 χιλιοστών (που προέρχονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, την κατασκευή έργων και την κυκλοφορία) παρουσιάζουν υπερβάσεις των κοινοτικών ορίων στους περισσότερους σταθμούς μέτρησης.
Με βάση τις μετρήσεις του 2004, από τους οκτώ σταθμούς οι πέντε, στο κέντρο του Πειραιά, τη Λυκόβρυση, την Αγία Παρασκευή, στους Θρακομακεδόνες και την περιοχή της οδού Αριστοτέλους, παρουσιάζουν υψηλότερες τιμές σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Να σημειωθεί, πάντως, ότι η σχετική κοινοτική οδηγία έχει τεθεί σε εφαρμογή πολύ πρόσφατα και ότι έχουν προβλήματα με τα όρια τα περισσότερα κράτη-μέλη.
*ΟΖΟΝ: Είχαμε μέσα στο 2004 υπερβάσεις τόσο του ορίου ενημέρωσης όσο και συναγερμού, παρόλο που το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ δεν ευαισθητοποιήθηκε για να βγάλει ανακοίνωση. Σε 11 σταθμούς καταγράφηκαν υπερβάσεις των ορίων ενημέρωσης για 3 έως και 30 ημέρες. Το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ δεν δείχνει να ανησυχεί ιδιαίτερα για το θέμα, υποστηρίζοντας ότι οι υψηλές τιμές οφείλονται κυρίως στις μετεωρολογικές συνθήκες.
*ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ: Δεν υπήρξε υπέρβαση με βάση τα όρια της προηγούμενης οδηγίας. Αλλωστε κάτι τέτοιο είχε καταγραφεί τελευταία φορά το 2001 και μόνο στο σταθμό της Πατησίων. Ωστόσο, στην έκθεση του υπουργείου προς τις Βρυξέλλες σημειώνεται ότι ο συγκεκριμένος ρύπος παρουσιάζει υπερβάσεις στις μέσες ετήσιες τιμές και αν δεν υπάρξουν μέτρα θα δυσκολευτούμε να πιάσουμε τα όρια που έχουν θεσπιστεί για τον Ιανουάριο του 2010.
*ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ: Δεν καταγράφηκαν υπερβάσεις των ορίων, αλλά με τα νέα όρια που ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου υπάρχουν προβλήματα σε δύο σταθμούς του κέντρου.
*Οι υπόλοιποι ρύποι, όπως ο μόλυβδος και το διοξείδιο του θείου αποτελούν παρελθόν, αφού από χρόνια οι τιμές τους κυμαίνονται πολύ κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Από τις αρχές του 2004, με βάση τις κοινοτικές επιταγές, άρχισε η καταγραφή των τιμών για το νικέλιο, το αρσενικό και το κάδμιο στους σταθμούς στην Αριστοτέλους, το Πέραμα και το Λαύριο, χωρίς όμως να υπάρξουν ανησυχητικά ευρήματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 25/09/2005

Επιστροφή στην αρχή

Το νέφος ζει και βασιλεύει

Συνδυασμένη εφαρμογή κινήτρων και αντικινήτρων, με αιχμή την πλήρη απόσυρση των γηρασμένων αυτοκινήτων, των δικύκλων με δίχρονο κινητήρα, αντικατάσταση των παλαιών φορτηγών, αποθάρρυνση της χρήσης των Ι.Χ. και μέτρων περιορισμού εκπομπών στη βιομηχανία και τα πλοία έως το 2010 προτείνει μελέτη που βρίσκεται στα χέρια της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ από τον προηγούμενο μήνα για την "αναχαίτιση" της ξέφρενης κούρσας, κυρίως των ρύπων διοξείδιο του αζώτου, όζον και μικροσωματίδια.

Η μελέτη εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον και φέρει τον τίτλο "Ανάπτυξη επιχειρησιακού σχεδίου για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Αθήνα", του γνωστού μας νέφους, την ύπαρξη του οποίου "αγνοούν" πλέον κυβερνήσεις και πολίτες. Όμως το νέφος επεκτείνεται, όπως πιστοποιεί και η μελέτη, στα Μεσόγεια με την έντονη αστικοποίηση, λόγω αεροδρομίου και Αττικής οδού, και το Θριάσιο. Άρα εξελίσσεται από νέφος της Αθήνας σε νέφος της Αττικής. Εξέλιξη προδιαγεγραμμένη, καθώς χρόνια τώρα το μόνο αντιρρυπαντικό μέτρο που εφαρμόζεται με συνέπεια είναι... το βοριαδάκι.

Η... ανακίνηση του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μάλλον οφείλεται στο γεγονός ότι η Ελλάδα οφείλει να παρουσιάσει κάτι στην Κομισιόν βάσει των υποχρεώσεών της έναντι της κοινοτικής νομοθεσίας για την εκτίμηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα, όπως προκύπτουν από τις σχετικές οδηγίες (96/62, 99/30, 00/69, 02/3 για το όζον) και διόλου στην προστασία της δημόσιας υγείας. Ως συνήθως η Ε.Ε. δεν έχει λάβει νέα στοιχεία και βρίσκονται σε εξέλιξη διαδικασίες επί παραβάσει. Ήδη από τις αρχές του περασμένου χρόνου ισχύουν νέα, πιο αυστηρά όρια για μέσες ετήσιες τιμές μονοξειδίου του άνθρακα, ωριαίες τιμές διοξειδίου του άνθρακα που δεν πρέπει να ξεπερνιούνται πάνω από 24 φορές κατ' έτος, ημερήσια τιμή μικροσωματιδίων των οποίων δεν πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο (στην Αθήνα το 2004 έφτασαν μόνο... τις 189) και από 1.1.2010 ισχύουν πιο αυστηρά όρια για το όζον (π.χ. μέση οκτάωρη τιμή 50 μικρογραμμάρια, των οποίων δεν πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση περισσότερες από 25 φορές ανά έτος επί τρία συνεχή χρόνια) και το διοξείδιο του θείου. Το παράδοξο είναι ότι στη μελέτη, που ανατέθηκε στις 30.6.2003, που προτείνονται μέτρα με χρονικό ορίζοντα εφαρμογής το 2005, το οποίο όμως έχει παρέλθει. "Το Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσεων" περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, τρόπους χρηματοδότησης, τις διαδικασίες ελέγχου εφαρμογής.

Μεταξύ των προτεινόμενων ενεργειών και μέτρων, εκτός αυτών που έχουν εξαγγελθεί και στο παρελθόν αλλά ποτέ δεν είχαν διάρκεια (π.χ. έλεγχοι στην κεντρική θέρμανση, στις βιομηχανίες, από το υποστελεχωμένο Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, έλεγχος τρόπου εφαρμογής Κάρτας Ελέγχου Καυσαερίων), περιλαμβάνονται ανά κατηγορία τα εξής:

• Προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές μικροσωματιδίων κατά 40%, τοποθέτηση π.χ. ηλεκτρόφιλτρων, σακόφιλτρων στη βιομηχανία.
• Για την επέκταση της διείσδυσης του φυσικού αερίου στην κεντρική θέρμανση και την υποκατάσταση του χρησιμοποιούμενου σήμερα πετρελαίου κατά 50% με σκοπό να μειωθεί ο παραπάνω ρύπος κατά το ίδιο ποσοστό, προτείνεται έκπτωση έως και 75% από το φορολογητέο εισόδημα για την αγορά και εγκατάσταση εξοπλισμού φυσικού αερίου στις κατοικίες, καθώς και η επιδότηση δανείου έως 100%. Το κόστος μέχρι το 2010 υπολογίζεται στα 100.000.000 ευρώ και, όπως αναφέρεται, το ύψος της δημόσιας δαπάνης θα εξαρτηθεί από το οικονομικό εργαλείο που θα χρησιμοποιηθεί. Π.χ., αν εφαρμοστεί φορολογική απαλλαγή 100%, προκύπτει κόστος 40 εκατ. ευρώ, ενώ στην περίπτωση επιδότησης δανείου κυμαίνεται στα 15 εκατ. ευρώ.
• Στις μεταφορές, αντικατάσταση συμβατικών καυσίμων κατά 5,75% με βιοντίζελ.
• Απόσυρση των παλαιών Ι.Χ. μέσω επιβολής πρόσθετου περιβαλλοντικού τέλους στα τέλη κυκλοφορίας, αύξηση της φορολογίας της βενζίνης σούπερ, παροχή οικονομικού κινήτρου, κατάργηση φόρων αγοράς νέων αυτοκινήτων και ανάκτηση των κρατικών εσόδων μέσω τελών κυκλοφορίας για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, π.χ. 5 ετών. Το κόστος εξαρτάται από τον τρόπο εφαρμογής του μέτρου: μηδενικό αν υλοποιηθεί με επιβολή περιβαλλοντικού τέλους, αύξηση της φορολογίας της βενζίνης ή κατάργηση φόρων αγοράς νέων αυτοκινήτων.
• Πλήρης απόσυρση των δικύκλων με δίχρονο κινητήρα, είτε με αύξηση των τελών είτε με απαγόρευση εισαγωγής από το εξωτερικό είτε με κατάργηση του φόρου αγοράς νέου εφόσον προηγηθεί απόσυρση.

Το κόστος και εδώ εξαρτάται από τον τρόπο εφαρμογής: 22 εκατ. ευρώ έως 58 εκατ. αν εφαρμοστεί με παροχή οικονομικού κινήτρου και μηδενικό αν εφαρμοστεί βάσει των άλλων προτάσεων.

Για τα ταξί προτείνεται η εφαρμογή συστημάτων τηλεματικής, ενώ για την απόσυρση των παλαιών φορτηγών, που βεβαίως χρησιμοποιούν ντίζελ, προτείνονται η επιβολή διοδίων, η αύξηση φορολογίας στο καύσιμο, η παροχή υψηλού οικονομικού κινήτρου για απόσυρση. Όσον αφορά τη βελτίωση των προδιαγραφών στα καύσιμα των πλοίων, επισημαίνεται η ανάγκη εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας για την καθιέρωση ανωτάτου ορίου περιεκτικότητας σε θείο και υποχρεωτική εφαρμογή σε όλα τα πλοία εσωτερικών συστημάτων καταλυτικής αναγωγής ή προεπεξεργασίας αέρα με νομοθετική ρύθμιση.

Στο κεφάλαιο "Αύξηση χιλιομετρικού κόστους οδήγησης επιβατικών Ι.Χ." περιλαμβάνονται: η αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα, η καθιέρωση χιλιομετρικών τελών κυκλοφορίας, τα χιλιομετρικά ασφάλιστρα, η αναγωγή των φόρων αγοράς στα τέλη κυκλοφορίας. Το κόστος εφαρμογής "δεν μπορεί να εκτιμηθεί", διότι διαφέρει ανάλογα με τη μορφή του μέτρου και επιπλέον αφορά "διοικητικές διαδικασίες, π.χ. αλλαγές στον τρόπο μηχανοργάνωσης διαφόρων υπηρεσιών". Αυγή 22-1-2006

Επιστροφή στην αρχή

Η ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΑΠΕΡΧΕΤΑΙ, Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ
Νανοσωματίδια που χορεύουν στους πνεύμονές μας!

Η ρύπανση στην Αθήνα ενισχύεται, προσλαμβάνοντας νέες, ύπουλες και πιο επικίνδυνες μορφές, που απειλούν την υγεία των κατοίκων της και ιδίως των παιδιών. Κι όμως, κάθε προσπάθεια αντιμετώπισης του κρίσιμου αυτού προβλήματος απουσίασε από την πολιτική ατζέντα της δημοτικής αρχής της Ντόρας Μπακογιάννη, άρα και από τον απολογισμό της. Γιατί; Διότι το πρόβλημα δεν είναι ορατό στις μέρες μας με γυμνό μάτι, και κυρίως γιατί απαιτεί τόλμη, κινήσεις μη αμέσου αποδόσεως και τριβές με κατεστημένες νοοτροπίες και συμφέροντα! Να τα χαλάμε τώρα με ό,τι έχει ισχύ! Δεν κάνει! Ως γνωστόν, το παλιό φωτοχημικό νέφος της Αθήνας από τη δεκαετία του 1990 έχει μετασχηματιστεί σε ρύπανση νέου τύπου, με τη συμμετοχή ενώσεων υδρογονανθράκων και αιωρούμενων σωματιδίων, που γίνονται όσο πάνε και μικρότερα. Το πρόβλημα των σωματιδίων είναι τεράστιο. Τα μικροσωματίδια εισχωρούν στους πνεύμονες των ανθρώπων. Ιδιαίτερα μάλιστα τα νανοσωματίδια ΡΜ2,5 με διάμετρο μικρότερη των δύο εκατομμυριοστών του μέτρου είναι άκρως επικίνδυνα, γιατί περιέχουν ιδιαίτερα τοξικές και καρκινογόνες ουσίες (βαρέα μέταλλα και πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες), ενοχοποιούνται για διάφορες ασθένειες, έως και καρκινογενέσεις, και λόγω του απειροελάχιστου μεγέθους τους εισχωρούν βαθύτερα στους πνεύμονές μας. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η μέση ετήσια τιμή αιωρούμενων μικροσωματιδίων ΡΜ10 είναι επικίνδυνα υψηλή (43,2 μικρογραμμάρια) στην Αθήνα, ενώ οι ημέρες υψηλής ρύπανσης ανέρχονται σε 116 (το ένα τρίτο του χρόνου). Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα APHEIS που μελετά τα αποτελέσματα της ρύπανσης σε 30 ευρωπαϊκές πόλεις αποδίδει 873 θανάτους κάθε 100.000 στην Αθήνα στη ρύπανση. Κι ως προς τα άκρως επίκινδυνα νανοσωματίδια, που μετριούνται από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, υπό τον συντονισμό του καθηγητή Ν. Σπυρέλλη, οι συγκεντρώσεις τους στην Αθήνα κατά την πενταετία 2000-2005 ήταν διπλάσιες των ανώτατων επιτρεπόμενων από την αμερικανική Υπηρεσία Περιβάλλοντος.
Η Αθήνα, μαζί με τη Λισαβόνα, είναι οι μόνες πρωτεύουσες χωρών μελών της Ε.Ε., στις οποίες, παρά τις εφαρμοζόμενες κοινοτικές πολιτικές, η ρύπανση βαίνει αυξανόμενη αντί μειούμενη. Οι ειδήμονες λένε ότι η αύξηση των ρύπων προκαλείται από την αυξημένη κυκλοφορία των αυτοκινήτων, τις κεντρικές θερμάνσεις, τα εκτελούμενα έργα και τις βιομηχανικές δραστηριότητες. Προσθέτουν πως η λύση είναι η αύξηση των δέντρων και ο περιορισμός της κυκλοφορίας. Κι όμως αυτά δεν μπήκαν στην ατζέντα της δημοτικής αρχής. Είναι αλήθεια ότι ο απολογισμός της Ντ. Μπακογιάννη περιλάμβανε δενδροφυτεύσεις αλλά όχι σε κλίμακα ικανή να ανακόψει τη ρύπανση. Στο Γουδί, η έλλειψη πρωτοβουλίας από πλευράς της δημάρχου Αθηναίων άφησε το πράγμα να χρονίσει (και τα ελεύθερα στρέμματα να περιορίζονται, από τα 950 αρχικά φτάσαμε πια στα 350!). Ελεύθερη γη που θα μπορούσε να μετατραπεί σε χώρους πρασίνου υπάρχει ακόμη στις γειτονιές της Αθήνας, αλλά αφήνεται έρμαιο προς «αξιοποίηση» στα κάθε λογής εμπορικά ή άλλα συμφέροντα από έναν δήμο αδιάφορο στις εκκλήσεις των κατοίκων του. Όσο για το συγκοινωνιακό τι να λέμε τώρα; Η Αθήνα χρειάζεται τολμηρές λύσεις και υπάρχει πρόταση για π.χ. απαγόρευση κυκλοφορίας εντός του δακτυλίου. Κι αληθεύει επίσης ότι η Ντόρα Μπακογιάννη, από κοινού με τον αρμόδιο υπουργό Σουφλιά, είχαν παρουσιάσει μια φορά σε ημερίδα την πρόταση αυτή. Όμως ως εκεί. Καμία συστηματική προσπάθεια ή καμπάνια, καμιά επεξεργασμένη πολιτική δεν υπήρξε από πλευράς δημαρχίας της για μια σοβαρή προώθηση ενός τέτοιου σχεδίου, για την ωρίμανση μιας τέτοιας, τολμηρής μεν, λύσης δε, στις συνειδήσεις των προσκολλημένων στα ΙΧ τους νεοελλήνων.
Η δήμαρχος απέρχεται, η ρύπανση στην Αθήνα ενισχύεται. ΕΠΟΧΗ 12-2-06

Επιστροφή στην αρχή

Διπλάσιες οι τιμές των ρύπων Ερευνα αποκαλύπτει ότι τα επίπεδα ρύπανσης στις πόλεις ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια της Ε.Ε. Tου Γιαννη Eλαφρου

Φως στις σκοτεινές πλευρές της ρύπανσης των πόλεων ρίχνει μια ενδιαφέρουσα έρευνα Eλλήνων επιστημόνων, που αποκαλύπτει ότι οι συγκεντρώσεις ρύπων στους κεντρικούς δρόμους των πολυσύχναστων ευρωπαϊκών πόλεων είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές που καταγράφονται ως μέσοι όροι. Tαυτόχρονα, Aθήνα και Θεσσαλονίκη «τρέλαναν» τα μοντέλα, καθώς η ρύπανση που καταγράφεται στην πράξη είναι πολύ μεγαλύτερη από την αναμενόμενη.

Στη διαμόρφωση της πολιτικής της Eυρωπαϊκής Eνωσης και των κρατών–μελών για την αντιμετώπιση της αέριας ρύπανσης βασικά λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος της ρύπανσης σε μια πόλη, το λεγόμενο αστικό υπόβαθρο ρύπανσης. «Σε μια σειρά όμως σημείων αιχμής, κυρίως στο κέντρο των πόλεων, η ρύπανση είναι πολύ μεγαλύτερη», λέει στην «K» ο κ. Nίκος Mουσιόπουλος, καθηγητής στο Tμήμα Mηχανολόγων Mηχανικών του Aριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εκ των βασικών συντελεστών της έρευνας. Eνώ ο μέσος όρος συγκεντρώσεων του διοξείδιου του αζώτου (NO2) στην Aθήνα (για το έτος 2000) ήταν περίπου 35 μg/m3, υπολογίζεται ότι στα σημεία αιχμής έφτανε μέχρι και τα 80 μg/m3(!), όταν το όριο που έχει καθιερώσει η E.E. για το 2010 είναι 40 μg/m3. Mιλάμε, δηλαδή, για διπλάσιες συγκεντρώσεις. Στη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα, στο αστικό υπόβαθρο ρύπανσης των 20 μg/m3, πρέπει να προστεθούν άλλα 45 μg/m3 στα σημεία έντονης κυκλοφοριακής κίνησης. Στα μικροσωματίδια PM10 το αστικό υπόβαθρο της Aθήνας υπολογιζόταν σε 38 μg/m3, αλλά στα σημεία αιχμής έφτανε τα 50 μg/m3, όταν το σημερινό όριο της E.E. είναι 40 μg/m3. Στη Θεσσαλονίκη, το υπόβαθρο των 38 μg/m3, εκσφενδονιζόταν στα 63 μg/m3 στα καυτά σημεία του κέντρου.

«Αστικές χαράδρες»

«Mέσα στις πόλεις διαμορφώνονται οι λεγόμενες “αστικές χαράδρες”, δηλαδή οι δρόμοι που έχουν υψηλά κτίρια και από τις δύο πλευρές και μεγάλη κίνηση στο οδόστρωμά τους», εξηγεί η κ. Λιάνα Kαλογνώμου, συνεργάτις του Eργαστηρίου Mετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Mηχανικής του AΠΘ, που διεξήγαγε την έρευνα. «Σε αυτά τα σημεία αιχμής αθροίζεται το γενικό επίπεδο ρύπων που υπάρχει στην πόλη και η επιπλέον ρύπανση που παράγεται στο συγκεκριμένο δρόμο». Tο πρόβλημα είναι ότι εκατομμύρια κάτοικοι των ευρωπαϊκών πόλεων περνούν αρκετές ώρες της ημέρας στα «καυτά σημεία» ρύπανσης.

H ερευνητική ομάδα (στην οποία συμμετείχαν, εκτός των προαναφερθέντων, οι Z. Σαμαράς, M. Γιαννούλη, Σ. Eλευθεριάδου και Γ. Mέλλιος) ανέλαβε να μελετήσει την επιπλέον ρύπανση που συγκεντρώνεται στα σημεία αιχμής, όσον αφορά τα οξείδια και το διοξείδιο του αζώτου (NOx και NO2 αντίστοιχα), καθώς και τα αιωρούμενα μικροσωματίδια PM10 και PM2,5 (με διάμετρο δηλαδή μόλις 10 και 2,5 μικρά αντίστοιχα). H ερευνητική ομάδα δεν πραγματοποίησε μετρήσεις, αλλά αξιοποίησε το υλικό των σταθμών από 20 ευρωπαϊκές πόλεις (μεταξύ των οποίων η Aθήνα και η Θεσσαλονίκη) και το συνέκρινε με μοντέλα προβλέψεων συγκεντρώσεων ρύπων, ένα από τα οποία (OFIS) είναι δημιουργίας δύο Eλλήνων καθηγητών, των κ. Mουσιόπουλου και Aρβανίτη. Σκοπός της μελέτης ήταν να υπολογιστεί ο μέσος όρος της διαφοράς ρύπανσης μεταξύ των σημείων αιχμής και του αστικού υπόβαθρου, να ελεγχθούν συγκεκριμένα μοντέλα αποτύπωσης του ρυπαντικού φορτίου και να εξετασθεί με βάση αυτά εάν επαρκούν τα μέτρα που έχει αποφασίσει η E.E. για να πιαστούν τα όρια των ρύπων, με ορίζοντα το 2030. Σε ποια μέτρα αναφερόμαστε; Kαταρχήν στην εφαρμογή των οδηγιών Euro V και Euro VI, που θα ισχύσουν από το 2010 και 2012 αντίστοιχα και «βγάζουν στην αγορά αυτοκίνητα πετρελαιοκίνητα, που στην περίπτωση των I.X. έχουν μειωμένες εκπομπές καπνού μέχρι και 90%», τονίζει ο κ. Zήσης Σαμαράς, καθηγητής στο Tμήμα Mηχανολόγων του AΠΘ. Συμπεριλαμβάνονται ακόμα μέτρα περιορισμού των εκπομπών της βιομηχανίας, των καυστήρων κ.λπ. H έρευνα κατέδειξε δυνατότητα σημαντικής μείωσης των ρύπων, έως και κάτω από τα όρια –ειδικά για την περίπτωση του αζώτου–, έχοντας όμως σαν παραδοχή σταθερό αριθμό αυτοκινήτων.

Φυσικά, αυτή η παραδοχή είναι πολύ δύσκολο να ισχύσει στη ζωή. Γι’ αυτό θα χρειασθούν και άλλα μέτρα, κυρίως σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. O κ. Σαμαράς λέει ότι «οι υπερβάσεις των ορίων στα μικροσωματίδια θα συνεχίσουν για πολλά χρόνια ακόμα», ειδικά εάν εφαρμοστεί η πρόταση ότι από το 2010 το όριο των επικίνδυνων PM10 πρέπει να πέσει στα 20 μg/m3.

Στο κέντρο της Αθήνας

Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Καταρχήν, Αθήνα και Θεσσαλονίκη ήταν από τις λίγες πόλεις όπου τα μοντέλα έδιναν μικρότερα επίπεδα ρύπανσης απ’ ό,τι κατέγραψαν οι σταθμοί μέτρησης που βρίσκονται σε «αστικές χαράδρες». Για παράδειγμα, ενώ το μοντέλο προέβλεπε ότι στο κέντρο της Αθήνας θα έπρεπε να ξεπερνιέται το όριο των 50 μg/m3 περίπου 35 μέρες το χρόνο, οι σταθμοί (Αριστοτέλους, Μαρούσι, Πειραιάς) κατέγραψαν υπερβάσεις 40, 55 και 95 μέρες το χρόνο, όταν το ανώτατο όριο είναι 35 μέρες.

Οπως μάς εξηγεί η κ. Kαλογνώμου, η αιτία βρίσκεται στο γεγονός ότι η ηλικία των αυτοκινήτων, η συντήρησή τους, η αναλογία βαρέων οχημάτων, καθώς και η ποιότητα των καυσίμων στην Eλλάδα είναι σαφώς χειρότερη από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. «Aυτό επιβάλλει στην Eλλάδα να πάρει ειδικά και ενισχυμένα μέτρα και μάλιστα επειγόντως», τονίζει ο κ. Μουσιόπουλος. «Aς προχωρήσουμε σε αντικατάσταση του στόλου των ταξί και των άλλων πετρελαιοκίνητων με νέα αυτοκίνητα προδιαγραφών Euro V και VI που μπορούν να εισαχθούν από τώρα», προτείνει ο κ. Σαμαράς. Eπιπλέον χρειάζονται μέτρα ενίσχυσης των μέσων μαζικής μεταφοράς, περισσότερου πράσινου και ελεύθερων χώρων για να νικηθεί η ρύπανση.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_147295_02/04/2006_179198 Καθημερινή 2-4-06

Επιστροφή στην αρχή

Tο σύγχρονο αθηναϊκό νέφος σπάει τα όρια του κέντρου,

καταλαμβάνει όλη την πόλη και εγκαθίσταται με χαρακτηριστική άνεση στα προάστια. Eτσι, ενώ το παλαιότερο νέφος χτυπούσε κυρίως το κέντρο και ορισμένες βιομηχανικές περιοχές, σήμερα παρατηρείται μια γεωγραφική επέκταση. Tο φωτοχημικό νέφος της εποχής μας χαρακτηρίζεται και ως νέφος της ευημερίας, καθώς πλήττει ορισμένες περιοχές, όπως τα βόρεια προάστια της Aθήνας, που κάποτε αποτελούσαν τόπους διαφυγής από τη ρύπανση.Tο γεωγραφικό ανάγλυφο της πρωτεύουσας, τα βουνά που την περικλείουν (Aιγάλεω, Πάρνηθα, Πεντέλη, Yμηττός) λειτουργούν σαν ένα τεράστιο θερμοκήπιο, συγκρατώντας τους ρύπους εντός του. Mάλιστα, όταν φυσάει θαλάσσια αύρα οι ρύποι «στριμώχνονται» στους πρόποδες των βουνών και πολιορκούν τα προάστια που βρίσκονται εκεί, όπως τους Θρακομακεδόνες και την Πεντέλη. Oι μόνοι άνεμοι που ανακουφίζουν την Aθήνα είναι οι βόρειοι.Tαυτόχρονα, η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της πόλης, η προαστιοποίηση που γεννάει «μικρές Aθήνες» στα Mεσόγεια και αλλού, η διαμόρφωση μεγάλων συγκοινωνιακών αξόνων στα πρώην ήσυχα προάστια της Aγίας Παρασκευής και του Aμαρουσίου, επιβαρύνουν τις συγκεκριμένες περιοχές και ταυτόχρονα αποφράσσουν διόδους εξαερισμού του Λεκανοπεδίου. Eιδικά μετά τη δημιουργία του αεροδρομίου των Σπάτων και την πολεοδομική ανάπτυξη που παρουσιάζεται στην ευρύτερη περιοχή, τείνει να σφραγιστεί το ανατολικό «παράθυρο» της Aθήνας. H αποψίλωση του περιαστικού πρασίνου επιτείνει την κατάσταση. Tαυτόχρονα, η επέκταση του μποτιλιαρίσματος στις περισσότερες αθηναϊκές και πειραϊκές γειτονιές και στους συγκοινωνιακούς άξονες αναπτύσσει το νέφος σε όλη την περιοχή της πρωτεύουσας. Σύμφωνα με τη γνώμη πολλών επιστημόνων, σε αυτό το σημείο απέτυχε ο δακτύλιος, καθώς συνέβαλε στη διάχυση του μποτιλιαρίσματος και της ρύπανσης έξω από το κέντρο. H μη δημιουργία των μητροπολιτικών πάρκων και η καταστροφή ελεύθερων χώρων καταστρέφει το μικροκλίμα, δεν δημιουργεί διόδους εξαερισμού του κέντρου και των γειτονιών.Ωστόσο, οι παραδοσιακοί ρύποι επιμένουν περισσότερο στο κέντρο. Tα προάστια πλήττονται κυρίως από το όζον, ενώ τα αιωρούμενα σωματίδια «βομβαρδίζουν» και το κέντρο και τις περισσότερες γειτονιές. Tο βενζόλιο ακολουθεί κατά πόδας τα αυτοκίνητα, παρουσιάζοντας μεγάλες συγκεντρώσεις όπου υπάρχει μποτιλιάρισμα.
Παρ' όλα αυτά, σε έρευνα που έγινε φέτος τον Aύγουστο από το Iνστιτούτο Eρευνών Περιβάλλοντος του Aστεροσκοπείου στην Πεντέλη, σε ένα ιδεώδες περιβάλλον, καταγράφτηκαν ιδιαίτερα αυξημένες τιμές ρύπων, πέραν του όζοντος. Eκτός των ιδιαίτερα υψηλών τιμών όζοντος, καταγράφτηκαν αρκετές υπερβάσεις των ορίων των μικροσωματιδίων, σε μια περιοχή όπου -λόγω δεντροφύτευσης- δεν θα έπρεπε να εμφανιστεί τέτοιο πρόβλημα. Η μεγαλύτερη, όμως, έκπληξη ήρθε από τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου, που εμφάνισαν ιδιαίτερα επικίνδυνες κορυφώσεις, παρά το γεγονός ότι η κίνηση οχημάτων ήταν πολύ μικρή στην περιοχή. Ο κ. Μιχάλης Πετράκης, διευθυντής του Ινστιτούτου, μας επισημαίνει ότι «οι τιμές δεν είναι χαμηλές, ενώ παρατηρούνται και μεγάλες εξάρσεις, σε συνδυασμό με τις μετεωρολογικές συνθήκες. Φαίνεται, δηλαδή, ότι οι ρύποι ακολουθούν πορείες δύσκολα προβλέψιμες και μπορεί να πιάνουν στιγμιαία πολύ μεγάλες τιμές». Η μεταφορά πάντως και στην Πεντέλη τόσο σημαντικών συγκεντρώσεων NO2 και σωματιδίων μαρτυρούν, κατά τον κ. Πετράκη, πόσο μεγάλες είναι οι τιμές των συγκεκριμένων ρύπων σε γειτονικές περιοχές.

Η Αττική Οδός μεταθέτει το πρόβλημα

Oι νέοι δρόμοι που έγιναν στην Aττική μπορεί να ανακουφίζουν το πρόβλημα, αλλά δεν το λύνουν· αντίθετα το μεταθέτουν, ενώ εάν δεν συνδυαστούν με ανάπτυξη δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς, μπορεί και να το επιδεινώσουν, καθώς ενθαρρύνουν την κυκλοφορία I.X. Σύμφωνα με μία άλλη έρευνα του Iνστιτούτου Eρευνών Περιβάλλοντος του Aστεροσκοπείου, η κατασκευή της Aττικής Oδού ανακούφισε τις περιοχές γύρω από τη Λεωφόρο Hρακλείου και την Aγία Παρασκευή όσον αφορά στις εκπομπές βενζολίου (οι τιμές βενζολίου παρουσιάζουν μείωση), αλλά επιδείνωσε το πρόβλημα σε ορισμένες εισόδους της Aττικής Oδού (όπου παρουσιάζεται αρκετή κίνηση) όπως η οδός Kλεισθένους. Πολύ μεγάλες είναι και οι συγκεντρώσεις βενζολίου στην Kατεχάκη και στην παλιά περιφερειακή του Yμηττού, που λειτουργούν ως συνέχεια της Aττικής Oδού, ειδικά στις ανηφορικές διαδρομές.

Σίνδος και Κορδελιό, οι πιο επιβαρυμένες περιοχές της Θεσσαλονίκης

Eπιδείνωση παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια η ατμοσφαιρική ρύπανση στη Θεσσαλονίκη, με κυρίαρχο επιβαρυντικό παράγοντα -που συνιστά και άμεση απειλή για την υγεία των πολιτών- τα αιωρούμενα σωματίδια αλλά κι ένα νέο ρύπο, το βενζο[α]πυρένιο, που θεωρείται ιδιαίτερα καρκινογόνο. Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, τα αιωρούμενα σωματίδια «πνίγουν» την πόλη περισσότερο από τους ρύπους του φωτοχημικού νέφους, ενώ οι τιμές του βενζο[α]πυρενίου το οποίο εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα από την καύση πετρελαίου (καυστήρες θέρμανσης, πετρελαιοκίνητα οχήματα) είναι σχεδόν διπλάσιες σε ορισμένες περιοχές της από το αυστηρό όριο (1 νανογραμμαρίου ανά κ.μ.) που έχει θεσπίσει η Ε.Ε. Το ιστορικό και εμπορικό κέντρο της πόλης και οι δυτικές συνοικίες είναι οι περιοχές που έχουν «αιχμαλωτιστεί» από την ατμοσφαιρική ρύπανση, σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ. Τα αιωρούμενα σωματίδια, με βάση τις τιμές που έχει θεσπίσει να ισχύουν από το 2005 η Ε.Ε., ξεπερνούν δύο στις τρεις ημέρες τα επιτρεπτά όρια. Το όριο υπερβάσεων έχει καθοριστεί στις 35 ημέρες του χρόνου, αλλά, σύμφωνα με τις μετρήσεις στην οδό Βενιζέλου, έχουν καταγραφεί υπερβάσεις σε 230 ημέρες και στην οδό Αγίας Σοφίας 220 ημέρες, ενώ για τα επίπεδα του διοξειδίου του αζώτου ο ετήσιος μέσος όρος είναι λίγο κάτω από το όριο.

Ιδιαίτερα επιβαρυμένες είναι η Bιομηχανική Περιοχή της Σίνδου και του Κορδελιού, καθώς οι υπερβάσεις στις τιμές παρατηρούνται 215 ημέρες το χρόνο στην πρώτη και 150 στη δεύτερη. Ακόμη και το «προνομιούχο» Πανόραμα δεν γλιτώνει από τους ρύπους, καθώς οι τιμές του όζοντος ξεπερνούν το όριο των 120 μιλιγκράμ μία στις τρεις ημέρες και μία στις 5 φτάνουν στα όρια προειδοποίησης του κοινού.Πέντε εργαστήρια του ΑΠΘ έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους πάνω στο πρόβλημα κι επισημαίνουν ότι οι κύριες αιτίες του είναι η ραγδαία αύξηση των αυτοκινήτων, (40% των οχημάτων δεν διαθέτουν κάρτα καυσαερίων), οι βιομηχανίες, ο μη επαρκής αερισμός της πόλης, ενώ οι υψηλές τιμές του βενζο[α]πυρενίου εκτιμάται ότι οφείλονται τη χαμηλή ποιότητα του πετρελαίου.Mετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχουν γίνει και σε άλλες ελληνικές πόλεις, αν και όχι με συστηματικό τρόπο. Tο πρώτο συμπέρασμα είναι ότι σε όλη την Eλλάδα υπάρχει, λόγω των κλιματικών συνθηκών, ένα βασικό υπόβαθρο «κακού» όζοντος, το οποίο βρίσκεται κάτω από τα όρια, αλλά πάνω σε αυτό μπορεί να «χτίζονται» επικίνδυνες συγκεντρώσεις. Aυτό έδειξαν οι μετρήσεις στη Φινοκαλιά, έξω από την πόλη του Hρακλείου, αλλά και στο Bόλο, στην Kοζάνη και αλλού. Iδιαίτερο πρόβλημα καταγράφτηκε με αιωρούμενα μικροσωματίδια στο Bόλο (με συμβολή και της γειτονικής τσιμεντοβιομηχανίας), στη Λάρισα (λόγω και της Bιομηχανικής Περιοχής) και στην Kοζάνη, όπου η τέφρα των θερμοηλεκτρικών εργοστασίων δημιουργεί μεγάλα προβλήματα.

Αύξηση του αστικού πράσινου και μείωση των αυτοκινήτων: η μόνη λύση

Tο φωτοχημικό νέφος δεν μπορεί να είναι το μέλλον μας. Mπορεί να νικηθεί με την αποφασιστική μείωση της κυκλοφορίας των I.X., την απομάκρυνση από την πόλη των βαριά ρυπογόνων δραστηριοτήτων και την ανάπτυξη του αστικού και περιαστικού πρασίνου. Δεν αποδεχόμαστε το μιθριδατισμό της ανάπτυξης, που υποστηρίζει ότι το τίμημα των «σύγχρονων ανέσεων» είναι η ρύπανση. Kατ' αρχάς, δεν ανακαλύπτουμε καμία άνεση στο να είμαστε μποτιλιαρισμένοι στο I.X. μας. Yστερα, δεν μπορεί το τίμημα να είναι η υγεία μας και το περιβάλλον. Aυτό που χρειάζεται σήμερα είναι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, χωρίς μπαλώματα που μειώνουν τον ένα ρύπο για να απελευθερώσουν τον επόμενο.H θετική εμπειρία από το εξωτερικό δεν λείπει. H βιομηχανική πόλη Λαντσού, στις όχθες του Kίτρινου Ποταμού στη Bόρεια Kίνα, εθεωρείτο η πιο μολυσμένη πόλη στον κόσμο μέχρι πριν από μερικά χρόνια. Χρειάστηκαν 80 εκατ. δολάρια, πέντε χρόνια και 120 εκατ. δέντρα (αρκετά για να κυκλώσουν τον πλανήτη πέντε φορές!) για να αποβάλει αυτόν το χαρακτηρισμό. Δεν ήταν εύκολο. Oπως λέει ένας από τους συντελεστές του προγράμματος «Γαλάζιος Oυρανός», «το να φυτέψεις ένα δέντρο στη Λαντσού απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια από το μεγαλώσεις ένα παιδί». Kι αυτό, παρ' όλο που μπορούσαν να πάρουν πολύ νερό για άρδρευση από τον Kίτρινο Ποταμό. Δεν έμειναν, όμως, μόνο στη δενδροφύτευση. Mετακίνησαν μακριά από την πόλη ή έκλεισαν όλες τις βιομηχανίες και τις άλλες ρυπογόνες δραστηριότητες. Tο φυσικό αέριο αντικατέστησε τον άνθρακα σε σπίτια και επιχειρήσεις. Tο όφελος ήταν μεγάλο, αφού τα πάρκα που δημιουργήθηκαν στις πλαγιές των βουνών έχουν 2.000.000 επισκέπτες. Tοπικοί παράγοντες υπολογίζουν ότι περίπου το 60% του κόστους έχει ήδη επιστραφεί, μέσω διαφόρων οικονομικών και κοινωνικών ωφελημάτων.

Kαι δεν είναι το μόνο παράδειγμα. Πολλές πόλεις σε όλον τον κόσμο έχουν βαλθεί να επιβεβαιώσουν τον Φρέντερικ Λόου Oλμστιντ, το σχεδιαστή του Σέντραλ Παρκ της Nέας Yόρκης, που ήδη από το 1872 είχε χαρακτηρίσει τα δέντρα «πνεύμονες της πόλης». Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ο ανεμοδαρμένος δασικός θόλος του Σικάγου απορροφάει κάθε χρόνο 15 μετρικούς τόννους μονοξείδιου του άνθρακα, 84 μ.τ. διοξειδίου του θείου, 89 μ.τ. διοξειδίου του αζώτου, 191 μ.τ. όζοντος και 212 μ.τ. αιωρούμενων σωματιδίων. Στο Σακραμέντο της Kαλιφόρνιας φυτεύθηκαν, στα μέσα της δεκαετίας του '90, περισσότερα από 200.000 δέντρα γύρω από την πόλη. Yπολογίζεται ότι «κόβουν» πάνω από 200.000 μ.τ. διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα κάθε χρόνο, μειώνοντας -εκτός των άλλων- κατά τρία εκατ. δολάρια το κόστος από τις συνέπειες της ρύπανσης, σε ετήσια βάση. Σε δέκα εκατ. δολάρια υπολογίζεται η αντίστοιχη συνεισφορά των δέντρων της Nέας Yόρκης!O Γκάρι Mολ, αντιπρόεδρος της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «Aμερικανικά Δάση», τονίζει ότι τα δέντρα παίζουν ένα ιδιαίτερα πολύπλευρο ρόλο: απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν σαν φίλτρα και σφουγγάρια, σαν υγραντήρες, σαν ασπίδα στον καύσωνα και τείχος στον άνεμο. Kαθώς η Aθήνα αντιμετωπίζει ειδικό πρόβλημα λόγω του περίκλειστου γεωγραφικού της ανάγλυφου, είναι κρίσιμο θέμα να διαμορφωθούν φυσικοί δίαυλοι ανανέωσης του αέρα, στόχος που μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός δικτύου πάρκων αστικού πρασίνου. Tα πάρκα αυτά θα δώσουν ανάσες ζωής και σε τοπικό επίπεδο. Nα γιατί η ελπίδα των μητροπολιτικών πάρκων (Γουδί, Eλληνικό κ.λπ.) δεν πρέπει να γίνει... τσιμέντο. Tαυτόχρονα, χρειάζεται εντατική δεντροφύτευση στις πλαγιές που στεφανώνουν την Aθήνα.

Στο συγκοινωνιακό, που αναδεικνύεται σήμερα σε βασική αιτία του νέφους, στόχος πρέπει να είναι η αποφασιστική μείωση της κυκλοφορίας των I.X. οχημάτων, μέσω κυρίως της ανάπτυξης ενός σύγχρονου καθολικού συστήματος μέσων μαζικής μεταφοράς (κυρίως σταθερής τροχιάς) και ενός καλύτερου πολεοδομικού σχεδιασμού. Aκόμα, η πριμοδότηση με κάθε τρόπο των «οικολογικών» οχημάτων και όλων όσοι ρυπαίνουν πολύ λιγότερο από τα συμβατικά, καθώς και ο δρακόντειος έλεγχος για την ποιότητα καυσίμων, μηχανών, καταλυτών, με το χτύπημα των τεράστιων κυκλωμάτων παραοικονομίας.Δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί και η μάχη κατά των «παραδοσιακών» ρύπων. H απομάκρυνση όλων των οχλουσών βιομηχανιών, η μη αδειοδότηση νέων ρυπογόνων επιχειρήσεων, ο έλεγχος των καυστήρων είναι μέτρα πρώτης προτεραιότητας. Tαυτόχρονα, πρέπει να προωθηθεί η χρήση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας (κυρίως ηλιακή ενέργεια) και μέσα στην πόλη. Καθημερινή 13-10-2005

Επιστροφή στην αρχή

ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΕΦΟΣ
ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΖΟΝΤΟΣ

Δέκα προτάσεις για να κερδίσουμε τη μάχη

Χρειάζεται ολοκληρωμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τονίζει ο Xρήστος Zερεφός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Aθηνών και γενικός γραμματέας της Διεθνούς Eπιτροπής Oζοντος. Στο πλαίσιο αυτής της λογικής, ο κ. Zερεφός καταθέτει δέκα προτάσεις άμεσης παρέμβασης.

• Προώθηση νέων μορφών μετακίνησης. Eνθάρρυνση των μέσων μαζικής μεταφοράς. • Δημιουργία αποτελεσματικού δικτύου τους, ώστε να καλύπτεται καλά όλη η Aθήνα, με συνδυασμούς των μέσων. Oσοι θέλουν, για παράδειγμα, να έρθουν από τα βόρεια προάστια στην πανεπιστημιούπολη δεν εξυπηρετούνται. Xρειάζεται οριζόντια περιφερειακή συγκοινωνία. Δεν μπορεί να μη διασχίζει κανένα λεωφορείο την Kατεχάκη, συνδέοντας το Γουδί και του Παπάγου με τον Kαρέα και την Hλιούπολη. Eπίσης, πρέπει να επεκταθούν χρονικά τα δρομολόγια με βάση και την εμπειρία των Oλυμπιακών Aγώνων.
• Πριμοδότηση των αυτοκινήτων με μικρή κατανάλωση καυσίμων. Στο κέντρο να μπαίνουν μόνο τα αυτοκίνητα που καίνε μέχρι 6 - 7 λίτρα βενζίνη στα 100 χιλιόμετρα. Nα προωθηθεί κάθε τεχνολογία φιλική προς το περιβάλλον, όπως τα υβριδικά αυτοκίνητα, τα ηλεκτρικά κ.λπ.
• Kατάργηση των μονών - ζυγών. Δικαίωμα εισόδου στο δακτύλιο, μόνο για όσα αυτοκίνητα φέρουν από τρεις επιβάτες και πάνω.
• Δημιουργία σταθμών στάθμευσης περιμετρικά του κέντρου και ειδικά κοντά στις αφετηρίες του μετρό και του τραμ. Nα ενθαρρυνθεί με κάθε τρόπο η χρήση των μέσων σταθερής τροχιάς.
• Aυστηρότατοι έλεγχοι στην ποιότητα των καυσίμων. Oχι στην πετρελαιοκίνηση, υπό τις παρούσες τουλάχιστον συνθήκες. Aμεμπτη επιτήρηση της υποχρέωσης για τη συντήρηση της μηχανής του αυτοκινήτου, αντικατάσταση όλων των φθαρμένων καταλυτών.
• Aξιοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερο των εναλλακτικών μορφών ενέργειας, όπως για παράδειγμα της ηλιακής ενέργειας.
•Kαθιέρωση αυστηρότατων ελέγχων στους καυστήρες κεντρικής θέρμανσης.
•Ανάπτυξη του περιαστικού πρασίνου.
• Oργάνωση μεγάλων δεντροφυτεύσεων για τη δημιουργία νέων φυσικών πνευμόνων. H θετική εμπειρία του Yμηττού να συνεχισθεί και να επεκταθεί στο Πεντελικόν Oρος και στην Πάρνηθα.
•Δημιουργία των μητροπολιτικών πάρκων που έχουν κατά καιρούς εξαγγελθεί. Θα συμβάλουν αποφασιστικά στη βελτίωση του μικροκλίματος στην ευρύτερη περιοχή τους. Oλοι οι οικοπεδούχοι θα πρέπει να είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη του πρασίνου στην περιοχή τους. Καθημερινή 13-10-2005

Επιστροφή στην αρχή

Για πρώτη φορά εντοπίστηκε από επιστημονική ομάδα στον αέρα της Αθήνας ο μικροσκοπικός αλλά πολύ επικίνδυνος εχθρός ΡΜ 0,1

Αναπνέουμε φονικά μικροσωματίδια

240.000 άνθρωποι στα 25 κράτη-μέλη της EE χάνουν τη ζωή τους από τους αόρατους δολοφόνους

MAXH ΤΡΑΤΣΑ

Είναι εξαιρετικά μικρά και ιδιαιτέρως τοξικά για τον άνθρωπο. Είναι τα πιο «φονικά» σωματίδια που έχουν ανιχνευθεί ως σήμερα στον αττικό ουρανό. Εντοπίστηκαν για πρώτη φορά σε μεγάλες συγκεντρώσεις στην ευρύτερη περιοχή του Λεκανοπεδίου από επιστημονική ομάδα του Τομέα Φυσικής Εφαρμογών του Τμήματος Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και προέρχονται από τις μεταφορές και τις βιομηχανικές δραστηριότητες. Πρόκειται για τα μικροσωματίδια ΡΜ 0,1, τα οποία από τη στιγμή που εισπνέονται διεισδύουν μέσω του κυκλοφορικού συστήματος σε χρόνο-ρεκόρ (εξαιτίας του πολύ μικρού μεγέθους τους) στο ήπαρ, στους νεφρούς, στον θυρεοειδή αδένα και προσβάλλουν όλο το καρδιαγγειακό σύστημα. Ως σήμερα είχαν καταγραφεί μικροσωματίδια (ΡΜ) διαμέτρου από 10 ως 1 μm (μικρόμετρα το μικρόμετρο είναι 100.000 φορές μικρότερο από το χιλιοστό)! Μεγάλες συγκεντρώσεις των πλέον επικίνδυνων για την υγεία σωματιδίων μικρής διαμέτρου (0,1-3 μm) παρατηρήθηκαν πάνω από το κέντρο της Αθήνας, το Θριάσιο πεδίο, λόγω της έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας, και στον Νότιο Ευβοϊκό Κόλπο, κοντά στην περιοχή του Λαυρίου, η οποία επηρεάζεται από τη λειτουργία της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ και τις δραστηριότητες του λιμανιού. Ακόμη, μεγάλες συγκεντρώσεις παρατηρούνται κατά μήκος του Σαρωνικού Κόλπου κυρίως στον Πειραιά εξαιτίας των εκπομπών των πλοίων. Τα αιωρούμενα στην ατμόσφαιρα μικροσωματίδια «θερίζουν» όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάθε χρόνο, όπως υπολογίζουν οι ειδικοί της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, περισσότεροι από 240.000 άνθρωποι στα 25 κράτη-μέλη χάνουν τη ζωή τους από μικροσωματίδια όλων των μεγεθών.

Δραματικά είναι τα νέα στοιχεία της έρευνας για τη διασπορά σωματιδίων πάνω από την ευρύτερη περιοχή της Αττικής η οποία μόλις δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «Science of The Total Environment». Μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσιάζουν τα μικρότερα σωματίδια (διαμέτρου 0,1-3 μικρομέτρων) - είναι ως και 1.000 φορές περισσότερα σε σχέση με τα μεγαλύτερα. Ιδιαίτερα μεγάλες είναι στο Λεκανοπέδιο οι συγκεντρώσεις των ΡΜ 0,1 και ΡΜ 0,3, τα οποία δεν μετρούνται σε βάση ρουτίνας από το ΥΠΕΧΩΔΕ αλλά ούτε έχουν ποτέ μετρηθεί από προηγούμενα πειραματικά προγράμματα.

Σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο του ευρωπαϊκού προγράμματος STAAARTE - Scientific Training and Access to Aircraft for Atmospheric Research Throughout Europe (στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε η έρευνα στην Αττική), αντιπρύτανη και καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Δ. Ασημακόπουλο, οι μεγάλες συγκεντρώσεις των εξαιρετικά μικρών σωματιδίων οφείλονται στις αστικές καύσεις και σε φυσικοχημικές διεργασίες.

* O χάρτης των ρύπων

Μεγάλες συγκεντρώσεις σωματιδίων μικρής διαμέτρου (0,1-3 μm) παρατηρήθηκαν πάνω από το κέντρο της Αθήνας, το Θριάσιο πεδίο και τον Νότιο Ευβοϊκό Κόλπο, καθώς και κατά μήκος του Σαρωνικού Κόλπου - κυρίως στον Πειραιά.

Οσον αφορά τα σωματίδια με μεγαλύτερη διάμετρο (3,5-45,5 μm), μεγάλες συγκεντρώσεις παρατηρούνται στις νότιες και ανατολικές περιοχές της Αττικής. Αυτό, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ερευνητικής ομάδας του Τομέα Φυσικής Εφαρμογών (την επίκουρη καθηγήτρια κυρία Ελενα Φλόκα, τον αναπληρωτή καθηγητή κ. K. Χέλμη), οφείλεται στο γεγονός ότι τα μεγάλα σωματίδια στις παραλιακές περιοχές αποτελούνται κυρίως από σωματίδια θαλάσσιας προέλευσης (που συμπεριλαμβάνουν και αλάτι) τα οποία μεταφέρονται προς την ξηρά μέσω της θαλάσσιας αύρας.

H Ευρωπαϊκή Ενωση έχει θεσπίσει όρια συγκέντρωσης των ΡΜ10 αλλά όχι για τα ΡΜ2,5, τα ΡΜ1 ή τα σωματίδια μικρότερης διαμέτρου καθώς τελευταία γίνονται γνωστά τα πρώτα στοιχεία για την επικινδυνότητά τους. Τα μικροσωματίδια θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία, ιδίως τα πολύ μικρά. Από το 2005 το όριο για τα ΡΜ10 είναι 50 μg/m3 για μέση ημερήσια τιμή και δεν πρέπει να σημειώνεται υπέρβαση περισσότερες από 35 φορές ανά έτος. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΥΠΕΧΩΔΕ, για το 2004 σημειώθηκαν υπερβάσεις στην πλειονότητα των σταθμών του δικτύου στην Αθήνα.

* Τι συμβαίνει στην Ευρώπη

Ωστόσο το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με μικροσωματίδια δεν είναι μόνο ελληνικό. Γενικά έχουν γίνει επιφανειακές μετρήσεις για ΡΜ10 και λιγότερο συχνά για ΡΜ2,5 στο πλαίσιο συγκεκριμένων πειραματικών προγραμμάτων στην Αθήνα και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. «Σε γενικές γραμμές η συγκέντρωση των ΡΜ10 παρουσιάζει εξαιρετικά μικρές τιμές στη Σκανδιναβία και αυξάνεται όσο κατεβαίνουμε προς τη Μεσόγειο, με ιδιαίτερα μεγάλες τιμές στην Αθήνα. Επίσης φαίνεται ότι η συγκέντρωση των ΡΜ10 στις αστικές περιοχές είναι κατά 20% υψηλότερη σε σχέση με τις αγροτικές περιοχές» επισημαίνει η κυρία Φλόκα.

Μετρήσεις για εξαιρετικά μικρά σωματίδια (ΡΜ 0,1), εκτός από την Αθήνα, έχουν γίνει στην περιοχή των Αλπεων με τη βοήθεια αεροπλάνου, στα μεσογειακά παράλια της Γαλλίας, στις ΗΠΑ (Λος Αντζελες και Τέξας), στην Ινδία, καθώς και πάνω από ωκεανούς (τον Ινδικό, τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό). Στη χώρα μας οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν με το ερευνητικό αεροσκάφος τύπου Falcon 20-E5 του γερμανικού ερευνητικού κέντρου German Aerospace Research Establishment -DLR που πραγματοποίησε τρεις πτήσεις σε διαφορετικά ύψη, ειδικά εξοπλισμένο να μετρά μετεωρολογικές παραμέτρους, όζον, πτητικές οργανικές ενώσεις, αιωρούμενα σωματίδια κτλ.

Και άλλοι επικίνδυνοι ρύποι στην ατμόσφαιρα της Αττικής

Στο πλαίσιο του ίδιου πειραματικού προγράμματος STAAARTE συλλέχθηκαν δεδομένα και για τις επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία οργανικές πτητικές ενώσεις (Volatile Organic Compounds, VOC) πάνω από την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Βρέθηκαν μεγάλες συγκεντρώσεις VOC στο έδαφος, με τη μεγίστη να καταγράφεται κατά τις πρωινές ώρες στο Μενίδι. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό οφείλεται κυρίως στην κίνηση των αυτοκινήτων τη συγκεκριμένη ώρα αλλά και στις εκπομπές από τις γειτονικές βιομηχανικές μονάδες. Οι μικρότερες τιμές παρατηρήθηκαν στην παραλιακή ζώνη του Σαρωνικού, κυρίως εξαιτίας της επίδρασης της θαλάσσιας αύρας.

Τα VOC αποτελούν μια σημαντική κατηγορία ατμοσφαιρικών ρύπων η οποία μόλις πρόσφατα άρχισε να αποτελεί αντικείμενο μελέτης, σε αντίθεση με τους κλασικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους. Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίστηκε ο σημαντικός ρόλος που παίζουν τα VOC σε σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως το φωτοχημικό νέφος και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ενώ επιπλέον διαπιστώθηκαν οι δυσμενείς επιπτώσεις που προκαλούν στην υγεία του ανθρώπου. Τα VOC παράγονται κυρίως από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως καύσεις αυτοκινήτων, βιομηχανικές δραστηριότητες, χρήση διαλυτών, αλλά μπορεί να έχουν και βιογενή προέλευση (όπως δάση). Μετρήσεις ρουτίνας των VOC δεν γίνονται από το Δίκτυο Ελέγχου Αέριας Ρύπανσης στην Αθήνα.

Τη μέγιστη συνεισφορά στην ολική συγκέντρωση των VOC είχαν τα αλκάνια (οργανικές ενώσεις όπως το μεθάνιο) που οφείλονται κατά κύριο λόγο στην κυκλοφορία. H συγκέντρωση των αρωματικών υδρογονανθράκων τολουολίου και βενζολίου (που σχετίζονται ιδιαίτερα με τη βιομηχανία) κυμαίνεται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με άλλες μεσογειακές μεγαλουπόλεις. Θεσμοθετημένα όρια από την EE υπάρχουν μόνο για το βενζόλιο. Το ΒΗΜΑ, 25/03/2006

Επιστροφή στην αρχή

AΠΟ AIΩPΟYMENA ΣΩMATIΔIA ΣTHN EYPΩΠH Eλληνικές οι 6 στις 10 πιο μολυσμένες πόλεις
ΚΩΣΤΑΣ ΝΤΕΛΕΖΟΣ

ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ του καταλόγου των 10 πιο μολυσμένων πόλεων της Ευρώπης - από πλευράς αιωρούμενων σωματιδίων - βρίσκονται η Θεσσαλονίκη και η Αθήνα, όπου δεν επιτρέπεται η πετρελαιοκίνηση στα I.X. Στον ίδιο κατάλογο περιλαμβάνονται άλλες τέσσερις ελληνικές μεγαλουπόλεις - Λάρισα, Πάτρα, Ιωάννινα και Ηράκλειο -, όπου επιτρέπεται η πετρελαιοκίνηση...

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι εκπομπές αέριων ρύπων συνεχίζουν να αυξάνονται, παρά τις προσπάθειες των κυβερνήσεων. Βασική πηγή της ρύπανσης εξακολουθεί να θεωρείται η κυκλοφορία των αυτοκινήτων και των βαρέων οχημάτων που κινούνται με ντίζελ, ενώ σημαντικά προβλήματα δημιουργούν και οι βιομηχανικές δραστηριότητες.

Οι αντιπρόσωποι των εισαγωγέων αυτοκινήτων που πιέζουν εδώ και χρόνια για την απελευθέρωση της πετρελαιοκίνησης, υποστηρίζουν ότι τα σύγχρονης τεχνολογίας πετρελαιοκίνητα οχήματα πληρούν πλέον τα πιο αυστηρά όρια εκπομπής ρύπων, τα οποία οι αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές έχουν ορίσει και δεν υπάρχει λόγος περιορισμού της κυκλοφορίας τους στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Φρένο από έρευνα

Ωστόσο, την ίδια στιγμή, στα συρτάρια του ΥΠΕΧΩΔΕ υπάρχει έρευνα της οποίας τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πετρελαιοκινητήρες στην Ελλάδα εξακολουθούν να εκπέμπουν περισσότερους ρύπους. Αυτή ακριβώς η έρευνα είναι που δημιουργεί αναστολές στην κυβέρνηση για την απελευθέρωση της πετρελαιοκίνησης.

Μπορεί πλέον από τις εξατμίσεις των νέων λεωφορείων και φορτηγών να μη βγαίνουν παχιά σύννεφα καπνού και αιθάλης, χάρη στις νέες προηγμένες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στους σημερινούς κινητήρες diesel, όμως υπάρχουν ακόμα άλυτα προβλήματα, κυρίως όσον αφορά τα μικρά μόρια αιθάλης.

Οι εισαγωγείς υποστηρίζουν από την πλευρά τους ότι ειδικά την τελευταία πενταετία οι κινητήρες πετρελαίου βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των τμημάτων έρευνας και εξέλιξης των αυτοκινητοβιομηχανιών και έχουν αναπτυχθεί στο έπακρο οι δυνατότητές τους σε σχέση και με το περιβάλλον.

«Υπάρχουν φίλτρα»

Όλα αυτά - υποστηρίζουν οι εισαγωγείς αυτοκινήτων - έγιναν για τον περιορισμό των ρύπων και τη συμμόρφωση με τα όρια της οδηγίας Euro IV, η οποία ισχύει από τον Ιανουάριο του 2005. Εκτός αυτού, όπως υποστηρίζουν, το μειονέκτημα της παραγωγής μαύρου καπνού και έκλυσης σωματιδίων έχει επίσης αντιμετωπιστεί με τα νέας γενιάς φίλτρα κατακράτησης σωματιδίων.

Ωστόσο, όπως αναφέρεται στην έρευνα, οι επιστήμονες συνεχίζουν τις έρευνές τους για να βρουν τρόπους για την περαιτέρω βελτίωση της απόδοσης των κινητήρων diesel, επειδή τα μικρά μόρια αιθάλης μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία, από τα μεγάλα μόρια που εκπέμπονται από τις παλαιότερες μηχανές. Ειδικότερα, επισημαίνεται ότι τα εκπεμπόμενα μόρια ποικίλλουν πολύ στη μορφή, τη μικροδομή και τη χημική σύνθεση, καθώς αλλάζουν οι συνθήκες λειτουργίας των κινητήρων.

Ρύπανση ακόμα και την ημέρα του Πάσχα

AKOMA KAI την ημέρα του Πάσχα, που η Αθήνα ήταν σχεδόν άδεια και οι δρόμοι έρημοι από την απουσία ενός εκατομμυρίου και πλέον οχημάτων και οι βιομηχανίες δεν λειτουργούσαν, τα αιωρούμενα σωματίδια ήταν πάνω από τα όρια. Ακόμα και χθες στη Λυκόβρυση τα ΡΜ10 μετρήθηκαν στα 65 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο - ποσότητα που είναι πάνω από το ευρωπαϊκό όριο! Σύμφωνα με το ΥΠΕΧΩΔΕ, στοιχεία όπως αυτά επέβαλαν το δραστικό περιορισμό της χρήσης του πετρελαίου ως καυσίμου σε ελαφρά οχήματα (I.X.). Έτσι, η πετρελαιοκίνηση στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη σήμερα είναι ελεύθερη μόνο για τα επαγγελματικά αυτοκίνητα - ταξί, ελαφρά και βαρέα φορτηγά και λεωφορεία. ΤΑ ΝΕΑ , 17/05/2006

Επιστροφή στην αρχή

ΤΟ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟ παρουσιάζει έως 14 βαθμούς διαφορά από τον περιαστικό χώρο

Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ

Διπλάσια ποσά πληρώνουν για τα κλιματιστικά οι γειτονιές χαμηλών εισοδημάτων της πρωτεύουσας σε σχέση με τα προάστια, λόγω των δυσμενέστερων συνθηκών διαβίωσης που επικρατούν σε αυτές.

Εχει αποδειχθεί ότι η κακή δόμηση, η απουσία πράσινου και οι στενοί δρόμοι προκαλούν το φαινόμενο της θερμικής νησίδας. Το αποτέλεσμα είναι μια κανονική καλοκαιρινή ημέρα η θερμοκρασία στην οδό Ιπποκράτους να είναι 10 βαθμούς μεγαλύτερη σε σχέση με αυτήν που επικρατεί στην Κηφισιά.

Είναι το συμπέρασμα πολύχρονων μετρήσεων που έγιναν σε 1.000 νοικοκυριά σε όλο το λεκανοπέδιο από ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Αθήνας, με επικεφαλής τον καθηγητή Μάνθο Σανταμούρη. «Είναι η ενεργειακή φτώχεια», επισημαίνει και παρουσιάζει στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η χρήση του κλιματιστικού κοστίζει 3,51 ευρώ ανά κιλοβατώρα σε οικογένειες με ετήσιο εισόδημα έως 9.000 ευρώ και μόλις 1,6 ευρώ για όσους εισπράττουν πάνω από 63.000 ευρώ!
Η διαφορά προκύπτει από τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στις περιοχές κατοικίας που διαμορφώνονται από οικονομικούς λόγους. Ανέφερε ότι το λεκανοπέδιο παρουσιάζει έως και 14 βαθμούς διαφορά από τον περιαστικό χώρο, που για να αντιμετωπιστεί έχει υπολογιστεί ότι απαιτείται να δημιουργηθεί ένα τεράστιο πάρκο τρεις φορές μεγαλύτερο από την έκτασή του!
Οι πρώτες ανακοινώσεις έγιναν χθες σε συνδυασμό με την παρουσίαση της μελέτης του Χασέμ Ακμπάρι, διευθυντή του Ινστιτούτου Λόουρενς του Μπέρκλεϊ, που βρίσκεται στην Αθήνα προσκαλεσμένος του Ινστιτούτου Αναπτυξιακών και Στρατηγικών Μελετών «Ανδρέας Παπανδρέου», που συνεχίζει τις πρωτοβουλίες για την πόλη και το περιβάλλον, όπως τόνισε ο πρόεδρός του Κώστας Καρτάλης.
Νέφος
Ο κ. Ακμπάρι υπογράμμισε ότι το 30% του νέφους, (κυρίως τα αιωρούμενα σωματίδια και το όζον), προκαλείται από τη θερμική νησίδα και έδωσε μετρήσεις που έγιναν στην Καλιφόρνια από το 1880 σύμφωνα με τις οποίες η μέση θερμοκρασία ανέβηκε από τους 36 στους 40 βαθμούς λόγω της δόμησης.
Στο Λος Αντζελες καταναλώνονται κάθε χρόνο 10 γιγαβατώρες λόγω της χρήσης κλιματιστικών.
«Η άνοδος της θερμοκρασίας κατά μισό βαθμό Κελσίου, λόγω του φαινομένου, προκαλεί αύξηση της κατανάλωσης σε ενέργεια στις αμερικανικές μεγαλουπόλεις κατά 500 γίγαβατ το χρόνο», αποκάλυψε και πρόσθεσε ότι για θερμοκρασίες έως 22 βαθμούς Κελσίου η ατμόσφαιρα είναι καλή, ενώ όταν ξεπερνά τους 35 βαθμούς καταγράφονται υψηλές τιμές στο νέφος.
Εδωσε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η χρήση ανοικτόχρωμων υλικών σε εξωτερικούς τοίχους και οροφές, η χρήση επιλεγμένων υλικών στα πεζοδρόμια και κυρίως οι πράσινες ταράτσες μπορεί να μειώσουν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος έως και 10 βαθμούς.
Ερευνητικό πρόγραμμα που εκπόνησε απέδειξε ότι η φύτευση 11 εκατ. δένδρων στο Λος Αντζελες θα έφερνε μείωση της θερμοκρασίας κατά 2,5 βαθμούς, ενώ ένα πρόγραμμα παρεμβάσεων για την εξάλειψη της θερμικής νησίδας θα έφερνε διπλάσια μείωση. Σύμφωνα με ανάλυση των στοιχείων ενός πιλοτικού προγράμματος, σε επίπεδο πόλης τα άμεσα οφέλη φθάνουν τα 100 δισ. ευρώ το χρόνο, ενώ τα έμμεσα άλλα 70.
«Η γενίκευση τέτοιων μέτρων θα μείωνε την παγκόσμια υπερθέρμανση κατά 0,01 βαθμό Κελσίου, που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο του στόχου του πρωτοκόλλου του Κιότο», εξήγησε ο Αμερικανός ειδικός.
Σε ερωτήσεις δημοσιογράφων για το λεκανοπέδιο είπε ότι θα υπάρχει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας σε περιοχές που γειτονεύουν με καμένα δάση, ενώ για το σχεδιαζόμενο πάρκο του Ελληνικού σημείωσε ότι θα αλλάξει το κλίμα τις γύρω οικιστικές ζώνες, αλλά δεν μπορεί να υπολογίσει τα οφέλη στο κλίμα της πρωτεύουσας. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 21/09/2006

Επιστροφή στην αρχή

Μέτρα τώρα, δροσιά το 2030
Καμίνι η Αττική αν δεν αντιμετωπιστούν οι θερμικές νησίδες

Βόμβες καύσωνα χτυπούν την Αττική: το φαινόμενο των θερμικών νησίδων, των περιοχών δηλαδή που εμφανίζουν θερμοκρασία υψηλότερη σε σχέση με άλλες στο Λεκανοπέδιο, είναι πια πολύ συχνό. Όπως λέει ο Χασέμ Ακμπάρι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, ένας από τους κορυφαίους περιβαλλοντολόγους στον κόσμο, «αν λαμβάνονταν τώρα μέτρα, η Αθήνα θα γινόταν... δροσερή πόλη το 2030».

Ο κ. Χασέμ Ακμπάρι, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ των ΗΠΑ, που έχει ερευνήσει επισταμένα το φαινόμενο των θερμικών νησίδων σε όλο τον κόσμο, βρέθηκε στην Αθήνα προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ). Μιλώντας στα «ΝΕΑ» τόνισε ότι «στην Αθήνα τα προβλήματα δεν έχουν τέλος. Δεν τηρείται κανένας βιοκλιματικός κανόνας. Η καταστροφή των περιαστικών δασών από πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια έχει σίγουρα συμβάλει στην αύξηση της θερμοκρασίας στα, κοντινά προς αυτά τουλάχιστον, προάστια. Δεν υπάρχουν "πράσινες ταράτσες" στα κτίρια - δεν γίνονται δηλαδή φυτεύσεις. Χάνονται ευκαιρίες: αν ο χώρος του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό μετατρεπόταν ολόκληρος σε πάρκο, η μέση τιμή της θερμοκρασίας των γειτονικών περιοχών θα κατέβαινε κατά 2 βαθμούς. Τα κτίρια κατασκευάζονται με λάθος τρόπο».

Αδράνεια

«Τις συνέπειες αυτής της αδράνειας τις ζούμε όλοι», υπογραμμίζει από τη δική του πλευρά ο αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μάνθος Σανταμούρης, ο οποίος συνεργάζεται με τον Αμερικανό καθηγητή και τα στοιχεία που συγκεντρώνονται από τους σταθμούς μέτρησης του Πανεπιστημίου στην Αθήνα αποστέλλονται στον κ. Ακμπάρι. «Οι σταθμοί μέτρησης που έχει εγκαταστήσει το Πανεπιστήμιο σε πολλά σημεία του Λεκανοπεδίου έχουν δείξει ότι υπάρχουν περιοχές που έχουν διαφορά θερμοκρασίας έως και 10 βαθμούς Κελσίου από άλλες, ειδικά κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Η διαφορά καταγράφηκε πρόσφατα μεταξύ της οδού Ιπποκράτους και της πλατείας της Κηφισιάς», λέει ο κ. Σανταμούρης. «Ακόμα και σε περιοχές που απέχουν ελάχιστα χιλιόμετρα μεταξύ τους, ο υδράργυρος δείχνει διαφορετικές τιμές» συμπληρώνει. «Οι συνέπειες του φαινομένου είναι πολλές. Εκτός από την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών, σπαταλώνται μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Είναι ενδεικτικό ότι τα κοινά κτίρια της πόλης καταναλώνουν 320 κιλοβατώρες ανά τετραγωνικό μέτρο τον χρόνο για κλιματισμό, ενώ στα γυάλινα κτίρια η κατανάλωση κυμαίνεται από 620 έως 800 κιλοβατώρες. Και όμως ένα οίκημα, χτισμένο με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά, σε μια πόλη χωρίς προβλήματα θερμικής νησίδας, θα χρειαζόταν μόλις 5 κιλοβατώρες(!)».

Υπάρχουν λύσεις

Ο κ. Ακμπάρι πάντως επισημαίνει ότι σε μεγάλες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και της Ευρώπης έχουν ήδη αρχίσει να παίρνουν μέτρα για να περιορίσουν το φαινόμενο της θερμικής νησίδας, σε αντίθεση με ό,τι γίνεται στο Λεκανοπέδιο. «Το εξωτερικό χρώμα των κτιρίων είναι σε πολλές πόλεις ανοιχτό - ή ακόμα και λευκό - προκειμένου να απορροφάται η μικρότερη δυνατή ηλιακή ενέργεια. Για την κατασκευή των πεζοδρόμων χρησιμοποιούνται πλάκες από δομικά υλικά φιλικά προς το περιβάλλον. Το ίδιο συμβαίνει και στις ασφαλτοστρώσεις. Οι φυτεύσεις πρασίνου γίνονται συστηματικά, με πρόγραμμα». Ο καθηγητής επισήμανε ότι αν ήταν στο χέρι του, «θα άρχιζε από τώρα κιόλας τη δράση για τη μετατροπή της Αθήνας σε μια πράσινη, φιλόξενη για τους κατοίκους της, δροσερή πολιτεία. Αν ξεκινήσετε τώρα, μπορείτε μέχρι το 2030 να το πετύχετε», λέει. ΤΑ ΝΕΑ , 21/09/2006

Επιστροφή στην αρχή

Τα πλοία ρυπαίνουν τον Σαρωνικό

Γεμίζουν επικίνδυνους ρύπους τον Σαρωνικό τα πλοία, επισημαίνει η Ασημίνα Ξηροτύρη, η οποία επικαλείται στοιχεία από έρευνα της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου σε ερώτηση που κατέθεσε χθες στη Βουλή. Η έρευνα αποδεικνύει ότι το 10% των οξειδίων του αζώτου και περίπου το 25% του διοξειδίου του θείου στο νέφος της Αθήνας προέρχονται από τα φουγάρα των καραβιών, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατακόρυφα όσο πλησιάζουμε στον Πειραιά, τη Βούλα, τη Γλυφάδα και το Φάληρο και μειώνεται ανάλογα όσο απομακρυνόμαστε από αυτές τις γειτονιές. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και τον Δεκαπενταύγουστο, όταν η Αθήνα είναι άδεια, καταγράφονται (σύμφωνα με μετρήσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ) στον Πειραιά υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου.
"Η μηχανή ενός και μόνο πλοίο ισοδυναμεί με μερικές χιλιάδες, Ι.Χ." τονίζει η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ αναφερόμενη στις "εξαιρετικά ρυπογόνες" μηχανές των πλοίων και στο "πετρέλαιο ναυτιλίας" που χρησιμοποιούν και είναι "το πιο εχθρικό προς το περιβάλλον καύσιμο". Η Ασ. Ξηροτύρη υπενθυμίζει ότι η Ε.Ε. εξετάζει την αλλαγή των καυσίμων που χρησιμοποιούν τα πλοία και την ανακατασκευή τους, ώστε να αποκτήσουν και μια δεύτερη δεξαμενή που θα χρησιμοποιεί καύσιμο πιο φιλικό προς το περιβάλλον, όταν πλησιάζουν προς τις ακτές. ΑΥΓΗ 18-10-06

Επιστροφή στην αρχή

Καταρρέει το δίκτυο μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων στο λεκανοπέδιο

Δεκάρα δεν δίνει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο λεκανοπέδιο, όπως δεκάρα δεν δίνει και για τα στοιχειώδη και αυτονόητα. Την εύρυθμη λειτουργία των 17 σταθμών παρακολούθησης - μέτρησης των ρύπων, που έτσι κι αλλιώς δεν επαρκούν για να καλύψουν την έκταση του λεκανοπέδίου. Αυτή τη στιγμή, ελλείψει του... αστρονομικού ποσού των 115.000 ευρώ, όταν σπαταλήθηκαν τρισ. για την περιπέτεια της Ολυμπιάδας 2004, οι σταθμοί κινδυνύουν να κλείσουν διότι δεν έχουν γίνει εργασίες συντήρησης ή επισκευής στα όργανα μέτρησης, λείπουν φίλτρα και ανταλλακτικά. Ήδη τα οργανα που μετρούν τα πολύ λεπτά σωματίδια ΡΜ 2,5 είναι όλα εκτός λειτουργίας.
Η καταγραφή των ρύπων γίνεται από το 1984 και το 2001 και με κοινοτικούς πόρους προστέθηκαν στους υπάρχοντες 10 άλλοι 7 νεοι αυτόματοι σταθμοί. Η παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν αποτελεί... πρωτοβουλία των ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά είναι υποχρέωση έναντι της κοινοτικής νομοθεσίας για την ποιότητα της ατμόσφαιρας και των διεθνών συμβάσεων που επιβάλλουν την απσοτολή ετήσιων εκθέσεων, την καταγραφή των υπερβάσεων όζοντος κάθε μήνα, την αποστολή δεδομένων στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος και στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Περιβάλλοντος, το οποίο συντονίζει το δίκτυο των σταθμών σε όλη την Ευρώπη σύμφωνα με τη σύμβαση της Γενεύης για την εκτίμηση της διασυνοριακής ρύπανσης.
Η επικείμενη κατάρρευση των σταθμών, αν δεν έχει επέλθει, αποκαλύπτεται από έγγραφο με ημερομηνία 30.10.2006 προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ της αρμόδιας υπηρεσίας, η οποία έχει την ευθύνη λειτουργίας των 17 σταθμών παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, 16 στο λεκανοπέδιο και έναν σταθμό μέτρησης της διασυνοριακής ρύπανσης στον Αλίαρτο Βοιωτίας, με 68 όργανα σε συνεχή λειτουργία και 17 σε περιοδική για τη βαθμονόμηση των οργάνων αναλυτών.
Η υπηρεσία, αναζητώντας εναγωνίως "εξασφάλιση πίστωσης για τη λειτουργία του δικτύου των σταθμών", περιγράφει ότι απαιτούνται "εργασίες συντήρησης ή αντικατάστασης των κλιματιστικών στους σταθμούς, διαφορετικά διακόπτεται η λειτουργία τους, αναλώσιμα φίλτρα και ανταλλακτικά για τους ημιαυτόματους δειγματολήπτες σωματιδίων που αποτελούν και την πρότυπη μέθοδο μέτρησης, εργασίες συντήρησης, βαθμονόμησης και συμπλήρωσης των φιαλών για τις πτητικές οργανικές ενώσεις που είναι και το μοναδικό όργανο που λειτουργεί σε επίπεδο χώρας, αγορά ενός ακόμη αναλυτή πτητικών οργανικών ενώσεων όπως οι κοινοτικές οδηγίες επιβάλλουν και συντήρηση, επισκευή και αγορά αναταλλακτικών για τους αναλυτές του δικτύου προκειμένου να αντιμετωπισθούν προβλήματα που ήδη παρατηρούνται σχεδόν σε καθημερινή βάση"!
Από το εγγραφο προκύπτει ότι τα όργανα που τοποθετήθηκαν πριν από έξι χρόνια ουδέποτε συντηρήθηκαν, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν σημαντικές βλάβες καθώς "ο προγραμματισμένος διαγωνισμός 238/03 μέσω του υπουργείου Ανάπτυξης, που προέβλεπε την αντικατάσταση των οργάνων, την αναβάθμιση και συμπλήρωση του δικτύου ματαιώθηκε τον Ιανουάριο του 2006".
Η υπηρεσία επισημαίνει και τον κίνδυνο διασυρμού της χώρας, αφού "οι αναλυτές προσδιορισμού της συγκέντρωσης των σωματιδίων εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα με συνέπεια η χρονοσειρά των μετρήσεων να μην είναι πλήρης, οπότε σε συνδυασμό με την υπάρχουσα καταγγελία η χώρα μας θα κατηγορηθεί για απόκρυψη στοιχείων". Και παρακαλεί υπουργό, υφυπουργό και γενικό γραμματέα "όπως προβείτε στις απαραίτητες ενέργειες για την εξασφάλιση του ποσού των 115.000 ευρώ από το έργο ΣΕΟ7500000 των δημοσίων επενδύσεων για την απρόσκοπτη και ευρυθμη λειτουργία του δικτύου και την έγκαιρη αντιμετώπιση των τρεχουσών αναγκών". Μάλιστα εξηγεί κατ' εκτίμηση πώς θα κατανεμηθεί το ποσό αυτό βασει των αναγκών:
- Επισκευή και συντήρηση η αγορά κλιματιστικών 10.000 ευρώ.
- Αναλώσιμα, φίλτρα για τους ημιαυτόματους δειγματολήπτες 500 ευρώ.
- Λειτουργία αναλυτή πτητικών οργανικών ενώσεων 5.515 ευρώ.
- Αγορά ενός αναλυτή πτητικών οργανικών ενώσεων 43.000 ευρώ.
- Συντήρηση αναλυτών προσδιορισμού σωματιδίων 8.330 ευρώ, αναταλλακτικά αναλυτών σωματιδίων και αντικατάσταση μίας ραδιενεγού πηγής 16.802 ευρώ και ανταλλακτικά αυτόματων αναλυτών αερίων ρύπων περίπου 30.000 ευρώ".
Η επί των οικονομικών υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ... δείχνει το υπουργείο Οικονομίας και απαντά λίγες ημέρες αργότερα ότι από τον Φεβρουάριο του 2006, σύμφωνα με εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομίας με θέμα οδηγίες για την κατάρτιση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το όριο πληρωμών στο λογαριασμό ΣΑΕ 075, στον οποίο ήταν ενταγμένο το έργο ΣΕ07500000, ήταν μηδενικό! Από την απάντηση της Διεύθυνσης Οικονομικού φαίνεται ότι το Τμήμα Ποιότητας της Ατμόσφαιρας ζητεί χρήματα για τη συντήρηση του δικτύου από τις αρχές της χρονιάς, αλλά ματαίως.
Στην ίδια απάντηση αναφέρεται ακόμη ότι "με την υπ' αριθμ. 17661/Α/27-04-2006 πρόταση κατάρτισης του Προγράμματος Δημοσίων επενδύσεων προτείναμε στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών για το έτος 2006 στο έργο 'εφαρμογή Ειδικού Προγράμματος Ελέγχου Ρυπάνσεως Περιβάλλοντος Χώρου στη Μείζονα Περιοχή Αθηνών - Προμήθεια και Εξοπλισμός Οχημάτων, καθώς και εξοπλισμός Ασφαλείας των Οδηγών Δικύκλων' εγγραφή πίστωσης ποσού 250.000 ευρώ στη ΣΑΕ 075. Για το οικονομικό έτος 2006 και μέχρι σήμερα το έργο με τη διαδικασία της αναπορρόφητης πίστωσης και του 20% έχει χρηματοδοτηθεί με το ποσό των 55.115 ευρώ. Σας επισημαίνουμε ότι η παραπάνω ΣΑΕ δεν έχει ακόμη εγκριθεί από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών"!
Άρα δεν υπάρχει δεκάρα τσακιστή... Αυτό πιστοποεί ότι την κυβέρνηση και τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ διόλου δεν τους απασχολούν οι επιπτώσεις του νέφους στην υγεία των 4 εκατ. κατοίκων του λεκανοπεδίου, όταν αδιαφορούν ακόμη και για την καταγραφή του...

Αυγή 26-11-06

Επιστροφή στην αρχή

700.000 Ι.Χ. με χαλασμένους καταλύτες

Αδιαφορία οδηγών και ανεπαρκείς έλεγχοι έχουν αποτέλεσμα την επιβάρυνση του αέρα με βενζόλιο και άλλους καρκινογόνους ρύπους

Του Γιαννη Ελαφρου

Πάνω από μισό εκατομμύριο καταλυτικά αυτοκίνητα στην Αττική κυκλοφορούν και οπλοφορούν, «πυροβολώντας» επικίνδυνους ρύπους λόγω φθαρμένου καταλύτη! Τα αυτοκίνητα με ληγμένο καταλύτη ξερνούν καρκινογόνο βενζόλιο και άλλες βλαβερές ουσίες, λόγω του διάτρητου συστήματος ελέγχων και εποπτείας των οχημάτων, αλλά και της αδιαφορίας πολλών οδηγών. Την ίδια ώρα η αγορά μαστίζεται από καταλύτες-μαϊμούδες.

«Με μέσους υπολογισμούς εκτιμάμε ότι τουλάχιστον 500.000 αυτοκίνητα στην Αττική και άλλα 200.000 στην υπόλοιπη Ελλάδα χρειάζονται αλλαγή του καταλύτη τους», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Καλπαδάκης, διευθυντής εταιρείας συλλογής και ανακύκλωσης καταλυτών. Ετσι ο καταλυτικός μετατροπέας... μετατρέπεται σε πηγή εκπομπής ρύπων από μέσο αποφυγής τους. Τα καταλυτικά αυτοκίνητα ήρθαν για να αντικατασταθεί ο πολύ επικίνδυνος μόλυβδος, που υπήρχε στην παλιά βενζίνη, αλλά όταν φθαρεί ο καταλύτης, σκορπούν βενζόλιο και άλλους ρύπους.

Θέλουν ιδιαίτερη μεταχείριση

«Σήμερα στην Αττική κυκλοφορούν περίπου 1.500.000 καταλυτικά αυτοκίνητα. Πάνω από τα μισά θα έπρεπε να έχουν ελέγξει ή και αλλάξει τους καταλύτες τους», σημειώνει ο κ. Καλπαδάκης. Πόσω μάλλον όταν οι καταλύτες πρώτης γενιάς, δηλαδή των οχημάτων που κυκλοφόρησαν από ’92-’97, δεν ήταν τόσο ανθεκτικοί όσο οι πλέον σύγχρονοι. «Με βάση τα δικά μας στοιχεία, μόνο 150.000 αυτοκίνητα έχουν αλλάξει καταλύτες», λέει ο κ. Καλπαδάκης. Δηλαδή από υποχρέωση έγινε κίνηση καλής θέλησης! Στα αυτοκίνητα τελευταίας γενιάς η αντοχή του καταλύτη είναι αναβαθμισμένη. Αλλά αυτό δεν τον κάνει άτρωτο. «Οσο βελτιωμένοι και εάν είναι οι καταλυτικοί μετατροπείς χρειάζονται ιδιαίτερη μεταχείριση. Ο καταλύτης υφίσταται θερμική και μηχανική καταπόνηση. Απαιτείται σωστή συντήρηση του κινητήρα, ενώ πρέπει να αποτρέπεται οπωσδήποτε η προθέρμανση του αυτοκινήτου, η υπέρογκη φόρτωσή του κ.λπ. Ειδικά στις κυκλοφοριακές συνθήκες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης η φθορά είναι πιο γρήγορη», λέει στην «Κ» ο κ. Σάκης Τσιούτρας, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεταφορών, που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Μεγάλη ζημιά γίνεται από τα νοθευμένα καύσιμα. «Στην περίπτωση αυτή ο καταλύτης δηλητηριάζεται», σημειώνει. Και στη συνέχεια δηλητηριάζει...

Πώς εντοπίζεται το πρόβλημα στον καταλύτη; Κατ’ αρχήν, μέσω του ελέγχου των εκπομπών. Ομως, η Κάρτα Ελέγχου Καυσαερίων –παλιότερα τουλάχιστον– έβγαινε συχνά από το... τηλέφωνο. Σήμερα, σύμφωνα με εκτιμήσεις ανθρώπων της αγοράς, τα περισσότερα συνεργεία προσέχουν, καθώς δεν αξίζει για λίγα ευρώ να διακινδυνεύσουν ένα βαρύ πρόστιμο. Αλλά πολλοί ιδιοκτήτες Ι.Χ. απλά δεν βγάζουν κάρτα. Οπως δεν περνούν και από τα ΚΤΕΟ, όπου επίσης θα μπορούσε να εντοπιστεί το πρόβλημα.

Ερευνα του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης έδειξε ότι το 40% των αυτοκινήτων δεν έχει περάσει ΚΤΕΟ, ενώ το 42% δεν έχει βγάλει κάρτα ελέγχου καυσαερίων. Στην Αττική τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα, καθώς υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 700.000 οχήματα δεν έχουν περάσει ποτέ από τα ΚΤΕΟ.

Τελείως ανεπαρκείς είναι όμως και οι έλεγχοι στους δρόμους. Την ευθύνη φέρει το ΥΠΕΧΩΔΕ, το οποίο διαθέτει 24 κινητές μονάδες ελέγχου στην Αθήνα. Οι έλεγχοι όμως είναι... κυριολεκτικά ενδεικτικοί, καθώς δεν υπερβαίνουν τα 10.000 Ι.Χ. τον χρόνο. Δηλαδή, περίπου 40 οχήματα ανά εργάσιμη ημέρα, για όλα τα συνεργεία!

Σταγόνα στον ωκεανό της αυθαιρεσίας. Ακόμα όμως και αυτοί οι έλεγχοι είναι αποκαλυπτικοί: το 2005, το 26% των οχημάτων είχε ρυπογόνους κινητήρες! Το ένα στα οκτώ μάλιστα από τα ρυπογόνα αυτοκίνητα διέθετε Κάρτα Ελέγχου Καυσαερίων!

«Είναι ανάγκη τα συνεργεία του ΥΠΕΧΩΔΕ να εντατικοποιήσουν τους ελέγχους», τονίζει ο κ. Καλπαδάκης. «Προτείναμε επίσης στους ελέγχους που κάνει η Τροχαία σε όλη την Ελλάδα να ζητείται –εκτός από άδεια, δίπλωμα οδήγησης και ασφάλεια– και η Κάρτα Καυσαερίων». Κάπως καλύτερη είναι η κατάσταση στα καταλυτικά που πουλιούνται τα δύο τελευταία χρόνια, καθώς αρκετές εταιρείες συνοδεύουν την πώληση με προσφορά δωρεάν σέρβις για μερικά χρόνια. «Τα σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου μπορούν να ανακαλύψουν αμέσως εάν ο καταλύτης δεν δουλεύει σωστά.

Στα εξουσιοδοτημένα συνεργεία δύσκολα μπορεί κάποιος να φύγει με πρόβλημα στον καταλύτη», μας λέει ο κ. Γιάννης Ζιώμας, καθηγητής στους Χημικούς Μηχανικούς του ΕΜΠ. Τι γίνεται όμως μετά τη λήξη της περιόδου δωρεάν σέρβις;

Αλλά και η αντικατάσταση του καταλύτη θέλει προσοχή, καθώς «το 80% των ιμιτασιόν καταλυτών που κυκλοφορούν στην αγορά δεν έχει την απαραίτητη πιστοποίηση από το υπουργείο Μεταφορών», λέει ο κ. Καλπαδάκης. Αποκαλυπτική για την ποιότητά τους είναι η τιμή τους: μόλις 30 ευρώ! «Τόσο αγοράζουμε εμείς τους ληγμένους που πάμε για ανακύκλωση. Σκεφτείτε τι εκπομπές καυσαερίων και τι αντοχή θα έχουν». Αρκετοί έμποροι παίρνουν πιστοποίηση για δύο τύπους καταλυτών και πουλούν άλλους 20! Και εδώ όμως οι έλεγχοι είναι ανεπαρκέστατοι.

Αν πρόκειται για καταλύτη αντιπροσωπείας, το κόστος είναι από 400 - 1.200 ευρώ, ανάλογα με τον τύπο του αυτοκινήτου, ενώ οι πιστοποιημένοι ιμιτασιόν στοιχίζουν έως 250 ευρώ.

Η ανακύκλωση

Χαμός όμως γίνεται και με την ανακύκλωση των καταλυτών, καθώς κανείς δεν ξέρει πού πηγαίνουν μετά τη χρήση τους. Κάθε διαλυτήριο και συνεργείο αυτοκινήτων πρέπει να διαθέτει ένα βιβλίο, όπου θα καταγράφεται η κίνηση των καταλυτών.

«Είναι υποχρεωμένοι να τους διαθέτουν αποκλειστικά σε ειδικά αδειοδοτημένες εταιρείες για τη διαχείριση καταλυτών, οι οποίες στη συνέχεια τους στέλνουν στη Γερμανία όπου υπάρχουν ειδικές μονάδες», σημειώνει ο κ. Καλπαδάκης. «Δυστυχώς, όμως, ούτε βιβλία υπάρχουν ούτε έλεγχοι και έτσι λυμαίνονται την αγορά διάφοροι τύποι, συχνά αλλοδαποί. Εάν συνεχιστεί αυτή η ανεξέλεγκτη κατάσταση οι αδειοδοτημένες εταιρείες θα κλείσουν».

Οι ρύποι περνούν στην τροφική αλυσίδα

Οι ρύποι των καταλυτικών αυτοκινήτων βρίσκονται ήδη γύρω μας, σε αυξημένες μάλιστα συγκεντρώσεις σε σχέση με το εξωτερικό, αποκαλύπτοντας τα προβλήματα που υπάρχουν στη συντήρηση και στην αλλαγή των καταλυτών. Οι συγκεντρώσεις βενζολίου στην Αθήνα κινούνται, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΕΧΩΔΕ, στα 7 mg/m3, όταν η τρέχουσα τιμή-στόχος της Ε.Ε. είναι τα 10 mg/m3. Από το 2010 όμως μειώνεται στα 5 mg/m3. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βενζόλιο θεωρείται καρκινογόνο ακόμα και σε απειροελάχιστες ποσότητες και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν έχει θέσει κάποιο όριο ασφαλείας, καθώς θεωρεί ότι τέτοιο δεν υπάρχει. Ενα αυτοκίνητο με φθαρμένο καταλύτη εκπέμπει μέχρι και δέκα φορές περισσότερο βενζόλιο, απ’ ό,τι ένα κανονικό! Μάλιστα, μπορεί να είναι πιο επιβλαβές ακόμα και από ένα όχημα χωρίς καταλύτη.

Αλλά δεν είναι μόνο το βενζόλιο. Ερευνες που πραγματοποίησαν δύο λέκτορες του Εργαστηρίου Οικολογίας και Προστασίας του Περιβάλλοντος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου (οι κ.κ. Αντωνία Ρήγα - Καρανδεινού και Κώστας Σαϊτάνης) ανίχνευσαν στο χώμα και σε φυτά δίπλα σε λεωφόρους της Αθήνας αξιόλογες συγκεντρώσεις μετάλλων που προέρχονται από τους καταλύτες. Πρόκειται για τα λεγόμενα «μέταλλα της ομάδας της πλατίνας» (πλατίνα, παλλάδιο, ρόδιο, ιρίδιο, όσμιο, ρουθήνιο), τα οποία βρίσκονται στους καταλύτες για να συγκρατούν ρύπους, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, οι υδρογονάνθρακες και τα οξείδια του αζώτου.

Τα καυσαέρια όμως διαβρώνουν τις επιφάνειες των καταλυτών, απελευθερώνοντας τα μέταλλα αυτά στην ατμόσφαιρα. Η διασπορά τους με τη βοήθεια του αέρα και του νερού είναι μεγάλη, ενώ έχει παρατηρηθεί ακόμα και όξινη βροχή με τα στοιχεία αυτά! Η επικινδυνότητα των συγκεκριμένων ρύπων δεν είναι ακόμα γνωστή, καθώς η χρήση τους είναι σχετικά πρόσφατη, αλλά υπάρχουν ήδη αρκετές επιστημονικές δημοσιεύσεις που σημειώνουν ότι περνούν στην τροφική αλυσίδα και συσσωρεύονται στον λιπώδη ιστό. «Οσο μεγαλύτερη είναι η χρήση και η φθορά των καταλυτών προφανώς τόσο μεγαλύτερη είναι και η διασπορά των συγκεκριμένων μετάλλων», τόνισε ο κ. Κώστας Σαϊτάνης.

Καθημερινή 6-1-2007

Επιστροφή στην αρχή

Αιωρούμενα σωματίδια και όζον «έπνιξαν» και το 2006 το λεκανοπέδιο και επιβεβαίωσαν ότι η αντιμετώπιση του νέφους έχει αφεθεί στο... βοριαδάκι.

Με βάση την επίσημη έκθεση του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ για το 2006, που διαβιβάστηκε στις 19 Απριλίου στις αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν, οι δύο αυτοί ρύποι αποτελούν τον μεγάλο «πονοκέφαλο» για την ατμόσφαιρα, ενώ αν δεν ληφθούν εγκαίρως μέτρα το 2010 η πρωτεύουσα θα έχει υπερβάσεις στο διοξείδιο του αζώτου και το βενζόλιο.

Στην έκθεση δικαιολογούνται οι υψηλές τιμές και οι υπερβάσεις σε μεγάλο βαθμό στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας, ενώ σημειώνεται και η μεταφορά σωματιδίων από την Αφρική. Το ζητούμενο όμως είναι η επιβαρημένη ατμόσφαιρα στην οποία ζουν οι πολίτες στο λεκανοπέδιο, ιδιαίτερα τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από αναπνευστικές αιτίες.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία προκύπτουν τα εξής:

* Τα αιωρούμενα σωματίδια πλήττουν ιδιαίτερα τρεις περιοχές της πρωτεύουσας. Στην κορυφή του μαύρου καταλόγου είναι η ζώνη γύρω από την οδό Αριστοτέλους, όπου την περασμένη χρονιά επί 175 ημέρες -σχεδόν μέρα παρά μέρα- καταγράφηκαν υπερβάσεις στα αιωρούμενα σωματίδια. Ακολουθεί η Λυκόβρυση με 157 ημέρες και το Μαρούσι με 107. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τους κανονισμούς της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) δεν πρέπει να υπάρχει υπέρβαση του ορίου των 50 μικρογραμμαρίων πάνω από 35 ημέρες το χρόνο.

* Το όζον εμφάνισε υπερβάσεις του ορίου επιφυλακής (180 μικρογραμμάρια) σε 10 περιοχές. Η θλιβερή πρωτιά ως προς τον συγκεκριμένο ρύπο ανήκει στους Θρακομακεδόνες, με 10 υπερβάσεις, δικαιολογώντας απολύτως το χαρακτηρισμό που του έχει αποδοθεί από τους ειδικούς ως «αριστοκράτης» ρύπος. Ακολουθεί η Νέα Σμύρνη (6 φορές), η Λυκόβρυση (5 φορές), το Περιστέρι, το Μαρούσι και η Αγία Παρασκευή με 4 η κάθε μία, τα Λιόσια (3 φορές), η Ελευσίνα (2 φορές), ο Πειραιάς και η Γεωπονική, που έχουν από μία υπέρβαση. Στις 26 Ιουνίου στους Θρακομακεδόνες καταγράφηκε και υπέρβαση του ορίου συναγερμού, που είναι τα 240 μικρογραμμάρια.
Σχετικά με τη χρονική κατανομή του νέφους οι ειδικοί του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ αναφέρουν ότι οι «παραδοσιακοί» ρύποι, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, το μονοξείδιο του αζώτου και το διοξείδιο του θείου παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες τιμές τους μήνες του χειμώνα, αφού οι βασικές πηγές τους είναι η κεντρική θέρμανση και η αυξημένη κυκλοφορία. Το ίδιο συμβαίνει και με το βενζόλιο, αλλά για διαφορετικούς λόγους. Ο συγκεκριμένος ρύπος καταστρέφεται από τις φωτοχημικές αντιδράσεις, που είναι εντονότερες το καλοκαίρι.

Μοντέρνοι ρύποι

Στον αντίποδα βρίσκονται οι «μοντέρνοι» ρύποι, όπως το όζον και το διοξείδιο του αζώτου, που ευνοούνται από την αυξημένη ηλιοφάνεια. Τα αιωρούμενα σωματίδια δεν φαίνεται να επηρεάζονται από τις εποχές.

Η ίδια διαφοροποίηση καταγράφεται και σε σχέση με το ωράριο. Οι «παραδοσιακοί» ρύποι έχουν την τιμητική τους τις πρωινές ώρες (7-10 π.μ.), αλλά και τις βραδινές (9-11 μ.μ.). Οι «μοντέρνοι» αποδεικνύονται καθυστερημένοι και κάνουν την εμφάνισή τους μετά τις 10 π.μ., με κορυφαίο το όζον που φουντώνει μετά το μεσημέρι. Τα αιωρούμενα σωματίδια διαφοροποιούνται αισθητά. Στις περιοχές του κέντρου οι μεγαλύτερες τιμές καταγράφονται 7-10 π.μ. και 9-11 μ.μ., αποδεικνύοντας και με αυτό τον τρόπο ότι έχουν την πηγή τους σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ωστόσο στα προάστια οι υψηλότερες τιμές παρατηρούνται τις μεσημεριανές ώρες, γεγονός που δείχνει ότι η παρουσία τους είναι μεταφερόμενη από άλλες περιοχές.

http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=99080148

Επιστροφή στην αρχή

Το νέφος γιορτάζει

Με υπερβάσεις σε πέντε από τους επτά συνολικά σταθμούς μέτρησης του Λεκανοπεδίου τα επικίνδυνα μικροσωματίδια υποδέχτηκαν την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Έτσι, όταν η οριακή τιμή είναι τα 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνιέται πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο, τη Δευτέρα τα μικροσωματίδια έφτασαν τα 68 μικρογραμμάρια στον σταθμό της Αριστοτέλους στο κέντρο της πόλης, στον Πειραιά τα 64, στο Μαρούσι τα 57 στη Λυκόβρυση τα 59 και στο Γουδί τα 55 μικρογραμμάρια. Σταυρογιάννη Λελούδα, Αυγή 6-6-07

Επιστροφή στην αρχή

Στο "κόκκινο" τα μικροσωματίδια

Αφήνιασαν κυριολεκτικά τα μικροσωματίδια την Τρίτη, "συμμετέχοντας" στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος. Και πώς αλλιώς, αφού το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Αθήνα ούτε καν συζητείται. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ, το μόνο που πράττει λόγω των υποχρεώσεων προς την Ε.Ε. για καταγραφή των ρύπων και σύνταξη ετήσιων εκθέσεων, η οριακή τιμή των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο αέρα ξεπεράστηκε στους 6 από τους 7 σταθμούς μέτρησης, σημειώνοντας τιμές ρεκόρ. Η μεγαλύτερη τιμή, τα 143 μικρογραμμάρια, σημειώθηκε στον σταθμό Ζωγράφου. Ακολουθούν: Αριστοτέλους στο κέντρο της πόλης με 135, Λυκόβρυση 102, Γουδί 96, Πειραιάς 93, Μαρούσι 73, ενώ μόνον στους Θρακομακεδόνες ήταν 42 μικρογραμμάρια. Η οριακή τιμή των 50 μικρογραμμαρίων δεν πρέπει να ξεπερνιέται πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο. Αυγή 7-6-2007

Επιστροφή στην αρχή

Χτύπησε "κόκκινο" το όζον στην Αθήνα

Συντάκτης : Σταυρογιάννη Λελούδα

Τα όρια επιβολής έκτακτων μέτρων άγγιξε χθες το μεσημέρι ο φωτοχημικός ρύπος του όζοντος, με το αρμόδιο υπουργείο να αρκείται σε εκ των υστέρων συστάσεις για περιορισμό των μετακινήσεων. Έτσι χθες, μια δύσκολη ημέρα λόγω υψηλών θερμοκρασιών σε μια πόλη χωρίς ανάσες και ενώ το όζον άρχισε να ξεπερνά το όριο ενημέρωσης, τα 180 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα, από τη μία το μεσημέρι, το ΥΠΕΧΩΔΕ ξύπνησε στις 2.47 για να απευθύνει τις γνωστές συστάσεις και να ενημερώσει ότι "αναμένεται σταδιακή μείωση των τιμών όζοντος από αργά το απόγευμα". Ο περιορισμός προληπτικά στην κυκλοφορία των Ι.Χ. προφανώς δεν περνά ούτε ως σκέψη από το μυαλό των αρμοδίων.

Σύμφωνα με τις χθεσινές μετρήσεις και όταν το όριο επιβολής έκτακτων μέτρων είναι τα 240, εφόσον σημειώνεται υπέρβαση επί τρεις συνεχόμενες ώρες, στη Λυκόβρυση και τους Θρακομακεδόνες καταγράφηκε υπέρβαση επί δύο ώρες, αρχής γενομένης από τη 1 το μεσημέρι, με μέγιστες τιμές 200 και 231 αντιστοίχως. Αλλά και στο Μαρούσι ήταν 191 μικρογραμμάρια.

Ο έτερος φωτοχημικός ρύπος, το διοξείδιο του αζώτου, εμφανίζει αύξηση τις τελευταίες ημέρες. Χθες στην Πατησίων, στο κέντρο της πόλης, ήταν 214 μικρογραμμάρια με όριο συναγερμού τα 400. Τα μικροσωματίδια, τα οποία μετρώνται σε 24ωρη βάση και οι τιμές τους ανακοινώνονται την επομένη, την Πέμπτη αφήνιασαν ξεπερνώντας την οριακή τιμή των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο αέρα στους 4 από τους μόνον 8 σταθμούς μέτρησης που διαθέτει ολόκληρο λεκανοπέδιο. Η μεγαλύτερη τιμή, τα 93 μικρογραμμάρια, σημειώθηκε στον ένα σταθμό του Πειραιά. Ακολουθούν Αριστοτέλους, κέντρο της Αθήνας, με 58, Λυκόβρυση 52 και Μαρούσι 50. Κατά την κοινοτική και εθνική νομοθεσία η οριακή τιμή των 50 μικρογραμμαρίων δεν πρέπει να ξεπερνιέται πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο. Έτσι κι αλλιώς πάντως το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που χρονολογείται από τη δεκαετία του '80 ούτε καν συζητείται... από πολίτες και πολιτικούς.

ΑΥΓΗ 23/6/07

Επιστροφή στην αρχή

Μικροσωματίδια υπερδιπλάσια του επιτρεπομένου -

Επί πέντε συνεχείς ημέρες οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου έχουν μετατραπεί σε πειραματόζωα, εκτεθειμένοι στον καύσωνα και τα υψηλά επίπεδα ρύπανσης, με το ΥΠΕΧΩΔΕ να αρκείται σε συστάσεις, παρότι και σήμερα αναμένεται να επικρατήσει η ίδια κατάσταση.

Χθες, ναι μεν οι τιμές των ρύπων μειώθηκαν, παρέμειναν όμως στο ύψος τους. Το κέντρο της πόλης στέναξε από το διοξείδιο του αζώτου, αφού και στις 9 το πρωί και στις 11 ο ρύπος αυτός έφτασε τα 234 μικρογραμμάρια στην Πατησιών, με όριο λήψης έκτακτων μέτρων τα 400 επί τρείς συνεχόμενες ώρες. Ο άλλος φωτοχημικός ρύπος, αυτός του όζοντος, μετρήθηκε στη Νέα Σμύρνη στις 3 το μεσημέρι στα 178 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα, με όριο ενημέρωσης τα 180 και επιβολής εκτάκτων μέτρων τα 240 επί τρεις συνεχόμενες ώρες. Η αναλυτική καταγραφή της πορείας του όζοντος τη Δευτέρα δείχνει και το "γιγαντωμά" του, χωρίς να απασχολεί διόλου αρμοδίους και πολίτες, αφού βρισκόταν εκτός ορίων επί πέντε ώρες στην περιοχή των Θρακομακεδόνων, τρεις στο Μαρούσι και δύο στη Λυκόβρυση. Παράλληλα ξεπέρασε κατά πολύ τα 120 μικρογραμμάρια, τον μακροπρόθεσμο στόχο προστασίας της υγείας σε οκτάωρη βάση σε συνολικά έξι περιοχές του Λεκανοπεδίου (επιπλέον σε Νέα Σμύρνη, Λιόσια και Αγία Παρασκευή).

Την ίδια ημέρα τα εισπνεόμενα μικροσωματίδια (οι τιμές τους ανακοινώνονται την επομένη) παρουσίασαν νέα αύξηση με υπερδιπλάσιες του επιτρεπομένου ορίου τιμές στο κέντρο της πόλης και στην περιφέρεια σε όλες τις περιοχές. Έτσι, με οριακή τιμή τα 50 μικρογραμμάρια, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνιέται πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο, στη Λυκόβρυση έφτασαν τα 122, στην Αριστοτέλους στην Αθήνα τα 112, στον Πειραιά 96, στο Μαρούσι 88, στην Αγία Παρασκευή 82, στο Γουδί 94, στου Ζωγράφου 89 και στους Θρακομακεδόνες 54. Τις υψηλές τιμές των μικροσωματιδίων το ΥΠΕΧΩΔΕ προσποιείται ότι δεν τις γνωρίζει, αφού σε καμμία ανακοίνωσή του δεν τις αναφέρει, ενώ και για σήμερα επαναλαμβάνει τις συστάσεις που στο μακρινό παρελθόν αποτελούσαν το περιεχόμενο των έκτακτων μέτρων για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ήτοι:

* Η μείωση της χρήσης των Ι.Χ. αυτοκινήτων κυρίως στο κέντρο της πόλης και η χρησιμοποίηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.

* Η αποφυγή της διακίνησης υγρών καυσίμων και ιδιαίτερα βενζινών εκτός των περιπτώσεων εφοδιασμού αεροδρομίων και λιμανιών.

* Ο ανεφοδιασμός καυσίμων των οχημάτων να γίνεται μετά τη δύση του ήλιου και να αποφεύγεται η υπερπλήρωση των δεξαμενών καυσίμων των οχημάτων

* Η κατά το δυνατόν αποφυγή λειτουργίας μονάδων και επιχειρήσεων που εκπέμπουν οργανικούς πτητικούς υδρογονάνθρακες (στεγνοκαθαριστήρια, επιμεταλλωτήρια, βαφεία, χρώματα κ.λπ.) από 11.00 π.μ. έως τη δύση του ήλιου". Λ. ΣΤΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ

ΑΥΓΗ 27/6

Επιστροφή στην αρχή

Θάλαμος αερίων το Λεκανοπέδιο

Της ΜΑΡΙΑΣ ΨΑΡΑ mapsara@pegasus.gr

Σε κόλαση θα μετατραπεί τα αμέσως επόμενα χρόνια η καθημερινότητα 5 εκατομμυρίων Αθηναίων. Το Λεκανοπέδιο έχασε στο μεγαλύτερο μέρος του το σημαντικότερο οικοσύστημά του, τον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας. Οι προβλέψεις είναι εφιαλτικές. Το όζον και τα μικροσωματίδια θα φτάνουν πολύ συχνότερα πλέον στο «κόκκινο», μετατρέποντας την πρωτεύουσα σε θάλαμο αερίων. Η θερμοκρασία θα αυξηθεί μέχρι και 3-4 βαθμούς, αλλά ακόμα και χαμηλότερες θερμοκρασίες θα προκαλούν ιδιαίτερα έντονη αίσθηση δυσφορίας στους κατοίκους. Οι πλημμύρες, προειδοποιούν οι ειδικοί, θα είναι πολύ χειρότερες από πριν.

Ο εθνικός δρυμός της Πάρνηθας ήταν το μοναδικό ελατοδάσος της Αττικής, το οποίο θεωρείται ανώτατο οικοσύστημα. Αυτό σημαίνει ότι σε σύγκριση με όλα τα υπόλοιπα είδη δασών, όπως τα πευκοδάση που ευδοκιμούν κατά κόρον στη χώρα μας, έχει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες στην παραγωγή οξυγόνου, στο «φιλτράρισμα» των ρύπων, στον δροσισμό της ατμόσφαιρας και στην υδατοκράτηση του εδάφους. Η συνεισφορά της Πάρνηθας στο μικροκλίμα της Αττικής θεωρούνταν κορυφαία, από τη στιγμή μάλιστα που οι άλλοι δύο σημαντικοί ορεινοί όγκοι του Λεκανοπεδίου, η Πεντέλη και ο Υμηττός, έχουν παραδοθεί εδώ και χρόνια στις καταπατήσεις και στο τσιμέντο.

Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 1995 στην Πεντέλη υπολογίστηκε ότι η παραγωγή οξυγόνου στο Λεκανοπέδιο μειώθηκε κατά 30%. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η πυρκαγιά που έκανε αποκαϊδια 30.000 στρέμματα δάσους στην Πάρνηθα θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη ασφυξία. Οπως αναφέρουν, η αύξηση της θερμοκρασίας στην Αττική πρέπει να θεωρείται δεδομένη από εδώ και πέρα, όχι μόνο στις περιοχές κοντά στο βουνό, αλλά συνολικά στον νομό.

Αλυσιδωτές αντιδράσεις

Η άνοδος της θερμοκρασίας θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και στην αύξηση των ρύπων, ιδίως του όζοντος. Η ανάπτυξη του όζοντος ευνοείται από την ηλιοφάνεια και τις υψηλές θερμοκρασίες. Εστω και η παραμικρή αύξηση της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με την απουσία φυσικών φίλτρων, όπως είναι τα δέντρα, θα σπρώχνει τα επίπεδα του όζοντος σε ιδιαίτερα επικίνδυνες τιμές, που μπορούν να προκαλέσουν από απλά αναπνευστικά προβλήματα μέχρι και καρκινογενέσεις.

Επίσης, η καταστροφή του σημαντικού αυτού «πνεύμονα» θα εκτοξεύσει στα ύψη και τις τιμές των μικροσωματιδίων και άλλων επικίνδυνων ρύπων. Οπως υπογραμμίζει ο δασολόγος-περιβαλλοντολόγος Νίκος Χλύκας, «η Πάρνηθα λειτουργούσε ως "φίλτρο" για τους ρύπους, τα μικροσωματίδια και γενικά τη μόλυνση της πρωτεύουσας. Τα δέντρα έχουν την ικανότητα να απορροφούν τις βλαβερές ουσίες, ακόμα και από τις βιομηχανίες της περιοχής. Τώρα μεγάλο μέρος της διαδικασίας "καθαρισμού" της ατμόσφαιρας έχει ακυρωθεί», λέει.

Εγκαίρως όμως θα πρέπει να μεριμνήσει η πολιτεία και για τον ιδιαίτερα αυξημένο πλέον κίνδυνο πλημμυρών, καθώς το ελατοδάσος είχε και την ιδιότητα να συγκρατεί πολύ μεγάλες ποσότητες υδάτων από βροχή ή από χιόνια. Ιδιαίτερα αναμένεται να πληγούν τα δυτικά και βορειοδυτικά προάστια, που βρίσκονται στις παρυφές του βουνού, όμως εκτιμάται ότι οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές και για την υπόλοιπη Αττική. «Αν μάλιστα δεν γίνει συντονισμένη προσπάθεια καθαρισμού των καμένων εδαφών, οι στάχτες και τα αποκαϊδια θα μεταφερθούν μέχρι και τον βυθό της θάλασσας, προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στο θαλάσσιο οικοσύστημα», λέει ο κ. Βάρρας.

«Κόκκινο» τα μικροσωματίδια

Για πρώτη φορά η συγκέντρωση μικροσωματιδίων στην Αττική χτύπησε κόκκινο. Το μαύρο σύννεφο που ξεκίνησε από την Πάρνηθα και κάλυψε ολόκληρη την Αττική αποτυπώνεται στη μέτρηση του συστήματος Lidar του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, που λειτουργεί υπό τον επίκουρο καθηγητή Αλ. Παπαγιάνννη, με το κόκκινο χρώμα. Στο γράφημα εμφανίζεται η συγκέντρωση μικροσωματιδίων από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.700 μέτρα, από τις 21.45 το βράδυ μέχρι τις 4.00 τα ξημερώματα. Το κόκκινο χρώμα σημαίνει ότι η συγκέντρωση μικρο-σωματιδίων ξεπέρασε τα 50 μg/m3. Είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται τόσο μεγάλη συγκέντρωση για τόσο μεγάλη διάρκεια.

Ακόμα και 37οC θα προκαλούν δυσφορία

Ακόμα ένα φαινόμενο που κατά τους επιστήμονες θα είναι ολοένα και εντονότερο τα επόμενα χρόνια, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, θα είναι η μείωση της αντοχής των κατοίκων του Λεκανοπεδίου σε συνδυασμό με ένα οξύ αίσθημα δυσφορίας. Το φαινόμενο αυτό είναι συχνό και αναμενόμενο στις υψηλές θερμοκρασίες, όμως η δραματική μείωση του περιαστικού πρασίνου οδηγεί στο να εκδηλώνεται, ιδίως σε άτομα μικρής ηλικίας, ηλικιωμένους και γενικότερα όσους έχουν αναπνευστικά προβλήματα, ακόμα και σε φυσιολογικές θερμοκρασίες. «Αυτό που αναμένουμε», λέει ο Γρηγόρης Βάρρας, «είναι η επιδείνωση του λεγόμενου δείκτη δυσφορίας. Ενα δέντρο μεσαίου μεγέθους ισοδυναμεί με 3 κλιματιστικά, ενώ 3 μουριές μεσαίου μεγέθους μπορούν να "χορηγήσουν" σε έναν άνθρωπο το οξυγόνο ολόκληρης της ζωής του». Η αποπνικτική ατμόσφαιρα, που ήταν έντονη με τους 45 βαθμούς Κελσίου, θα είναι πλέον συχνότερη και θα προκαλεί προβλήματα, ακόμα και με 37 ή 38 βαθμούς.

ΕΘΝΟΣ 30/6/07

Επιστροφή στην αρχή

Πάνω από 4°C η διαφορά μέσα κι έξω από τα πάρκα

Ακόμα και τα λιγοστά δέντρα που έχουν απομείνει στην τσιμεντένια πρωτεύουσα είναι αρκετά για κάποιες ανάσες δροσιάς. Η θλιβερή πρωτιά της Αθήνας να είναι η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με τη μικρότερη αντιστοιχία πρασίνου ανά κάτοικο, είναι γνωστή, ωστόσο ακόμη και τα ελάχιστα πάρκα και άλση που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης βελτιώνουν... σχετικά την κατάσταση και αναδεικνύουν το διαρκές «έγκλημα» δεκαετιών, που οδήγησε και κρατά την πόλη στη σημερινή της κατάσταση.

Ακόμα και σε ακραίες συνθήκες καύσωνα, όπως αυτές που ζήσαμε τις προηγούμενες ημέρες, η διαφορά της θερμοκρασίας μέσα και έξω από το «πράσινο» της Αθήνας ήταν ιδιαίτερα αισθητή: έως και 4 βαθμούς διαφορά έδειξε το θερμόμετρο του «Εθνους της Κυριακής» σε διαφορετικά σημεία της πόλης.

Ενα ψηφιακό θερμόμετρο οικιακής χρήσης και χωρίς τα εξειδικευμένα επιστημονικά όργανα μέτρησης των ατμοσφαιρικών συνθηκών, έφτανε να καταγράψει τη διαφορά της θερμοκρασίας μέσα και έξω από τους χώρους πρασίνου.

Το θερμόμετρο του «Εθνους της Κυριακής» στις 4 το απόγευμα έδειχνε 45 βαθμούς Κελσίου στην Κυψέλη.

«Βοηθούν τα δέντρα»

Την ίδια ώρα, μέσα στο Πεδίο του Αρεως η θερμοκρασία που καταγράψαμε ήταν 43,9 βαθμοί. «Μένω στην πλατεία Αμερικής. Κάθε καλοκαίρι, το καταφύγιό μου είναι το πάρκο γιατί έχει δροσιά. Εχει πολλά δέντρα και αυτό βοηθάει», λέει ο συνταξιούχος Γιώργος Φούφας.

Στον λόφο του Στρέφη, λίγο αργότερα, η θερμοκρασία έφτανε τους 41,6 βαθμούς. Λίγο πιο πέρα, στη Χαριλάου Τρικούπη, το θερμόμετρό μας «χτυπούσε» 46 βαθμούς.

Σε συνδυασμό με την πυκνή δόμηση, η έλλειψη πρασίνου αυξάνει τη θερμοκρασία και προκαλεί δυσφορία στους κατοίκους της περιοχής. «Ενα άλσος έχει μια ακτίνα «δράσης» 100-200 μέτρα, επομένως είναι μικρή η επιρροή του, αλλά πολλά μικρά άλση έχουν επιρροή σε μία εκτεταμένη πόλη όπως η Αθήνα.

Αρα το ζήτημα πρασίνου είναι θέμα ουσίας», δηλώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Χρήστος Ζερεφός. «Τα δέντρα από ένα άλσος λειτουργούν σαν ένα είδος θερμοστάτη που ρυθμίζει τη θερμοκρασία».

Η σημασία του πρασίνου, όπως μας εξηγεί ο καθηγητής, είναι πολλαπλή. «Σε μια περιοχή όπως το Λεκανοπέδιο των Αθηνών, όπου είναι συγκεντρωμένος ο μισός πληθυσμός της χώρας, το περιαστικό πράσινο έχει τεράστια σημασία. Βεβαίως, σε όλες τις παλιές πρωτεύουσες (Λονδίνο, Παρίσι, Ρώμη), είχαν προβλεφθεί χώροι πρασίνου για τους κατοίκους, ενώ σε εμάς οι χώροι πρασίνου ή καταπατήθηκαν ή άλλαξαν χρήση για διάφορους λόγους», λέει ο Χρήστος Ζερεφός. «Εκτός όλων των άλλων, το περιαστικό πράσινο απορροφά μέρος της ρύπανσης και λειτουργεί σαν ένα φίλτρο στην αέρια ρύπανση της κάθε περιοχής», τονίζει.

Στην περίπτωση της ελληνικής πρωτεύουσας, οι χώροι πρασίνου που παρέμειναν είναι το περιαστικό πράσινο, με εξαιρέσεις τον Εθνικό Κήπο, το Πεδίον του Αρεως και άλλα μικρότερης έκτασης άλση που βρίσκονται μέσα στο Λεκανοπέδιο.

«Στις φωτογραφίες από τον δορυφόρο, όπως διαφέρει το Δέλτα του Νείλου από την έρημο της Σαχάρας, αντίστοιχα διαφέρει το Λεκανοπέδιο από το λίγο περιαστικό πράσινο του Υμηττού», καταλήγει ο Χρήστος Ζερεφός.

Στο άλσος έχει δροσία

Στο «Πάρκο της Χωροφυλακής» στη λεωφόρο Μεσογείων, την Τετάρτη το μεσημέρι, το θερμόμετρο έδειχνε 41,5 βαθμούς Κελσίου. Λίγα μέτρα πιο πέρα, επί της λεωφόρου έδειξε 43,2, ενώ στην οδό Σλήμαν, δίπλα στο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», η θερμοκρασία άγγιξε τους 45,3 βαθμούς. «Είναι καλύτερα μέσα στο πάρκο και γι αυτό πέρασα από εδώ για να δροσιστώ», μας λέει ο Μπεν Πούτναμ, τουρίστας από την Αγγλία. «Στην Αγγλία είμαστε εξοικειωμένοι με τα πάρκα και περνάμε πολλές ώρες εκεί. Εκεί έχει δροσιά και μπορούμε να αναπνεύσουμε».

Ελλειψη πρασίνου και άναρχη δόμηση εγκλωβίζουν τη θερμότητα

Η έλλειψη πρασίνου οδηγεί σε συνεχή θερμική υποβάθμιση για την καθημερινή μας ζωή.

Η αποπνικτική ατμόσφαιρα γίνεται ιδιαίτερα δυσβάστακτη στις περίφημες «θερμικές νησίδες», δηλαδή τα «καυτά» σημεία της πρωτεύουσας, εκεί όπου η θερμοκρασία παρουσιάζεται αρκετούς βαθμούς υψηλότερη.

Η αυξημένη δόμηση και κυρίως η μείωση του πρασίνου σε πόλεις όπως η Αθήνα οδηγεί σε αύξηση της θερμοκρασίας των πυκνοκατοικημένων περιοχών, σε σχέση με τις γειτονικές ημιαστικές, αγροτικές ή τις περιοχές με περισσότερο πράσινο. Είναι ενδεικτικό ότι σε ορισμένα σημεία του κέντρου όπως η οδός Ιπποκράτους, η πλ. Βάθη και η Στουρνάρη απαιτούνται έως και διπλάσιες κιλοβατώρες ανά τετραγωνικό μέτρο για κλιματισμό σε σύγκριση με περιοχές όπως η Ηλιούπολη.

Διπλάσιες κιλοβατώρες

Οι θερμικές νησίδες είναι ουσιαστικά τα σημεία όπου η θερμότητα «εγκλωβίζεται» εξαιτίας της άναρχης δόμησης και της έλλειψης πρασίνο. Στα σημεία αυτά η θερμοκρασία μπορεί να είναι μια συγκεκριμένη στιγμή έως και 10-12 βαθμούς υψηλότερη σε σχέση με τα δροσερότερα προάστια. Ενδεικτικό παράδειγμα των συνεπειών είναι ότι σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται ως «θερμική νησίδα» απαιτούνται 14 κιλοβατώρες ανά τετραγωνικό για κλιματισμό, ενώ στην περιφέρεια της πόλης η κατανάλωση είναι από 6,5 έως 8 κιλοβατώρες».

Το φαινόμενο αυτό έχει παρουσιαστεί και έχει τεκμηριωθεί κατά τα τελευταία 15 χρόνια με σειρά μελετών που έχουν εκπονήσει επιστημονικοί φορείς, όπως το πανεπιστήμιο Αθηνών.

Πρακτικά η αύξηση της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη σε δρόμους στενούς και με ψηλά κτίρια όπου δεν υπάρχει καλή κυκλοφορία του αέρα, ενώ αντίθετα υπάρχει μεγάλη ανθρωπογενής θερμότητα και κυκλοφορία οχημάτων και μεγάλη διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας.

ΕΘΝΟΣ 1/7

Επιστροφή στην αρχή

Η Αθήνα χωρίς οξυγόνο

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΨΑΡΑ

mapsara@pegasus.gr

Εγκλημα διαρκείας σε βάρος των κατοίκων της πρωτεύουσας συντελείται τις τελευταίες δεκαετίες στην Αττική. Η μία μετά την άλλη οι δασικές εκτάσεις στους ορεινούς όγκους γύρω από το λεκανοπέδιο αποψιλώνονται, προκαλώντας ασφυξία στο κέντρο της πόλης.

Πεντέλη, Υμηττός και Πάρνηθα λειτουργούσαν ως τα φυσικά κλιματιστικά της περιοχής, που δρόσιζαν το κέντρο και φίλτραραν τη ρύπανση. Η καταστροφή τους άφησε τον ιστό της πόλης χωρίς τις απαραίτητες διόδους «εξαερισμού». Το μπετόν, το γυαλί και η άσφαλτος που έχουν απομείνει αυξάνουν τον δείκτη δυσφορίας ακόμη και σε μετεωρολογικά «φυσιολογικές» θερμοκρασίες.

Ηδη, μετά την καταστροφή 42.000 στρεμμάτων δάσους στην Πάρνηθα, η αναλογία οξυγόνου-διοξειδίου του άνθρακα έχει αλλάξει. «Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΠΕΡΠΑ και με άλλες μετρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, το ποσοστό του οξυγόνου έχει μειωθεί στο 17% ανά κυβικό μέτρο αέρα, τη στιγμή που το όριο επιφυλακής είναι το 16% και το φυσιολογικό ποσοστό το 22%. Η συνεχής καταστροφή του περιαστικού πρασίνου της πρωτεύουσας σε συνδυασμό με το νέφος και τις υψηλές θερμοκρασίες οδηγεί σε ασφυξία και δημιουργεί προβλήματα στην ποιότητα του αέρα των Αθηναίων», δηλώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο δασολόγος Γρηγόρης Βάρρας, καθηγητής στο ΤΕΙ Ηπείρου και πρώην πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου. Οι ορεινοί όγκοι που κυκλώνουν το Λεκανοπέδιο παίζουν ρόλο ρυθμιστή της θερμοκρασίας στην Αθήνα. Οταν τα βουνά αυτά ήταν δασωμένα λειτουργούσαν σαν τρίγωνο καθαρισμού και σημεία «προώθησης» του αέρα στην Αθήνα.

«Τα δέντρα συγκρατούσαν τα αιωρούμενα σωματίδια και τους αέριους ρύπους, ενώ επηρέαζαν θετικά την ημερήσια διακύμανση της θερμοκρασίας», εξηγεί ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων, Νίκος Μπόκαρης. «Χάνοντας τόσα εκατομμύρια δέντρα, απωλέσαμε και την ευεργετική τους ιδιότητα. Δημιουργούνται έτσι φαινόμενα που έχουν επιπτώσεις στην ποιότητα της ζωής μας».

Οι λύσεις

«Σημαντικό ρόλο παίζει και η θαλάσσια αύρα, η οποία έχει τη δυνατότητα να καθαρίσει το λεκανοπέδιο από ρύπους. Ομως η πυκνή και ψηλή δόμηση ανακόπτει την πορεία του αέρα», σημειώνει ο δασολόγος-περιβαλλοντολόγος Νίκος Χλύκας. «Αυτό που θα έπρεπε να κάνουμε είναι μια σωστή μελέτη για το πώς μετά την καταστροφή των γύρω δασών θα συνδεθούν οι αέριες μάζες, πώς να φτιάξουμε δηλαδή διαδρομές πρασίνου».

Ειδικά για την Πεντέλη, μελέτη που πραγματοποίησε ο τομέας οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (διδακτορική διατριβή της Ε. Μαρούδη) καταδεικνύει ότι το πρώτο βήμα προς την ερημοποίηση έχει συντελεστεί. «Οι οικισμοί στα σημεία έναρξης των πυρκαγιών υπερδεκαπλασιάστηκαν και η περιοχή υποβαθμίστηκε ως βιοπαραγωγικό σύστημα», εξηγεί η Μαργαρίτα Αριανούτσου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Η όποια δυνατότητα αναγέννησης της γης εξαφανίστηκε με τις επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές, ενώ η αναδάσωση στέφθηκε με παταγώδη αποτυχία, αφού φυτεύτηκαν στο βουνό δέντρα που ευδοκιμούν στη θάλασσα όπως οι κουκουναριέ ή σε άλλα κλίματα όπως η ακακία», τονίζει. Σύμφωνα με την επιστήμονα, δεν αρκεί να «πρασινίσει» το βουνό - το βασικό είναι να αποκατασταθεί το οικοσύστημα.

«Οι μεγάλες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα -ειδικά μετά κάθε πυρκαγιά- αποτελούν αόρατο κίνδυνο που απειλεί μακροπρόθεσμα την υγεία όλων» λέει η Δάφνη Μαυρογιώργου της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

«Το λεκανοπέδιο του 40% του πληθυσμού της χώρας έχει χάσει σημαντικό μέρος από τον φυσικό κλιματισμό του. Δεν θέλουμε άλλα σχέδια επί χάρτου, αλλά μόνο πράξεις», τονίζει ο διευθυντής της Greenpeace στην Ελλάδα Νίκος Χαραλαμπίδης.

«Ενεργοβόρα κτίρια, αλόγιστη δόμηση, υπερβολική κίνηση αυτοκινήτων, ελάχιστο αστικό πράσινο. Ειδικά το κέντρο της Αθήνας φλέγεται κάθε φορά που η θερμοκρασία ανεβαίνει, συντελώντας στην περαιτέρω δυσφορία των πολιτών. Δεν έχουμε άλλο χρόνο. Είναι ώρα για δράση», λέει ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών πολιτικής του WWF.

Οι επιπτώσεις

Καρδιακά νοσήματα

Αύξηση κρουσμάτων άσθματος, αλλεργιών, αλλά και καρδιαγγειακών νοσημάτων αναμένεται στον πληθυσμό της Αττικής μετά τη μετατροπή της σε «κρανίου τόπο». Γιατροί επισημαίνουν ότι οι περιοχές χωρίς πηγές δροσιάς επιβαρύνουν την υγεία του συνόλου του πληθυσμού και μεσοπρόθεσμα να δημιουργήσουν προβλήματα στις ευπαθείς ομάδες.

Αναπνευστικά προβλήματα

Βλάβες στο κατώτερο αναπνευστικό από τα μικροσωματίδια προβλέπουν οι επιστήμονες από την έλλειψη του φιλτραρίσματος της ατμόσφαιρας από τα δάση. Μόνη λύση, η δημιουργία «ψυχρών οάσεων» που θα λειτουργήσουν ως δίοδοι κυκλοφορίας του αέρα. Ετσι θα αντιμετωπιστεί και η ραγδαία επιβάρυνση του θερμικού ισοζυγίου στο σύνολο της πόλης.

Δυσφορία

Ακόμα και οι μετεωρολογικά «φυσιολογικές» θερμοκρασίες θα φαίνονται... καύσωνας. Η έλλειψη πρασίνου θα αυξήσει τον δείκτη δυσφορίας για τους κατοίκους της Αθήνας. Το μπετόν αντανακλά τη ζέστη και μετατρέπει την Αθήνα σε... φούρνο. Μόνη λύση και εδώ η χρήση ελαφρών κατασκευών ή ξύλου για την κατασκευή των κτιρίων.

ΕΘΝΟΣ 15/7/2007

Επιστροφή στην αρχή

Τα μικροσωματίδια μας... οξειδώνουν και μας σκοτώνουν

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΨΑΡΑ mapsara@pegasus.gr

Μικροσωματίδια - «φονιάδες» κατακλύζουν τον αττικό ουρανό τουλάχιστον 100 ημέρες τον χρόνο. Σύμφωνα με τις επίσημες μετρήσεις, 1 στις 3 ημέρες του χρόνου τα μικροσωματίδια στην Αθήνα ξεπερνούν το όριο ασφαλείας και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων στους κατοίκους της πρωτεύουσας.

Πολυετείς έρευνες σε ΗΠΑ, Ευρώπη, αλλά και Ελλάδα συγκλίνουν στην παραδοχή ότι η άνοδος κατά 10 μg/m3 των μικρών σωματιδίων έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση κατά 1.8% του συνόλου των ημερήσιων θανάτων.

Η αύξηση αυτή των αποκαλούμενων «σύγχρονων ρύπων» προκαλεί άμεση αύξηση των θανάτων από αναπνευστικά προβλήματα κατά 3,4% και από καρδιαγγειακά αίτια κατά 1,4%.

Η έλλειψη αστικού πρασίνου, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες πυρκαγιές που άφησαν το Λεκανοπέδιο «γυμνό» από το «φίλτρο» των δασών, έχουν ως αποτέλεσμα τα μικροσωματίδια να κάνουν... πάρτι στην Αττική.

Οι υπερβάσεις

Οι υπερβάσεις που ήδη καταγράφονται από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ (ΠΕΡΠΑ), αλλά και τους Ελληνες επιστήμονες που τα μετρούν, είναι αρκετές, ακόμα και στα «ασφαλέστερα» αλλά επίσης επικίνδυνα σωματίδια διαμέτρου 10 μικρομέτρων (μm) που είναι υποχρεωμένη να μετρά η επίσημη πολιτεία.

Την ίδια στιγμή, ιατρικές έρευνες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας καταδεικνύουν ότι αρκεί μια αύξηση συγκέντρωσης μικροσωματιδίων κατά 10 μg/m3 για να αυξηθούν οι ημερήσιοι θάνατοι κατά 1,8%.

Οι επιστημονικές έρευνες συμφωνούν ότι όταν μια τέτοιας κλίμακας αύξηση των ρύπων «παγιώνεται» σε μακροχρόνια βάση στην ατμόσφαιρα, όπως δυστυχώς συμβαίνει στην περίπτωση της Αθήνας, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση κατά 6% των θανάτων από αναπνευστικό και κατά 8% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα.

«Εχουμε υπέρβαση του ορίου των 50 μg/m3 τουλάχιστον 100-120 μέρες τον χρόνο. Οι κίνδυνοι αυξάνονται όταν υπάρχει αύξηση κατά τουλάχιστον 10 μg/m3 πάνω από το όριο των 50 μg/m3, δηλαδή τιμές πάνω από 60 μg/m3.

Δυστυχώς, όμως, οι τιμές αυτές είναι πολύ κοινές στην Αττική. Αυτό συμβαίνει περίπου 100 μέρες τον χρόνο, κυρίως στο κέντρο της Αθήνας (Αριστοτέλους) και στη Λυκόβρυση», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» o επίκουρος καθηγητής της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ Αλέξανδρος Παπαγιάννης και συμπληρώνει:

«Τότε ξεπερνάμε τα 50 μικρογραμμάρια τουλάχιστον κατά 10 μg/m3 (επιπλέον) επομένως υπάρχει πρόβλημα περίπου 1 στις 3 ημέρες σε κάθε χρόνο. Για παράδειγμα, την Πέμπτη 4 Οκτωβρίου είχαμε υπέρβαση του ορίου σε 4 σταθμούς, εκ των οποίων σε 2 είχαμε 64 και 70 μg/m3, δηλαδή 14 και 20 μg/m3 πάνω από το όριο».

«Τα μικροσωματίδια είναι από τα πιο «φονικά» στοιχεία που έχουν ανιχνευθεί έως σήμερα στον Αττικό ουρανό και απειλούν την υγεία των κατοίκων», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρίας Βλάσης Πυργάκης, διευθυντής καρδιολογικής κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Κορίνθου.

Εισχωρούν στους πνεύμονες

«Πιο επιβλαβή θεωρούνται τα μικρότερης διαμέτρου σωματίδια, ιδιαιτέρως αυτά κάτω των 2.5 μm, καθώς αυτά μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες».

Τα αιωρούμενα σωματίδια παράγονται από αναρίθμητες φυσικές ή ανθρώπινες δραστηριότητες, αλλά ο κυριότερος παράγοντας ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε αστικές και βιομηχανικές περιοχές σήμερα θεωρείται η καύση υδρογονανθράκων. Πρόκειται για ένα μείγμα στερεών ή υγρών σωματιδίων με διάφορα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά, ανάλογα με τις πηγές εκπομπής τους, με τη σύνθεση της ατμόσφαιρας και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Τι έδειξαν οι μετρήσεις του «Εθνους της Κυριακής» σε 5 κεντρικά σημεία

Το «Εθνος της Κυριακής», σε συνεργασία με το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πραγματοποίησε ενδεικτικές μετρήσεις στο κέντρο της Αθήνας, προκειμένου να διαπιστώσει τις στιγμιαίες τιμές των μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 σε ώρα αιχμής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επίσημη μέτρηση των πιο «φονικών» σωματιδίων ΡΜ2,5 καθώς και των αιωρούμενων σωματιδίων μικρότερης διαμέτρου δεν γίνεται στη χώρα μας. Η καταγραφή των ΡΜ2,5 θα ξεκινήσει τον ερχόμενο χρόνο, όπως τουλάχιστον υποδεικνύει η αρμόδια οδηγία της Ε.Ε.

Με τη λέκτορα του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαργαρίτα Ασημακοπούλου επισκεφθήκαμε 5 διαφορετικά σημεία του κέντρου της πρωτεύουσας.

Με μικρότερη τιμή τα 39 μg/m3 που κατέγραψε το ειδικό μηχάνημα - όργανο καταγραφής αιωρούμενων σωματιδίων- του Πανεπιστημίου Αθηνών κάτω από τα δέντρα του Πεδίου του Αρεως και ανώτερη τα 358 μg/m3 που κατεγράφησαν στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, ακόμα κι αυτή η μη συστηματική μέτρηση κατέδειξε ότι το Λεκανοπέδιο «μαστίζεται» από δεκάδες μικροσωματίδια.

«Οι μετρήσεις σε ώρα αιχμής και σε πολυσύχναστες οδούς της Αθήνας, έδειξαν ότι οι τιμές των μικροσωματιδίων στην Αθήνα είναι πολύ υψηλές και πολύ υψηλότερες από το επιστημονικώς αποδεκτό όριο επικινδυνότητας», μας λέει η λέκτορας Μαργαρίτα Ασημακοπούλου. «Την κατάσταση δυσχεραίνουν οι συγκοινωνίες και τα βαριά οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας, αλλά και οι παλιοί καταλύτες των Ι.Χ. Πάντως, πιστεύω ότι θα πρέπει να υπάρξει συστηματική καταμέτρηση, καταγραφή, αλλά και μέτρα για τον περιορισμό των μικροσωματιδίων».

800.000 σκοτώνει κάθε χρόνο η ατμοσφαιρική ρύπανση

Στην πρόσφατη μεγάλη μελέτη της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας -όπου συλλέχθηκαν στοιχεία για 500.000 ανθρώπους επί 16 χρόνια- αποδείχθηκε ότι όσο πιο μολυσμένη είναι η ατμόσφαιρα σε βάθος χρόνου τόσο περισσότερα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα, αναπνευστικών και καρδιακών προβλημάτων παρατηρούνται.

Δύο ακόμα δημοσιευμένες έρευνες από επιστήμονες των ΗΠΑ, αλλά και αυτή της «δικής» μας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κλέας Κατσουγιάννη, αποδεικνύουν ότι η αστική ατμοσφαιρική ρύπανση έχει δυσμενή βραχυχρόνια και μακροχρόνια αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερα από 800.000 άτομα πεθαίνουν παγκοσμίως κάθε χρόνο από καρδιαγγειακή νόσο εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Η συστηματική εισπνοή μικροσωματιδίων ενεργοποιεί βιολογικούς μηχανισμούς στον οργανισμό, που μπορούν να προκαλέσουν καρδιαγγειακό επεισόδιο.

Εισπνεόμενα σωματίδια μικρής διαμέτρου και αέρια συστατικά της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που μπορούν να φτάσουν πολύ βαθιά στους πνεύμονες, δηλαδή στο επίπεδο ανταλλαγής των αερίων, προκαλούν φλεγμονώδη αντίδραση και αύξηση του οξειδωτικού στρες των πνευμόνων. Αυτά πυροδοτούν στη συνέχεια φλεγμονώδη αντίδραση και σε άλλα συστήματα του οργανισμού, όπως τα αγγεία.

Τα τελικά αποτελέσματα είναι θρόμβωση, αγγειακή δυσλειτουργία, καρδιακές αρρυθμίες, ανάπτυξη ή πρόοδος της αθηροσκλήρυνσης, αστάθεια της αθηρωματικής πλάκας, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και μείωση της μεταβλητότητας της καρδιακής συχνότητας.

Τι προκαλούν

Αυτές οι διαταραχές μπορεί να συνδεθούν με Οξύ Εμφραγμα Μυοκαρδίου, Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο, επιδείνωση Καρδιακής Ανεπάρκειας, Αγγειακό Εγκεφαλικό επεισόδιο και Αιφνίδιο Καρδιακό Θάνατο.

«Αύξηση κατά 10 μg/m3 προκαλεί επίσης αύξηση του αριθμού εισαγωγών στα νοσοκομεία για καρδιαγγειακά προβλήματα, ιδιαίτερα αύξηση του αριθμού οξέων εμφραγμάτων μυοκαρδίου και αρρυθμιών», τονίζει ο Βλάσης Πυργάκης. «Η μακροχρόνια αύξηση κατά 10 μg/m3 των μικρών σωματιδίων ( ΡΜ2.5) της ατμοσφαίρας μιας πόλεως έχει σαν αποτέλεσμα αύξηση της συνολικής θνητότητας (4%), της καρδιοαναπνευστικής θνητότητας (6%) και της θνητότητας από καρκίνο του πνεύμονα (8%) στην περιοχή».

Οι κάτοικοι μολυσμένων πόλεων ζουν έως και 3 χρόνια λιγότερο

Ανάλογα με τη συγκέντρωση σωματιδίων στον ατμοσφαιρικό αέρα μιας πόλης, αυξάνονται και οι ασθένειες ή οι θάνατοι από αμιγώς καρδιαγγειακά αίτια.

«Οπως φάνηκε σε μία πρόσφατη μελέτη από την Ολλανδία, ιδιαίτερη επιβάρυνση παρουσιάζουν όσοι ζουν κοντά σε μεγάλους αυτοκινητοδρόμους», μας λέει ο γιατρός.

«Υπολογίζεται ότι το προσδόκιμο επιβίωσης στους κατοίκους πολύ μολυσμένων πόλεων μειώνεται κατά 1,8 έως 3,1 χρόνια.

Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι ηλικιωμένοι, τα άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, οι διαβητικοί και τα άτομα με προϋπάρχουσα πνευμονική ή καρδιακή νόσο».

Επιδημιολογικά, ο κίνδυνος του να πεθάνει κανείς από καρδιαγγειακή νόσο εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι πολύ μικρότερος από αυτόν πού έχει κάποιος με τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η υπέρταση ή η παχυσαρκία.

Ομως, ο αριθμός των ατόμων που εκτίθενται σε ατμοσφαιρική ρύπανση κατά τη διάρκεια της ζωής τους είναι ασύγκριτα μεγάλος, γι αυτό και πολύ μεγάλος ο αριθμός των θανάτων εξαιτίας της.

«Για τον λόγο αυτόν, πρώτο βήμα, κατά τη γνώμη της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, πρέπει να είναι η αναπροσαρμογή από οργανισμούς και κυβερνήσεις των περιβαλλοντικών στάνταρ καθαρού αέρα», τονίζει ο καρδιολόγος κ. Πυργάκης.

Από το 2008, η χώρα μας θα υποχρεωθεί από την ΕΕ να αρχίσει να μετράει και τα πιο επικίνδυνα σωματίδια διαμέτρου 2,5 μm, τα όρια των οποίων είναι ακόμα πιο αυστηρά (25 μg/m3).

«Εκεί θα έχουμε πολύ συχνότερα υπερβάσεις, απ ό,τι έχουμε σήμερα», εκτιμά ο Αλέξανδρος Παπαγιάννης.

ΕΘΝΟΣ 14/10/07

Επιστροφή στην αρχή

Οι Αθηναίοι προκαλούν τις έντονες καταιγίδες!

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΡΙΚΗΣ

Το φαινόμενο της θερμικής νησίδας που παρατηρείται στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως προκαλεί τις έντονες καταιγίδες που ξεσπούν πάνω από την πόλη.

Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν ειδικοί κλιματολόγοι του Πανεπιστημίου Αθηνών (Χρήστος Ζερεφός, Παναγιώτης Νάστος) οι οποίοι μελέτησαν τα μετεωρολογικά δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από τους σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, οι έντονες βροχοπτώσεις που εκδηλώνονται πάνω από την Αθήνα και οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν οι δρόμοι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, σχετίζονται με την αστικοποίηση της Αθήνας, δηλαδή την υπερσυγκέντρωση πληθυσμού και τη μεγάλη ανθρωπογενή δραστηριότητα. Το φαινόμενο αυτό μάλιστα έχει παρατηρηθεί και σε αστικές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και της Ευρώπης. Και στο θερμοκήπιο. «Η εμφάνιση καταιγίδων τα τελευταία χρόνια πάνω από την Αθήνα οφείλεται κατ΄ αρχήν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου που έχει προκαλέσει παγκόσμιας κλίμακας κλιματικές αλλαγές», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Π. Νάστος που είναι επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Ταυτόχρονα, όμως, οι έντονες αυτές βροχοπτώσεις φαίνεται να προκαλούνται και από τη θερμική νησίδα που συνιστά η Αθήνα- πρόκειται για τη θερμότητα που εκπέμπεται στην πόλη από την έντονη ανθρωπογενή δραστηριότητα».

Από τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει οι σταθμοί μέτρησης του Αστεροσκοπείου Αθηνών, προκύπτει ένα μετεωρολογικό παράδοξο. Ενώ τα παλιότερα χρόνια έβρεχε αρκετές μέρες τον χρόνο με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται μια συγκεκριμένη ποσότητα βροχής, τώρα τελευταία ο αριθμός των ημερών που βρέχει έχει μειωθεί χωρίς όμως να μειωθεί αντίστοιχα και ο όγκος του νερού της βροχής. Αυτό πρακτικά σημαίνει σύμφωνα με τους ειδικούς ότι τα τελευταία χρόνια ιδίως από το 1990 και μετά, πέφτει πολύ περισσότερη βροχή σε λιγότερες μέρες. «Απορροφητήρας». Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται ο ρόλος της θερμικής νησίδας. Όλοι γνωρίζουμε ότι κάποια μετεωρολογικά συστήματα όπως τα βαρομετρικά χαμηλά, είναι αυτά που προκαλούν τις βροχές. Τα συγκεκριμένα συστήματα λειτουργούν ως απορροφητήρας. Στην ουσία δηλαδή ρουφούν προς τα πάνω τον αέρα, ο οποίος κινείται ανοδικά και στη συνέχεια εκτονώνεται (αυξάνεται ο όγκος του) και ψύχεται προκαλώντας τη βροχή. Όταν όμως το βαρομετρικό χαμηλό περάσει πάνω από μια περιοχή όπου εκλύεται μεγάλη ποσότητα θερμότητας, τότε προκαλούνται έντονες καταιγίδες που έχουν ως χαρακτηριστικό την έντονη και ραγδαία βροχόπτωση σε μικρό χρονικά διάστημα.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια μικρή αύξηση στον αριθμό των καταιγίδων που πλήττουν την πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα έχει αυξηθεί ελαφρά και ο όγκος του νερού που πέφτει. Το φαινόμενο αυτό δείχνει να ανησυχεί τους επιστήμονες επειδή, όπως λένε, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα των περιοχών που πλήττονται από ξηρασία. Γεγονός πάντως είναι ότι τα περισσότερα κλιματικά μοντέλα που έχουν γίνει με σκοπό να προβλέψουν τις μετεωρολογικές συνθήκες που θα επικρατούν στη χώρα μας ύστερα από μερικές δεκαετίες κάνουν λόγο για αυξημένες θερμοκρασίες που μπορεί να οδηγήσουν σε ερημοποίηση περιοχών.

Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμού δημιουργεί θερμικές νησίδες που αλλάζουν το κλίμα

ΝΕΑ 3-11-2007

Επιστροφή στην αρχή

Χάνουμε 9 μήνες ζωής από τα μικροσωματίδια

Η Ελλάδα ανάμεσα στις ελάχιστες χώρες που παρουσιάζει αύξηση στις εκπομπές ρύπων

Του Γιαννη Ελαφρου

Εννιά μήνες ζωής χάνουν κατά μέσο όρο οι Ευρωπαίοι λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων αιωρούμενων μικροσωματιδίων (ΡΜ)! Τη συγκλονιστική αυτή εκτίμηση έδωσε αυτήν την εβδομάδα στη δημοσιότητα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΕΑ). Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες της ηπείρου, όπου οι συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων παρουσιάζουν αύξηση, όπως και αυτές του όζοντος. Τα στοιχεία αυτά αποκτούν μεγάλη σημασία, καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση συζητεί την πολιτική της για τα όρια ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενώ τα λόμπι της αυτοκινητοβιομηχανίας και των ρυπογόνων εργοστασίων πιέζουν για όσο το δυνατόν λιγότερο αυστηρούς κανόνες.

Ο ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους ζούσε το 2004 σε πόλεις όπου οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων υπερέβαιναν τα όρια, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΑ. Το 2003 το ποσοστό αυτό έφτασε το 37%! Οπως είναι γνωστό, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει σχεδόν το 50% του πληθυσμού της Ελλάδας, τα όρια των ΡΜ ξεπερνιούνται πολύ συχνά. Και βέβαια τα όρια δεν είναι πανάκεια. Στην πραγματικότητα εκφράζουν πολιτικές ισορροπίες και όχι επιστημονικά δεδομένα ασφαλείας. «Για τις συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων δεν έχουν βρεθεί ασφαλή όρια προστασίας της ανθρώπινης υγείας», σημειώνει και η μελέτη της ΕΕΑ.

Οι επιπτώσεις

Δυστυχώς, όμως, ενώ η μελέτη της ΕΕΑ καταγράφει μια πολύ μεγάλη τάση μείωσης των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στις συγκεντρώσεις ΡΜ στην Ευρώπη τη δεκαετία του ’90 (μετά «κόλλησε» η μείωση), η Ελλάδα (μαζί με Ισπανία και Πορτογαλία) παρουσιάζουν αύξηση στο ίδιο διάστημα (Ισπανία 13%, Ελλάδα 11%, Πορτογαλία 8%). Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών όπου παρουσιάστηκαν οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων. Η μείωση του προσδόκιμου ζωής στη χώρα μας υπολογίζεται σε 6-9 μήνες, κατά μέσο όρο για τα μεγάλα αστικά κέντρα και τις ανατολικές ακτές. Ας σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος πρόκειται για συντηρητικές εκτιμήσεις, καθώς υπολογίζονται μόνο οι επιπτώσεις σε ανθρώπους ηλικίας άνω των 30 ετών και όχι σε βρέφη… Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα στη Σιλεσία, στο Βέλγιο και στην κοιλάδα του Πο, όπου τα μικροσωματίδια αφαιρούν σύμφωνα με τη μελέτη από 12-36 μήνες ζωής κατά μέσο όρο!

Τα μικροσωματίδια προέρχονται από τη βιομηχανία, τον κλάδο της ενέργειας (27%), τις μεταφορές (22%) κ.λπ. Αν και μικροσκοπικά (και ακριβώς γι’ αυτό) δημιουργούν τεράστια προβλήματα υγείας, καθώς μπορούν να εισχωρούν στον ανθρώπινο οργανισμό. Σήμερα συνήθως μετρούμε τα ΡΜ 10, τα οποία έχουν διάμετρο μέχρι 10 μικρά (ένα εκατομμυριοστό του μέτρου), ενώ αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να μετρούν και τα ΡΜ 2,5, τα οποία «αναγνωρίζονται ευρέως ως η πιο σοβαρή απειλή για την ανθρώπινη υγεία», σύμφωνα με την ΕΕΑ. Στην Ελλάδα, βεβαίως, δεν έχουμε ξεκινήσει ακόμα να τα μετρούμε συστηματικά, πόσω μάλλον να τα αντιμετωπίσουμε.

Οζον, βενζόλιο...

Μεγάλη αντοχή όμως παρουσιάζει και το «κακό» όζον. Μόνο η Σουηδία και η Νορβηγία έχουν καταφέρει να μειώσουν τις συγκεντρώσεις. Περίπου το 20% του αστικού πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε πόλεις όπου ξεπερνιούνται τα όρια συγκεντρώσεων όζοντος. Η Αθήνα είναι μία απ’ αυτές. Η ΕΕΑ ενοχοποιεί το Ο3 όχι μόνο για ερεθισμούς του αναπνευστικού συστήματος, αλλά και για θανάτους! Ο Οργανισμός υπολογίζει ότι περίπου 20.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο στην Ευρώπη λόγω του όζοντος!

Η Ελλάδα παρουσιάζει και αυξημένες συγκεντρώσεις βενζολίου (υπάρχει στην αμόλυβδη βενζίνη κ.ά.), το οποίο είναι μεταλλαξιογόνο και καρκινογόνο ακόμα και σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις (4-7 mg/m3).

Το ανησυχητικό είναι ότι ακόμα και οι παλιοί ρύποι δεν καταθέτουν τα όπλα. Η μείωση των συγκεντρώσεων διοξείδιου του αζώτου (ΝΟ2) στην ατμόσφαιρα, για παράδειγμα, δεν σημαίνει ότι δεν παρατηρούνται υπερβάσεις γύρω από τους βασικούς άξονες κυκλοφορίας, σημειώνει η ΕΕΑ. Αποτέλεσμα; Το 2004, το 22% του ευρωπαϊκού αστικού πληθυσμού ζούσε στη σκιά του NO2. Σίγουρα χρειάζονται πολύ πιο αποφασιστικά μέτρα για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ακούει άραγε κανείς στην κυβέρνηση ή θεωρούν ότι επειδή του νέφος είναι συχνά αόρατο, ούτε γάτα ούτε ζημιά;

Καθημερινή 18-11-07

Επιστροφή στην αρχή

Οι Ευρωπαίοι πεθαίνουν και από ρύπανση

Του Θαναση Τσιγγανα

Aθήνα, Βουκουρέστι και Τελ Αβίβ βρίσκονται στην πρώτη τριάδα των πόλεων με την υψηλότερη ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια PM-10 και PM-2,5, τα οποία, όπως έδειξαν πρόσφατα προγράμματα και μελέτες σε Ευρώπη και Β. Αμερική, αποτελούν την τεκμηρίωση ότι η ρύπανση σκοτώνει.

Παρουσιάζοντας χθες στη Θεσσαλονίκη τα συμπεράσματα μελετών της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, από την Ε.Ε. αλλά και από μεμονωμένους υγειονομικούς φορείς της Ολλανδίας, της Νορβηγίας και της Γαλλίας, η καθηγήτρια Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Κλέα Κατσουγιάννη, τόνισε: «Οι επιβλαβείς επιπτώσεις από τα αιωρούμενα μικροσωματίδια στη δημόσια υγεία είναι βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροχρόνιες», ενώ στάθηκε στα συμπεράσματα μελέτης Clean Air For Εurope της Ε.Ε. σύμφωνα με τα οποία:

n Για την έκθεση στα μικροσωματίδια ο μέσος χαμένος χρόνος στο προσδόκιμο επιβίωσης το 2020 στην Ευρώπη των 25 θα είναι 5,5 μήνες.

n Το 2020 θα χαθούν περίπου 2,5 εκατομμύρια ανθρωπο-έτη ζωής (για κάποιο άτομο μπορεί να είναι ένα έτος, για άλλο δύο έτη, κ.λπ.).

nΑυτό ισοδυναμεί με 271.000 πρόωρους θανάτους, ενώ οι επιδράσεις στη νοσηρότητα περιλαμβάνουν 66.000 σοβαρές εισαγωγές σε νοσοκομεία, περίπου 23 εκατομμύρια ημέρες χρήσης αναπνευστικών φαρμάκων και 200 εκατομμύρια ανθρωποημέρες περιορισμένης δραστηριότητας.

Τα αιωρούμενα σωματίδια PM10 έως τα PM 2,5 (τα μικρότερα αποκαλούνται και «περισσότερο φονικά») θεωρούνται πλέον η κυρίαρχη απειλή στην ατμόσφαιρα των μεγαλουπόλεων. Ετσι, η Ε.Ε. έχει θέσει για τα PM10 όριο τα 50 μικρογραμμάρια/κ.μ. το 24ωρο και 40 στον ετήσιο μέσο όρο.

Μιλώντας για το πρόγραμμα που έγινε σε 20 πόλεις διαφόρων χωρών (Ρώμη, Μαδρίτη, Λονδίνο, Παρίσι, Βουδαπέστη, κ.ά.), η κ. Κατσουγιάννη ανέφερε ότι η πλειονότητα αυτών εμφανίζει τιμές αρκετά κάτω από τα όρια που έχει θέσει η Ε.Ε. Οι μελετητές υπολόγισαν μάλιστα πως αν μειωθούν τα αιωρούμενα σωματίδια σε 20 μικρογραμμάρια/κ.μ. αέρα σε όλες τις πόλεις της μελέτης θα προλαμβάνονταν συνολικά 22.000 πρόωροι θάνατοι και αν μειωνόταν μόνο κατά 5 μικρογραμμάρια (που είναι και πιο εφικτός στόχος) «θα έχουμε 6.000 λιγότερους πρόωρους θανάτους ετησίως».

Για την Ελλάδα, σύμφωνα με την καθηγήτρια, έχει υπολογιστεί ότι ένα άτομο χάνει εξ αιτίας της έκθεσής του σε ατμοσφαιρική ρύπανση, σχεδόν ένα χρόνο από το προσδόκιμο επιβίωσής του. Οι καύσεις (οχήματα, βιομηχανίες κ.λπ.) σε συνδυασμό με τις μετεωρολογικές συνθήκες ευθύνονται περισσότερο για την παραγωγή των μικροσωματιδίων, τα οποία επιδεινώνουν -κυρίως στα άτομα με προϋπάρχουσα ευαισθησία- τα αναπνευστικά προβλήματα και συμβάλλουν στην αύξηση των καρδιαγγειακών. Στην Ελλάδα, που έως τώρα δεν μπόρεσε να εναρμονιστεί με τους στόχους της Ε.Ε., όπως επισημαίνει η κ. Κατσουγιάννη, «χρειάζονται περισσότεροι και εντατικότεροι έλεγχοι για τις εκπομπές οχημάτων και στην ποιότητα των καυσίμων».

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_22/11/2007_249903

Επιστροφή στην αρχή

Μικροσωματίδια πνίγουν Μαρούσι και Λυκόβρυση

Επέλαση μικροσωματιδίων στο λεκανοπέδιο σημειώθηκε τη Δευτέρα, με τιμές σχεδόν τριπλάσιες του επιτρεπόμενου ορίου για την προστασία της δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με το ημερήσιο δελτίο τιμών ρύπανσης του ΥΠΕΧΩΔΕ για τα μικροσωματίδια, οι τιμές αφορούν την προηγούμενη ημέρα, καθώς μετρώνται σε εικοσιτετράωρη βάση και ανακοινώνονται την επομένη από τους 6 σταθμούς μέτρησης που διαθέτει το Λεκανοπέδιο, στους τρεις οι τιμές των μικροσωματιδίων ξεπέρασαν κατά πολύ την οριακή τιμή των 50 μικρογραμμαρίων.

Όπως είναι γνωστό, η κοινοτική και εθνική νομοθεσία ορίζει ότι η τιμή αυτή δεν πρέπει να ξεπερνιέται πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο. Τη Δευτέρα, λοιπόν, τα αιωρούμενα μικροσωματίδια, πετρελαϊκής κυρίως προέλευσης, στο Μαρούσι έφτασαν τα 145 μικρογραμμάρια, στη Λυκόβρυση τα 108 και στον Πειραιά τα 86. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι πρότινος γίνονταν μετρήσεις μικροσωματιδίων και στον σταθμό της Αριστοτέλους στο κέντρο της Αθήνας, αλλά τελευταία, στο δελτίο του διαδικτύου δεν καταγράφονται μετρήσεις στον εν λόγω σταθμό.

Σταυρογιάννη Λελούδα ΑΥΓΗ 9/1/08

Επιστροφή στην αρχή

Μικροσωμα τίδια και διοξείδιο του αζώτου, που συνδέονται με αύξηση της θνησιμότητας, μετρήθηκαν πολύ πάνω από τα όρια

Τοξικό αέρα αναπνέουν 6 ελληνικές πόλεις

Έρευνα της Ε.Ε. κατατάσσει Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Ηράκλειο, Λάρισα, Βόλο και Πάτρα στις πόλεις με τους περισσότερους ρύπους

Αέρα-δηλητήριο «εμπλουτισμένο» με τοξικά μικροσωματίδια και αέριους ρύπους που συνδέονται με αύξηση της θνησιμότητας αναπνέουν οι κάτοικοι έξι ελληνικών πόλεων, σύμφωνα με πρόσφατη ευρωπαϊκή Έκθεση.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΧΑΡΗΣ ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ

Ευρωπαϊκή «πρωτεύουσα των μικροσωματιδίων» αναδεικνύεται η Θεσσαλονίκη, με τις περισσότερες υπερβάσεις των ορίων κατ΄ έτος

Η Θεσσαλονίκη καταλαμβάνει την πρώτη θέση όσον αφορά τις υπερβάσεις των ορίων στα αιωρούμενα μικροσωματίδια. Η Αθήνα ακολουθεί στην 3η θέση, η Λάρισα στην 5η, η Πάτρα στην 7η, ο Βόλος στην 13η και το Ηράκλειο στην 20ή.

Όσο για τις υπερβάσεις των ορίων συγκέντρωσης διοξειδίου του αζώτου, η Αθήνα βρίσκεται στη δεύτερη και η Θεσσαλονίκη στη 10η θέση των πιο επιβαρημένων πόλεων της Ευρώπης, ενώ για τις υπερβάσεις όζοντος το Ηράκλειο καταλαμβάνει τη 10η θέση και η Αθήνα τη 15η.

Τα αποτελέσματα αυτά περιλαμβάνονται στην τελευταία Έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για «την κατάσταση των ευρωπαϊκών πόλεων» (Μάιος 2007).

«Τα τελευταία 20 χρόνια τα περισσότερα αποτελέσματα για βλάβες στην υγεία αποδίδονται στη ρύπανση από μικροσωματίδια. Στη χώρα μας έχουμε πολύ υψηλές τιμές και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε άλλες πόλεις της περιφέρειας» λέει στα «ΝΕΑ» η κ. Κλέα Κατσουγιάννη, καθηγήτρια Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ΑΡΗΕΑ για τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία.

Άμεσες επιπτώσεις. «Τα ευρήματά μας αναφέρουν ότι οι βραχυχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων είναι 0,5 με 1% αύξηση θνησιμότητας κατά τις ημέρες με υψηλές συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων, ενώ η μακροχρόνια έκθεση στα τρέχοντα επίπεδα ρύπανσης μειώνει από μισό έως ένα έτος το προσδόκιμο ζωής. Επιπλέον, τις ημέρες που έχουμε υπερβάσεις παρατηρείται αύξηση των εισαγωγών επειγόντων περιστατικών στα νοσοκομεία, καθώς και αύξηση στα αναπνευστικά προβλήματα. Άλλωστε, οι υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου επηρεάζουν τη θνησιμότητα, ανεξάρτητα από τα μικροσωματίδια. Μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι για κάθε 10 μικρογραμμάρια αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του αζώτου η θνησιμότητα αυξάνεται κατά 0,3%», επισημαίνει η κ. Κατσουγιάννη.

«Υπάρχουν αναφορές για περιοχές της Ευρώπης που εμφανίζουν υψηλότερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων συγκριτικά με τη Θεσσαλονίκη. Αυτές εντοπίζονται στη Βόρεια Ιταλία και στο Βέλγιο. Την προηγούμενη δεκαετία υπήρξε πτωτική τάση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη, ενώ κατά την τρέχουσα δεκαετία οι συγκεντρώσεις έχουν σταθεροποιηθεί. Κατά προσέγγιση εκτιμάται ότι οι τιμές βρίσκονται 70% πάνω από τα όρια», λέει στα «ΝΕΑ» η κ. Κωνσταντίνη Σαμαρά, αναπληρώτρια καθηγήτρια Τμήματος Χημείας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, που αυτή την περίοδο ερευνά τη χημική σύσταση των αιωρούμενων μικροσωματιδίων της πόλης. «Βρήκαμε ότι τα πλέον επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία μικροσωματίδια είναι τα ΡΜ2,5, καθώς περιέχουν βαρέα μέταλλα, τοξικά στοιχεία και καρκινογόνες ουσίες. Λόγω του μικρού μεγέθους τους καταλήγουν στα βαθύτερα τμήματα του αναπνευστικού, ενώ αυτά με διάμετρο από 7 έως 10 εκατομμυριοστά του μέτρου μένουν στη μύτη και δεν έχουν μεγάλο ποσοστό τοξικών. Όλα αυτά που είναι μικρότερα από 7 διεισδύουν στο αναπνευστικό σύστημα», επισημαίνει η κ. Σαμαρά. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχουν εφαρμοστεί ευρωπαϊκά όρια για την έκθεση στα ΡΜ2,5 και ως εκ τούτου οι συγκεντρώσεις τους δεν παρακολουθούνται στην Ελλάδα.

Διάτρητα φίλτρα. «Όταν έχουμε τόσο μεγάλες συγκεντρώσεις κοντά σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, το πιο πιθανό είναι ότι κατά τη συγκεκριμένη ώρα κάποια φίλτρα δεν λειτουργούσαν κανονικά», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ Ευάγγελος Μαραζιώτης, διευθυντής του Εργαστηρίου Πυρηνικής Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών και υπεύθυνος του προγράμματος παρακολούθησης των ατμοσφαιρικών ρύπων στην πόλη της Πάτρας. «Σύμφωνα με τις μετρήσεις μας, οι υπερβάσεις των ανώτατων ορίων στην Πάτρα κυμαίνονται στις 130 με 140 ημέρες τον χρόνο. Μία από τις βασικές πηγές ρύπων είναι το λιμάνι, το οποίο συμβάλλει τουλάχιστον κατά 20% στο πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της πόλης. Για το διοξείδιο του θείου ενοχοποιούνται κατά κύριο λόγο οι πηγές καύσης πετρελαίου, ενώ για τα οξείδια του αζώτου, τα μικροσωματίδια και το όζον κυρίως η οδική κυκλοφορία», επισημαίνει ο κ. Μαραζιώτης, που αυτή την περίοδο επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις μεγαλύτερες πηγές ρύπων της Πάτρας.

Ακόμα μία πόλη που πλήττεται από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ο Βόλος, ο οποίος, από τους πρώτους δύο μήνες του 2008 έχει εξαντλήσει τις 35 υπερβάσεις σε συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων που έχει θέσει ως όριο η Ε.Ε., σύμφωνα με τις μετρήσεις του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ειδικότερα, τον Ιανουάριο, στον σταθμό του Πεδίου του Άρεως καταγράφηκαν 20 ημέρες υπέρβασης του ορίου των 50 μgr/m3 και τον Φεβρουάριο 15, ενώ η υψηλότερη μέση ημερήσια τιμή κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα έφτασε τα 92 μgr/m3-- σχεδόν 100% πάνω από τις ανώτατες επιτρεπόμενες τιμές.

NEA 25-4-08

Επιστροφή στην αρχή

Θάλαμος μικροσωματιδίων η Ελλάδα

Η ανομβρία και η έλλειψη πρασίνου αυξάνουν ακόμη περισσότερο τη ρύπανση

Εύη Σαλτού

Καύσωνες, ατμοσφαιρική ρύπανση και μικροσωματίδια είναι το «θανατηφόρο» κοκτέιλ που θα επιβαρύνει την υγεία των Ευρωπαίων τα επόμενα χρόνια.

Oι κάτοικοι της Γηραιάς Ηπείρου, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, θα ζουν έως και μισό χρόνο λιγότερο από το 2020 λόγω του συνδυασμού των τριών αυτών παραγόντων. Την ίδια στιγμή η χώρα μας διεκδικεί τα πρωτεία, καθώς τα μικροσωματίδια ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια ποιότητας του αέρα.
Η αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση ενδέχεται, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες σε 32 ευρωπαϊκές πόλεις, να προκαλέσει τις επόμενες δεκαετίες 271.000 πρόωρους θανάτους, εάν οι αρμόδιοι δεν λάβουν δραστικά μέτρα για τον περιορισμό της. Η περιοχή της Μεσογείου θα αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες και οι καύσωνες είναι συχνό φαινόμενο. Σε συνδυασμό μάλιστα με την ατμοσφαιρική ρύπανση μπορούν να είναι η αιτία για όλο και περισσότερους θανάτους. Όπως λένε οι επιστήμονες, ούτε τα αυτοκίνητα είναι αθώα, αφού η ρύπανση από την κίνησή τους προκαλεί περισσότερα προβλήματα υγείας στον άνθρωπο από αυτά που έχουν ως αιτία τη μόλυνση από άλλες πηγές.

Θανατηφόρο όζον

Όπως επεσήμανε χθες στην ομιλία της στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης η καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κλέα Κατσουγιάννη, στην Ευρώπη οι πρόωροι θάνατοι που θα προκληθούν από τα υψηλά επίπεδα όζοντος στην ατμόσφαιρα μπορεί να φτάσουν τους 20.000!
Ελλάδα, Βέλγιο, Βουλγαρία και Τσεχία είναι οι χώρες με τις χειρότερες επιδόσεις στα μικροσωματίδια. Όπως τόνισε η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Κωνσταντίνα Σαμαρά, το 20%- 30% του ευρωπαϊκού πληθυσμού των μεγαλουπόλεων ζει σε επιβαρυμένη ατμόσφαιρα. Στη χώρα μας η επιβάρυνση αυτή εμφανίζεται εντονότερη στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, όπου παράγοντες όπως το μεγάλο ποσοστό άπνοιας, η θαλάσσια αύρα που ανακυκλώνει τα σωματίδια, η ανομβρία και η έλλειψη πρασίνου αυξάνουν ακόμη περισσότερο την ατμοσφαιρική ρύπανση. Στην ερώτηση εάν τα επιβλαβή μικροσωματίδια έχουν... ωράριο, οι επιστήμονες απαντούν θετικά. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνες στις περιοχές της Θεσσαλονίκης και του Επταπυργίου, προκύπτει ότι 9 - 10 το πρωί εντοπίζονται οι μέγιστες συγκεντρώσεις επιβλαβών μικροσωματιδίων, όταν δηλαδή η κίνηση των αυτοκινήτων είναι αυξημένη αλλά και 12- 1 το βράδυ, όταν η ταχύτητα του ανέμου συνήθως επιβραδύνεται.
Λύση οι πράσινες ταράτσες

Ο καύσωνας είναι η αιτία που το ποσοστό θνησιμότητας τις ημέρες με υψηλά επίπεδα όζοντος έφτανε το 13,2%. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από μετρήσεις που έγιναν σε εννέα ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων και η Αθήνα, το χρονικό διάστημα 1987- 2004.

Ως λύση πάντως στην επιβαρυμένη ατμόσφαιρα, οι επιστήμονες βλέπουν τις πράσινες ταράτσες. Τα φυτεμένα δώματα αλλά και οι πράσινοι υπαίθριοι χώροι μπορούν να παίξουν ενεργό ρόλο προκειμένου να «καθαριστεί» η ατμόσφαιρα από τους επιβλαβείς παράγοντες.

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=86040&ct=1

Επιστροφή στην αρχή

Σώζει τσέπες και ζωές η μείωση των εκπομπών αερίων

Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής... ωφελεί σοβαρά την υγεία. Στο συμπέρασμα αυτό, το οποίο τεκμηριώνεται με απτά στοιχεία και πορίσματα ερευνών, καταλήγει η κοινή μελέτη που εκπόνησαν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF, Climate Action και Network Health & Environment Alliance.

Σύμφωνα με αυτήν, τουλάχιστον 25 δισεκατομμύρια ευρώ θα εξοικονομηθούν ετησίως για τον τομέα της Υγείας σε περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Ενωση στοχεύσει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 30% έως το 2020.

Τα τεράστια οφέλη αναμένεται να εξοικονομηθούν από τον περιορισμό του κόστους της νοσοκομειακής περίθαλψης, τη μείωση των θανάτων λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και τον περιορισμό της απώλειας εργατοημερών που έρχεται ως συνέπεια της καταστροφής του περιβάλλοντος.

Τη στιγμή που τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για 369.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρωπαϊκή Ενωση λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις θεωρούν επιβεβλημένη τη λήψη πολιτικών μέτρων που θα περιορίσουν τις εκπομπές αερίων κατά 30%.

Περίθαλψη
Η ανάγκη φαίνεται να γίνεται ακόμη πιο επιτακτική, καθώς οι πρόωροι αυτοί θάνατοι και οι απαιτήσεις για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνονται όπως αποδεικνύεται για απώλειες της τάξης του 3-9% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.

«Μέχρι σήμερα η συζήτηση για τα μέτρα καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής έχει περιοριστεί στο πιθανό κόστος που θα κληθούν να επωμιστούν οι βιομηχανίες, αμελώντας παντελώς το κόστος που θα επωμιστεί η κοινωνία από την υποβάθμιση του κλίματος», ανέφερε ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος Εκστρατειών Περιβαλλοντικής Πολιτικής της WWF Ελλάς σχολιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης. «Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι τα μέτρα προώθησης των ανανεώσιμων πηγών και η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα δεν θα βοηθήσουν μόνο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, αλλά θα συνεισφέρουν και στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων».

Υπενθυμίζεται ότι τον Μάρτιο του 2007 η Ευρωπαϊκή Ενωση συμφώνησε στη θέσπιση του στόχου μείωσης των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου κατά 20% ως το 2020 με την πιθανότητα αύξησης του εν λόγω ποσοστού στο 30%.

Κατερίνα Ροββά ΕΘΝΟΣ 3/10/2008

Επιστροφή στην αρχή

"Πρωτεία" στη συγκέντρωση φωτοχημικών ρύπων

Κάθε πέρσι και καλύτερα. Οι επιδόσεις της Ελλάδας σε κρίσιμους τομείς για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, αντί να βελτιώνονται χρόνο με τον χρόνο, χειροτερεύουν, απόρροια της σταθερής αδιαφορίας των εκάστοτε κυβερνώντων αλλά και λογής-λογής αρμοδίων ή της κατευθυνόμενης λεηλασίας του φυσικού πλούτου από την κερδοσκοπία του real estate (υγρότοπος Ραμσάρ Βιστωνίδας, Μονή Τοπλού στην Κρήτη, Τεχνολογικό πάρκο στην κατακαμένη Πάρνηθα).

Αδιάψευστος μάρτυς... η επισκόπηση της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ε.Ε. για το 2007, η οποία καταγράφει την κατάσταση του περιβάλλοντος, συνολικά στην Ε.Ε., αλλά και τις επιδόσεις κάθε χώρας ξεχωριστά. Ως μείζον πρόβλημα χαρακτηρίζεται η ατμοσφαιρική ρύπανση στα αστικά κέντρα.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η Ελλάδα το 2005 στο σύνολο των 27 κρατών μελών παρουσίασε τις υψηλότερες συγκεντρώσεις του φωτοχημικού ρύπου του όζοντος, άρα άλλη μια πρωτιά, και έρχεται δεύτερη στις υψηλές τιμές εισπνεόμενων μικροσωματιδίων συνοδεία προειδοποίησης πως τα δεδομένα πιστοποιούν σαφή επιδείνωση συγκριτικά με το παρελθόν.

Ακόμη καταδεικνύεται ότι ο φυσικός πλούτος παραμένει απροστάτευτος παρότι η απώλεια της βιοπικοιλότητας για την Ε.Ε. τουλάχιστον θεωρητικά, συνιστά απειλή εξίσου σοβαρή με την αποσταθεροποίηση του κλίματος, διαχείριση των επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων δεν υφίσταται, το ποσοστό ανακύκλωσης των οικιακών αποβλήτων μόνον στο 13% και λογαριάζεται σε σχέση με τα απόβλητα τα οποία διατίθενται σε οργανωμένους ΧΥΤΑ, ο αριθμός των τριτοκοσμικών παράνομων χωματερών σταθερά μεγάλος, ενώ η παρακολούθηση και εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου περιβάλλοντος παραμένει αδύναμη, αναγράφεται κομψά στην έκθεση, ελλείψει και ισχυρού συστήματος περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων.

Ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει η αναφορά στις πυρκαγιές του 2007 και στις επιπτώσεις τους, που εν τω μεταξύ έχουν λησμονηθεί παντελώς, εκτός της επιστροφής των προεκλογικών τριχίλιαρων που μοίρασε η κυβέρνηση... Σοβαρό χτύπημα το χαρακτηρίζει στο φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα της Ελλάδας με την καταστροφή 2,7 εκατομμυρίων στρεμμάτων και 300.000 του δικτύου Natura 2000. "Βαριά επλήγησαν είδη όπως η κεφαλληνιακή ελάτη και σημαντικοί τύποι φυσικών οικοτόπων και προστατευόμενοι πληθυσμοί ειδών"  επεξηγεί.

Οι διαπιστώσεις, τα στατιστικά στοιχεία ανά τομέα προτεραιότητας τα οποία περιλαμβάνονται στο αναλυτικό παράρτημα που συνοδεύει την έκθεση δείχνουν:

Κλιματική αλλαγή

Απαιτούνται επιπρόσθετα μέτρα για να φτάσει η Ελλάδα τον στόχο του Κιότο για συγκράτηση της αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο 25% την περίοδο 2008-2012 σε σχέση με τις εκπομπές του 1990 (το 2005 οι εκπομπές ήταν 25, 4). Επιπρόσθετα μέτρα για τη διείσδυση του φυσικού αερίου, την εξοικονόμηση ενέργειας στη βιομηχανία και τον κτιριακό τομέα, τη χημική βιομηχανία και τη μείωση των εκπομπών από τη γεωργία, τις οδικές μεταφορές και τη διαχείριση των αποβλήτων. Η συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος ήταν ποσοστό 12%, λίγο χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Φύση - βιοποικιλότητα

Το δίκτυο Natura 2000 παραμένει ανεπαρκές σε έκταση και αριθμό καθώς περιλαμβάνει 151 περιοχές ΖΕΠ (Ζώνες Ειδικής Προστασίας) βάσει της κοινοτικής οδηγίας για την προστασία της ορνιθοπανίδας, το 10% της χερσαίας έκτασης, και 239 τόπους διατήρησης κοινοτικής σημασίας όπως ορίζει η οδηγία 92/43, το οποίο αντιπροσωπεύει το 16,4% της έκτασης της χώρας. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα το 2007 διότι  δεν έχει οριοθετήσει το 60% των σημαντικών για την άγρια πανίδα περιοχών (ΖΕΠ).

Περιβάλλλον και Υγεία

Καταγράφονται οι επιπτώσεις των πυρκαγιών στην ποιότητα των υπογείων νερών, του πόσιμου νερού και η συμμετοχή τους στην ατμοσφαιρική ρύπανση κυρίως στην Αττική μετά τον αφανισμό χιλιάδων στρεμμάτων τους δάσους της Πάρνηθας. Περίοπτη θέση καταλαμβάνει η ρύπανση του ποταμού Ασωπού και των υπόγειων υδροφορέων με το εξασθενές χρώμιο.

Όσον αφορά την οδηγία - πλαίσιο για τη διαχείριση των υδάτων επισημαίνονται τα προβλήματα εφαρμογής κυρίως ως προς την εγκατάσταση συστήματος καταγραφής και ελέγχου της ποιότητας των υδάτων κατά τις απαιτήσεις της οδηγίας.

Φυσικοί πόροι και απόβλητα

Αναφέρεται το εθνικό σχέδιο διαχείρισης των επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων που  κατέθεσε το ΥΠΕΧΩΔΕ τον Μάρτιο του 2007, το οποίο κρίθηκε ανεπαρκές, ασαφές και γενικόλογο, με ανεπαρκή μέτρα διαχείρισής τους. Το ποσοστό ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας το 2005 ήταν 41% με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο 55%.

Το 2006 η “παραγωγή” αστικών αποβλήτων ανά κάτοικο ήταν 443 κιλά, 74 κιλά πιο κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Το 87% των αστικών αποβλήτων οδηγείται σε ΧΥΤΑ και το υπόλοιπο ανακυκλώνεται, όταν στην Ευρώπη το 41% διατίθεται σε ΧΥΤΑ. Και πάντα εκρεμμεί το πρόβλημα των παράνομων χωματερών,  οι οποίες πρέπει να κλείσουν έως το τέλος του 2008 σύμφωνα με την πρώτη καταδίκη...

Συντάκτης : Σταυρογιάννη Λ. ΑΥΓΗ 26/10/2008

Επιστροφή στην αρχή

Μια στις δύο ημέρες... εισπνέουμε μικροσωματίδια

Σχεδόν τις μισές ημέρες του χρόνου οι Αθηναίοι ζουν εν μέσω επικίνδυνων ρύπων εκτός ορίων, οι οποίοι υποσκάπτουν την υγεία τους, όπως είναι τα αιωρούμενα μικροσωματίδια. Σε αυτά προστίθεται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες η φωτοχημική ρύπανση με τους δευτερογενείς ρύπους, όζον και διοξείδιο του αζώτου.

Την ίδια ώρα, το αρμόδιο ΥΠΕΧΩΔΕ προωθεί νέους αυτοκινητόδρομους, οι οποίοι ενισχύουν τη χρήση του Ι.Χ. και συνδέουν την νότια Αττική με το κέντρο της πόλης διά μέσου Υμηττού και το συναρμόδιο Μεταφορών δυναμιτίζει τη λειτουργία των λεωφορειολωρίδων, επιτρέποντας την είσοδο των ταξί σε αυτές.

Η ετήσια έκθεση του 2008 για την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα καταγράφει το μέγεθος του προβλήματος που δεν είναι μόνον του Λεκανοπεδίου αλλά και των Μεσογείων και του Θριασίου. Τα μικροσωματίδια δια μέτρου μικρότερης των 10 μm κυρίως πετρελαϊκής προέλευσης, εμπλουτισμένα ενίοτε με σκόνη Σαχάρας, δίνουν το παρών 163 ημέρες, με οριακή τιμή μεγαλύτερη των 50 μικρογραμμαρίων που δεν πρέπει να ξεπερνιέται πάνω από 35 ημέρες τον χρόνο.

Αυτό συμβαίνει στην Αριστοτέλους, στο κέντρο της πόλης. Ακολουθούν η Λυκόβρυση με 147 ημέρες υπερβάσεων, το Μαρούσι με 124, ο Πειραιάς με 46 και το Κορωπί στα Μεσόγεια με 45 ημέρες. Αλλά και η μέση ετήσια τιμή των 40 μικρογραμμαρίων ξεπερνιέται στους 4 από τους 7 σταθμούς μέτρησης (Αριστοτέλους 57 μικρογραμμάρια, Λυκόβρυση 55, Μαρούσι 48 και Κορωπί 42 μικρογραμμάρια). Ο φωτοχημικός ρύπος του όζοντος, που προτιμά την περιφέρεια της πόλης, ξεπέρασε το όριο ενημέρωσης, τα 180 μικρογραμμάρια, στους 9 από τους 13 σταθμούς.

Πρώτη έρχεται η Λυκόβρυση με 21 ημέρες υπερβάσεων, δεύτερα τα Λιόσια με 19, τρίτη η Αγία Παρασκευή. Η Νέα Σμύρνη καταλαμβάνει την τέταρτη θέση με 10 ημέρες, χάνοντας την πρωτιά του 2007. Αλλά και το όριο συναγερμού, τα 240 μικρογραμμάρια, ξεπεράστηκε πέντε φορές στον σταθμό των Λιοσίων, έξι στη Λυκόβρυση και μία στους Θρακομακεδόνες (η λήψη έκτακτων μέτρων επιβάλλεται όταν τα 240 μικρογραμμάρια ξεπερνιούνται επί τρεις συνεχόμενες ώρες). Επιδόσεις... υπερβάσεων κατέγραψε και το διοξειδίου του αζώτου με αδυναμία το κέντρο της πόλης, τον σταθμό Πατησίων.

Η οριακή τιμή των 220 μικρογραμμαρίων, να μην ξεπερνιέται περισσότερο από 18 φορές τον χρόνο, στον εν λόγω σταθμό ήταν 19. Στους 5 επί συνόλου 15 σταθμών ξεπεράστηκε η μέση ετήσια τιμή, τα 44 μικρογραμμάρια. Στην Πατησίων έφτασε τα 92, στην Αθηνάς τα 63, στην Αριστοτέλους τα 49, στον Πειραιά τα 60 και στη Γεωπονική τα 46 μικρογραμμάρια.

Συρρίκνωση δικτύου και προσωπικού

Το 2008 λειτούργησαν 15 σταθμοί μέτρησης από το τμήμα Ποιότητας Ατμόσφαιρας της Διεύθυνσης Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης. Εξ αυτών, νέος είναι του Κορωπίου. Τα δύο προηγούμενα χρόνια έκλεισε ο σταθμός στο Γαλάτσι και το 2008 ο δεύτερος του Πειραιά και αυτός του Ζωγράφου. Σε κάθε περίπτωση, όπως προκύπτει από τις ετήσιες εκθέσεις, αρχής γινομένης από το 2001, οπότε και προστέθηκαν επτά νέοι σταθμοί μέτρησης στους δέκα που προϋπήρχαν, καταγράφεται χρόνο με τον χρόνο μείωση σταθμών αλλά και αριθμού εργαζομένων στη λειτουργία του δικτύου, π.χ. το 2001 οι απασχολούμενοι ήταν 10, το 2002 12, το 2005 11, το 2006 9 και το 2008 μόνον 6. Εν τω μεταξύ κοινό μυστικό αποτελεί στο ΥΠΕΧΩΔΕ το γεγονός ότι από τις αρχές Απριλίου δεν γίνονται οι έλεγχοι στις σταθερές εστίες καύσης (βιομηχανίες, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, φούρνους).

Οινόφυτα

Η έκθεση πιστοποιεί και την εγκληματική αδιαφορία δεκαετιών έστω και για την καταγραφή κάποιων δεδομένων στη βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων. Από τον Μάρτιο του 2008 το ΥΠΕΧΩΔΕ αναγκάστηκε να λειτουργήσει έναν σταθμό παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Οινόφυτα. Μετρώνται το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου, το όζον και τα αιωρούμενα μικροσωματίδια. Στα τελευταία, ο αριθμός των ημερών με τιμή μεγαλύτερη των 50 μικρογραμμαρίων ήταν 56, όταν πρέπει να είναι 35 τον χρόνο. Από αυτές τις υπερβάσεις οι 26 χρεώνονται “σε φυσική συνεισφορά”. ΑΥΓΗ 17/5/09

Επιστροφή στην αρχή

Φωτοχημικό νέφος "χτυπά" Eλευσίνα και Νέα Σμύρνη

Σταυρογιάννη Λ.

Υψηλές τιμές, εκτός ορίων, σημείωσε ο φωτοχημικός ρύπος του όζοντος την Τρίτη, στην Ελευσίνα, όμως το ΥΠΕΧΩΔΕ το αποσιώπησε, παρότι είναι υποχρεωμένο, βάσει της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας, να ενημερώνει το κοινό, κυρίως τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όταν ξεπερνιέται το όριο ενημέρωσης, δηλαδή τα 180 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Στην Ελευσίνα, τον μοναδικό σταθμό στην ευρύτερη περιοχή του Θριασίου, το όζον ξεπέρασε το όριο ενημέρωσης για τέσσερις ώρες, αλλά και το όριο συναγερμού (240 μικρογραμμάρια) επί δύο ώρες, φτάνοντας τα 249. Η νομοθεσία προβλέπει για την προστασία της δημόσιας υγείας την επιβολή εκτάκτων μέτρων, όταν η υπέρβαση των 240 μικρογραμμαρίων διαρκεί τρεις συνεχόμενες ώρες.

Αλλά και στη Νέα Σμύρνη η υπέρβαση του ορίου ενημέρωσης διήρκεσε τρεις ώρες, αρχής γενομένης από το απόγευμα στις 4, με μέγιστη τιμή τα 193 μικρογραμμάρια. Από την Τρίτη, μετά τις 2, έως και χθες στη μία, επί συνόλου 15 σταθμών, ο μακροπρόθεσμος στόχος για την προστασία της δημόσιας υγείας, τα 120 μικρογραμμάρια επί οκταώρου βάσεως, ξεπεράστηκε κατά πολύ σε 8 σταθμούς μέτρησης.

Ήτοι: Νέα Σμύρνη 160, Μαρούσι 136, Περιστέρι 128, Λυκόβρυση 126, Αγία Παρασκευή 144, Θρακομακεδόνες 126, Ελευσίνα 190 και Κορωπί, στον ένα και μοναδικό σταθμό που λειτουργεί στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογαίας, 144 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=466746 (11-6-09)

Επιστροφή στην αρχή

Νέφος: Ξεπέρασε και τα όρια συναγερμού

Ø Για τρίτη συνεχή ημέρα το Λεκανοπέδιο «πνίγεται» στο νέφος, χωρίς το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ να ενημερώνει τους πολίτες, ιδαίτερα αυτούς που έχουν προβλήματα υγείας.

Δεν εξέδωσε ανακοίνωση ούτε για το απόγευμα της Τρίτης, οπότε το όζον στην περιοχή της Ελευσίνας και για δύο ώρες ξεπέρασε και τα όρια συναγερμού. Συνολικά επί τέσσερις ώρες ήταν πάνω από τα όρια επιφυλακής, ενώ για τρεις ώρες «χτύπησε» στη Νέα Σμύρνη. Κατά τη συνήθη πρακτική, που έχει μείνει στην εποχή του... αραμπά, το υπουργείο έδωσε στοιχεία για την ποιότητα της ατμόσφαιρας ώς τη μία το μεσημέρι, σημειώνοντας ότι αναμένονται υπερβάσεις που θα πληροφορηθούμε σήμερα. Από τις χθεσινές μετρήσεις προκύπτει ότι οι τιμές του όζοντος και του διοξειδίου του αζώτου ήταν αυξημένες, αλλά κάτω από τα επίπεδα ενημέρωσης, ενώ τα αιωρούμενα σωματίδια στην Αριστοτέλους και τον Πειραιά ξεπέρασαν τα όρια προστασίας της υγείας. http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=11/06/2009&id=53171

Επιστροφή στην αρχή

Θερμική βόμβα το Λεκανοπέδιο Αθηνών: 54 βαθμούς Κελσίου φτάνει η θερμοκρασία στην Ακρόπολη, σύμφωνα με το ερευνητικό πρόγραμμα Τhermopolis 2009

Στέφανος Κρίκκης

Σε θερμική βόμβα έχει μετατραπεί η Αθήνα. Μία από τις μεγαλύτερες έρευνες που έγινε στη χώρα μας, με τη συνδρομή τουλάχιστον δέκα δορυφόρων και δύο αεροσκαφών, αποκαλύπτει ότι ο τρόπος δόμησης και τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένη η πρωτεύουσα εκτοξεύουν τη θερμοκρασία έως και 12 βαθμούς ψηλότερα σε σύγκριση με περιαστικές περιοχές.

Αποδεικνύεται ότι διάφορα είδη μικροσωματιδιακών ρύπων που κατακλύζουν τον ουρανό της πρωτεύουσας επιδρούν ως θερμοκηπικά αέρια, καθώς δεν αφήνουν να διαφύγει προς τα πάνω η θερμότητα που απελευθερώνει η πόλη.

Σχεδόν έναν μήνα πριν, στις 22 Ιουλίου, όταν η πολυδιάστατη έρευνα Τhermopolis 2009 που χρηματοδότησε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη, μία από τις θερμικές κάμερες που έστρεψαν προς τον Παρθενώνα Έλληνες και ξένοι επιστήμονες έδειξε ότι η θερμοκρασία των μαρμάρων της Ακρόπολης έφτανε και ξεπερνούσε τους 54 βαθμούς Κελσίου.

Ένας από τους 42 επίγειους σταθμούς μέτρησης που χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα κατέγραφε στην άσφαλτο της οδού Πατησίων θερμοκρασία 66 βαθμών Κελσίου.

Σε απόσταση δεκάδων χιλιομέτρων μακριά από τη Γη, οι δορυφόροι ΕRS και ΕΝVΙSΑΤ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος συνεπικουρούμενοι από τον Landsat5 και Calipso της ΝΑSΑ και από το σύμπλεγμα δορυφόρων του Αμερικανικού Οργανισμού Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) αποτύπωναν τη θερμική εικόνα της Αθήνας.

Ζεστή λίμνη

Ο αέρας της πόλης είχε θερμοκρασία 38 βαθμούς Κελσίου, ενώ την ίδια στιγμή το πρώτο και μοναδικό ελληνικό ερευνητικό αεροσκάφος που ανήκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης πετούσε πάνω από την Ανατολική Αττική, μετρώντας στη λίμνη του Μαραθώνα θερμοκρασία 26 βαθμών Κελσίου.

Μέσα στο αεροσκάφος, ο επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος καθηγητής Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Σπύρος Ραψομανίκης έβλεπε από τις ενδείξεις των οργάνων που κατασκεύασε με τους συνεργάτες του ποια ήταν τα σημεία της Αθήνας που απελευθέρωναν τη μεγαλύτερη θερμότητα προς την ατμόσφαιρα.

«Μία από τις βασικές διαπιστώσεις που μπορούμε να κάνουμε προτού ξεκινήσουμε την πολύμηνη ανάλυση του τεράστιου όγκου δεδομένων που συγκεντρώσαμε, είναι ότι η Αθήνα με τον τρόπο που είναι δομημένη αλλά και με τα υλικά με τα οποία έχει χτιστεί δεν διαφέρει σε τίποτα από ένα καζάνι που βράζει», τονίζει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Σπύρος Ραψομανίκης. «Η Αθήνα αποτελεί μια αστική θερμική νησίδα. Δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία στο υπεριώδες και ορατό φάσμα, η οποία συσσωρεύεται στα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα τα σπίτια, τα διάφορα κτίρια και οι δρόμοι. Στη συνέχεια, η ακτινοβολία απελευθερώνεται ως θερμότητα στην ατμόσφαιρα όμως η θερμότητα αυτή φαίνεται πως είναι τόσο μεγάλη, με αποτέλεσμα να παρατηρείται τεράστια διαφορά στη θερμοκρασία του αέρα της Αθήνας συγκριτικά με άλλες πόλεις της Αττικής», προσθέτει.

«Οδική χαράδρα»

Από την άλλη πλευρά, σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της θερμικής νησίδας διαδραματίζουν τα ψηλά κτίρια και οι στενοί δρόμοι που προκαλούν το φαινόμενο της οδικής χαράδρας (street canyon), όπου η θερμότητα και η ρύπανση από την πυκνή κυκλοφορία των οχημάτων εγκλωβίζονται και στροβιλίζονται. Η κατάσταση αυτή επιβαρύνεται από την ελλιπή θερμική μόνωση των κτιρίων και την υπερκατανάλωση ενέργειας από τα κλιματιστικά μηχανήματα, από τις ταράτσες που μονώνονται με πίσσα, από τα κόκκινα κεραμίδια σε όσα σπίτια έχουν κεραμοσκεπές, από την ανεπάρκεια βλάστησης και ψηλών δέντρων.

Καπνομίχλη από τα μικροσωματίδια

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ στον ουρανό της Αθήνας δημιουργεί, όπως φαίνεται ξεκάθαρα, και ένα πλήθος διαφόρων τύπων μικροσωματιδίων. Τα σωματίδια που συναποτελούν την καπνομίχλη δημιουργούνται κατά κύριο λόγο από καύσεις όπως για παράδειγμα τα καυσαέρια από τον τεράστιο όγκο των αυτοκινήτων. Εξαιτίας του ότι τρόπου δημιουργίας τους, οι ρύποι αυτοί έχουν μαύρο χρώμα και απορροφούν τη θερμότητα που εκπέμπονται από την πόλη, με αποτέλεσμα να μην την αφήνουν να διαφύγει προς τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.

Με τη συμβολή του κ. Αλέξη Παπαγιάννη, που είναι αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής στο ΕΜΠ και υπεύθυνος λειτουργίας του συστήματος μέτρησης Lidar, οι ειδικοί διαπίστωσαν την ύπαρξη και διαφόρων άλλων σωματιδίων τα οποία ανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία προτού φθάσει στην Αθήνα. Τα στοιχεία για το ενεργειακό ισοζύγιο της πόλης, από την ακτινοβολία που δέχεται μέχρι τη θερμότητα που εκπέμπει, συγκεντρώθηκαν και με τη βοήθεια του Διεθνούς Κέντρου Ακτινοβολιών του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας που εδρεύει στη Ζυρίχη.

Όλη η Αθήνα πάνω από τους 40 C

ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟ μέχρι την Ομόνοια, το Παγκράτι, τους Αμπελόκηπους, τα δυτικά προάστια, τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, τη Λεωφόρο Συγγρού, τη Δάφνη, τον Άγιο Δημήτριο, τον Κεραμεικό, τον Ελαιώνα, ολόκληρη η Αθήνα φαινόταν «άρρωστη», καθώς το θερμικό της αποτύπωμα βρισκόταν σε μέγιστες τιμές. Το αεροσκάφος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου που πετούσε διαδοχικά στα 580 μ., στα 2.500 μ. και στα 3.400 μ. αποτύπωνε μαζί με το δεύτερο αεροσκάφος που ανήκε στο Εθνικό Ινστιτούτο Αεροδιαστημικής Τεχνολογίας της Ισπανίας (ΙΝΤΑ) τις θερμικές εκπομπές σε κάθε γειτονιά και δρόμο της Αθήνας. Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα το γεγονός ότι καθώς οι θερμικές απεικονίσεις της Αθήνας εμφανίζονταν την ώρα της πτήσης στις οθόνες των ηλεκτρονικών υπολογιστών, δεν φαινόταν καμία περιοχή, κανένα σπίτι ή δρόμος που να έχει εξωτερική θερμοκρασία μικρότερη από 40 βαθμούς.

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4533752&ct=1

Επιστροφή στην αρχή

Απλώνεται το όζον στην Αθήνα

Οι υψηλές συγκεντρώσεις των επικίνδυνων ρύπων μεταφέρονται πλέον από τα προάστια και προς τις αστικές περιοχές της πόλης. Αλλάζουν το μικροκλίμα οι πρόσφατες πυρκαγιές, τονίζουν οι ειδικοί

Μετατοπίζεται ο ασφυκτικός δακτύλιος του όζοντος από τα περιαστικά κέντρα προς τις αστικές περιοχές της πρωτεύουσας.

Όπως διαπιστώνουν οι επιστήμονες, ο δακτύλιος των συχνών υπερβάσεων του επικίνδυνου αυτού ρύπου μεταφέρεται από τα μακρινά προάστια προς τις πιο κεντρικές περιοχές της πόλης, καθώς συνδυάζονται οι μεγάλες εκπομπές υδρογονανθράκων με τις κατάλληλες μετεωρολογικές συνθήκες, την ίδια στιγμή που η ανανέωση του στόλου των αυτοκινήτων έχει οδηγήσει στη μείωση των εκπομπών ρύπων όπως τα οξείδια του αζώτου, που καταστρέφουν το όζον.

Με άλλα λόγια, στην ιδιαιτέρως επιβαρημένη ατμόσφαιρα της Αθήνας, ο ένας ρύπος αντιμάχεται τον άλλο και στην προκειμένη το όζον κερδίζει έδαφος...

«Είναι δύσκολο να απαλλαγούμε από το όζον», λένε οι ειδικοί χωρίς να κρύβουν τον προβληματισμό τους, καθώς πρόκειται για ρύπο έντονα οξειδωτικό, που μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο αναπνευστικό.

Χαρακτηριστικό είναι πως οι υπερβάσεις εμφανίζονται πλέον με μεγάλη συχνότητα και τα Σαββατοκύριακα, ενώ τις τελευταίες μέρες είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, δίνοντάς μας μια πρόγευση για το τι θα γίνει στο μέλλον, μετά και την περιβαλλοντική καταστροφή στη βορειοανατολική Αττική.

Οι επιστήμονες άλλωστε -χωρίς να συνδέουν ευθέως τις υπερβάσεις με το αποτέλεσμα της φωτιάς- τονίζουν πως οι πρόσφατες πυρκαγιές αλλάζουν το μικροκλίμα της περιοχής και δευτερογενώς επιδρούν στο κλίμα και την ποιότητα της ατμόσφαιρας στην ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου.

Το περασμένο Σάββατο, οι μέγιστες τιμές του όζοντος άγγιξαν στους Θρακομακεδόνες τα 218μg/m3 (όριο συναγερμού 240μg/m3 ), στο Μαρούσι τα 181 μg/m3, στη Λυκόβρυση τα 184 μg/m3, στην Αγ. Παρασκευή τα 190 μg/m3 και στο Περιστέρι τα 197μg/m3. Στο Περιστέρι σημειώθηκαν και χθες υπερβάσεις με μέγιστη τιμή τα 221μg/m3.

Σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μιχάλη Πετράκη, το Περιστέρι είναι μια καινούργια περιοχή στον χάρτη συχνών υπερβάσεων.

Υπερβάσεις

«Εχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν υπερβάσεις αλλά όχι με τέτοια συχνότητα», λέει ο κ. Πετράκης και προσθέτει: «Παρατηρούμε πως ο δακτύλιος συχνών υπερβάσεων του όζοντος μετατοπίζεται από τα περιαστικά κέντρα της Αθήνας όπου συνήθως χτυπούσε -Θρακομακεδόνες, Λυκόβρυση, Μαρούσι, Καπανδρίτι- προς τα αστικά».

Οπως εξηγεί ο διευθυντής του Ινστιτούτου του ΕΑΑ, σημαντικό ρόλο έχει η συνεισφορά του κυκλοφοριακού στους ρύπους. «Η ανανέωση του στόλου των αυτοκινήτων με οχήματα νέας τεχνολογίας ή η πτώση της κυκλοφορίας των οχημάτων το Σαββατοκύριακο, οδηγεί στη μείωση των συγκεντρώσεων ρύπων όπως τα οξείδια του αζώτου, που καταστρέφουν το όζον».

Γεγονός που συνδυάζεται με μεγάλες εκπομπές υδρογονανθράκων από διάφορες πηγές, καθώς και κατάλληλες μετεωρολογικές συνθήκες, όπως υψηλές θερμοκρασίες, ακτινοβολία κ.ά. «Χρειάζεται να γίνει μια ενδελεχής και σοβαρή μελέτη για το όζον στο πολεοδομικό συγκρότημα», καταλήγει ο κ. Πετράκης.

Το όζον είναι δευτερογενής ρύπος και δημιουργείται από υδρογονάνθρακες. Είναι ρύπος με μεγάλη ανθεκτικότητα και μεταφέρεται στην ατμόσφαιρα. Είναι έντονα οξειδωτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο αναπνευστικό, ενώ σε μεγάλες συγκεντρώσεις καταστρέφει τη χλωρίδα - τις γεωργικές καλλιέργειες κ.λπ.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ

«EΘΝΟΣ » 7/9/09

Επιστροφή στην αρχή

Επιστροφή στην αρχή