ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ 1

(Κείμενα 1), (Κείμενα 2), (Κείμενα 3), (Κείμενα 4) (Κείμενα 5) (Κείμενα 6) (κείμενα 7) (κείμενα 8) (κείμενα 9) (κείμενα 10)

(κείμενα 11) (κείμενα 12) (κείμενα 13) (κείμενα 14) (κείμενα 15), (κείμενα 16) (κείμενα 17), (κείμενα 18), (κείμενα 19), (κείμενα 20)

Επιστροφή στην αρχική σελίδα του Παρατηρητηρίου

►Ελεύθεροι χώροι. Μιά πρόταση για πυκνοδομημένες περιοχές, ► Καταπατήσεις ρεμάτων και χειμάρρων ►Η ποιότητα ενός δρόμου στο κέντρο της Αθήνας ►Για το χτίσιμο εκκλησίας σε ρέμα ► Ένα επιστημονικό κείμενο (στα αγγλικά) για τους ελεύθερους χώρους του Πειραιά ► Οι δημόσιοι χώροι της Αθήνας ► Ο βασιλιάς Υπέχωδος του Περικλή Κοροβέση ► Σύλλογος Αρχιτεκτόνων: Δημόσιοι Υπαίθριοι Χώροι ► Η τέχνη ξεριζώνει το πάρκο Ριζάρη ►Πονηρές συναινέσεις για το Σύνταγμα ►ΣYNENTEYΞH της προέδρου της Εν. Δικαστ. Λειτουργών του ΣτΕ για τη συνταγματική αναθεώρηση ►Άρθρο του Ευ. Βενιζέλου για τη συνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 24 ►"Πού ζούμε αδερφέ;" Σχόλιο του Γ. Β. Για τον Πρόεδρο του Πανελληνίου Μ. Κυριακού ►Ημερίδα για τους Ελεύθερους Χώρους 11-11-1999 (ΕΜΠ) ►Όμορφη Ελλαδίτσα, θα σε κατασπαράξουν για το Άρθρο 24 ►Aρθρο 24: ΠAΣΟK και N.Δ. σε ρόλους “καλού” και “κακού” Tου Γ. BΟTΣH ►Το δάσος δεν είναι αφηρημένη έννοια ►Η αναθεώρηση του Συντάγματος και η προστασία του περιβάλλοντος του Η. Ευθυμιόπουλου ►Οικολογικό ΟΧΙ στην αναθεώρηση του άρθρου 24 (εκτεταμένο ρεπορτάζ της Αυγής 24-1-2001) ►Στο Σύνταγμα για το... Σύνταγμα! (εκτεταμένο ρεπορτάζ του Ριζοσπάστη 24-1-2001) ►Αγαπάτε το δάσος; Αποδείξτε το (εκτεταμένο ρεπορτάζ της Καθημερινής 23-1-2001) ►Αντιδράσεις για το άρθρο 24 από το Σ.τ.Ε και τους Δικηγόρους ►Προχειρότητα και δημαγωγία Για την αναθεώρηση των άρθρων 17 και 24 του Συντάγματος ►ΑΣΤΙΚΟ - ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ, του Δασολόγου Γιώργου Ντούρου ►Η Χάρτα του 1982 του ICOMOS για τους Ιστορικούς Κήπους (στα αγγλικά) ►Ένα κείμενο του ICOMOS για τους Ιστορικούς Κήπους (στα αγγλικά) ►Για τους Οικολόγους του ΠΑΣΟΚ (του Λεωνίδα Λουλούδη) ►Για την προστασία των δασών και την οικιστική ανάπτυξη (του Ν. Χλύκα) Με τους αιρετούς ενάντια σε τσιμεντοποίηση-εμπορευματοποίηση (του Χρ. Πιλάλη) ►Οι γείτονες που πήραν τα όπλα και φύλαξαν σκοπιές (για τα τοπικά κινήματα ελεύθερων χώρων) ►Για τη διάσωση των Προσφυγικών Κατοικιών ►Το τελευταίο πράσινο της Αττικής ►ρεπορτάζ για την κινητοποίηση της 5-6-2001?Χωριστό υπουργείο Περιβάλλοντος ζητεί ο Κωνσταντόπουλος ►Οι ανοιχτοί φάκελοι του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. ►Ο Κώστας Λαλιώτης ζημίωσε τη χώρα ►Όταν η Αθήνα είχε παραδοσιακά καφενεία και όχι καφετέριες

ΗΜΕΡΙΔΑ: “ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ”

Αθήνα, 29.5.1996 Πν. Κέντρο 7ου Διαμερίσματος Δ. Αθηναίων

Εισήγηση που έγινε από τα Ανθρωπιστικά κινήματα Πλ. Κυριακού (Βικτωρίας) και Πλ. Αττικής

(Τοπικές εφημερίδες “ΕΠΡΕΠΕ” και “ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ”)

με θέμα: Ελεύθεροι χώροι. Μιά πρόταση για πυκνοδομημένες περιοχές, μέσα από την εμπειρία μας από την περιοχή της Πλατείας Κυριακού (Βικτωρίας) και της Πλατείας Αττικής.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

Θα είμαστε σύντομοι. Μελέτη του Δήμου (γραφείο Τριποδάκη) έδειξε ότι η κατοικία αντιστέκεται στην περιοχή και ότι πρέπει να ενθαρρυνθεί ώστε να παραμείνει στην περιοχή της Πλ. Κυριακού από Μάρνη μέχρι Αγ. Μελετίου και να μην εκτοπιστεί από άλλες χρήσεις και δραστηριότητες. Πιστεύουμε ότι η ενθάρρυνση της κατοικίας πρέπει να κυριαρχήσει ως πολιτική του Δήμου και για τις περιοχές Πλ. Αττικής και Αγ. Παντελεήμονα.

Η περιοχή μας υποφέρει, κυρίως από τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, επειδή βρίσκεται στις παρυφές του δακτυλίου, και επειδή έχει σημαντικούς υπερτοπικούς πόλους έλξης του Ι.Χ. (2 σταθμοί μετρό, 2 σταθμοί τρένων, γραφεία ΟΤΕ, Ξενοδοχεία, Θέατρα, Εκθέσεις στο Πάρκο, Πανελλήνιος, Αρχαιολογικό Μουσείο, μεγάλα κέντρα διασκέδασης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο, χώρος στάθμευσης τρόλλευ, οίκοι ανοχής).

Επίσης έχει, παράλληλα με το πρόβλημα του δακτύλιου (Αλεξάνδρας), σημαντικές διερχόμενες κυκλοφορίες (Πατησίων, Αχαρνών, Σύνδεση Δυτ. Αθήνας με Περιφερειακό και Κηφισίας μέσω Πλ. Αττικής-Δεριγνύ ή Κορδιγκτώνος-Ευελπίδων).

Στην περιοχή μας γίνονται ή προγραμματίζονται σημαντικές παρεμβάσεις υπερτοπικού χαρακτήρα που απαιτούν μιά συνολική αντιμετώπιση. Τέτοια συνολική ολοκληρωμένη και προγραμματισμένη αντιμετώπιση δεν υπάρχει.

Συγκεκριμένα, μεγάλα προβήματα αναμένουμε να συσσωρευτούν πάνω στα ήδη υπάρχοντα, με τεράστιες συνέπειες στους εναπομείναντες ελεύθερους χώρους επειδή:

1. Το μετρό επεκτείνεται (στην περιοχή μας υπάρχουν δύο σταθμοί του Μετρό, και μάλιστα η Πλ. Αττικής θα είναι κόμβος μετρό). Αναμένονται σημαντικές αλλαγές στις χρήσεις γής γύρω από τους σταθμούς, εκτόπιση της κατοικίας και συγκέντρωση περισσότερων αυτοκινήτων.

2. Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί Λαρίσης και Πελοποννήσου θα ανήκουν στο περιαστικό τρένο που προγραμματίζεται, και που θα συνδέει την Αθήνα με Λαύριο, Χαλκίδα, Θήβα, Κόρινθο και Πειραιά. Ο Σταθμός της Αθήνας θα είναι στην περιοχή μας. Αναμένεται όξυνση όλων των παραπάνω προβλημάτων.

3. Προγραμματίζονται διάφορα μεγάλα Γκαράζ στην περιοχή μας επειδή βρισκόμαστε στις παρυφές του Δακτυλίου.

4. Στην πλ. Αιγύπτου (Αλεξάνδρας και Πατησίων) θα είναι η αφετηρία του Τράμ (για Πατήσια και Φάληρο).

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

(ΜΕ ΣΤΟΧΟΥΣ: ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ, ΤΗΝ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ, ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ, ΤΗΝ ΑΠΟΘΑΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΙΧ).

ΠΡΟΤΑΣΗ Α. Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ:

1. Να μείνει μόνο η μία γραμμή του ΟΣΕ, αφού θα λειτουργεί σιδηροδρομικός κόμβος του ΟΣΕ στο ΜΕΝΙΔΙ που να συνδυάζει τις γραμμές διαφορετικού πλάτους. Η Γραμμή που θα καταργηθεί να γίνει ζώνη πράσινου, από τον Πειραιά μέχρι το Μενίδι.

2. Να μελετηθεί η βύθιση της γραμμής του ΟΣΕ που θα απομείνει καθώς και του ΜΕΤΡΟ από Πλ. Αττικής μέχρι τουλάχιστο τον Άγιο Νικόλαο. Από πάνω να δημιουργηθεί ζώνη αναψυχής. Αυτός πρέπει να είναι και ο στόχος της μελέτης που προκήρυξε ο ΟΣΕ πριν λίγες ημέρες (100.000.000 δρχ).

3. Να απομακρυνθεί το γκαράζ των τρόλεϋ της Πλ. Αττικής και να γίνει χώρος πράσινου και αναψυχής.

4. Οι χώροι του Σταθμού Πελοποννήσου-Σταθμού Λαρίσης-Μεταγωγών-Πλ. Αττικής-Γκαράζ τρόλεϋ-Αγ. Μελετίου να ενοποιηθούν και να γίνουν σημαντικός χώρος πρασίνου (περίπου σαν το Πεδίο του Άρεως). Αυτός ο ενιαίος χώρος πράσινου-αναψυχής που θα δημιουργηθεί θα πρέπει να συνδέεται με το Γκάζι-Κεραμεικό-Ελαιώνα και να αποτελεί προέκταση του ενοποιημένου αρχαιολογικού πάρκου της Αθήνας.

5. Να γίνει ειδικό Π.Δ. για την προστασία της κατοικίας, με αποτροπή κατασκευής μεγάλων εμπορικών κέντρων, και χρήσης μη-κατοικίας στους ορόφους.

6. Να χαράξει ο Δήμος και το Δημόσιο ειδική πολιτική προκειμένου να στεγαστούν στην περιοχή υπηρεσίες εξυπηρέτησης των πολιτών, αναψυχή (π.χ. μουσείο τρένων) και κοινωνικός εξοπλισμός.

7. Η περιοχή του Μεταγωγών (Σταθμός Λαρίσης) και ο ένας από τους δύο σιδηροδρομικούς σταθμούς που θα σταματήσει να λειτουργεί, να εξελιχθούν σε Κέντρα υπερτοπικών δραστηριοτήτων, εκθέσεων και εκδηλώσεων.

Β. ΕΙΔΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ ΩΣΤΕ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ

Τα αυτοκίνητα έχουν κατακλύσει και το ελάχιστο πεζοδρόμιο. Μιά μητέρα με καρότσι, ένα άτομο με ειδικές ανάγκες, ένα καρότσι λαϊκής, ακόμα και απλοί πεζοί δεν μπορούν να κινηθούν αν δεν βγούν στο δρόμο.

Θεωρούμε ότι για την περιοχή μας χρειάζεται μιά ειδική πολιτική για τα πεζοδρόμια.

Να τοποθετηθούν προστατευτικά στις ράμπες και κιγκλιδώματα διαχωρισμού των πεζοδρομίων.

Η περιοχή μας πλημμυρίζει καθε πρωί από αυτοκίνητα ΙΧ. Χρειάζεται πολιτική αποθάρρυνσης της καθόδου των ΙΧ στις παρυφές του δακτυλίου.

Για το σκοπό αυτό έχουμε συντονίσει τη δράση μας με αυτή του Συλλόγου Πολεοδόμων Χωροτακτών για τα δικαιώματα του πεζού στην πόλη. Ο Δήμος απομάκρυνε τα διαφημιστικά ταμπλώ που είχε τοποθετήσει στο παλιό 2ο Γυμνάσιο (Χέϋδεν και Αχαρνών) μετά και από δική μας παρέμβαση, με αποτέλεσμα να αποκατασταθεί το πεζοδρόμιο επί της πολυσύχναστης οδού Αχαρνών.

Γ. ΑΠΟΘΑΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ ΓΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ

Περιοδικά η περιοχή πλημμυρίζει από Ι.Χ. που προσελκύονται από το Πεδίον του Άρεως επειδή συχνά φιλοξενεί διάφορες εκθέσεις (λουλουδιών, βιβλίου κλπ). Είμαστε αντίθετοι στην εύκολη χρησιμοποίηση τέτοιων ελεύθερων χώρων πρασίνου για τέτοιες εκδηλώσεις για τους παρακάτω λόγους:

1. εύκολη καταφυγή σε αυτούς οδηγεί σε λύσεις που συνήθως είναι μόνιμες με αποτέλεσμα να δομούνται μετά από καιρό αυτοί οι ελεύθεροι χώροι. Έτσι κατατρώγεται σιγά σιγά το Πάρκο από το GREEN PARK και το Άλσος, τα κτίρια που προστίθενται συνεχώς στον Πανελλήνιο, τα Θέατρα, τα τραπεζάκια των ουζερί. Σε λίγο θα δούμε μόνιμα περίπτερα του Δήμου στο Πεδίο του Άρεως που φυσικά θα εξελιχθούν σε μαγαζιά υψηλού ενοικίου.

2. Δεν δημιουργούνται προγράμματα αναβάθμισης συγκεκριμένων περιοχών στα οποία θα μπορούσε να συμβάλει και η διοργάνωση ειδικών υπαίθριων εκθέσεων και μουσικών ή θεατρικών εκδηλώσεων (π.χ. στο Εμπορικό τρίγωνο, ή στην Πλατεία Κυριακού, ή στην Πλατεία Βάθης). Όλες οι εκδηλώσεις γίνονται στο Πεδίο του Άρεως (2 εκθέσεις βιβλίου και 2 εκθέσεις λουλουδιών το χρόνο) και στο Ζάππειο.

Δ. ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΠΕΡΙΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΚΑΡΑΖ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΑΚΤΥΛΙΟΥ.

Ο δακτύλιος δεν πρέπει να μονομοποιηθεί. Αντίθετα πρέπει να υπάρξει μιά πολιτική γενικής αποθάρρυνσης (ή απαγόρευσης) της χρήσης του Ι.Χ. για κάθοδο στο κέντρο και άρση του μέτρου του δακτυλίου. Αν δεν υπάρξει μιά τέτοια πολιτική τότε όσα γκαράζ και να φτιαχτούν πάντα θα περισσεύουν τα αυτοκίνητα και θα παρκάρουν στα πεζοδρόμια. Πάντα θα υπάρχει κυκλοφοριακή συμφόρηση και πάντα θα προκαλείται νέφος από τα μποτιλιαρισμένα αυτοκίνητα και από εκείνα που θα αναζητούν χώρο να παρκάρουν.

Επιπλέον η καταστροφή των τελευταίων ελεύθερων χώρων θα είναι αμετάκλητη. Η Πλατεία Αιγύπτου κινδυνεύει άμεσα. Το ίδιο συμβαίνει και με το Μουσείο με την πιθανή κατασκευή γκαράζ και εκεί.

Το πρόβλημα οξύνεται στο έπακρο στην Αλεξάνδρας, στην Μαυροματαίων, στην Πλ. Αιγύπτου από τα αυτοκίνητα που προσελκύονται από τις εκθέσεις στο Πάρκο από όλα τα μέρη της Αθήνας.

Και μην ξεχνάμε ότι επιπλέον αυτοκίνητα θα προσελκύονται από την αφετηρία του Τράμ που θα είναι στην Πλατεία Αιγύπτου, αλλά και από τον υπάρχοντα σταθμό της Βικτώριας μετά την ολοκλήρωση του Μετρό.

Χρειάζεται πρόγραμμα κατάργησης του δακτυλίου, απαγόρευσης της κυκλοφορίας του Ι.Χ. στο κέντρο, ενθάρυνση των δικύκλων και ειδική ενημέρωση των πολιτών για το ποδήλατο, γιατί οι περισσότεροι το φοβούνται. Είναι επιβεβλημένη η κατασκευή ποδηλατοδρόμων στις “επίπεδες” διαδρομές (π.χ. από Πατήσια μέχρι το Κέντρο). Επίσης, χρειάζονται ευέλικτα συστήματα μέσων μαζικής μεταφοράς.

Ε. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΠΑΛΙΩΝ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΤΙΣ ΠΥΚΝΟΔΟΜΗΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΖΟΔΡΟΜΩΝ-ΠΟΔΗΛΑΤΟΔΡΟΜΩΝ

Στις υποβαθμισμένες περιοχές του Κέντρου, δεν υπάρχουν, γενικά, ελεύθεροι χώροι. Υπάρχουν όμως πολλά παλιά κτίσματα, που είναι εγκαταλειμένα. Όσα δεν είναι διατηρητέα πρέπει να περάσουν στον έλεγχο του Δήμου η του Δημοσίου (με μεταφορά συντελεστή δόμησης, δικαίωμα προτίμησης, απαλλοτρίωση, ενοικίαση, αγορά) προκειμένου:

1. Να μην χτιστούν

2. Να χρησιμοποιηθούν για χώρους πρασίνου και για αναψυχή

3. Να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα επέκτασης του πρασίνου στις πυκνοδομημένες περιοχές που θα συνδέονται με δίκτυο πεζοδρόμων-ποδηλατοδρόμων.

Στην οδό Κνίδου (Πλ. Αττικής) ήρθαμε σε επαφή με τους περίοικους και έγινε συμφωνία μεταξύ ιδιοκτητών και Δήμου να αγοραστούν από το Δήμο 7 ακατοίκητα μή-διατηρητέα για να γίνουν πράσινο. Μετά το θάνατο του Δημάρχου Τρίτση και παρ’όλο που είχε γίνει η εκτίμηση της αξίας από τις δημοτικές υπηρεσίες, δεν γινόταν τίποτε. Όταν απευθυνθήκαμε με κινητοποιήσεις στο Δήμο, ο αντιδήμαρχος Η. Σκαλαίος μας ανακοίνωσε ότι, σήμερα, η συγκεκριμένη ζώνη (περιοχή Πλ. Αττικής) δεν ενδιαφέρει το Δήμο, οπότε και η συμφωνία που είχε κάνει ο Δήμος δεν ισχύει.

Εμείς διαφωνούμε και είμαστε υπέρ μιάς πολιτικής που μαζί με τα μεγάλα έργα (με τα οποία αποκλειστικά φαίνεται να ασχολείται ο Δήμος) και τις μεγάλες εργολαβίες, χρειάζονται πολλές μικρές παρεμβάσεις σε επίπεδο γειτονιάς σε περιοχές όπως η δική μας που είναι πυκνοδομημένες και δεν υπάρχουν ελεύθεροι χώροι.

Ωστόσο, αυτές οι μικροπαρεμβάσεις πρέπει να οριστικοποιηθούν μετά από πρόσκληση των κατοίκων να συμμετέχουν με προτάσεις, και να ακολουθούν ένα πειστικό σχέδιο που να εξασφαλίζει τη συναίνεση των πολιτών. Είμαστε αντίθετοι στις τυχαίες, αποσπασματικές και απρογραμμάτιστες παρεμβάσεις, όπως πεζοδρομήσεις κλπ, γιατί προκαλούν δυσαρέσκεια και σημαντικές αντιδράσεις, με αποτέλεσμα να γίνονται οι αρχές διστακτικές στο να κάνουν παρεμβάσεις σε μιά περιοχή που χρειάζεται γενναίες παρεμβάσεις.

Τέλος, ειδικά η οδός Φυλής χρειάζεται μιά γενναία παρέμβαση ώστε να μην δομηθεί. Χάριν των οίκων ανοχής, κυρίως, και της γενικότερης υποβάθμισης έχουν μείνει σημαντικά τμήματα του Δρόμου (και των γύρω δρόμων μέχρι την Πλ. Αττικής) με παλιά σπίτια που είτε είναι διατηρητέα είτε όχι. Τα διατηρητέα πρέπει να αναδειχθούν και να χρησιμοποιηθούν κατα προτεραιότητα από το Δήμο και το Δημόσιο για πολιτιστικές, παιδαγωγικές κλπ κοινωφελείς υπηρεσίες, και για συλλόγους και στέκια μεταναστών και αστέγων. Τα άλλα (που είναι ήδη μισογκρεμισμένα ή εγκαταλειμένα) να αποκτηθούν (με δικαίωμα προτίμησης, μεταφορά συντελεστή, απαλλοτρίωση ή άλλα μέτρα) με στόχο να γκρεμιστούν και να γίνουν ελεύθεροι χώροι και πράσινο.

ΣΤ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Πιστεύουμε ότι πολλά μπορούν να γίνουν στην περιοχή μας, παρότι είναι πυκνοδομημένη και πολύ φορτωμένη με προβλήματα.

Πιστεύουμε ότι το υπ’αριθμόν ένα ζήτημα είναι η διατήρηση-διεύρυνση της κοινωνικής συνοχής της περιοχής που να περιλαμβάνει τους ξένους που ζούν στην περιοχή μας και που να δένει τους κατοίκους με την περιοχή. Γιαυτό και θα πρέπει να υπάρξει ειδική πολιτική που να “βγάζει” τους κατοίκους από τα διαμερίσματα τους, να προσελκύει μέσω της αναψυχής της κοινωνικής εξυπηρέτησης και της αισθητικής τους κατοίκους. Εμείς για αυτό δραστηριοποιούμαστε στην περιοχή.

Για μάς το ζήτημα του πράσινου και των ελεύθερων χώρων δεν είναι τεχνικό ζήτημα αλλά ζήτημα κοινωνικής συνοχής, πολιτιστικής ανάπτυξης και ψυχικής ισορροπίας.

Αθήνα, Μάϊος 1996

Ομάδα εργασίας: Μαριανέλλα Κλώκα, Γιώργος Μητσάνης, Ηλίας Γιαννίρης

Πληροφορίες: Ηλίας Γιαννίρης (υπεύθυνος σύνταξης της ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ “ΕΠΡΕΠΕ“) τηλ. 8837979

επιστροφή στην αρχή

.Καταπατήσεις ρεμάτων και χειμάρρων

Οι χείμαρροι και τα ρέματα μπαζώνονται με την άδεια της πολιτείας και όχι λόγω των αυθαίρετων κατασκευών. Η δόμηση κοντά στα ρέματα ρυθμίζεται από το άρθρο 6 του Κτιριοδομικού Κανονισμού... Κατά την εφαρμογή του άρθρου αυτού οι χείμαρροι και τα ρέματα "διευθετούνται" με πρωτοβουλία των πολιτών που ενδιαφέρονται να οικοδομήσουν σε οικόπεδα που εφάπτονται με χείμαρρους ή ρέματα. Από τις περιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο αυτό η πλεόν συνηθισμένη είναι η προβλεπόμενη από την παράγραφο 2.2 σύμφωνα με την οποία ο πολίτης που ενδιαφέρεται να οικοδομήσει δίπλα σε ρέμα απευθύνεται στις τεχνικές υπηρεσίες του νομού και ζητάει να καθοριστούν οι οριογραμμές του. Κατόπιν αυτού κάποιος υπάλληλος των τεχνικών υπηρεσιών του νομού, έπειτα παό μιά αυτοψία ...καθορίζει τις οριογραμμές του ρέματος. Ο ίδιος υπάλληλος καθορίζει και τα "απαιτούμενα" τεχνικά έργα που αναφέρει ο νόμος και που συνήθως είναι ένας απλός τοίχος ο οποίος λόγω του λανθασμένου -εσκεμμένα συνήθως- καθορισμού του ρέματος κατασκευάζεται μέσα στην κοίτη του και με αυτό τον τρόπο αρχίζει η καταπάτηση των ρεμάτων.

Στη συνέχεια ορίζεται η θέση της οικοδομής, η οποία και πάλι οικοδομείται μέσα στο ρέμα αφού το ίδιο άρθρο ορίζει ότι ύστερα από την παραπάνω διαδικασία καθορισμού των ρεμάτων μπορεί κανείς να οικοδομήσει σε απόσταση μικρότερη από 20 μέτρα από το ρέμα χωρίς να προβλέπεται ένα όριο ασφαλείας, δηλαδή έστω μια ελάχιστη απόσταση της υπό ανέγερση οικοδομής από τις όχθες των ρεμάτων. Το πρακτικό αποτέλεσμα δηλαδή της διαδικασίας αυτής είναι η ελαχιστοποίηση του εύρους της κοίτης των ρεμάτων και βέβαια η κατάργηση της ευρύτερης περιοχής αυτών δηλαδή της όχθης, των αναχωμάτων κλπ.

Κατ' αυτό τον τρόπο διευθετούνται τα ρέματα, πρώτον με αφάνταστη προχειρότητα και δεύτερον με την ευκαιρία εκδόσεως μιας οικοδομικής άδειας με συνέπεια ο μοναδικός γνώμονας της διευθέτησης να είναι η εξυπηρέτηση του πολίτη στο να οικοδομήσει....

Αυτά βέβαια είναι γνωστά στο ΥΠΕΧΩΔΕ και για το λόγο αυτό ξεκίνησε μια διαδικασία για την εκπόνηση ενός νέου νόμου που να ρυθμίζει τη δόμηση δίπλα σε ρέματα και χείμαρρους. Το σχέδιο του νόμου αυτού προβλέπει να διευθετούνται τα ρέματα έπειτα από υδραυλική μελέτη έτσι ώστε να προσδιορίζονται κατά ορθό τρόπο η κοίτη και η ευρύτερη περιοχή τους και δεύτερον να θεσπιστεί μια ελάχιστη απόσταση μέσα στην οποία να απαγορεύεται εντελώς η δόμηση. ...

Η εκπόνηση του νόμου αυτού μολονότι έχει ξεκινήσει πριν από τρία περίπου χρόνια δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί...

Νίτσα Σαραντοπούλου (αποσπάσματα επιστολής της, Καθημερινή 21-11-99)

επιστροφή στην αρχή

Η ποιότητα ενός δρόμου στο κέντρο της Αθήνας

"Η γειτονιά της Μιχαήλ Βόδα, που πριν από λίγα χρόνια ήταν ένας σπουδαίος εμπορικός δρόμος, σήμερα έχει γίνει σπουδαίος για άλλους λόγους. Είναι εκείνη η γειτονιά που η ασφάλεια έδινε μάχες με τον Σορίν Ματέι, και που αργότερα συνελάμβανε Αλβανούς οι οποίοι "σιδέρωναν" συμπατριώτη τους ζητώντας λύτρα.

Τα παιδιά μου δεν παίζουν πλέον στην πλατεία Πάφου, γιατί εκεί την ημέρα παίζουν Αλβανόπουλα με όπλα (γιατί έτσι έχουν γαλουχηθεί), και τη νύχτα συμπλέκονται διάφορες παρέες για τις δικές τους δοσοληψίες, γεμίζοντας με αίματα τα πεζοδρόμια της Μιχ. Βόδα. Τα παιδιά μου, στην τρυφερή τους ηλικία, γνωρίζουν τις πόρνες και τους προστάτες τους, αντιλαμβάνονται από μακριά τους χρήστες και ίσως αύριο γνωρίσουν και τους ίδιους τους εμπόρους ναρκωτικών.

Πολυτελείς Μερσεντές εμφανίζονται μέρα μεσημέρι, δέρνουν κάποιους και εξαφανίζονται. Εάν τύχει και εμφανιστεί περιπολικό οι δρόμοι ερημώνουν, οι αλλοδαποί εξαφανίζονται και αντικαθίστανται από άλλους. Εμείς κρυβόμαστε πίσω από τις γρίλιες και οι καταστηματάρχες κοιτούν τα μαγαζιά της γειτονιάς να μαραζώνουν, να κλείνουν, μετρούν τις χαμένες μέρες με τα ταμεία άδεια. Ο τζίρος τους, κατά γενική ομολογία, έχει πέσει στο 50% του 1996. Κι επειδή δεν ήταν αρκετή αυτή η καθίζηση, εμφανίστηκε από τις αρχές του περασμένου καλοκαιριού μια νέα μάστιγα. Ένα παράνομο παζάρι επί της οδού Μιχ. Βόδα, από το ύψος της Αγ. Μελετίου έως το σταθμό ΕΗΣ Αγ. Νικολάου.

Το παράνομο εμπόριο από εμφανώς αμφιβόλου επιπέδου αλλοδαπούς εμπόρους είναι καίριο πλήγμα κάθε Σάββατο για την τοπική αγορά. Από τα χαράματα έως τις 5 το απόγευμα κάτοικοι και καταστηματάρχες, όλοι ...φορολογούμενοι, υπομένουν την οχλαγωγία τους, τις απειλές τους, τη φοροδιαφυγή, το σκουπιδαριό που αφήνουν και προ πάντων τις εξευτελιστικές τιμές εμπορευμάτων κατά τρόπο προκλητικό.

Η πατρίδα δια στόματος Ταμείου Λαϊκών Αγορών παραπέμπει δικηγόρο κάτοικο της περιοχής που διαμαρτυρήθηκε εγγράφως στη Δημοτική Αστυνομία, η οποία τον παραπέμπει στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής. Το Αστυνομικό Τμήμα είναι αναρμόδιο επειδή το αρ. 3 Ν2647 22.10.98 ΦΕΚ 237Α τον παραπέμπει στη Δημοτική Αστυνομία!!! Διώξτε τους μόνοι σας, είπε κάποιο αστυνομικό όργανο.

Τελικά η "ποιότητα" της σημερινής κοινωνίας της οδού Μιχαήλ Βόδα είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή στην εξεύρεση μερικών Καλάσνικοφ"

Δ.Μ. από γράμμα στην Ελευθεροτυπία, 18-10-99.

επιστροφή στην αρχή

για το χτίσιμο εκκλησίας σε ρέμα

Κεντρικός πάλι, τροφοδότης των δελτίων ειδήσεων έγινε ο θρησκευτικός μας προκαθήμενος... Για άλλη μιά φορά στον προσφιλή του ρόλο του Κοινωνικού Εισαγγελέα ο επικεφαλής της εκκλησίας μας ύψωσε το φραγγέλιο και το κροτάλισε σε εθνικό δίκτυο προσπαθώντας προφανώς να αφυπνίσει τις εν υπνώσει συνειδήσεις μας. Δεδομένη δημοτικότης, χειμαρρώδης ευφράδεια, κατάλληλα αβανταδόρικη θεματολογία και θεσμικό αξίωμα του διασφάλισαν, λοιπόν, πάλι την ανώτατη δυνατή δημοσιότητα και μετέτρεψαν τον εκκλησιαστικό λόγο από πνευματική δραστηριότητα σε θεαματική κοινωνική και πολιτική παρέμβαση. Αν όμως ο ενδοεκκλησιαστικός διάλογος άλλους αφορά, ο τρόπος προβολής και ανάδειξης της συγκεκριμένης καταγγελίας δημιουργεί προβληματισμούς καθαρά κοσμικού και πολιτικού χαρακτήρα. Γιατί στην καταγγελία για τη μη παροχή άδειας από την ΕΥΔΑΠ για ανέγερση ναού δεν αμφισβητήθηκε πως το επίμαχο σημείο την ανέγερσης ήταν πράγματι ρέμα. Όπως και από κανένα δεν αμφισβητείται ότι το περαιτέρω μπάζωμα αυτών των φυσικών υδραγωγών και αεραγωγών εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους πλημμυρών και άλλων καταστροφών. Επιζητείται, παρά ταύτα, η άδεια ανέγερσης του ναού πάνω στο ρέμα με βασικό σκεπτικό ότι- προφανώς με άδεια εκδοθείσα παρανόμως και κατόπιν δωροδοκίας- έχει ήδη ανεγερθεί κάποια πολυκατοικία. Άρα εν προκειμένω, η Εκκλησία εμφανίζεται να γίνεται όχι παράγων θραύσης μιας αμαρτωλής αλύσου αλλά ένας απλός κρίκος της, εφόσον η όλη συμπεριφορά της θα μπορούσε να αποδοθεί με τη λογική: "Παρανομώ ή συμπεριφέρομαι με αντικοινωνική διάθεση ή αδιαφορώ για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ενεργειών μου ή ενδίδω στον εγωισμό μου, επειδή και οι άλλοι κάνουν το ίδιο".

Νομίζω ότι κάθε απλό μέλος της ελληνορθόδοξης εκκλησίας μπορεί να δώσει απάντηση στο ερώτημα εάν μια τέτοια λογική αναβαθμίζει το κύρος της Εκκλησίας ή εάν αυξάνει την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών της παρεμβάσεων και προς την κατεύθυνση της παραγωγής έργου και προς την κατεύθυνση της παραγωγής αξιών...

Θανάσης Διαμαντόπουλος, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Ελευθεροτυπία 26-1-2000

επιστροφή στην αρχή

ένα επιστημονικό κείμενο για τους ελεύθερους χώρους του Πειραιά (Περίληψη)

για το πλήρες κείμενο (στην αγγλική) πατήστε εδώ

THE NATURAL ENVIRONMENT IN URBAN AREAS

By Irene THEODOSSIOU-DRANDAKI, Msc, INSTITUTE OF GEOLOGY AND MINERAL EXPLORATION, 70, MESSOGHION STR. ATHENS 11527, GREECE

ABSTRACT

The natural environment is, in people’s mind, out of the cities, and could not belong to the urban environment. It is separated, far from the cities. As a consequence, people are very surprised when speaking of geoconservation or geological heritage inside urbanized areas, just in their doorstep.

Living in towns and cities does not mean that we have to renounce completely our relation with nature. On the contrary, town-dwellers need an every day contact with nature. This contact improves the quality of human life.

Of course in some modern cities this demand will be hard to achieve in short term, but it should be a long-term aim, through a conservation and protection of free spaces policy. Such a policy has to be incorporated in all other policies. The result will be the harmonious coexistence of nature and city.

In the case of Pireas, the main international harbor and one of the biggest cities in Greece, the conditions are far from being sufficient concerning the above mentioned problematics.

However Pireas is a very nice city by nature, degraded by men.

Few natural sites are left, always under threat regime because of the pressure of other priorities and the high ground prices.

The rapid disappearance of sites and consequently the irreversible loss of information is between the geoscientific issues in relation with the modern cities that should be included in the urban geology topics.

Το κείμενο παρουσιάστηκε στο ετήσιο Συνέδριο της PROGEO (Ευρωπαϊκή Εταιρεία για τη Διατήρηση της Γεωλογικής Κληρονομιάς), στη Βουλγαρία (7-15.6.1998) και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Geologica Balcanica, 28, 3-4 Sofia, December 1998, p.143-152, στο ειδικό τεύχος "Geological Heritage of Europe"

Οι δημόσιοι χώροι της Αθήνας

"Ο λόγος για τους δημόσιους ελεύθερους χώρους της Αθήνας που εδώ και χρόνια και παρά τις κάποιες αποσπασματικές προσπάθειες που γίνονται πάνε από το κακό στο χειρότερο. ...Η πλατεία Κοτζιά... έρημη από κόσμο, παραμένει ένας αμήχανος μάλλον χώρος, χωρίς καμία από τις χρήσεις που είχε παλιότερα... Για την Ομόνοια, το Μοναστηράκι και την πλατεία Κουμουνδούρου δεν νομίζω ότι μπορεί αυτήτη στιγμή να γίνει λόγος. Βρίσκοντια στην όποια κατάσταση βρίσκονται και το μόνο που μας μένει να ελπίζουμε είναι η εφαρμογή των μελετών που βραβεύτηκαν... Η πλατεία Συντάγματος και η πλατεία Κλαυθμώνος ιστορικές πλατείες και οι δύο... υποφέρουν από συνεχείς άστοχες και άσκοπες επεμβάσεις... Διερωτώμαι αν όλα αυτά απασχολούν τις αρμόδιες υπηρεσίες, αν οι υπηρεσίες αυτές θεωρούν, ας πούμε πως η φροντίδα για την όσο το δυνατόν άνετη κυκλοφορία μέσα στην πόλη είναι μέσα στις υποχρεώσεις τους, και αν η αισθητική των δημοσίων χώρων είναι, επίσης, δική τους υπόθεση.

Δ. Ζήβας, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ (Καθημερινή 13-2-2000)

επιστροφή στην αρχή

Ο βασιλιάς Υπέχωδος

Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε ένας βασιλιάς που τον έλεγαν Υπέχωδο... [Σ]το πρώτο συμβούλιο του θρόνου έγινε σκοτωμός. Οι ειδικοί από το Εκσυγχρονιστάν πρότειναν πως τα δάση, τα πουλιά, τα ποτάμια, τα χωράφια ήταν παλιομοδίτικα και χωριάτικα και θα έπρεπε να δώσουν τη θέση τους στα προϊόντα που θα έρχονταν από το Εκσυγχρονιστάν. ... Οι ειδικοί σύμβουλοι τα βρήκαν σκούρα. Τηλεφώνησαν λοιπόν στη βασίλισσά τους την Ονέα και τη ρώτησαν τι να κάνουν με τους ιθαγενείς. Δώρα, είπε αυτή και παιχνίδια. Οπότε, ανάμεσα στα δώρα που έφτασαν ήταν και τα άυλα ζάρια. Οι ιθαγενείς τρελάθηκαν με το νέο παιχνίδι. Βλέποντας τώρα οι ειδικοί πως οι ιθαγενείς ήταν εκ φύσεως παιχνιδιάρηδες επινόησαν το παιχνίδι της καταστροφής της φύσης. Όποιος έκοβε πιο πολλά δέντρα ή όποιος μπάζωνε ποτάμια ή εξολόθρευε πουλιά γινόταν πλούσιος και σύμβουλος του βασιλιά. ... Και τότε ήταν που αρχίζουν να γίνονται περίεργα πράγματα και οι λέξεις αρρώστησαν και έλεγαν άλλο από αυτό που ξέραμε. Έτσι η ανάπλαση και προστασία του περιβάλλοντος σήμαινε την καταστροφή του. ... Έλεγαν δασική ζώνη και εννοούσαν ζώνη για να χτιστούν ξενοδοχεία. ... Χωρίς να το καταλάβουν, αντί να πλουτίζουν άρχισαν να φτωχαίνουν, να μη βρίσκουν δουλειά και τους είχαν μείνει μόνο τα άυλα ζάρια που είχαν πάψει πια να κερδίζουν. ...Το σίγουρο είναι ότι κανένας δεν έμαθε που βρίσκεται η Υπεχωδία και αν όντως υπήρχε ο βασιλιάς Υπέχωδος. Αλλά ευτυχώς αυτά συμβαίνουν στα παραμύθια. Εμείς δεν έχουμε βασιλιά, αλλά έναν υπουργό ΠΕΧΩΔΕ που σέβεται τους νόμους της χώρας. Έτσι δεν λέει μια γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, χωματερή, για να χτίσει το Ολυμπιακό Χωριό. Ούτε καταστρέφει το δάσος της Ομορφοκλησιάς (Βεϊκου) για να το κάνει μέγαρο πινγκ-πόνγκ. Ακόμα σέβεται τη δικαιοσύνη και όπου υπάρχει διαφορά με τους πολίτες δεν καταργεί το οικολογικό Ε' Τμήμα του ΣτΕ. Τυχεροί είμαστε.

Περικλής Κοροβέσης Ελευθεροτυπία, 7-2-2000

επιστροφή στην αρχή

Σύλλογος Αρχιτεκτόνων: Δημόσιοι Υπαίθριοι Χώροι

Οι Δημόσιοι Υπαίθριοι Χώροι αποτελούν καθοριστικό παράγοντα της ποιότητας ζωής και επικοινωνίας στις πόλεις αλλά και σημαντική παράμετρο της φυσιογνωμίας τους. Η εμπορευματοποίηση της γης και η κυριαρχία του ιδιωτικού πάνω στο συλλογικό στον Αστικό Χώρο οδήγησε στην επικίνδυνη συρρίκνωση των Δημόσιων Χώρων των ελληνικών πόλεων. Η ήδη περιορισμένη επιφάνειά τους συχνά διατίθεται για την ανέγερση δημοσίων κτιρίων. Η αύξηση της επιφάνειας των Υπαίθριων Χώρων είναι επιτακτική ανάγκη, προκειμένου να εξασφαλιστούν και πάλι συνθήκες ανάπτυξης της κοινωνικής συνοχής και συναναστροφής, στα Αστικά μας κέντρα. Προκειμένου να αξιοποιηθεί το συνολικό δυναμικό των διατιθεμένων Υπαίθριων Χώρων μιας πόλης, είναι απαραίτητο να αποτελούν μέρη ενός αντιστοίχου ιεραρχημένου δικτύου το οποίο θα τους συνδέει και θα τους συσχετίζει. Το δίκτυο αυτό μπορεί να περιλαμβάνει παράλληλα και τις κύριες διαδρομές πεζών και φιλικών προς τον άνθρωπο μέσων κυκλοφορίας (τραμ, μίνι μπας, ποδήλατο κλπ).

Από περίληψη των συμπερασμάτων του 10ου Πανελληνίου Αρχιτεκτονικού Συνεδρίου, 8-12/12/1999,

ΕΔ ΤΕΕ 21-2-2000

επιστροφή στην αρχή

Η τέχνη ξεριζώνει το πάρκο Ριζάρη

Όταν ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα πάρκα στο πνιγμένο κέντρο της Αθήνας πρόκειται να γίνει τσιμέντο και η είδηση περνάει στα ψιλά των εφημερίδων, το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Όταν η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσιογράφων λειτουργεί σαν να μη βλέπει, να μην αισθάνεται, να μην αντιδρά, να υποτάσσεται στις βουλές και τις αποφάσεις της εξουσίας, το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Όταν η ίδια η Βουλή καλείται να αποφασίσει να παραδώσει την τύχη ενός πνεύμονα στα χέρια ενός εργολάβου -οποιουδήποτε εργολάβου- για να χτιστεί ένα πολυόροφο μεγαθήριο που θα κλέψει μυρουδιές, οπτικές και ανάσες από τους κατοίκους, τότε το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Όταν 4 υπουργεία, Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών, Πολιτισμού, και Δημοσίων Έργων, παραχωρούν δωρεάν (!) έκταση με δέντρα σε ιδιώτες για να χτιστεί ένα δεύτερο μουσείο, σαν αυτό που προγραμματίζει ήδη να δημιουργήσει το ίδιο το κράτος, τότε το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Όταν το πάρκο θα τσιμεντοποιηθεί με συντελεστές δόμησης που δεν δικαιολογούνται από το ύψος των κτιρίων της περιοχής Ριζάρη, και όταν τους συντελεστές αυτούς για να χτιστεί μέχρι και εννιαώροφο κτίριο (!) τους χαρίζουν (!) ουτοί που εκλέχτηκαν για να προστατεύουν τα συμφέροντα των κατοίκων, τότε το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσκημα χέρα. Όταν ένα τέτοιο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης που χρειάζεται τόσον όγκο και τα σχέδια του κυρίου Πέι, περνάει σε σχέδιο νόμου για το Ολυμπιακό Χωριό και στα ψιλά των εφημερίδων, σημαίνει ότι το Μουσείο δεν άξιζε να καταστρέψει ένα πάρκο. Εκτός αν σημαίνει ότι όσοι εμπλέκονται φοβούνται, και φοβάται ο ένοχος. Ό,τι από τα δυό κι αν συμβαίνει, το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Όταν υπάρχουν κτίρια επί κτιρίων, που απαιτούν να τα πάρει κάποιος σωτήρας και να τα αξιοποιήσει για το καλό των κατοίκων, αντί να καταρρέουν εδώ, στο κέντρο της Αθήνας, και δεν ικανοποιούνται με αυτά οι εισβολείς, που θέλουν τη συγκεκριμένη περιοχή για λόγους που εύκολα μπορεί να μάθει κανείς αν ψάξει, τότε το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Όταν παραβιάζεται η διαθήκη των αδελφών Ριζάρη, που έδωσαν το τετράγωνο Ριζάρη- Β. Σοφόας-Β. Κων/νου, απέναντι από τον Ευαγγελισμό, για να γίνει Πάρκο αντί να οικοδομηθεί, τότε το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Και όταν όλη αυτή η αυθαιρεσία γίνεται επειδή έτσι το θέλει ένα Ίδρυμα Πολιτισμού, για να στεγάσει τις ιδιωτικές του συλλογές, συλλογές του ζεύγους Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, τις οποίες απέκτησαν γιατί εκτιμούσαν την Τέχνη, τότε το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια. Γιατί η Τέχνη είναι αληθινός Πολιτισμός. Και ο αληθινός Πολιτισμός ούτε επιβάλλεται ούτε μάχεται την Ποιότητα Ζωής των πολιτών. Ο αληθινός Πολιτισμός λειτουργεί για τους πολίτες. Και όχι για τους κατέχοντες. Αλλιώς το μέλλον των πολιτών βρίσκεται σε άσχημα χέρια.

(Ο καιρός- Γ. Παπαδόπουλος Τετράδης, Ελευθεροτυπία 25-2-2000)

κάντε κλικ Για το Πάρκο Ριζάρη

επιστροφή στην αρχή

Πονηρές συναινέσεις για το Σύνταγμα

Του Γεωργιου Κουμαντου

Συχνά εξαίρεται η σημασία της συναίνεσης για το δημόσιο βίο του τόπου: σημάδι ότι παραμερίζονται οι συγκρούσεις και αποτρέπονται οι διχασμοί, η συναινετική απόφαση φαίνεται αναγκαστικά να βρίσκεται στο σωστό δρόμο, να υπηρετεί το εθνικό συμφέρον και να επιβεβαιώνει την εθνική ομοψυχία. Αυτή η έξαρση της συναίνεσης φαίνεται ιδιαίτερα δικαιολογημένη όταν πρόκειται να συνταχθεί ή να αναθεωρηθεί ο υπέρτατος νόμος του κράτους, ιδρυτική πράξη και καταστατικό της λειτουργίας του, το Σύνταγμα. Πάμπολλοι είναι εκείνοι -και ο γράφων, ομολογημένα- που έχουν υποστηρίξει ότι ένας νόμος ανώτερος από όλους τους άλλους και προορισμένος να ρυθμίζει το δημόσιο βίο πέρα και πάνω από τις εναλλαγές των κομμάτων στην εξουσία πρέπει να αποτυπώνει την ευρύτερη δυνατή εθνική συναίνεση.

Αλλά καμιά φορά η πραγματικότητα διαψεύδει τις πιο καλοπροαίρετες, τις πιο ευγενικές διακηρύξεις. Γιατί η εθνική συναίνεση όπως εκφράζεται μέσα από τις κοινές καταφάσεις των κομμάτων (και τρόπος έκφρασης εγκυρότερος δεν υπάρχει) μπορεί να κρύβει πονηρές υστεροβουλίες, σύμφωνες με τα συμφέροντα της “εξουσίας” σε όλες τις κομματικές αποχρώσεις της, αλλά όχι αναγκαστικά σύμφωνες με το συμφέρον του τόπου, πέστε το εθνικό ή λαϊκό. Και ακριβώς οι πρόσφατες συζητήσεις και αποφάσεις στην αρμόδια για την αναθεώρηση του Συντάγματος κοινοβουλευτική επιτροπή προσφέρουν, δυστυχώς, τέτοια παραδείγματα διακομματικών συναινέσεων “εκ του πονηρού”. Σήμερα, θα επισημάνουμε ένα τέτοιο παράδειγμα - αλλά ασφαλώς θα επανέλθουμε γιατί υπάρχουν κι άλλα εξίσου κρίσιμα παραδείγματα και γιατί πολλά θέματα που βρίσκουν συναινετικές ρυθμίσεις είναι αστοχήματα, άξια να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη για να κάνει ίσως αισθητή την πίεσή της.

Το περιβάλλον ως εχθρός

Το πρώτο παράδειγμα ύποπτης διακομματικής συναίνεσης αφορά τη συνταγματική προστασία του περιβάλλοντος. Το άρθρο 24 του Συντάγματος ορίζει στην αρχή αρχή: “Η προστασία του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους”. Με βάση τη διάταξη αυτή, όποια πράξη του κράτους (ακόμα κι αν στηρίζεται σε νόμο) είναι βλαπτική για το περιβάλλον, προπάντων όταν γίνεται χωρίς την αναγκαία προηγούμενη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεών της, μπορεί να ακυρωθεί από το Συμβούλιο Επικρατείας. Ετσι, το Συμβούλιο Επικρατείας λειτουργεί ως φραγμός σε κάθε κρατική ενέργεια που θα είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή (συνήθως για ρουσφέτια ή αλόγιστα αναπτυξιακά προγράμματα εμπνευσμένα από τοπικά συμφέροντα) αυτού του χώματος της Ελλάδας που, επιτέλους, δεν ανήκει στις κυβερνήσεις αλλά είναι “δικό σου και δικό μου”.

Η προτεινόμενη αναθεώρηση είναι μια σειρά από πονηρίες, με κύριο στόχο να αποδυναμώσουν, στο θέμα αυτό, τη δυνατότητα του Συμβουλίου τηςΕπικρατείας να ενεργεί ως φραγμός σε κάθε κρατική απόπειρα καταστροφής του περιβάλλοντος. Πρώτον, στο ίδιο άρθρο και στην ίδια φράση, ισοδύναμα προς την προστασία του περιβάλλοντος μπαίνει, ως υποχρέωση του κράτους, “και η βελτίωση της ποιότητας ζωής”. Αυτό γίνεται για να εισαχθεί, λίγο πιο κάτω, ως σκοπός του κράτους “να διασφαλίζονται για όλο τον πληθυσμό το δικαίωμα στην κατοικία και οι αναγκαίες υποδομές”. Με άλλα λόγια: ας καταστραφούν τα δάση για να γίνουν οικισμοί και δρόμοι.

Ενα Σύνταγμα κατά των δασών

Πονηρία δεύτερη: ενώ το ισχύον Σύνταγμα λέει “Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών...”, η προτεινόμενη αναθεώρηση λέει: “Νόμος ορίζει τα σχετικά με την έννοια και την προστασία των δασών...”. Δηλαδή, το τι είναι και τι δεν είναι το δάσος δεν θα το πει η κοινή αντίληψη όπως αποκρυσταλλώνεται στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά θα το ορίζει κάθε φορά ο νόμος, καθιερώνοντας κριτήρια που θα βοηθούν όποιες καταστροφές επιβάλλουν τα κάθε λογής συμφέροντα.

Πονηρία τρίτη: με παραπομπή που χρειάζεται αποκρυπτογράφηση, επιτρέπεται από την προτεινόμενη αναθεώρηση “η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων” για την πραγμάτωση του (συνταγματικά πια κατοχυρωμένου) σκοπού της διασφάλισης “για όλο τον πληθυσμό του δικαιώματος στην κατοικία”. Σαφέστατη πρόκληση προς κάθε ύποπτο στεγαστικό συνεταιρισμό καταπατητών να επεκτείνει τις δραστηριότητές του στα λίγα δάση που έχουν απομείνει για να στεγάσει τον πληθυσμό του - και ασφαλέστερη μέθοδος είναι ο εμπρησμός, ευλογημένος πια και από το Σύνταγμα που μας ετοιμάζουν.

Οι δυσάρεστοι έλεγχοι

Τελευταία πονηρία, άλλη διάταξη που φαίνεται αυτονόητη και επομένως άκακη: “οι χρήσεις της γης και οι όροι δόμησης... ορίζονται με νόμο... οι δε σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης”. Βέβαια ο νόμος θα πρέπει να στηριχθεί στους κανόνες της επιστήμης κι αυτό υποτίθεται ότι γίνεται πάντα. Εδώ, η ιδιαίτερη ρητή επίκληση αυτών των κανόνων γίνεται για να στηθεί ένα πρόσθετο εμπόδιο στον έλεγχο που θα μπορούσε να κάνει το Συμβούλιο της Επικρατείας, η Δικαιοσύνη δεν έχει να ελέγξει τίποτα (ούτε την αντισυνταγματικότητα του νόμου) αφού οι επιλογές του νόμου είναι τεχνικές και οι σταθμίσεις του κατά τους κανόνες της επιστήμης - το Σύνταγμα και οι νόμοι δεν έχουν παρά να υποκλιθούν μπροστά στην τεχνική και την επιστήμη (ή μπροστά σε αυτό που η διοίκηση επικαλείται ως τεχνική και επιστήμη).

Πιθανόν να υπάρχουν ή να προκύψουν και άλλες πονηρές υπονομεύσεις. Μια τέτοια θα ήταν η εκχώρηση σχετικών αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση - εκεί είναι που βασιλεύει η παρανομία, το ρουσφέτι και η περιφρόνηση των γενικότερων συμφερόντων του τόπου.

Οι τροποποιήσεις των συνταγματικών διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος (τώρα, ακριβέστερα: για τη μη προστασία του) που έγιναν δεκτές από την αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή πετυχαίνουν το στόχο τους σε δύο επίπεδα: αφενός επιτρέπουν στο νόμο να προβλέπει την καταστροφή των (υπολοίπων) δασών και αφετέρου εμποδίζουν τον έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το δεύτερο αυτό “επίτευγμα” δεν περιορίζεται στα θέματα του περιβάλλοντος. Εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια περιορισμού του ελέγχου των παρανομιών της διοίκησης από τη δικαστική εξουσία και ιδιαίτερα από το Συμβούλιο της Επικρατείας - κι αυτή πονηρά μεθοδευμένη με προτεινόμενες διατάξεις που συγκαλύπτουν τους στόχους τους. Γενικά, η Δικαιοσύνη αντιμετωπίζεται ως αντίπαλος που πρέπει ή να τον υποτάξεις ή να του κόψεις τα φτερά. Γι'αυτό και πρέπει να επανέλθουμε πριν να είναι πολύ αργά...

Αναζητώντας τα κίνητρα

Ζούμε σε μια εποχή όπου η προστασία του περιβάλλοντος είναι ίσως ένα από τα πιο μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας. Αληθινός όρος επιβίωσης. Κι αυτή τη στιγμή βρίσκουν οι εκπρόσωποί μας που μας εξουσιάζουν να υπονομεύουν τις συνταγματικές διατάξεις και τους δικαστικούς ελέγχους που θα μπορούσαν κάπως να προστατεύσουν τον τόπο μας. Το πρώτο και πάγιο κίνητρο είναι, βέβαια, ένας λαϊκισμός που εκδηλώνεται με την ικανοποίηση κάποιων αιτημάτων του παρόντος (“δικαίωμα στην κατοικία για όλο τον πληθυσμό”!) και με μη αναστρέψιμες καταστροφές του μέλλοντος. Ισως όμως να υπάρχει και κάποιο κίνητρο περιστασιακό και επίκαιρο: το περιβάλλον (δάση, ακτές, βιότοποι) θα πρέπει να θυσιασθεί, χωρίς καθυστερήσεις, ελέγχους και εμπόδια, για χάρη της επικείμενης εθνικής θεομηνίας των Ολυμπιακών Αγώνων. Ως και το Σύνταγμα αλλάζουμε για να ικανοποιήσουμε τους διεθνείς και τους τοπικούς εμπνευστές του μεγάλου τσίρκου...

Και όλα αυτά, με διακομματικές συναινέσεις, σε μια παράξενη εθνική ομοφωνία καταστροφής. Αλλά το περιβάλλον δεν είναι το μόνο θέμα των πονηρών συναινέσεων. Ενα άλλο και ακόμα σπουδαιότερο είναι η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και το κύρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, που πάντα αποτελούσαν καρφιά στην αυθαιρεσία των κυβερνώντων, ανεξάρτητα από κόμματα. Κάποιες φωνές πρέπει να υψωθούν, έστω και αν ταράζουν τα βαλτόνερα της συναίνεσης.

(Καθημερινή 5-11-2000)

επιστροφή στην αρχή

APΘPΟ Του EY. BENIZEΛΟY για την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος (αποσπάσματα)

Tην περίοδο αυτή βρίσκονται υπό αναθεώρηση 114 συνταγματικές διατάξεις που αφορούν το σύνολο, σχεδόν, της συνταγματικής ύλης... Από όλα αυτά τώρα τελευταία το ενδιαφέρον ορισμένων εντοπίζεται μόνον στο άρθρο 24... Με αφορμή, λοιπόν, το άρθρο 24 αναπτύσσεται μια παράδοξη, και αποκαλυπτική ταυτόχρονα, επικοινωνιακή εκστρατεία στο χώρο των οικολογικών οργανώσεων. ...Και εξηγώ τι εννοώ:

1. Η πρόταση αναθεώρησης του άρθρου 24 εμφανίζεται ψευδώς ως πρόταση του εισηγητή της πλειοψηφίας, δηλαδή ως πρόταση προσωπική. Η αλήθεια είναι ότι η πρόταση αυτή αποτελεί πολιτική θέση του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησής του, η οποία διαμορφώθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ύστερα από επίμονες και συνεχείς προτάσεις των υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Γεωργίας, τα οποία χειρίζονται όλα τα σχετικά ζητήματα και ζουν τα προβλήματα ή και τα αδιέξοδα στα οποία οδηγούνται πολλές φορές τα πράγματα. ...

2. Ειδικά στο άρθρο 24 προβάλλεται το δημοκρατικό και συνταγματικά απαράδεκτο επιχείρημα, ότι η Aναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων δεν έχει το ουσιαστικό δικαίωμα να επιληφθεί της αναθεώρησής του... Το υφέρπον επιχείρημα είναι πως το νομικό καθεστώς της προστασίας των δασών και του περιβάλλοντος γενικότερα δεν το διαμορφώνει ο συνταγματικός ή ο κοινός νομοθέτης, αλλά το Συμβούλιο της Επικρατείας, ιδίως με τη νομολογία του Ε' τμήματός του. ...Ολα αυτά οφείλονται στο γεγονός πως κάποιοι ...πιστεύουν ότι το περιβάλλον προτάσσεται ως αγαθό, όχι μόνον όλων των συνταγματικών δικαιωμάτων (προσωπική ελευθερία, ιδιοκτησία, εργασία, δικαίωμα στην κατοικία κ.λπ.), αλλά και αυτής της ίδιας της δημοκρατικής αρχής! ...

3. Εξηγείται έτσι το επίσης παράδοξο φαινόμενο, οικολογικές οργανώσεις να διαμαρτύρονται όχι μόνον για την αναθεώρηση του άρθρου 24 αλλά και των άρθρων 94, 95 και 100 του Συντάγματος. Δηλαδή, για δικονομικού χαρακτήρα διατάξεις, που ψηφίσθηκαν ομόφωνα ή με ευρύτατη πλειοψηφία στην Επιτροπή Αναθεώρησης και επί των οποίων -όπως διαμορφώθηκαν- δεν υπάρχει διαφωνία ούτε του ίδιου του ΣτΕ (όπως προκύπτει από τα 6/2000 και 11/2000 πρακτικά της ολομέλειάς του). Αυτό οφείλεται δυστυχώς στη σκόπιμα καλλιεργούμενη αντίληψη ότι “καλός δικαστής” δεν είναι ο δικαστής γενικά, ούτε το ΣτΕ συνολικά, αλλά ορισμένοι ονομαστικά αναφερόμενοι δικαστές που συγκροτούν ολιγομελείς συνθέσεις του Ε' τμήματος. ...Αλίμονο αν το κράτος δικαίου βασίζεται στη λειτουργία δεδομένων ως προς τη σύνθεσή τους και μικρών ως προς το μέγεθός τους δικαστικών σχηματισμών (με τρεις ή έστω πέντε μετά ψήφου δικαστές), που αρνούνται ή αποφεύγουν να παραπέμψουν μείζονα ζητήματα, όπως η αντισυνταγματικότητα διάταξης νόμου, σε ευρύτερους σχηματισμούς, όπως πρέπει να προβλέπει η νομοθεσία περί ΣτΕ και το ίδιο το Σύνταγμα. Αυτό που ισχύει για τον Αρειο Πάγο και το Ελεγκτικό Συνέδριο, και είναι αυτονόητο για τα άλλα τμήματα του ΣτΕ, είναι στο μυαλό ορισμένων προσώπων επίθεση κατά του ΣτΕ και του περιβάλλοντος! Είναι συνεπώς προφανές ότι κάποιοι επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν τις οικολογικές οργανώσεις για να προωθήσουν τη δική τους θέση σ' ένα παιχνίδι εξουσίας.

4. Ολα αυτά φαίνονται καθαρά στις αντιφατικές θέσεις που υποστηρίζονται από κάποιους ως προς το ρόλο της επιστήμης. ...

5. Ολα αυτά συγκροτούν τα συμφραζόμενα μιας οργανωμένης “παρεξήγησης” γύρω από την αναθεώρηση του άρθρου 24, στη βάση της οποίας βρίσκεται η δημοκρατικά προκλητική θέση πως οτιδήποτε προέρχεται από την πολιτική εξουσία είναι επικίνδυνο και αμφίβολο και άρα πως προστάτης και εγγυητής του περιβάλλοντος μπορεί να είναι ο δικαστής και οι μονοθεματικές οικολογικές οργανώσεις, αλλά όχι τα κόμματα και η Βουλή.

Το περίεργο είναι ότι, προκειμένου να στηρίξουν κάποιοι τη θέση αυτή, διαστρέφουν ερμηνευτικά τις διατάξεις, όπως τις προτείνει η Επιτροπή Αναθεώρησης...

6. Σύμφωνα με το πρώτο σχετικό με τα δάση εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 24 “νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και γενικά των δασικών εκτάσεων”. Με βάση τη διάταξη αυτή, ο νόμος (ν. 998/79) είναι αυτός που όρισε την έννοια του δάσους και της δασικής έκτασης. Αυτός ο ορισμός ερμηνεύτηκε από τα ανώτατα δικαστήρια και εντέλει από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο με την 27/99 απόφασή του, με την οποία δέχτηκε ότι για τον ορισμό του δάσους αρκεί η ύπαρξη των μορφολογικών του χαρακτηριστικών, χωρίς να απαιτείται ειδική αιτιολογία ως προς την ύπαρξη των λειτουργικών χαρακτηριστικών του δασικού οικοσυστήματος. Είναι επίσης γνωστό ότι ο νομοθετικός ορισμός της δασικής έκτασης δεν έχει καταφέρει να προσφέρει ώς τώρα την αναγκαία ασφάλεια δικαίου, καθώς υπάρχουν τεράστιες αμφισβητήσεις και αμφιβολίες ως προς το χαρακτηρισμό ή μη πολλών εκτάσεων ως δασικών. Για το λόγο αυτό η Επιτροπή Αναθεώρησης προτείνει ο νόμος να ορίζει “τα σχετικά με την έννοια και την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων”, προκειμένου να υπάρξει μία συστηματικότερη νομοθεσία και άρα μία σαφέστερη και ασφαλέστερη δικαστική εφαρμογή της νομοθεσίας αυτής. Εχω μάλιστα τονίσει σε σχετικές επιστημονικές συναντήσεις ... ότι προς αποφυγή παρεξηγήσεων θα προστεθεί ότι όλα αυτά θα ορίζονται “κατά τα διδάγματα της επιστήμης”, έτσι ώστε αυτά να γίνονται σεβαστά και από το νομοθέτη αλλά και από το δικαστή. Ολα δε αυτά είναι πρόδηλα ως προς τα δάση, αλλά χρειάζονται πάντοτε περαιτέρω εξειδικεύσεις και κατηγοριοποιήσεις ως προς τις δασικές εκτάσεις, καθώς, εν δυνάμει, κάθε έκταση που δεν είναι οικοδομημένη ή δεν καλλιεργείται είναι δασική, δηλαδή στην προοπτική της δάσος. ...

7. Το τελευταίο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 24 αναφέρεται τώρα στη δυνατότητα μεταβολής του προορισμού των δημοσίων δασών και δασικών εκτάσεων, “εάν προέχει για την εθνική οικονομία η αγροτική ή άλλη χρήση τους, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον”. Η ρύθμιση αυτή, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής Αναθεώρησης, αναφέρεται πλέον τόσο στα δημόσια όσο και στα ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις, σύμφωνα και με τις θέσεις της πρόσφατης σχετικής απόφασης 1675/99 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Εναρμονίζεται έτσι πληρέστερα το άρθρο 24 παρ. 1 με το άρθρο 117 παρ. 3, που επιβάλλει την αναδάσωση και την απαγόρευση διάθεσης για άλλο προορισμό όλων των δημοσίων ή ιδιωτικών δασών και δασικών εκτάσεων που αποψιλώνονται από πυρκαγιά ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο, καθώς και με το άρθρο 117 παρ. 4, που επιτρέπει την απαλλοτρίωση δασών και δασικών εκτάσεων που ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα ν.π.ι.δ. ή ν.π.δ.δ. μόνον υπέρ του Δημοσίου και με την υποχρέωση να μένει αμετάβλητη η δασική μορφή τους.

Κατά την ισχύουσα διάταξη, η μεταβολή του προορισμού εξαρτάται από δύο κριτήρια: την εθνική οικονομία και το δημόσιο συμφέρον. Με την προτεινόμενη διατύπωση, το κριτήριο “αποοικονομοποιείται” και ανάγεται μόνο στο δημόσιο συμφέρον. Και αυτό όμως αντί να θεωρηθεί θετικό, υφίσταται την κριτική διαφόρων κύκλων. Ισως γιατί η νέα διατύπωση παραπέμπει “στο πλαίσιο της παρ. 3”, δηλαδή στο πλαίσιο του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.

Υποστηρίζουν ορισμένοι ότι αυτή η παραπομπή στη (νέα) παρ. 3 υπονοεί πως θα είναι δυνατή η μεταβολή του προορισμού δάσους ή δασικής έκτασης για οικιστικούς σκοπούς. Αυτό όμως, αν μπορεί να γίνει, μπορεί να γίνει και με την ισχύουσα διάταξη. Αν βρεθεί νομοθέτης που να κάνει κάτι τέτοιο, δεν θα βρεθεί δικαστής που θα το δεχθεί. Αρα γιατί ανησυχούν; Αυτό που προσθέτει η παραπομπή στη νέα παρ. 3, είναι η υποχρέωση να αποδεικνύεται μέσα από το χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό ότι η ανάγκη που πρέπει να εξυπηρετηθεί δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί με άλλο τρόπο, ακόμη και μεγαλύτερου κόστους. ...Δήλωσα ήδη ότι υπό τις συνθήκες αυτές δεν έχουμε κανένα λόγο να επιμείνουμε στην παραπομπή στη νέα παρ. 3. Οι αυτόκλητοι προστάτες του δάσους θα του έχουν όμως στερήσει έτσι τη δυνατότητα ορθολογικού και συστηματικού ελέγχου των λόγων δημοσίου συμφέροντος.

8. Η ίδια λογική ισχύει και στην περίπτωση της νέας παρ. 3 του άρθρου 24, που αφορά το χωροταξικό, πολεοδομικό και οικιστικό σχεδιασμό. Ηδη προτάθηκε να αφαιρεθεί το επίπεδο του οικιστικού σχεδιασμού ως περιττό και δήλωσα ότι προσωπικά συμφωνώ, εφόσον τα δύο επίπεδα, το χωροταξικό και το πολεοδομικό, καλύπτουν το σύνολο του σχεδιασμού των χρήσεων γης.

Εξίσου μεγάλη επίθεση έχει δεχθεί η έννοια του “συνολικού περιβαλλοντικού ισοζυγίου”, πως ως αόριστη έννοια αναθέτει τελικά στο δικαστή τον έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Εφόσον μια τέτοια έννοια παρερμηνεύεται εκ γενετής, πιστεύω ότι η αναθεώρηση δεν έχει κανένα λόγο να την καταστήσει συνταγματική έννοια και να την αφήσει στην ερμηνευτική ευχέρεια του δικαστή.

Τα κριτήρια (α) του δικαιώματος στην κατοικία για όλους και (β) των αναγκαίων υποδομών προστίθενται στην παρ. 3 και λαμβάνονται υπόψη “επίσης”, δηλαδή μαζί με τα κριτήρια της παρ. 2 που εξακολουθεί να ισχύει (λειτουργικότητα και ανάπτυξη οικισμών, καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης). Αυτή η συστηματική σχέση των δύο παραγράφων δυστυχώς παραβλέπεται από ορισμένους σχολιαστές της.

Απομένει η νέα διατύπωση που επιβάλλει να λαμβάνονται υπόψη και να σταθμίζονται “όλα τα δεδομένα”. ...

Εδώ εισέρχεται στη σκηνή η πιο προκλητική από τις παρατηρήσεις που έχουν διατυπωθεί: αυτή που αφορά την έννοια του νόμου, τη μορφή του οποίου πρέπει να προσλαμβάνει νομικά ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός. Αυτό, λένε κάποιοι, αποκλείει το δικαστικό έλεγχο, γιατί ο ακυρωτικός δικαστής δεν μπορεί να ελέγξει το νόμο, αλλά μόνο τις διοικητικές πράξεις. ...Αυτό όμως που κάποιοι διατείνονται ότι απουσιάζει από την παρ. 1 (η αναφορά στα διδάγματα της επιστήμης) αποκρούεται στην παρ. 3 (όπου αυτή η αναφορά γίνεται ρητά), γιατί το κατα βάθος ζητούμενο είναι να διατηρηθεί ο δικαστικός εμπειρισμός που τροφοδοτεί το νομοθετικό εμπειρισμό σε βάρος της ασφάλειας δικαίου, αλλά και της ποιότητας του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού. Για την προώθηση του στόχου αυτού, ασκείται κριτική σε αυτονόητα στοιχεία της νέας διάταξης, όπως ο όρος “με νόμο” ή η ανάγκη να σταθμίζονται όλα τα δεδομένα κατά τους κανόνες της επιστήμης.

9. Ορισμένοι φοβούμαι ότι βλέπουν μόνο το “δέντρο” της κριτικής που ασκούν στην αναθεώρηση του άρθρου 24 και χάνουν το “δάσος” της συστηματικής προστασίας του περιβάλλοντος και ιδίως των δασών και των χρήσεων γης. Ελπίζω ότι ο διάλογος θα πείσει τους καλόπιστους για τους πολιτικούς στόχους της αναθεώρησης. Από την άλλη δε πλευρά, είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε κάθε τεκμηριωμένη και δημιουργική πρόταση, που προωθεί τους στόχους αυτούς. Δεν είμαστε όμως ούτε έτοιμοι ούτε πρόθυμοι να δεχθούμε την αμφισβήτηση του θεσμικού ρόλου της Bουλής και της διάκρισης των εξουσιών. Η προστασία του περιβάλλοντος δεν αφορά μόνο το φυσικό και το ανθρωπογενές, αλλά και το δημοκρατικό θεσμικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο έχουμε την αξίωση να ζούμε. (Ελευθεροτυπία 20-11-2000)

επιστροφή στην αρχή

Πού ζούμε, αδερφέ;

Σε πρωταγωνιστή του ελληνικού κινηματογράφου, των καλών εποχών, ανήκε η οικεία φωνή στο τηλέφωνο:

"Αδερφέ... Ανέστης Βλάχος-με θυμάσαι;"

"Αν είναι δυνατόν... Πολύ χαίρομαι που σ' ακούω".

¨Να σε συγχαρώ πήρα για όσα γράφεις και όπως τα γράφεις για τα διαπλεκόμενα και την πολιτική διαφθορά. Πώς την πατήσαμε έτσι, μ' αυτούς που μας κυβερνούν είκοσι χρόνια; Τόσες ελπίδες, τόσοι αγώνες, που πήγαν;"

"Και μη χειρότερα να λέμε..."

"Κάτι γράφεις και για τον Κυριακού. Υπάρχουν και άλλα..."

"Τι να πρωτογράψεις;"

"Για την επικράτειά του στην Ερμιόνη, λέω. Για τον καταπατημένο αιγιαλό, τη θάλασσα που 'γινε οικόπεδο και την κιτσάτη γκλαμουριά. Πάω το καλοκαίρι να τα φωτογραφήσω και πέσανε πάνω μου κάτι γομάρια σεκιουριτάδες να με φάνε... Που ζούμε; Στα Καρτέλ της Κολομβίας; Μάτια βγάζει τόση αυθαιρεσία. Δεν τη βλέπουν οι αρμόδιοι;"

"Απ΄ όσο ξέρω, κάτι πήγαν να κάνουν οι τοπικές αρχές, αλλά σκοντάφτουν στις πλάτες του στην Αθήνα. Λένε μάλιστα ότι ένας λιμενάρχης του επέβαλε πρόστιμο 200 εκατομμύρια..."

"Και τα πλήρωσε;"

"Όσο πληρώνει και τα χρέη του. Πήρε δυσμενή μετάθεση, φύσημα που λέμε, ο λιμενάρχης..."

"Πού ζούμε αδερφέ;"

Που ζούμε καλέ μου Ανέστη;

Γ.Β. (Ελευθεροτυπία, 20-9-2000)

επιστροφή στην αρχή

ΣYNENTEYΞH της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, προέδρου της Ενωσης Δικαστικών Λειτουργών του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη συνταγματική αναθεώρηση

Στην πρώτη εφ' όλης της ύλης συνέντευξή της στην “Ε” η σύμβουλος Επικρατείας:

-Διατυπώνει την αντίθεσή της σε βασικές προτάσεις της κυβερνητικής πλειοψηφίας “που θέτουν σε κίνδυνο το ρόλο της Δικαιοσύνης”, όπως η αναθεώρηση του άρθρου 24 για την προστασία των δασών, οι αρμοδιότητες του ΣτΕ και η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης.

-Συντάσσεται με όσους υποστηρίζουν ότι οι αλλαγές στο άρθρο 24 ανοίγουν την κερκόπορτα για την οικοπεδοποίηση των δασών. “Ο αναθεωρητικός νομοθέτης θα πρέπει να κινηθεί προς την αποτελεσματικότερη προστασία του περιβάλλοντος και όχι προς την κατεύθυνση της οικιστικής ανάπτυξης μέσα σε δάση”.

-Υπεραμύνεται της προστατευτικής για το περιβάλλον νομολογίας του ΣτΕ και απαντώντας στα επιχειρήματα του γενικού εισηγητή της πλειοψηφίας Ευάγ. Βενιζέλου, αλλά και του υπουργού Δικαιοσύνης Μιχ. Σταθόπουλου, ότι αυτή έχει υπερβεί τα εσκαμμένα, αντιτείνει ότι “τυχόν υπερβολές στη νομολογία δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με συνταγματικές διατάξεις”.

-Για την πρόκληση της Ολυμπιάδας του 2004, σημειώνει με νόημα ότι “θα ήταν κρίμα να συνδεθεί με αδιαφορία ή ακόμη και εχθρότητα προς το περιβάλλον. Το ερώτημα δεν είναι ανάπτυξη ή όχι, αλλά ανάπτυξη με ή χωρίς προϋποθέσεις”.

-Ευθέως δηλώνει ότι η πρόταση για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το ΣτΕ στα διοικητικά δικαστήρια εγκυμονεί κινδύνους. “Ενας τυχόν κακόπιστος νομοθέτης θα μπορούσε όταν ενδεχομένως κρίνει ενοχλητική τη νομολογία του ΣτΕ σε ορισμένες υποθέσεις να τις μεταφέρει σε άλλα δικαστήρια”.

- Ερ.: Θα ήθελα ένα γενικό σχόλιο για την αναθεώρηση του Συντάγματος σε σχέση με τη Δικαιοσύνη.

Απ.: “H αναθεώρηση του Συντάγματος αποτελεί κορυφαία στιγμή άσκησης νομοθετικής εξουσίας. Σε τέτοιες στιγμές ο νομοθέτης ως αποκλειστικά αρμόδιος για τη διαμόρφωση νέων διατάξεων, ασκεί μεγάλη πολιτική, με γνώμονα το μέλλον του τόπου. Ολοι όμως, από τον εφαρμοστή του κανόνα δικαίου μέχρι τον τελευταίο πολίτη (αφού το Σύνταγμα αφορά και την καθημερινότητά μας), έχουν λόγο για να διαφωτίσουν, να επισημάνουν κινδύνους και να εκφράσουν επιφυλάξεις, ώστε να προκύψει το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα”.

- Ερ: Σε μείζον ζήτημα έχει αναδειχθεί η σχέση μεταξύ της δικαστικής εξουσίας από τη μια και της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας από την άλλη. Από εκπροσώπους της πολιτικής εξουσίας υποστηρίζεται ότι η Δικαιοσύνη έχει υπερβεί τα όριά της και έχει υπεισέλθει σε χώρους ευθύνης του νομοθέτη και ότι, τέλος πάντως, ουδείς είναι υπεράνω κριτικής, συμπεριλαμβανομένων και των δικαστών.

Απ.: “Ως απλός πολίτης θα ήθελα να επισημάνω ότι ο κίνδυνος υποκατάστασης του νομοθέτη από άλλες συντεταγμένες εξουσίες ή και από εξουσίες που γεννώνται από τη δυναμική των πραγμάτων (οικονομικές, επικοινωνιακές κ.λπ.) συναρτάται άμεσα με την ποιότητα και τη στιβαρότητα της πολιτικής εξουσίας. Και πάντως, ο μικρότερος κίνδυνος προέρχεται από τη δικαστική εξουσία. Η θεωρία για κράτος δικαστών είναι μακριά από την πραγματικότητα. Αν με την αναθεώρηση επιδιώκεται η αποφυγή τέτοιου είδους υπερβάσεων, οι δικαστές είναι ανοιχτοί στη σχετική συζήτηση, η οποία όμως πρέπει να επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα ζητήματα και να μην παραμένει αόριστη και γενική. Πάντως, η ορθή μέθοδος για την αντιμετώπιση παρόμοιων φαινομένων είναι η τεκμηριωμένη κριτική στην οποία οι δικαστές έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία και όχι η εισαγωγή συνταγματικών διατάξεων που θέτουν σε κίνδυνο το ρόλο της Δικαιοσύνης ως θεσμού ελέγχου στο πλαίσιο του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Ο αναθεωρητικός νομοθέτης δεν μπορεί να απαντά σε συγκεκριμένη, “κακή”νομολογία, αλλά αντιμετωπίζει τα προβλήματα του τόπου με βάθος χρόνου και προοπτική. Τελευταία ακούγονται πολλά για την αδικαιολόγητη δυσπιστία προς το νομοθέτη. Η ίδια η θεωρία της διάκρισης των εξουσιών όμως στηρίζεται στην αμοιβαία "καχυποψία" και το ζητούμενο είναι να βρεθεί η αναγκαία θεσμική ισορροπία, ώστε η κάθε εξουσία να ασκεί το ρόλο της”.

- Ερ.: Οι αντιδράσεις σε σχέση με την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος για την προστασία των δασών φουντώνουν, αλλά οι εμπνευστές των νέων αλλαγών επιμένουν στην ορθότητητά τους. Αποδίδουν στη νομολογία του Ε' τμήματος του ΣτΕ υπερβολές και λάθη που θα “διορθωθούν” από το συνταγματικό νομοθέτη. Τι απαντάτε;

Απ.: “Αν και αναγνωρίζεται ότι η νομολογία αυτή είχε ένα "αναμφισβήτητα θετικό συνολικό αποτέλεσμα", της αποδίδονται υπερβολές. Οι δικαστές δεν διεκδικούν το αλάθητο. Τυχόν όμως υπερβολές στη νομολογία αφομοιώνονται σε βάθος χρόνου από το ίδιο το δικαστήριο και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με συνταγματικές διατάξεις. Είναι άλλωστε αδιανόητο ή "έστω και υπερβολική" η προστασία του περιβάλλοντος να αντιμετωπίζεται, ειδικά στην Ελλάδα, με απαξιωτικό τρόπο όταν όλοι μας καθημερινά βιώνουμε την αυξανόμενη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Ο πολιτισμός μας παραμένει ανθρωποκεντρικός και η προστασία του περιβάλλοντος δεν λειτουργεί ως αντίποδας της ανάπτυξης αλλά ως διασφάλιση ότι με τον περιορισμό των δυσμενών περιβαλλοντικών επιδράσεων η ανάπτυξη θα έχει ποιότητα και διάρκεια Η νομολογία του ΣτΕ ποτέ δεν αρνήθηκε τη δυνατότητα κατασκευής αναπτυξιακών έργων. Τα προβλήματα γεννώνται στο στάδιο του σχεδιασμού και της προπαρασκευής, όταν η διοίκηση δεν συμμορφώνεται στις προϋποθέσεις που θέτουν οι νόμοι. Επομένως, το ερώτημα δεν είναι ανάπτυξη ή όχι, αλλά ανάπτυξη με προϋποθέσεις ή χωρίς προϋποθέσεις. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν μπορεί δυστυχώς να δοθεί με καμία διάταξη συνταγματική ή νομοθετική, αλλά απαιτεί διοίκηση, οικονομία και επιστήμη, αποτελεσματικές και οργανωμένες”.

- Ερ.: Ο υπουργός Δικαιοσύνης διεκδικεί και για τον ίδιο το δικαίωμα να ασκεί κριτική στις δικαστικές αποφάσεις, και αυτό υποστηρίζει ότι έπραξε αναφερόμενος στη νομολογία του Ε' τμήματος. Η Ενωσή σας αντέδρασε κατηγορώντας τον για επίθεση και ατεκμηρίωτη κριτική.

Απ.: “Η Ενωση δεν αισθάνεται ότι έχει πρόβλημα με τον υπουργό Δικαιοσύνης. Ούτε είχε ποτέ την άποψη ότι οι αποφάσεις του ΣτΕ δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο κριτικής. Η κριτική όμως αυτή, απ' όπου κι αν προέρχεται, για να είναι εποικοδομητική πρέπει να είναι τεκμηριωμένη, να αναφέρεται σε συγκεκριμένες αποφάσεις για να μην είναι γενική και αόριστη”.

- Ερ.: Τελικά η αναθεώρηση του άρθρου 24 με τους κινδύνους που υποστηρίζεται από πολλούς ότι εγκυμονεί για τον αποχαρακτηρισμό των δασών, πρέπει να γίνει;

- Απ.: “Αν δεχθούμε ότι η 25ετία που μεσολάβησε από την ψήφιση του Συντάγματος καθιστά αναγκαία την αναθεώρηση του άρθρου 24 ώστε να αντιμετωπιστούν προβλήματα που ανέκυψαν, πάντως, εν όψει της παγκόσμιας αγωνίας για το περιβάλλον, του οποίου όλοι μας είμαστε διαχειριστές για λογαριασμό των επόμενων γενεών, ο αναθεωρητικός νομοθέτης θα πρέπει να κινηθεί προς αποτελεσματικότερη προστασία του περιβάλλοντος και βέβαια όχι προς την κατεύθυνση της οικιστικής ανάπτυξης μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις. Εχθρός του δάσους και των δασικών εκτάσεων είναι, νομίζω, τόσο οι αλόγιστες επεμβάσεις όσο και η εγκατάλειψη. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στα πορίσματα της επιστήμης της δασολογίας και της χωροταξίας-πολεοδομίας. Η Ολυμπιάδα του Σίδνεϊ ταυτίστηκε με την προστασία του περιβάλλοντος. Θα ήταν κρίμα η Ολυμπιάδα της Αθήνας να συνδεθεί με αδιαφορία ή ακόμη και εχθρότητα προς το περιβάλλον”.

- Ερ.: Πεδίο έντονης κριτικής δέχθηκε και η πρόταση για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το ΣτΕ στα διοικητικά δικαστήρια και η σαφής οριοθέτηση της δικαιοδοσίας τους. Ο γενικός εισήγησης της πλειοψηφίας Ευάγ. Βενιζέλος υπεραμυνόμενος της πρότασης τονίζει την ανάγκη αποσυμφόρησης του ΣτΕ. Κατά τη γνώμη σας, επιχειρείται αλλοίωση της φυσιογνωμίας του δικαστηρίου;

Απ.: “Με την πρόταση αναθεώρησης τροποποιούνται τα άρθρα 94 και 95 του Συντάγματος που αφορούν τις αρμοδιότητες του ΣτΕ προς την κατεύθυνση της μεταφοράς αρμοδιοτήτων στα διοικητικά δικαστήρια. Δεν αμφισβητείται ο ρόλος του ΣτΕ ως του κατ' εξοχήν ακυρωτικού δικαστηρίου. Το αντίθετο, άλλωστε, θα ήταν παράλογο, αφού το ΣτΕ επί 70 χρόνια καταξιώθηκε στη συλλογική συνείδηση ως καταφύγιο του πολίτη και ως αντίβαρο στην κρατική αυθαιρεσία. Υποστηρίζεται ότι οι ρυθμίσεις αυτές μοναδικό στόχο έχουν την αποσυμφόρηση του ΣτΕ. Δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε ότι ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται και με την ισχύουσα διατύπωση του άρθρου 95. Αντίθετα, θεωρούμε ότι με τη νέα διατύπωση ένας τυχόν "κακόπιστος" νομοθέτης θα μπορούσε, όταν ενδεχομένως κρίνει ενοχλητική τη νομολογία του ΣτΕ σε ορισμένες υποθέσεις, να τις μεταφέρει σε άλλα δικαστήρια. Γι' αυτό νομίζουμε ότι η σχετική διάταξη καλό θα είναι να αναδιατυπωθεί”.

- Ερ.: Οι διοικητικοί δικαστές σάς κατηγορούν για ελιτίστικη νοοτροπία διότι αντιδράτε στη βαθμολογική εξέλιξής τους στο ΣτΕ.

Απ.: “Στο ζήτημα αυτό δίνεται η διάσταση της αναβάθμισης του κλάδου των διοικητικών δικαστών. Δεν αμφισβητούμε ότι οι δικαστές αυτοί επιτελούν αξιόλογο έργο στον τομέα τους. Ομως, με δεδομένο τον εντελώς διαφορετικό τρόπο οργάνωσης της εργασίας σε κάθε κλάδο, το αυστηρότατο σύστημα εισόδου και την ιδιαίτερη παράδοση ανεξαρτησίας γνώμης των μελών του ΣτΕ, μόνος τρόπος ομαλής ένταξής τους στο σώμα και διασφάλισης της ποιότητας του περιεχομένου από το δικαστήριο έργου, είναι η είσοδος, μέχρι ορισμένο ποσοστό, προβλεπόμενο από το Σύνταγμα, στο βαθμό του παρέδρου (εφέτη). Το μεγάλο πρόβλημα της διοικητικής Δικαιοσύνης είναι η πληθώρα υποθέσεων (21.000 στο ΣτΕ-138.000 στα διοικητικά δικαστήρια), που προκαλείται κυρίως από την κακή λειτουργία της διοίκησης. Για την επίλυσή του απαιτείται συστηματική και επίπονη εργασία, έτσι ώστε να παρέχεται σε σύντομο σχετικά χρόνο υψηλής ποιότητας δικαστική προστασία”.

- Ερ.: Τα δύο μεγάλα κόμματα συναινούν στη διατήρηση του ισχύοντος τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης από το Υπουργικό Συμβούλιο, παρά την αντίθεση των δικαστών. Η καινοτομία που εισάγεται είναι η τετραετής θητεία των προέδρων των ανώτατων δικαστηρίων. Θεωρείτε ότι είναι επαρκής εγγύηση για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης;

Απ.: “Η Ολομέλεια του δικαστηρίου και η Ενωση μάς είχε προτείνει την επιλογή των αντιπροέδρων από τις ολομέλειες των ανώτατων δικαστηρίων και των προέδρων από το Υπουργικό Συμβούλιο, μεταξύ των υπηρετούντων αντιπροέδρων. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η δικαστική ανεξαρτησία και διατηρείται το σύστημα του αμοιβαίου ελέγχου των εξουσιών. Στην ίδια πρόταση περιλαμβανόταν η θέσπιση πενταετίας ως ανώτατου χρονικού ορίου παραμονής στο βαθμό του προέδρου. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι οποιαδήποτε νέα ρύθμιση θα ήταν θεσμικά άκομψο να λειτουργήσει ως "συντακτική πράξη" με βάση την οποία να αποχωρήσουν πρόωρα οι υπηρετούντες πρόεδροι”. (Ελευθεροτυπία 21-11-2000)

επιστροφή στην αρχή

Ημερίδα για τους Ελεύθερους Χώρους 11-11-1999 (ΕΜΠ)

Περίπου 300 άτομα από την πανεπιστημιακή Κοινότητα, τις Δημοτικές Κινήσεις του Δήμου Αθηναίων, τα Δημοτικά Διαμερίσματα, τα Κινήματα Πολιτών, φορείς του Δημοσίου, ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ, πολιτικά κόμματα, πολίτες της Αθήνας και άλλων Δήμων σφράγισαν την επιτυχία της ημερίδας Ο Δημόσιος Χώρος στο Δήμο Αθηναίων. που συνδιοργάνωσαν στις 11 Νοεμβρίου 1999 στην αίθουσα τελετών ΕΜΠ, το Ε.Μ.Πολυτεχνείο και η Δημοτική Κίνηση Πολιτες για την Αθήνα. Στην ημερίδα απηύθυναν χαιρετισμό:
Ο Δ. Αβραμόπουλος, Δήμαρχος Αθηναίων.
Ο Ν. Καλογεράς, πρόεδρος Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ.
Ο Δ. Zήβας, τ. Πρόεδρος Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ.
Ο Μ. Μοδινός, Διευθυντής του Περιοδικού Νέα Οικολογία.
Η Β. Δημητρίου, Εκπρόσωπος του ΓΕΩΤΕΕ.
Η Η. Βαλσαμάκη, Δημοτική Σύμβουλος Δ. Αθηναίων.
Αξίζει να σημειωθεί η δυσαρέσκεια του κ. Zήβα για την αισθητική των πρόσφατων παρεμβάσεων του Δ.Α. στους Δημόσιους Χώρους και ιδιαίτερα για τη διαμόρφωση της πλατείας Δημαρχείου (Κοτζιά) από σύμβουλο του Δήμου.
Στην πρώτη ενότητα της ημερίδας,στην οποία προήδρευε η δημοτική σύμβουλος των Πολιτών Aννα Φιλίνη ο Πρύτανης ΕΜΠ Νίκος Μαρκάτος αναφέρθηκε στην τομή των δρόμων του Πολυτεχνείου που επαγρυπνεί για τα θέματα της ποιότητας της ζωής και της Κίνησης Πολίτες για την Αθήνα που μετέχει στη μαχόμενη εμπροσθοφυλακή των συμπολιτών μας. Στη συνέχεια ανέφερε ερευνητικές πρωτοβουίες του ΕΜΠ για χώρους όπως το Θριάσιο και τον κόλπο της Ελευσίνας, τον Ελαιώνα και το Λαύριο και πρότεινε άλλους σημαντικούς ελεύθερους χώρους που έχουν ανάγκη προστασίας, διαπιστώνοντας ότι δεν υπάρχουν ελεύθεροι χώροι στις επεκτάσεις μετά την Μικρασιατική καταστροφή, όπου η πόλη εκτείνεται με άναρχο τρόπο.
Τέλος, άνοιξε την ημερίδα εκφράζοντας την ακλόνητη πεποίθηση ότι θα συνεχιστεί και θα ενταθεί η συνεργασία του ΕΜΠ και της Κίνησης, για την κάλυψη των κοινών μας στόχων, που δεν είναι άλλοι από την διευκόλυνση του συμάπολίτη μας.Η Μ. Δαμανάκη διαπίστωσε ότι είναι δυνατή η αντιστροφή της υποβάθμισης του δημόσιου ελεύθερου χώρου, με μια Δημοτική πολιτική που θα στοχεύει:
- Στην αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού και της στάθμευσης αυτοκινήτων
- Στην προστασία του πεζού και της απρόσκοπτης κίνησής του
- Στην συστηματική φύτευση του δημόσιου χώρου με φυτά συμβατά με το κλίμα, τη φυσιογνωμία, την ιστορία της πολης.
- Στην καταγραφή των κενών οικοπέδων με στόχο, αφού αξιολογηθούν, να νομοθετηθούν σαν κοινόχρηστοι χώροι.
Η επικεφαλής των Πολιτών επεσημανε ότι: η απόδοση αρμοδιοτήτων στα Διαμερισματικά Συμβούλια, η διαφάνεια στις αποφάσεις του Δήμου με τη συμμετοχή των κοινωνικών κινημάτων και των μαζικών και επιστημονικών φορέων, μπορούν να δράσουν θετικά στην κατεύθνση αυτή.
Τέλος, κατέστησε σαφές ότι η Κίνηση υποστηρίζει τα κινήματα πολιτών που αποτελούν ελπίδα συλλογικής παρέμβασης για την πόλη, στα οποία άλλωστε συμμετέχουν ενεργά τα μέλη της.Στη δεύτερη ενότητα, κατά την οποία προήδρευε ο Δημοτικός Σύμβουλος των Πολιτών Δημοσθένης Εφραιμίδης, προβλήθηκε μια σειρά slides με φωτογραφίες από τους ελεύθερους χώρους της Αθήνας, που συνελεξε και οργάνωσε η Κική Κάραλη και η Έλλη Παπακωσταντίνου. Οι φωτογραφίες αφορούσαν χώρους, για την διεκδίκηση των οποίων αγωνίζονται κινήματα πολιτών καθώς και άλλους ελεύθερους χώρους, κατηλειμμένους από αυτοκίνητα, σκουπίδια κλπ.Η πρώτη εισηγητρια της ενότητας αυτής, Μ. Μαντουβά, αν. καθηγήτρια ΕΜΠ, πιστεύει ότι οι εχθροί του δημόσιου ελεύθερου χώρου είναι δύο: το αυτοκίνητο και η κυρίαρχη πολιτειακή και ιδιωτική αντίληψη να εκμεταλλευτούμε τη γη. Αντίληψη που προσθέτει νέους κτισμένους όγκους, αντί της επαναχρησιμοποίησης ή έστω αντικατάστασης υφισταμένων κελυφών Ο δεύτερος εισηγητής, καθηγητής ΕΜΠ, Ι. Φραντζεσκάκης επεσήμανε με τη σειρά του την επιδραση του αυτοκινήτου στην ανυπαρξία κατάλληλων χώρων για τους πεζούς, παρουσιάζοντας δύο παραδείγματα σχεδιασμού.Η Μ. Φωτεινου γνωστοποίησε την εκστρατεία του ΣΕΠΟΧ για τα δικαιώματα του πεζού στην πόλη, με στόχους:
α. Την εξασφάλιση στήριξης συνεργασιών και χρηματοδότησης από τα ΜΜΕ, Φορείς, Υπουργεία, Δήμους, Συλλόγους, ιδιώτες
β. Διερεύνηση του νομικού καθεστώτος και της νομικής κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των πεζών
γ. Την κατάρτιση προγραμμάτων - πιλότωνδ. Ένα πρόγραμμα σημειακών παρεμβάσεων
Ο Γ. Σκλαβούνος αναφέρθηκε στις παλαιότερες (Μουσείο Πασά, πλατεία Πρωτομαγιάς) και στις νεώτερες (Φλοίσβος, χώρος Αγροτέρας) επιτυχίες των κινημάτων πολιτών για τη σωτηρία ελεύθερων χώρων. Γνωστοποίησηε τη δημιουργία Συντονιστικής Επιτροπής των Συλλόγων και Κινήσεων Πολιτών.
Η Κ. Γεράρδη, επ. καθηγήτρια ΕΜΠ, ενημέρωσε για τις δράσεις του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, του οποίου προίσταται.Ο αν καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Δ. Οικονόμου, αναφέρθηκε στους θεσμούς απόκτησης γης, για τη δημιουργία δημόσιων χώρων στην πόληp, χαρακτηρίζοντάς τους αναποτελεσματικούς.
Ο κ. Παπαδήμας, από τον Δ.Αθηναίων, επεσήμανε ότι ο Δ.Α. συντηρεί μόνον το 70% του πράσινου της πόλης ενώ στα προβλήματα που αντιμετωπίζει περιλαμβάνονται η στάθμευση τροχοφόρων, οι αυθαιρεσίες καταστηματαρχών, ορισμένοι ζωόφιλοι και βέβαια η διάσπαση του πράσινου σε τουλάχιστον 2.000 χώρους ή πεζόδρομους.Στην παρέμβασή της η Ντίνα Βαίου, επ. καθηγήτρια ΕΜΠ, διαπίστωσε ότι το δημόσιο - και ο δημόσιος χώρος της πόλης - έχει ανδρικό φύλο. Το ιδιωτικό - και ο ιδιωτικός χώρος ταυτίζονται με το γυναικείο φύλο και απαξιώνεται.
Στην πολιτική για το δημόσιο χώρο πρότεινε:
α. Την εγκατάλειψη της αντίληψης του κοινού καλού και των αναγκων του ανθρώπου όπου ο άνθρωπος είναι πάντοτε άνδρας και συνήθως επωχούμενος
β. Την εγκατάλειψη της αντιμετώπισής του ως πεδίον έργων που αποφέρουν ψήφους
γ. την εγκατάλειψη της αντίληψης πολεοδόμων και τοπικών αρχόντων για μονοδιάστατους και μονολειτουργικούς χώρους.
Η Σ. Αυγερινού - Κολώνια, επ. καθηγήτρια ΕΜΠ, παρενέβη για να τονίσει ότι η Αθήνα είναι μια σύγχρονη πόλη πάνω σε παλιές και οι αρχαιολογικοί χώροι αποτελούν εμπόδια για την εφαρμοσμένη πολεοδομία, μαζί με τη σύγχιση της νομοθεσίας.
Ο Ν. Χλύκας, εκ μέρους του ΓΕΩΤΕΕ, παρατήρησε το χαμηλό ποσοστό (2,8%) πράσινου στην Αθήνα και επεσήμανε την ανάγκη σύνδεσής του με τους ορεινούς όγκους που την περιβάλλουν.
Καταλυτικές ήταν οι ομιλίες εκπροσώπων των Κινημάτων πολιτών και των Διαμερισματικών Συμβούλων, οι οποίες προσανατόλισαν την ημερίδα σε υπαρκτά προβλήματα υπαρκτών ελεύθερων χώρων. Από τα Κινήμτα Πολιτών μίλησαν, μεταξύ άλλων, η Μαρίνα Δίζη από την Επιτροπή για τη σωτηρία του Πάρκου Ελευθερίας, η κα Ασλανίδη και ο Δημήτρης Κουτσουδάκης από την Επιτροπή για το Πάρκο Ρηγίλλης, ο Μιχάλης Zωίδης από το Σύλλογο Aνω Αμπελοκήπων, ο Γιώργος Γκογιούλης από το Σύλλoγο Μέγας Αλέξανδρος Γκαζοχωρίου, ο Μπάμπης Κοτοπούλης από το Μαρκόνι, η Βασιλική Καραγιάννη από το Γουδί, ο Στέφανος Παπαπολυμέρου από το Σύλλογο για την ποιότητα ζωής στα πατήσια, ο Βασίλης Zαφειράκης από την Κίνηση Πολιτών Γαλατσίου, ο Κώστας Διάκος από το Σύλλογο Αττική - περιβάλλον, SΟS , o Ανδρέας Κατσαμάνης.Από τα Διαμερίσματα μίλησαν η Δώρα Ασημάκη (4ο), Αυγή Θεοδόση (5ο), Αγγέλα Μαχιά (6ο), Ιουλία Αντωνίου (7ο).(Αναλυτικότερο ρεπορτάζ για τα κινήματα πολιτών υπάρχει στο 4ο τεύχος των ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ, σελ 4)Τρίτη ενότητα της ημερίδας ήταν το Στρογγυλό Τραπέζι.Η Aννα Βρυχέα,ως συντονίστρια, καθηγήτρια ΕΜΠ, έθεσε τρία ερωτήματα:
α. Ποιος προγραμματίζει, αποφασίζει, σχεδιάζει για την πόλη, για ποιους σχεδιάζει και με ποιους στόχους;
β. Πώς θα διαχειριστούμε το οριακό 1/3 του πληθυσμού σε σχέση με την πόλη;
γ. Πώς θα επανακαθορίσουμε την πόλη για να βρούμε τη Οσυνέχεια και την ποίηση στην καθημερινή ζωή;
Ο Γ. Καρανίκας, αρχιτέκτων - πολεοδόμος, ανέφερε ότι το 62% των χρημάτων που απαιτούνται για την ανάπλαση της πόλης αφορούν το πρόβλημα των αυτοκινήτων. Για το ότι δεν γίνεται τίποτα, δε φταίνε μόνο τα συμφέροντα. Φταίει και η εντροπία της διοίκησης.
Ο Γ. Πολύζος, Αντιπρύτανης ΕΜΠ, είπε ότι εκτός από το ΙΧ αυτοκίνητο, εχθρός του δημόσιου χώρου είναι και το μονολειτουργικό κέντρο της πόλης (γραφεία, πολιτιστικά κέντρα). Ταχθηκε κατά της κεντρικής και υπέρ της σημειακής παρέμβασης και επεσήμανε ότι οι ελεύθεροι χώροι δίνουν υπεραξία στους παρόδιους, οι οποίοι πρέπει να την καταβάλλουν στο κοινωικό σύνολο.
Ο Δ. Αναγνωστόπουλος, συγκοινωνιολόγος, τόνισε ότι η ελεγχόμενη στάθμευση είναι πολεοδομικό εργαλείο ανάλογα με την πολιτική που στην Αθήνα είναι ανύπαρκτη. Η Aννα Φιλίνη, αρχιτέκτων ΔημοτιΦκή Σύμβουλος Δ.Α., είπε ότι ο Δήμος αναγκαστικά ακούει τα αιτήματα των πολιτών περισσότερο από το ΥΠΕΧΩΔΕ και συνεπώς είναι πιο κατάλληλος για πολεοδομικούς σχεδιασμούς. Εκτίμησε ως πιο σημαντική την ύπαρξη δημόσιου ελεύθερου χώρου από το πολιτιστικό όφελος που θα προκύψει από της εκχώρησή του. Κατήγγειλε τέλος την αισθητική των περιφράξεων των δημόσιων χώρων, ως αντίθετη προς την Ελευθερία και τη Δημοκρατία στην πόλη.
Ο Π. Γετίμης,Αντιπρύτανης Παντείου, είπε ότι εκτός από τους παρόδιους πρέπει όλοι να πληρώσουμε για την επέκταση του δημόσιου χώρου. Εξήρε την κοινωνική λειτουργία του δημόσιου χώρου και πρότεινε να διεκδικήσουμε παραχωρήσεις γης προς το Δημόσιο από την ιδιοκτησία του στρατού αλλά και της εκκλησίας.Τα πληρη πρακτικά της ημερίδας θα κυκλοφορήσουν σε ιδιαίτερο τόμο, για τον οποίο θα ενημερώσουμε τους αναγνώστες μας.

επιστροφή στην αρχή

Όμορφη Ελλαδίτσα, θα σε κατασπαράξουν

Γραφει ο Αντωνης Καρκαγιαννης

Ο κ. Ευ. Βενιζέλος, με την ιδιότητα του εισηγητού στην Αναθεώρηση του Συντάγματος και όχι, προφανώς, ως υπουργός Πολιτισμού, συναντήθηκε την περασμένη εβδομάδα με εκπροσώπους οικολογικών οργανώσεων. Στη συνάντηση μάλιστα επρόκειτο να συμμετάσχουν και οι κ. Λαλιώτης και Ευθυμιόπουλος, υπουργός και υφυπουργός αντιστοίχως ΠΕΧΩΔΕ, αλλά τελικά ενεφανίσθη μόνος ο κ. Ευ. Βενιζέλος, ο οποίος, θα το θυμάσθε ασφαλώς, όταν ξέσπασε αυτό το θέμα υπήρξε λάβρος, επιθετικός, υπερφίαλος, υβριστής και βάναυσος, επικαλούμενος την αυθεντία του ως εκφραστού του... “επιστημονικού λόγου”. Στη συνάντηση αντιθέτως, όπως έμαθα, υπήρξε μειλίχιος και συναινετικός.

Τι μεσολάβησε; Μα, οι αντιδράσεις των πολιτών, μοναδικές σε ευρύτητα, μαχητικότητα και σοβαρότητα τα τελευταία χρόνια. Με τη συμμετοχή σημαντικού μέρους της Διανόησης, ιδιαίτερα νομικών και δασολόγων υψηλού επιστημονικού επιπέδου, συμμετοχή αποτελεσματική, γιατί και το θέμα ήταν περίπλοκο και σκοπίμως το περιέπλεκε περισσότερο ο κ. Ευ. Βενιζέλος. Επιβάλλεται να τονισθεί αυτό γιατί είναι η δεύτερη περίπτωση που η Διανόηση έδειξε να βγαίνει από τη χρόνια και αυτάρεσκη νάρκη της. Η πρώτη ήταν όταν αντιτάχθηκε στις αντιδημοκρατικές και σκοταδιστικές θεωρίες του κ. Χριστόδουλου και στη συνεχιζόμενη απόπειρά του να αλλοιώσει το πολίτευμά μας, διεκδικώντας ο ίδιος και η Εκκλησία (του) ρόλο υπέρτατο και ανεξέλεγκτου κριτή.

Ποιο ήταν το θέμα με τον κ. Ευ. Βενιζέλο: Με την πρότασή του για την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος, σε συνδυασμό με την αναθεώρηση των άρθρων 94 και 95 αίρεται, ουσιαστικά και τυπικά, η συνταγματική προστασία του φυσικού και ιστορικού (ή πολιτισμικού) περιβάλλοντος και καταργείται (πάλι ουσιαστικά και τυπικά) η διεκδίκηση της προστασίας στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Αυτή ήταν και εξακολουθεί να είναι η ουσία, χωρίς νομικές τσιριτζάτζουλες και παραπλανητικές αναπτυξιακές θεωρίες, που απλώς συγκαλύπτουν τα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από αυτές.

Αυτή ήταν η πέτρα του σκανδάλου που προκάλεσε αγανάκτηση σε πολίτες και οργανώσεις. Λέγεται και γράφτηκε στις εφημερίδες ότι ο κ. Ευ. Βενιζέλος στη συνάντησή του με εκπροσώπους των οικολογικών οργανώσεων εμφανίσθηκε υποχωρητικός και αποδέχθηκε πολλές προτάσεις τους: Θα αναδιατυπώσει και θα “βελτιώσει” την αναθεωρητική του πρόταση για το άρθρο 24, αλλά δεν δέχεται καμία υποχώρηση για τα άρθρα 94 και 95, που αφορούν τις αρμοδιότητες και το ρόλο του Συμβουλίου της Επικρατείας για την αποτελεσματική προστασία του φυσικού και ιστορικού περιβάλλοντος.

Φαίνεται ωστόσο ότι η εξαπολυθείσα επίθεση εναντίον του ΣτΕ (και της Δικαιοσύνης γενικότερα) δεν περιορίζεται στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Φαίνεται ότι αποβλέπει στον υποβιβασμό, την αφυδάτωση και απονεύρωση του ΣτΕ, ως οργάνου που ελέγχει τη Διοίκηση (δηλαδή την εκάστοτε κυβέρνηση και τελικώς το κυβερνών και διαπλεκόμενο κόμμα) και προστατεύει τον πολίτη από τις αυθαιρεσίες της.

Η “βελτιωτική” αναδιατύπωση του άρθρου 24 δεν έχει ακόμα κατατεθεί στη Βουλή και δεν ξέρουμε συνεπώς ποια θα είναι η μορφή της. Επιτρέψτε όμως, αγαπητοί αναγνώστες να είμαι δύσπιστος, καχύποπτος και επιφυλακτικός. Και ιδού γιατί: Η συνταγματική προστασία του περιβάλλοντος για να είναι ενεργός και αποτελεσματική, χρειάζεται το ανώτατο εκείνο δικαστήριο, που με κύρος και γνώση θα την επιβάλει. Χρειάζεται το Ε' Τμήμα και τη νομολογία του. Χωρίς αποτελεσματική δικαστική κάλυψη ανωτάτου επιπέδου η συνταγματική προστασία του άρθρου 24 είναι γράμμα κενό.

Συνεπώς: Και αν ακόμα ο κ. Ευ. Βενιζέλος αναγκασθεί να εγκαταλείψει την αναθεωρητική πρόταση του άρθρου 24 και το αφήσει όπως έχει σήμερα (αυτό είναι το αίτημα), αλλά ταυτόχρονα προχωρήσει στην αφυδάτωση και απονεύρωση του ΣτΕ, αφήνει ουσιαστικά απροστάτευτα τα δάση, τις δασικές εκτάσεις, τις πηγές, τις λίμνες, τα ποτάμια, τις θάλασσες και τα μνημεία του πολιτισμού, όταν πάρει κανείς τον κατήφορο σταματάει μόνο στον πάτο.

Αρα το αίτημα παραμένει: Να παραμείνει η συνταγματική προστασία του περιβάλλοντος όπως έχει σήμερα και όπως λειτούργησε μέχρι τώρα, με την κάλυψη του Ε' Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Κανένα βενιζέλειο τερτίπι δεν πρέπει να κάνει τους πολίτες να μετακινηθούν από το αίτημα αυτό. Επί τη ευκαιρία να υπενθυμίσουμε την πρόταση διακεκριμένου καθηγητού της Νομικής Αθηνών: Με βάση τη νομολογία του Ε' Τμήματος (την οποία ο κ. Ευ. Βενιζέλος θέλει να ακυρώσει και να την πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων) τα πανεπιστήμιά μας να ιδρύσουν Τμήματα Περιβαλλοντικού Δικαίου. Υπάρχουν ήδη αρκετές εργασίες, αναφέρουμε το “Δίκαιο Προστασίας του Περιβάλλοντος” (εκδ. Σάκκουλα), που είχε την καλοσύνη να μας στείλει ο συγγραφέας, ο καθηγητής κ. Α. Γ. Τάχος. Θα ταίριαζε π.χ. στον Γιώργο Γραμματικάκη που επωμίσθηκε το δύσκολο έργο να αναδιοργανώσει το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, να αρχίσει από την ίδρυση αυτού του Τμήματος. (Τόσα άχρηστα, δαπανηρά και βλαβερά τμήματα ιδρύουν τα πανεπιστήμιά μας, τα περισσότερα “φωτογραφικά”, για να βολέψουν ημετέρους...).

Από τον αγώνα για να ματαιωθεί η απόπειρα της κυβέρνησης, του πολιτικού κατεστημένου και του... αρχιερέα του κ. Ευ. Βενιζέλου (απόπειρα συνταγματικού πραξικοπήματος) απουσίασαν παντελώς τα κρατικά και τα διαπλεκόμενα (ιδιωτικά) κανάλια, τα ραδιόφωνα (με ελάχιστες εξαιρέσεις) και πολλές εφημερίδες. Αξίζει να το σημειώσουμε, γιατί συχνά εξαπολύονται βαρύγδουπες θεωρίες και αναλύσεις περί είδησης και πληροφορίας, για το τι “πουλάει και τι δεν πουλάει”.

Η ανατροπή της απόπειρας “συνταγματικού πραξικοπήματος” ομολογουμένως δεν είναι εύκολη. Οπου να 'ναι καταφθάνει ο τυφώνας “Ολυμπιακοί Αγώνες” (η νέα Μεγάλη Ιδέα του κ. Κ. Λαλιώτη) και αναμένεται να προκαλέσει μεγάλες καταστροφές στο περιβάλλον. Δεν μπορούν να έχουν στα πόδια τους το άρθρο 24 και το Σ.Τ.Ε. Καταφθάνει επίσης η νέα “αναπτυξιακή” λαίλαψ (για να γίνουμε ανταγωνιστικοί στο νέο περιβάλλον της ΟΝΕ) και θα απαιτηθούν γη, αέρας, νερά, το κυριότερο σε “καλή τιμή”.

Χρειάζεται να ανοίξουμε παρένθεση για μια απαραίτητη διευκρίνιση. Το μοντέλο ανάπτυξης που έχουν στο νου τους είναι αυτό που εφαρμόσθηκε ώς τώρα. Επιπίπτει στο περιβάλλον παίρνει ό,τι έχει να πάρει, το καταληστεύει και το εγκαταλείπει. Αυτού του είδους η ανάπτυξη έχει όριο και ημερομηνία λήξεως. Σταματάει στην καταστροφή. Δείτε τι έγινε στα νησιά μας, ειδικότερα στα νησιά των Κυκλάδων. Η ληστρική τουριστική “ανάπτυξη” προκάλεσε εκτεταμένες και ανεπανόρθωτες καταστροφές και ήδη άρχισε γι' αυτήν η αντίστροφη μέτρηση. Μην μας κοροϊδεύουν με την “ανάπτυξη” και την “ανταγωνιστικότητα”. Ποτέ δεν είχαν μια θεωρία και ένα σχέδιο για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.

Ωστόσο, εκείνο που τους κάνει σήμερα να επιχειρούν την άρση της συνταγματικής προστασίας του περιβάλλοντος είναι οι ανάγκες των πελατειακών σχέσεων του πολιτικού μας συστήματος. Τριακόσιες χιλιάδες αυθαίρετα περιμένουν τη νομιμοποίηση, ακόμη περισσότεροι καταπατητές περιμένουν την αναγνώριση της “ιδιοκτησίας” τους και 550 οικιστικοί σύλλογοι (ο Θεός να σας φυλάξει) θέλουν να κατατμήσουν δάση και δασικές εκτάσεις, να τα κάνουν οικόπεδα και μετά... τσιμέντο.

Αυτά για την ώρα. Υπάρχουν και άλλα πολλά για αργότερα.

Μια ερώτηση προς τους κ.κ. αρμοδίους

Μία ερώτηση για να μη λέτε ότι δεν σας ρωτάμε:

Είναι αλήθεια ότι ο κ. Τσουρουπλής, γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας (και πρώην, επί Σουμάκη, του Εμπορικής Ναυτιλίας), σχεδιάζει να καταργήσει τη ΣΕΛΕΤΕ (Σχολή Εκπαιδεύσεως Λειτουργών Επαγγελματικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης); Και αν την καταργήσει, με τι θα την αντικαταστήσει; Εβαλαν φαίνεται στο μάτι τα 235 στρέμματα της Σχολής, αξίας πολλών δισεκατομμυρίων, για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων και των... διαγωνιζομένων και διαπλεκομένων εργολάβων. Αυτά μας καταγγέλλουν και ελπίζουμε να έχουμε μιαν απάντηση... του κ. Ευθυμίου αν είναι δυνατό.

Γενικότερα: Μεγάλη αναστάτωση παρατηρείται στις ιδιοκτησίες, στις αξίες και στις χρήσεις στη περιοχή Αμαρουσίου και γύρω από το Ολυμπιακό Στάδιο και την Αττική Οδό. Απαλλοτριώσεις σχεδιάζονται και οι τιμές των ακινήτων... δεκαπλασιάσθηκαν σε ένα χρόνο. Ερχεται ο τυφώνας... (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 3-12-2000)

επιστροφή στην αρχή

Aρθρο 24: ΠAΣΟK και N.Δ. σε ρόλους “καλού” και “κακού” Tου ΓIΩPΓΟY BΟTΣH

Ποια τύχη θα έχει, τελικά, το υπό αναθεώρηση, θεμελιώδες για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, άρθρο 24 του Συντάγματος; Δέκα μόλις ημέρες πριν από τη συζήτησή του στην ολομέλεια της Bουλής (πιθανολογείται για τις 31 Iανουαρίου), πλήρης σύγχυση επικρατεί ως προς την οριστική διατύπωση της κυβερνητικής πρότασης. Yπό την πίεση πρωτόγνωρων αντιδράσεων, σε μια αναθεωρητική διαδικασία ερήμην της κοινωνίας (πάνω από 450 οργανώσεις, περιβαλλοντικές, επιστημονικές και κοινωνικές έχουν εκδηλώσει έντονα την αντίθεσή τους) ΠAΣΟK και N.Δ., με μια εκπληκτική πολυγλωσσία κορυφαίων στελεχών τους, εναλλάσσονται τους ρόλους του “καλού” και του “κακού”. H N.Δ. καταθέτει την τελική πρότασή της, με τις υπογραφές όλων των βουλευτών της (πλην του Kων. Mητσοτάκη, που εμμένει στον αποχαρακτηρισμό των δασικών εκτάσεων και της Nτόρας Mπακογιάννη, που εκφράζει επιφύλαξεις) και διαφοροποιεί επί τα χείρω τις μόλις προ διμήνου θέσεις της. Kαι μόνον τα κόμματα της Aριστεράς (KKE και ΣYN) εναντιώνονται σταθερά στη δασοκτόνο, όπως χαρακτηρίζεται, αναθεώρηση...

Πελαγώνει, κυριολεκτικά, όποιος προσπαθεί να βγάλει άκρη σ' αυτό το κομφούζιο. Aποκαλυπτικά δείγματα, για του λόγου το αληθές:

Tηλεφωνώ στον εισηγητή της N.Δ. I. Bαρβιτσιώτη. “Nα αρχίσουμε από τα θετικά. Ορθώς η N.Δ. απορρίπτει την παράγραφο 3, που ανοίγει το δρόμο για τη νομιμοποίηση όλων των αυθαιρέτων και την οικοδόμηση δασικών εκτάσεων. Aλλά γιατί η τελική σας πρόταση χειροτερεύει την προ διμήνου επίσημη θέση σας;”. “Δεν αλλάξαμε τίποτα. H θέση μας παραμένει η ίδια...”. “Οχι δα. Yιοθετείτε τώρα, ξαφνικά, την ύποπτη διατύπωση ότι "νόμος ορίζει τα σχετικά με την έννοια και την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων". Aυτό για την "έννοια" προκάλεσε όπως ξέρετε σάλο και ο κ. Bενιζέλος το πήρε πίσω...”. “Δεν ξέρω τι έκανε ο Bενιζέλος. Tην έννοια του δάσους την ορίζει ο νομοθέτης...”. “Mα το δάσος και η δασική έκταση δεν είναι αφηρημένες έννοιες. Tις έχει ήδη ορίσει η επιστήμη, η νομοθεσία και η νομολογία. Δεν μπορεί να επαναπροσδιορίζονται, κατά το δοκούν, από τον εκάστοτε υπουργό Γεωργίας και τη συγκυριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία...”. “Ο νόμος υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο. Δεν μπορεί να περιέχει αντισυνταγματικές ρυθμίσεις”. “Πάντως, πριν από δύο μήνες δεν ήταν αυτή η θέση της N.Δ...”. “H ίδια ακριβώς...”. “Σας υπενθυμίζω επιστολή του κ. Παυλόπουλου προς τον Aντ. Kαρκαγιάννη ("Kαθημερινή", 12-11-2000), όπου αναφέρεται ότι η θέση της N.Δ., όπως καθορίστηκε στις 3-4 Nοεμβρίου στην κοινή σύνοδο Kοινοβουλευτική Ομάδας και Kεντρικής Eπιτροπής, περιορίζεται στην παράγραφο 1, στο τρίτο εδάφιο, και για κανένα νόμο, που να ορίζει την έννοια του δάσους δεν γίνεται λόγος...”. “Γι' αυτά να ερωτήσετε τον κ. Παυλόπουλο”.

Eπόμενος συνομιλητης μου στο τηλέφωνο, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της N.Δ. Πρ. Παυλόπουλος, που άρχισε με παράπονα (πολλά δικαιολογημένα) ότι κακοποιήθηκαν από δημοσιεύματα οι θέσεις της N.Δ. και οι προσωπικές του κατά τη συζήτηση του άρθρου 24 στην Kοινοβουλευτική Eπιτροπή. “Tώρα άλλαξαν οι θέσεις σας;”. “Οχι. Aλλά δεν είμαι εγώ ο εισηγητής...”. “H διατύπωση σχετικά με το νόμο, που ορίζει την έννοια του δάσους και των δασικών εκτάσεων, πώς προέκυψε;”. “Aυτό και σήμερα ισχύει. Ο νομοθέτης ορίζει και ο δικαστής είναι ελεύθερος να κρίνει το νόμο...”. “Kαι οι σφοδρές επικρίσεις για ύποπτη προσθήκη από συνταγματολόγους, ανώτατους δικαστές και δασολόγους είναι αδικαιολόγητες;”. “Eάν προκαλεί παρερμηνείες, σας διαβεβαιώ ότι στην αγόρευσή μου στην Ολομέλεια θα προτείνω να απαλειφθεί...”. “Kαι εκείνο το "υπέρτερο δημόσιο συμφέρον", που θέλανε το Nοέμβριο για ν' αλλάξουν χρήση οι δασικές εκτάσεις, γιατί τώρα γίνεται σκέτο δημόσιο συμφέρον;”. “Eτσι είναι η διατύπωση και στο ισχύον Σύνταγμα. Tο "υπέρτερο" εκρίθη ότι είναι ασαφές και μπορεί να προκαλέσει σύγχυση...”.

Σύγχυση, μαζί με ευχάριστη έκπληξη, προκάλεσε και η τελευταία επί του θέματος τηλεοπτική εμφάνιση (NET, μεσάνυχτα Πέμπτης) του γενικού εισηγητή της πλειοψηφίας Eυ. Bενιζέλου. Aψογος στο ρόλο του “καλού” (“Tο δάσος και η προστασία του -ήταν η καταληκτική του κορόνα- δεν μπορεί να είναι υπόθεση χιλίων ή δέκα χιλιάδων ανθρώπων. Πρέπει να είναι υπόθεση δέκα εκατομμυρίων Eλλήνων”) έκανε με πάσαν άνεση στροφή 180 μοιρών στις μόλις προ δύο-τριών μηνών θέσεις του, για να τονίσει: “...Eμείς δεν θέλουμε να εμπιστευόμαστε στο νομοθέτη τον ορισμό του δάσους. Eμείς θέλουμε να ακολουθούμε τη γνώμη της επιστήμης. Aλλά για να είμαστε απολύτως σαφείς και απολύτως ασφαλείς, θα κάνουμε κάτι πολύ απλό: θα πούμε ότι η έννοια του δάσους και της δασικής έκτασης είναι αυτή, που την έχει ορίσει ουσιαστικά η νομολογία του Aνωτάτου Eιδικού Δικαστηρίου, με την τελευταία σχετική απόφασή της (την 27/1999). Ορισμός, ο οποίος άλλωστε ανταποκρίνεται και στα πορίσματα της επιστήμης. Διότι το πρόβλημα δεν είναι να πούμε τι είναι δάσος -αυτό είναι περίπου αυτονόητο. Tο πρόβλημα είναι να πούμε τι είναι δασική έκταση. Kαι στο νόμο (998/79) και στην απόφαση του AEΔ υπάρχει ένας επαρκής, σαφής ορισμός του δάσους και της δασικής έκτασης...”.

Eξοχα. Eτσι ακριβώς έχουν τα πράγματα με τον ορισμό του δάσους και της δασικής έκτασης. Aλλά όταν ο Eυ. Bενιζέλος λέει “εμείς” εννοεί και την κυβέρνηση, την ηγεσία και την Kοινοβουλευτική Ομάδα του ΠAΣΟK; Mε τόσες παλινωδίες τρέμει το φυλλοκάρδι μας. Mήπως ο Δ. Pέππας ξαναδηλώσει (όπως στις αρχές Δεκεμβρίου, όταν και πάλι ο Bενιζέλος εμφανιζόταν διαλλακτικός) ότι “δεν υφίσταται θέμα υποχώρησης από τις αρχικές ρυθμίσεις”; Kαι η απόφαση κυβερνητικής επιτροπής και Eκτελεστικού Γραφείου (7-11-2000) “να προχωρήσει η αναθεώρηση του άρθρου 24 προκειμένου να φέρουμε σε πέρας πολύ σημαντικά έργα εθνικής σημασίας” (τα “ολυμπιακά” έργα, προφανέστατα) ισχύει; Kαι ο K. Λαλιώτης, που περιμένει να του λυθούν τα χέρια στο “Ολυμπιακό Xωριό” και στο ανίερο έγκλημα (προκαλεί έντονες αντιδράσεις διεθνώς) στον ιστορικό χώρο του Mαραθώνα και το βιότοπο του Σχινιά; Kαι ο Γ. Aνωμερίτης, που διαβεβαιώνει τους συνεταιρισμούς ότι, αμέσως μετά την αναθεώρηση, τον Aπρίλιο, με το νομοσχέδιό του θα νομιμοποιηθούν όλα τ' αυθαίρετα και οι καταπατήσεις και θα αποχαρακτηριστούν τεράστιες δασικές εκτάσεις; Kαι οι τσιφλικάδες (υπάρχουν κι αυτοί) που ευελπιστούν να αρθεί το τεκμήριο κυριότητος του Δημοσίου στα δάση και τις δασικές εκτάσεις; Kαι οι διαπλεκόμενοι κερδοσκόποι, που καραδοκούν να λεηλατήσουν τη δασική γη;

Mέσα σ' αυτήν την ασάφεια ως προς την τελική διατύπωση των κυβερνητικών θέσεων, τη μερική υπαναχώρηση της N.Δ. και τη γενικότερη σύγχυση, έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν και να γρηγορούν οι συνεργαζομένες περιβαλλοντικές και κοινωνικές οργανώσεις, που κορυφώνουν τον αγώνα τους, τώρα, στην τελική ευθεία:

– Aπό σήμερα θα λειτουργεί στην πλατεία Συντάγματος (συμβολικός χώρος των κινητοποιήσεων) “Kέντρο Πληροφόρησης” των πολιτών.

– Tην άλλη Δευτέρα (29/1) οργανώνεται ανοιχτή συζητήση με τους εισηγητές όλων των κομμάτων (το πρωί στην αίθουσα του ΔΣA) και το βράδυ συναυλία στην πλατεία Συντάγματος.

– Οταν θα συζητείται το άρθρο 24 (πιθανότατα στις 31-1) θα περικυκλωθεί συμβολικά η Bουλή από διαδηλωτές

Yπάρχουν και πρόσθετοι λόγοι ανησυχίας και εγρήγορσης: ΠAΣΟK και N.Δ. εμμένουν συναινετικά στον ευνουχισμό του Συμβουλίου της Eπικρατείας με αναθεώρηση των άρθρων 94 και 95 και στην κατάργηση του διάχυτου δικαστικού ελέγχου (με αμφίβολης συνταγματικότητας “τσόντα” στο άρθρο 100). Kαι, τέλος, η ψήφος των βουλευτών κατά συνείδηση, χωρίς κομματική πειθαρχία, ορθή αναμφίβολα, δεν αποκλείει παρασκηνιακή συμπαιγνία και συναινετικές τερατογενέσεις στις ψηφοφορίες -απότοκες των πελατειακών και άλλων δεσμεύσεων. H αναγκαία επαγρύπνηση, ας αφήσει χώρο για την ελπίδα ότι στη Bουλή των Eλλήνων δεν θα βρεθούν νέοι “στηλίτες” μικρονοϊκοί, ασυνείδητοι και μικρόψυχοι, που θα θέσουν προσωπικά συμφέροντα, εξαρτήσεις και συγκυριακές σκοπιμότητες πάνω από την ευθύνη τους για τη μοίρα αυτού του τόπου... (Ελευθεροτυπία 22-1-2001)

επιστροφή στην αρχή

Η ακτινογραφία του άρθρου 24

Βήμα 14-1-2001

Καθώς την ερχόμενη Τετάρτη ξεκινά στην Ολομέλεια της Βουλής η συζήτηση επί της αρχής για την αναθεώρηση του Συντάγματος, εντείνονται οι μαζικές αντιδράσεις για την προτεινόμενη αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος που αφορά την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Η συζήτηση για την πρώτη ενότητα των αναθεωρητέων άρθρων (4-25) θα αρχίσει στις 24 του μηνός. Πάντως φαίνεται ότι το πρωτοφανές κίνημα διαμαρτυρίας που ξεσηκώθηκε από περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς για το άρθρο 24 οδηγεί σε αλλαγές στη διατύπωσή του αν και ως σήμερα οι εισηγητές της πλειοψηφίας και της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν έχουν δεσμευθεί επισήμως. Ιδού τι αλλάζει σε διατάξεις του επίμαχου άρθρου και ποια παράγραφος απαλείφεται με στόχο να επιτευχθεί συναίνεση για την ψήφισή του.

Αν παρακολουθούσε κανείς τις προθέσεις του νομοθέτη προτού προχωρήσει στη θέσπιση μιας διάταξης, θα έμενε έκπληκτος διαπιστώνοντας ποια πορεία ακολούθησε η αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Η διάταξη που κατοχυρώνει την υποχρέωση του κράτους να προστατεύει το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της χώρας ακολούθησε μια πολύ παράξενη πορεία από το 1994 ως σήμερα, η οποία όμως φαίνεται ότι θα καταλήξει σε ευρεία ομοφωνία κατά τη συζήτησή της στην Ολομέλεια.

Κατ' αρχάς είναι το μοναδικό από τα 47 άρθρα που τίθενται προς αναθεώρηση το οποίο αρχικώς συγκέντρωσε τις θετικές ψήφους των βουλευτών του ΠαΣοΚ και της Νέας Δημοκρατίας αλλά στη συνέχεια η αξιωματική αντιπολίτευση δήλωσε ότι το καταψηφίζει και αρκετοί βουλευτές της πλειοψηφίας εξέφρασαν επιφυλάξεις. Παρά αυτή την εξέλιξη όμως, η διάταξη δεν συζητήθηκε σχεδόν καθόλου στην επιτροπή αναθεώρησης του Συντάγματος, αφού το άρθρο 24 περιλαμβάνεται στην πρώτη ενότητα, όπου τη συζήτηση μονοπώλησε η αναθεώρηση του άρθρου 14 για το ασυμβίβαστο μεταξύ εργοληπτών του Δημοσίου και ιδιοκτητών επιχειρήσεων ΜΜΕ. Οι διεργασίες μεταξύ των κομμάτων στην ουσία ξεκίνησαν μετά το τέλος των εργασιών της επιτροπής αναθεώρησης και αφού οι περιβαλλοντικές οργανώσεις αλλά και ανώτατοι δικαστικοί άρχισαν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Τελικώς, κατόπιν εντολής του Πρωθυπουργού, η επίμαχη παράγραφος απαλείφθηκε από την αναθεωρητέα διάταξη και ο χαρακτήρας του δάσους διασφαλίστηκε σχεδόν πλήρως. Η διάταξη που απαλείφθηκε ανέφερε: “Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη χρήση”.

Αντιθέτως παραμένει η διάταξη που προβλέπει:

“Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος καθώς και η διασφάλιση και η βελτίωση της ποιότητας ζωής αποτελούν αντίστοιχη υποχρέωση του κράτους. Για τη διαφύλαξή τους το κράτος έχει την υποχρέωση να παίρνει τα κατάλληλα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του κράτους”.

Η κυβέρνηση δηλώνει επίσης αποφασισμένη να ενσωματώσει στο Σύνταγμα μια παράγραφο που προκαλεί ακόμη κάποιες αντιδράσεις αλλά εκτιμάται ότι δεν αίρει τον υποχρεωτικό χαρακτήρα πλήρους προστασίας των δασικών εκτάσεων. Η παράγραφος αυτή προβλέπει: “Οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης στις πόλεις, στους οικισμούς και στις λοιπές περιοχές της χώρας ορίζονται με νόμο, έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη και να σταθμίζονται όλα τα δεδομένα, οι δε σχετικές επιλογές και σταθμίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης”. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, κατά τη συζήτηση στην Ολομέλεια του άρθρου 24, η οποία εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθεί στο τέλος του μήνα, η κυβέρνηση θα δεσμευθεί ότι θα καταθέσει σύντομα στη Βουλή και τους νόμους για τη σύνταξη δασολογίου, με παράλληλο αποχαρακτηρισμό των εκτάσεων που είναι μεν χαρακτηρισμένες δασικές ενώ στην ουσία είναι βοσκοτόπια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή ολόκληροι οικισμοί, όπου το δημόσιο συμφέρον δεν εξυπηρετείται μόνο για τυπικούς και ανύπαρκτους λόγους.

επιστροφή στην αρχή

Το δάσος δεν είναι αφηρημένη έννοια

Η διατύπωση του άρθρου 24 του Συντάγματος στην Επιτροπή Αναθεώρησης της Βουλής πάγωσε την ελληνική κοινωνία, η οποία ούτως ή άλλως είναι επιφυλακτική, αφού τις τελευταίες δεκαετίες ζει σε απάνθρωπες περιβαλλοντικές συνθήκες που δημιούργησαν παρόμοιες, φαινομενικά επωφελείς, αποφάσεις. Η ασάφεια των νόμων και ο χαλαρός έλεγχός τους, το ακαθόριστο ιδιοκτησιακό, η άναρχη δόμηση, οι καταπατήσεις των δασών έφεραν τα δασικά οικοσυστήματα σε οριακή κατάσταση αντοχής. Η κατάσταση αυτή επιβραβεύεται αλλά και συνεχίζεται με τον τρόπο που διατυπώθηκε το άρθρο 24. Θα περιοριστούμε μόνο σε μια πρόταση της νέας διατύπωσης: “Νόμος ορίζει τα σχετικά με την έννοια και την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων”. Δεν γνωρίζω αν αυτό αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία, σίγουρα όμως δεν αποτελεί και ό,τι το λογικότερο. Διότι τότε νόμος θα πρέπει να καθορίζει την έννοια “ασθένεια”. Να προκαθορίζεται από τους εκάστοτε πολιτικούς πότε θα θεωρείται κάποιος ασθενής και θα τύχει περίθαλψης και πότε όχι.

Το δάσος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια για να χρειαστεί να οριστεί τώρα ή στο μέλλον. Τα δασικά οικοσυστήματα διαμορφώνονται σύμφωνα με τις εκάστοτε κλιματεδαφικές συνθήκες ακολουθώντας φυσικούς και όχι ανθρώπινους νόμους. Εκατομμύρια χρόνια χρειάστηκαν να διαμορφωθούν οι αείφυλλοι σκληρόφυλλοι μεσογειακοί θάμνοι κάτω από τις ακραίες τοπικές κλιματικές συνθήκες. Τα φρύγανα είναι η τελευταία απάντηση της φύσης στην έλλειψη νερού των νησιών μας και άλλων παραλιακών περιοχών διότι έπειτα από αυτά ακολουθεί η έρημος. Είναι άδικο οι ηρωικές αυτές μορφές βλάστησης να ονομάζονται δάση γ' κατηγορίας ή απλώς δασικές εκτάσεις. Είναι επικίνδυνη υπεραπλούστευση να κρίνεται η έννοια του δάσους μόνο από το ύψος των φυτών και μάλιστα να διαμορφώνεται ως προς τις λεπτομέρειες από τις εκάστοτε κυβερνητικές πλειοψηφίες. Τι λείπει από αυτά τα φυτά εκτός από ύψος; Να θεωρήσουμε ότι οι κοντοί άνθρωποι δεν αποτελούν μέρος της κοινωνίας μας και δεν προσφέρουν σε αυτήν; Είναι κακό παραβλέποντας το συμφέρον των παιδιών μας να λαστιχοποιήσουμε την έννοια του δάσους μεταφράζοντάς την ανάλογα με τις ανάγκες των οικοδομικών συνεταιρισμών, των εργολάβων μεγάλων έργων, των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων κ.ά.

Οσοι βουλευτές διατηρούν τις επιφυλάξεις τους προτού ψηφίσουν ας προσπαθήσουν να δώσουν στον εαυτό τους την εξήγηση επί της ουσίας της έννοιας “ώστε να διατηρείται πάντοτε θετικό το συνολικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο” (παρ. 3). Αν το καταφέρουν, τότε ας ψηφίσουν θετικά και θα έχουν ήσυχη συνείδηση. Αν όχι, τότε... (Βήμα 14-1-2001)

δρ Παύλος Κωνσταντινίδης ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Ερευνας.

επιστροφή στην αρχή

Η αναθεώρηση του Συντάγματος και η προστασία του περιβάλλοντος

Μήπως το αντικείμενο της (διαβαθμισμένης) προστασίας και της διαχείρισης θα έπρεπε να είναι όχι το διακεκριμένο αντικείμενο του πόθου (το δάσος) αλλά το σύνολο της επικράτειας (των οικισμών και της γεωγραφικής γης συμπεριλαμβανομένων) έξω και πέρα από συμβολισμούς και προτιμήσεις;

Η συζήτηση γύρω από το άρθρο 24 του Συντάγματος δεν ανέδειξε μόνο αντιπαραθέσεις. Ηταν μια πρώτης τάξεως αφορμή για μια σε βάθος διερεύνηση τόσο των αδυναμιών (ή/και των θετικών στοιχείων) του παρόντος νομικού οπλοστασίου για την προστασία του περιβάλλοντος όσο και των διαθέσεων ή των προσεγγίσεων εκ μέρους των κοινωνικών ομάδων, των επιστημόνων και της πολιτικής κοινότητας. Φυσικά, ούτε οι απόψεις ούτε οι χειρισμοί είναι ουδέτεροι. Αντανακλούν ιδεολογίες, συμφέροντα και πολιτικές. Ομως οι αντιδράσεις των δύο τελευταίων μηνών στις επιχειρούμενες τροποποιήσεις, πέρα από τις όποιες επιφυλάξεις μπορεί να έχει κανείς για την ουσία των επιχειρημάτων, αποτελούν δείγματα υγείας σε μια εποχή που οι αντιπαραθέσεις της κοινωνίας των πολιτών με το κράτος σπανίως αφορούν ζητήματα ποιότητας και αρχών όπως αυτά που συνδέονται με την κατάσταση και το μέλλον του περιβάλλοντος. Βέβαια τα πράγματα δεν είναι άσπρο-μαύρο ενώ οι απλουστεύσεις συγκαλύπτουν συχνά την ουσία των προβλημάτων. Είναι, για παράδειγμα, σχεδόν προφανές για τους έχοντες εντρυφήσει στα ζητήματα των πολιτικών γης ότι το ακανθώδες θέμα των οικοδομικών συνεταιρισμών συνδέεται ευθέως με τις κατά καιρούς απόπειρες ρυθμίσεων του καθεστώτος που διέπει τα της χρήσεως των δημοσίων και ιδιωτικών δασών. Οι εν λόγω συνεταιρισμοί, πάνω από 200 τον αριθμό, βρίσκονται στην πλειονότητά τους σε δάση χαλεπίου πεύκης εκτεινόμενα στις περιαστικές και στην παράκτια ζώνη. Οι εκτάσεις αυτές (πάνω από 200.000 στρέμματα), που παραχωρήθηκαν σε παραδασόβιους ρητινοσυλλέκτες κατά τη δεκαετία του '50, μεταβιβάστηκαν στη συνέχεια σε ιδιώτες και συλλογικούς ιδιοκτήτες καταχρηστικά και παρά τις προθέσεις του Δημοσίου. Εκτοτε, γινόμαστε μάρτυρες μιας διελκυστίνδας μεταξύ του ΣτΕ και των πολιτικών δικαστηρίων για τη νομιμότητα ή μη των μεταβιβάσεων αυτών, χωρίς να καταστεί δυνατόν να καταλήξουν οι διαφορές, και το κυριότερο να σταματήσουν οι αγοραπωλησίες. Το αποτέλεσμα είναι ότι περί τους 120.000 ιδιοκτήτες με νόμιμους τίτλους σε αμφισβητούμενα από άποψη προβλεπόμενων χρήσεων “οικόπεδα” βρίσκονται εγκλωβισμένοι και ενίοτε εξωθούνται σε παρανομίες. Είναι γνωστό εξάλλου ότι μεγάλο μέρος των καλοκαιρινών πυρκαϊών συσχετίζεται με τις επίμαχες περιοχές, μια και η πυρκαϊά μπορεί (σύμφωνα με μια ορισμένη λογική) να αποτελέσει όχημα για τον αποχαρακτηρισμό των δασών και την απαλλαγή τους από τις δουλείες του προηγούμενου ανελαστικού καθεστώτος. Οσοι παρασύρονται από τους εύκολους τίτλους, μπορούν κάλλιστα να εξορκίζουν την πραγματικότητα και τους ονομαζόμενους συλλήβδην “καταπατητές”. Δεν μπορούν όμως να παραγνωρίσουν το γεγονός ότι το άκαμπτο αυτό σύστημα προστασίας προκάλεσε περισσότερα δεινά στο δάσος από όσες αξίες προσπάθησε να προστατέψει. Δεν μπορούν επίσης να παραβλέψουν την επιτακτική ανάγκη για ρυθμίσεις που θα αντιμετωπίσουν επιτέλους αυτήν την εκκρεμότητα, η οποία συχνά παίρνει διαστάσεις εθνικής τραγωδίας, αν σκεφτεί κανείς το μέγεθος των καιομένων εκτάσεων ή τις απαξιωμένες περιουσίες. Πώς, είναι το ερώτημα. Με την πολεοδόμηση των πολύτιμων δασών, ή άραγε με την οριστική αφαίρεση του δικαιώματος οικοδόμησης από τους κατ' όνομα σήμερα δικαιούχους; Η απάντηση δεν είναι απλή, όπως επίσης και το αν και κατά πόσον αυτό μπορεί να γίνει με συνταγματική ρύθμιση.

Μια λύση θα ήταν η μεταφορά του δικαιώματος. Αυτό όμως σίγουρα θα προσκρούσει στην άρνηση των ιδιοκτητών οι οποίοι προφανώς δεν αγόρασαν οικόπεδα στους πρόποδες της Πάρνηθας για να χτίσουν κάπου στην ορεινή Αρκαδία. Μια άλλη λύση θα ήταν αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν mitigation και που αφορά την υποχρέωση (εκ μέρους των ιδιοκτητών) αποκατάστασης ίσης αξίας δάσους σε κάποια γειτονική περιοχή του δάσους, το οποίο πολεοδομείται και χάνει έτσι τόσο τον προορισμό όσο και την οικολογική σημασία του. Είναι άλλωστε μια από τις εφαρμογές που θα μπορούσε να έχει η αναφορά της παραγράφου 2 του άρθρου 17 στο “συνολικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο”. Είναι προφανές ότι η έννοια αυτή, παρά το ότι θεωρητικά εντάσσεται στους “έξυπνους και ευέλικτους μηχανισμούς”, έχει άπειρα τεχνικά, νομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα στην υλοποίησή του. Ποιος θα ορίσει, για παράδειγμα, την κλίμακα της εφαρμογής, τον χρόνο της αποκατάστασης και τη σχετική αξία που έχει το δάσος στον Αγιο Στέφανο ή στο Ποικίλον Ορος; Η απαλλοτρίωση θα ήταν επίσης μια καθαρή λύση. Ποιος όμως θα πληρώσει το υπέρογκο τίμημα; Και ποιος κυρίως θα αποτιμήσει την αξία των ακινήτων;

Η σημασία του δάσους είναι αναμφισβήτητη. Για τη διαμόρφωση του κλίματος, για τη ρύθμιση της δίαιτας των νερών, για τη συγκράτηση των εδαφών, για την πληθώρα των ειδών και των οικοτόπων που ενσωματώνει, για τις διεξόδους αναψυχής που προσφέρει στους κατοίκους των πόλεων. Για τις συνθήκες της Ελλάδας ίσως να αποτελεί και τον πολυτιμότερο φυσικό πόρο. Ομως περιβάλλον δεν είναι μόνο το δάσος. Είναι και ο αέρας που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε, η θάλασσα όπου κολυμπάμε. Είναι ακόμη τα τρόφιμα που καταναλώνουμε, οι αισθητικές παραλλαγές των τοπίων του φθινοπώρου, οι ιστορικές μαρτυρίες του κτιριοδομικού αποθέματος. Δεν θα έπρεπε να προστεθούν στα προστατευτέα αντικείμενα; Μήπως όλα αυτά περιλαμβάνονται στην έννοια της “ποιότητας ζωής”; Ασφαλώς όχι. Γιατί η ποιότητα ζωής μπορεί να συνδέεται με την ποιότητα του περιβάλλοντος αλλά δεν ταυτίζεται με αυτήν. Εξαρτάται και από καθαρά ανθρωπογενείς παράγοντες, όπως είναι για παράδειγμα η υλική ευημερία, η υγεία και η κοινωνική πρόνοια. Είναι τέλος μια έννοια καθαρά υποκειμενική, που ακριβώς εξαιτίας της ασάφειας η οποία τη συνοδεύει είναι επιρρεπής και σε ερμηνείες που μπορούν να βλάψουν το περιβάλλον και να υπονομεύσουν τη φυσική του ακεραιότητα. Νόμιμες λοιπόν οι αντιρρήσεις, όπως νόμιμες και οι απορίες του γράφοντος και πολλών άλλων για τη μονομερή αναφορά του Συντάγματος (αλλά και του εν εξελίξει διαλόγου) στο δάσος και τη διακριτική του μεταχείριση έναντι όλων των άλλων αντικειμένων (φυσικών και ανθρωπογενών) των οποίων απειλείται η υπόσταση, η διάρκεια και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Λείπουν, για παράδειγμα, από τον κατάλογο οι υγρότοποι, οι βραχώδεις ακτές, οι φυσικοί και γεωλογικοί σχηματισμοί, τα τοπία, οι αμμοθίνες, τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Μήπως δεν αποτελούν σημαντικά τμήματα του εθνικού μας χώρου; Μήπως σε αυτά δεν βρίσκονται σημαντικές μορφές ζωής και εξίσου πλούσια βιοποικιλότητα; Η υπεράσπισή τους δεν θα έπρεπε να συνιστά εξίσου υποχρέωση του Κράτους (και των πολιτών θα προσέθετα); Μήπως εν τέλει το αντικείμενο της (διαβαθμισμένης) προστασίας και της διαχείρισης θα έπρεπε να είναι όχι το διακεκριμένο αντικείμενο του πόθου (το δάσος) αλλά το σύνολο της επικράτειας (των οικισμών και της γεωγραφικής γης συμπεριλαμβανομένων) έξω και πέρα από συμβολισμούς και προτιμήσεις; Αυτό άλλωστε επιτάσσει η επιστήμη της οικολογίας και η αρχή της ολιστικής προσέγγισης. Μια τέτοια υπέρβαση και μια ανάλογη διατύπωση στο άρθρο 24 του Συντάγματος θα ξεπερνούσε πολλές από τις σημερινές αγκυλώσεις και αντιπαλότητες, θα έδινε καθολικό νόημα στις πολιτικές για το φυσικό περιβάλλον και θα αναβάθμιζε τη χωροταξία από θεατή της αυτόματης αναπαραγωγής του αστικού κυρίως περιβάλλοντος, σε εργαλείο για τον σχεδιασμό, με γνώμονα την αειφορία και την ισόρροπη ανάπτυξη. Ισως τότε να ήταν περιττή η διαρκής επίκληση του καταστατικού χάρτη και των νόμων καθώς και οι ερμηνείες των εννοιών από τα δικαστήρια και τους νομοθέτες.

Ο κ. Ηλίας Ευθυμιόπουλος είναι υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ.

ΤΟ ΒΗΜΑ, 31-12-2000

επιστροφή στην αρχή

Οικολογικό ΟΧΙ στην αναθεώρηση του άρθρου 24

Συγκεντρώσεις σήμερα και την ερχόμενη Τετάρτη έξω από τη Βουλή * Συναυλία τη Δευτέρα με σύνθημα "Στο Σύνταγμα τραγουδάμε για το Σύνταγμα" * "Πονηρή" τροπολογία Βενιζέλου απειλή για το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον Με ελιγμούς και "πονηρές" διατυπώσεις επιχειρεί η κυβέρνηση να κατευνάσει τις αντιδράσεις των πολιτών για τη δασοκτόνο αναθεώρηση του άρθρου 24, εκμεταλλευόμενη και την παραπλήσια στάση της Ν.Δ. Χθες ο Ε. Βενιζέλος, ως εισηγητής του ΠΑΣΟΚ, εμφανίσθηκε να αποδέχεται το αίτημα για την απόλυτη συνταγματική προστασία δασών και δασικών εκτάσεων, ωστόσο επανέφερε πρόταση που ο ίδιος είχε αποσύρει, με την οποία προάγεται η... οικοπεδοποίηση και τσιμεντοποίηση, με το άλλοθι, μάλιστα, των "πορισμάτων της επιστήμης"! Ολοένα και περισσότεροι πολίτες, αλλά και κοινωνικοί φορείς (ανάμεσά τους ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας) ζητούν να μην αναθεωρηθεί το άρθρο 24, διότι διαβλέπουν ότι από ελιγμό σε ελιγμό στο τέλος θα καμφθεί η προστασία του περιβάλλοντος. Χαρακτηριστική του εύρους των αντιδράσεων είναι η προχθεσινή εκδήλωση στο Βόλο, που διοργάνωσαν το Εργατικό Κέντρο, η ΕΛΜΕ και συμμετείχαν η Νομαρχία, ο Δήμος και άλλοι φορείς. Στην εκδήλωση έστειλαν μηνύματα συμπαράστασης ο υφυπουργός Εσωτερικών Λ. Τζαννής και άλλοι τρεις τοπικοί βουλευτές των δύο κομμάτων. Οι αντιδράσεις μεταφέρονται αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα και συγκεκριμένα έξω από τη Βουλή, όπου συζητείται η επίμαχη διάταξη. Σήμερα στις 7 μ.μ. στον πεζόδρομο της Αμαλίας διοργανώνει συγκέντρωση το Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων, την Δευτέρα οι 200 συνεργαζόμενες οικολογικές οργανώσεις διοργανώνουν συναυλία με σύνθημα "Στο Σύνταγμα τραγουδάμε για το Σύνταγμα", ενώ την Τετάρτη θα περικυκλώσουν συμβολικά τη Βουλή. Την ίδια μέρα ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας διοργανώνει εκδήλωση με εκπροσώπους των κομμάτων. Αυγή 24-1-2001

Κλιμακώνεται η αντίδραση των 200 συνεργαζόμενων οικολογικών οργανώσεων της χώρας, των κοινωνικών φορέων και των πολιτών που αντιδρούν στη δασοκτόνο αναθεώρηση των άρθρων 24, 94, 95 και 100 του Συντάγματος, που προωθούν από κοινού το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. Συμβολική περικύκλωση της Βουλής και μεγάλη συναυλία στο Σύνταγμα θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη εβδομάδα, ενώ, ταυτόχρονα, σε περικύκλωση του υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης προχωρούν οι οικολογικές οργανώσεις της Θεσσαλονίκης. Επίσης, μεγάλη εκδήλωση διαμαρτυρίας διοργανώνει σήμερα το Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων, στον πεζόδρομο της οδού Αμαλίας, στις 7 μ.μ. Στην εκδήλωση θα συμμετάσχουν επιστήμονες, καλλιτέχνες, συγγραφείς, δήμαρχοι, νομάρχες, σύμβουλοι Επικρατείας, δημοσιογράφοι και πολιτικοί. "Στο Σύνταγμα τραγουδάμε για το Σύνταγμα" είναι το κεντρικό σύνθημα της μεγάλης \συναυλίας\ που θα πραγματοποιηθεί έξω από τη Βουλή την ερχόμενη \Δευτέρα 29 Ιανουαρίου\, στις \7 μ.μ.\ Τη συμμετοχή τους στη συναυλία έχουν δηλώσει έως τώρα οι τραγουδιστές \Βασ. Παπακωνσταντίνου, Μελ. Κανά. Βαγγ. Γερμανός, Αλ. Καγιαλόγλου, Μ. Κωχ, Κ. Θωμαϊδης, Μ. Σκιαδαρέση, Δ. Υφαντής,\ τα ροκ συγκροτήματα \Ονειροπαγίδα, Όναρ, Βαβυλώνα, Active Members, Magic de Spell, Love 'n Sadness, Σίμος and Rock and Roll Company,\ το τζαζ συγκρότημα \Mode Plagal,\ καθώς και οι ηθοποιοί \Κ. Γέρου, Μ. Παπαδημητρίου\ και \Χρ. Καλαβρούζος.\ Χορηγοί επικοινωνίας της συναυλίας είναι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί "Σκάι" και "Αθήνα 9,84". Επίσης, ανοιχτή συζήτηση για τη δασοκτόνο αναθεώρηση διοργανώνουν οι 200 συνεργαζόμενες οικολογικές οργανώσεις, τη Δευτέρα 29 Ιανουαρίου. Στη συζήτηση, που θα πραγματοποιηθεί στα γραφεία του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας στις 10.30 π.μ., θα συμμετάσχουν ο υπουργός Πολιτισμού και εισηγητής της πλειοψηφίας Ευ. Βενιζέλος, ο πρόεδρος του ΣΥΝ Ν. Κωνσταντόπουλος, οι βουλευτές Α. Ψαρούδα-Μπενάκη (Ν.Δ.) και Αντ. Σκυλλάκος (ΚΚΕ), καθώς και εκπρόσωπος των "Φιλελευθέρων". Η συμβολική περικύκλωση της Βουλής θα είναι το επόμενο βήμα των 200 συνεργαζόμενων οικολογικών οργανώσεων. Η περικύκλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 31 Ιανουαρίου, ενώ, την ίδια ώρα, πολίτες και οικολογικές οργανώσεις της Θεσσαλονίκης θα περικυκλώνουν συμβολικά το υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης. Εξάλλου, κέντρο πληροφόρησης έχει στήσει από προχθές η Συντονιστική Επιτροπή κατά της Αναθεώρησης του άρθρου 24 του Συντάγματος. Σε "μαύρη λίστα" οι βουλευτές που θα ψηφίσουν υπέρ Στη δημοσιοποίηση "μαύρης λίστας", στην οποία θα περιλαμβάνονται τα ονόματα των βουλευτών που θα υπερψηφίσουν τη δασοκτόνο αναθεώρηση, θα προχωρήσουν οι 200 συνεργαζόμενες οικολογικές οργανώσεις. Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν χθες, οι εκπρόσωποι των οργανώσεων κάλεσαν τους βουλευτές να μην υπερψηφίσουν την αναθεώρηση των άρθρων 24, 94, 95 και 100 του Συντάγματος. "Σατανική απόπειρα εναντίον του περιβάλλοντος και της δημοκρατίας που έχει στόχο να τροφοδοτήσει τις πελατειακές σχέσεις του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ." χαρακτήρισε ο δημοσιογράφος Αντ. Καρκαγιάννης την προωθούμενη αναθεώρηση, ενώ τις θέσεις των 200 οικολογικών οργανώσεων και των κοινωνικών φορέων παρουσίασαν διεξοδικά οι οικολόγοι Κ. Διάκος, Κ. Βασιλάκης, Μ. Ιατρίδου και Π. Τότσικας, η πανεπιστημιακός Ελ. Πορτάλιου, το μέλος της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Αθήνας Χ. Σμυρνιώτης, η Β. Καραγιάννη, από τη δημοτική παράταξη "Συμπαράταξη για την Αθήνα", και η κ. Μήλιου, από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθήνας. Βασίλης ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Αυγή 24-1-2001

Ένα βήμα μπρος και... ένα πίσω κάνει το ΠΑΣΟΚ στην πρότασή του για το άρθρο 24 του Συντάγματος που αφορά τα δάση και τις δασικές εκτάσεις. Παράλληλα, εισάγει την έννοια του "βασικού μετόχου" στη διάταξη που αφορά το ασυμβίβαστο ιδιοκτήτη μέσων ενημέρωσης και προμηθευτή του δημοσίου και εμμένει στην πρόταση για τη θέσπιση ασυμβίβαστου μεταξύ βουλευτικού αξιώματος και επαγγέλματος παραπέμποντας σε νόμο τις εξαιρέσεις από τη γενική ρύθμιση. Ειδικότερα, σε συνέντευξη Τύπου ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ Ε. Βενιζέλος έδωσε στη δημοσιότητα τις προτάσεις του κόμματός του επί της πρώτης ενότητας των αναθεωρητέων διατάξεων (άρθρα 4-25) του Συντάγματος από τις οποίες προκύπτουν τα εξής: 1. Σε σχέση με τη διατύπωση του άρθρου 24 από την Επιτροπή Αναθεώρησης αφαιρεί την παραπομπή της "έννοιας" του δάσους και της δασικής έκτασης σε νόμο, κάτι που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τις οικολογικές οργανώσεις, και προσθέτει ερμηνευτική δήλωση σύμφωνα με την οποία: "οι έννοιες του δάσους και της δασικής έκτασης είναι αυτές που ορίζονται με την 27/1999 απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 100". Παράλληλα, όμως, ο κ. Βενιζέλος επαναφέρει τη διάταξη που είχε περάσει ως παράγραφος τρία (3) από την Επιτροπή Αναθεώρησης που εισάγει τους "κανόνες της επιστήμης στον καθορισμό των χρήσεων γης. Αυτή η διάταξη προκάλεσε επίσης έντονες αντιδράσεις με αποτέλεσμα η Ν.Δ. να προτείνει -μετά την επιτροπή- την αφαίρεσή της και το ΠΑΣΟΚ να αφήνει να εννοηθεί ότι δεν θα επιμείνει τώρα, ο κ. Βενιζέλος προτείνει την εξής διατύπωση: "ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός έχει ως σκοπό τον καθορισμό των χρήσεων γης και των όρων δόμησης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης. Η σύνταξη εθνικού κτηματολογίου συνιστά υποχρέωση του κράτους". Στο ίδιο θέμα ο κ. Βενιζέλος προτείνει επίσης, εν αντιθέσει με τη Ν.Δ., το δάσος και η δασική έκταση να τύχουν της ίδιας προστασίας η οποία θα καθορισθεί με νόμο. Βασικός μέτοχος με ποσοστό διά νόμου Στο άρθρο 15 που αφορά στα ΜΜΕ ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ εισάγει την έννοια του "βασικού μετόχου" στη διάταξη για το ασυμβίβαστο της ιδιότητας του ιδιοκτήτη, του εταίρου και των παρενθετών προσώπων επιχείρησης μέσου ενημέρωσης με τις αντίστοιχες ιδιότητες επιχείρησης που αναλαμβάνει έργα και προμήθειες του δημοσίου. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία κάποιος θεωρείται βασικός μέτοχος μιας επιχείρησης - και υπάγεται στο ασυμβίβαστο - αν κατέχει ποσοστό μετόχων μεγαλύτερο του 5%. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό αν δεν ορισθεί στο Σύνταγμα μπορεί να αλλάξει οποιαδήποτε στιγμή. Ο κ. Βενιζέλος δήλωσε "ανοιχτός" στην εισαγωγή του 5% στο Σύνταγμα εφόσον το ζητήσει η αντιπολίτευση αν και ο ίδιος δεν το βρίσκει σκόπιμο. Ασυμβίβαστο βουλευτών με εξαιρέσεις διά νόμου Το ασυμβίβαστο του βουλευτικού αξιώματος με την άσκηση επαγγέλματος φαίνεται τελικά να περνά χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ο κ. Βενιζέλος προτείνει το εν λόγω ασυμβίβαστο να εισαχθεί στο Σύνταγμα για "οποιοδήποτε επάγγελμα" και να παραπεμφθεί με νόμο ο "ορισμός των δραστηριοτήτων που για πολιτικούς, επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς ή άλλους συναφείς λόγους είναι συμβατός με το βουλευτικό αξίωμα, καθώς και τα σχετικά με τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ζητήματα και τον τρόπο επανόδου των βουλευτών (το επάγγελμά τους μετά την απώλεια της βουλευτικής ιδιότητας". Πέραν του γεγονότος εξάλλου ότι σε αυτή τη ρύθμιση επιμένουν οι εισηγητές των δύο μεγαλύτερων κομμάτων και οι αντιδράσεις δεν φαίνεται να έχουν τελικά μεγάλο κύρος. Κατά τη χθεσινή συζήτηση στην ολομέλεια της Βουλής επί της αρχής των αναθεωρουμένων διατάξεων μόνο τρεις από τους βουλευτές του πήραν λόγο, οι κ. Λυκουρέζος και Τσίπρας από τη Ν.Δ. και ο Ε. Γιαννόπουλος από το ΠΑΣΟΚ, τάχθηκαν κατά του ασυμβιβάστου. Επιπλέον, οι αντιδράσεις φαίνεται να αφορούν πρωτίστως τη Ν.Δ. και δευτερευόντως τα υπόλοιπα κόμματα. Όπως ανακοίνωσε ο κ. Βενιζέλος, το θέμα θα συζητηθεί στο ΚΤΕ του ΠΑΣΟΚ την άλλη Πέμπτη. Επενεμφάνιση Τσουκάτου Κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του ΚΤΕ ο Θ. Τσουκάτος πρότεινε να προστεθεί στο άρθρο 25 που αναφέρεται στο κράτος δικαίου ότι "το κράτος μεριμνά για ένα ελάχιστο όριο αξιοπρεπούς διαβίωσης των πολιτών όπως ο νόμος ορίζει" κάτι που αποτελεί επαναφορά της σχετικής πρότασης νόμου που είχε υποβάλει με 52 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Με τους δικαστές O υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος συναντήθηκε χθες με την Ένωση Δικαστών του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η συνάντηση (διήρκεσε περισσότερο από τρεις ώρες) πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή μόνο των δύο μεγαλύτερων κομμάτων και αφού προηγουμένως είχαν απομακρυνθεί οι δημοσιογράφοι μετά από έντονη επιθυμία της προέδρου της Ένωσης Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Αντικείμενο της συνάντησης στην οποία συμμετείχαν από την πλευρά της Νέας Δημοκρατίας ο Πρ.Παυλόπουλος και ο Ι.Βαρβιτσιώτης όχι όμως και ο πρόεδρος του ΣτΕ κ. Χρ.Γεραρής, ήταν τα υπό αναθεώρηση άρθρα 24, 88, 95 και 100. Αναφερόμενος στην "εξέλιξη" δικαστών από τα διοικητικά δικαστήρια στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ο υπουργός μίλησε για προαγωγές ανεπαρκών δικαστών και στα δύο δικαιοδοτικά δικαστήρια και επεσήμανε ότι σε κάθε περίπτωση το δικαστικό συμβούλιο είναι εκείνο που κρίνει τις προαγωγές των δικαστών. (Αυγή 24-1-2001)

επιστροφή στην αρχή

Στο Σύνταγμα για το... Σύνταγμα!

(24 Ιανουαρίου 2001 Ριζοσπάστης)

  Μεγάλη συναυλία στις 29 Γενάρη 2001 κατά της αναθεώρησης των άρθρων 24, 94, 95 και 100 του Συντάγματος

“Στο Σύνταγμα τραγουδάμε για το Σύνταγμα”. Με αυτό το σύνθημα οι Συνεργαζόμενες Οργανώσεις κατά της αναθεώρησης των άρθρων 24, 94, 95 και 100 του Συντάγματος πραγματοποιούν τη Δευτέρα 29 Γενάρη στις 7 το απόγευμα μεγάλη συναυλία με τη συμμετοχή πλήθους καλλιτεχνών. Στη συναυλία έχουν δηλώσει συμμετοχή ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Μαρίζα Κωχ, η Δήμητρα Γαλάνη, η Μελίνα Κανά, η Αναστασία Μουτσάτσου, η Μαρίνα Σκιαδαρέση, ο Δημήτρης Υφαντής, ο Βαγγέλης Γερμανός, καθώς και τα συγκροτήματα Active Member, Magic de Spell, Οναρ, Ονειροπαγίδα, Βαβυλώνα, ενώ αναμένεται η συμμετοχή και άλλων ακόμη καλλιτεχνών. Χτες οι Συνεργαζόμενες Οργανώσεις, έδωσαν συνέντευξη Τύπου όπου μεταξύ άλλων σημειώθηκε πως “η κυβέρνηση με τη βοήθεια της αξιωματικής αντιπολίτευσης έφερε προς ψήφιση μια νέα πρόταση για το άρθρο 24, που κάνει τις επιδιώξεις κάθε κερδοσκόπου, καταστροφέα, εμπρηστή, καταπατητή και σφετεριστή δημόσιων και ιδιωτικών δασικών εκτάσεων να ωχριούν μπροστά της”. Παρών στη συνέντευξη Τύπου ήταν ο δημοσιογράφος Αντ. Καρκαγιάννης, ο οποίος υπογράμμισε ότι η δημόσια γη αποτελεί πολύ μεγάλο κεφάλαιο, το οποίο μπορεί να τροφοδοτήσει τις ένοχες πελατειακές σχέσεις της εξουσίας. “Το άρθρο 24 μέχρι σήμερα το έχουν κουρελιάσει. Το μεγάλο του εμπόδιο ήταν ο ρόλος του Συμβουλίου της Επικρατείας και γι' αυτό προσπαθούν να περιορίσουν το ρόλο του”, τόνισε ο Χ. Σμυρνιώτης εκ μέρους του Εργατικού Κέντρου της Αθήνας. Παίρνοντας το λόγο η Βέρα Καραγιάννη εκ μέρους της “Συμπαράταξης για την Αθήνα” τόνισε ότι σκοπός της κυβέρνησης είναι να ικανοποιήσει τον πελατειακό της κύκλο αφενός και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα αφετέρου, δίνοντας διπλό χτύπημα τόσο στο περιβάλλον όσο και στη δημοκρατία. Ακόμη αναφέρθηκε στο ρόλο που πρέπει να παίξει έστω και τώρα η Τοπική Αυτοδιοίκηση στον αγώνα ενάντια στην αναθεώρηση και κάλεσε σε συμμετοχή στις κινητοποιήσεις που έχουν εξαγγελθεί για τις επόμενες μέρες. Παράλληλα, το Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων και 24 μέλη του Δικτύου Κινήσεων για την Προστασία του Περιβάλλοντος πραγματοποιούν σήμερα συγκέντρωση έξω από τη Βουλή στις 7 το απόγευμα, ενώ το Σάββατο 27 Γενάρη στις 6 το απόγευμα θα γίνει στο Πολυτεχνείο συγκέντρωση οικολογικών οργανώσεων.

Προσκλητήριο του ΕΚΑ

Κάλεσμα προς τα σωματεία και τους εργαζόμενους της Αθήνας να πάρουν μέρος μαζικά στις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν ενάντια στην αντισυνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος, απευθύνει με ανακοίνωσή του το Εργατικό Κέντρο Αθήνας. Παράλληλα, καλεί τον πρωθυπουργό και τους βουλευτές των κομμάτων, έστω και την τελευταία στιγμή, να μην ψηφίσουν την τροποποίηση του άρθρου 24 και να αναλογιστούν τις βαρύτατες συνέπειες που θα έχει στα δάση και γενικότερα στο φυσικό περιβάλλον. Στην ανακοίνωση το ΕΚΑ καταγγέλλει την κυβέρνηση ότι: “Δυστυχώς παρά τις δεσμεύσεις της στους φορείς για υιοθέτηση των προτάσεών τους στα θέματα της έγκαιρης πρόληψης και δασοπροστασίας, όχι μόνο δεν επανεξέτασε τη δασική πολιτική, αλλά αντίθετα προχωράει στη συνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Με τις μεταβολές που προτείνονται στον ορισμό των δασών και των δασικών εκτάσεων κινδυνεύουν να οικοπεδοποιηθούν πάνω από 60 εκατομμύρια στρέμματα, περιορίζοντας ακόμα περισσότερο το δασικό πλούτο της χώρας μας και ικανοποιώντας παράλληλα τα συμφέροντα όλων εκείνων που επιθυμούν και επιδιώκουν την οικοπεδοποίηση των δασών”.

•Συγκέντρωση για το ίδιο θέμα πραγματοποιήθηκε προχτές στο Δημαρχείο Βόλου από το Εργατικό Κέντρο της πόλης, τις τοπικές ενώσεις λειτουργών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλων οικολογικών οργανώσεων της περιοχής. Στη συγκέντρωση εγκρίθηκε ψήφισμα στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι “οι αλλαγές που δρομολογούνται στο άρθρο 24 του Συντάγματος οδηγούν σε ευθεία οικοπεδοποίηση των δασών”.

επιστροφή στην αρχή

Αγαπάτε το δάσος; Αποδείξτε το

Πληθαίνουν οι αντιδράσεις που αφορούν την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος

Της Τάνιας Γεωργιοπούλου

Πληθαίνουν καθημερινά οι αντιδράσεις και οι πρωτοβουλίες για την επιχειρούμενη αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος που αφορά στη προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων αλλά και των άρθρων 94, 95, και 100 που αφορούν στη δικαστική εγγύηση αυτής της προστασίας. Στις οικολογικές οργανώσεις που αρχικά αντιτάχθηκαν προστίθενται καθημερινά επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς, ενώ πλησιάζει η ημερομηνία συζήτησης της αναθεώρησης του άρθρου στη Βουλή. Σε χθεσινή συνέντευξη τύπου, οι συνεργαζόμενες οργανώσεις κατά της αναθεώρησης, ανακοίνωσαν τη λειτουργία περιπτέρου στη πλατεία Συντάγματος για την ενημέρωση των πολιτών αλλά και τη συλλογή υπογραφών. Ωστόσο, οι δηλώσεις των εκπροσώπων των δύο μεγάλων κομμάτων, οι ψήφοι των οποίων αρκούν για να περάσει η αναθεώρηση, είναι τουλάχιστον νεφελώδεις. Η πρόταση αναθεώρησης που ξεσήκωσε τόσες αντιδράσεις αίρει ουσιαστικά την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων εφόσον ορίζει στην παράγραφο 1 ότι “καθένας έχει δικαίωμα στη προστασία του περιβάλλοντος... αλλά και στη διασφάλιση και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής”, προσφέροντας άλλοθι για τις παρεμβάσεις που θα αφορούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το κυριότερο ίσως πρόβλημα όμως είναι η συνέχεια της συγκεκριμένης παραγράφου που αναφέρει “ότι νόμος ορίζει τα σχετικά με την έννοια των δασών και των δασικών εκτάσεων”, αφήνοντας έτσι στον εκάστοτε νομοθέτη να αποφασίσει κατά βούληση ή κατά εξηπηρέτηση καταστάσεων και συμφερόντων τι είναι και τι δεν είναι δάσος. Αν μάλιστα συνδυαστεί με την εισαγωγή της δυνατότητας να αλλάξει η χρήση των δασών για λόγους δημοσίου συμφέροντος ή την εξασφάλιση κατοικίας (δεν διευκρινίζεται αν πρόκειται για πρώτη ή για εξοχική κατοικία) δημιουργεί πολλές υποψίες ότι πρόκειται για μία μεταβολή που θα επιτρέψει τη “λύση” χρόνιων προβλημάτων όπως τις διεκδικήσεις επί δασών και δασικών εκτάσεων των οικοδομικών συνεταιρισμών. Ο νεοεφευρεθείς και αντιεπιστημονικός όρος “θετικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο”, είναι ένα ακόμα παράθυρο στην κατά βούληση “αξιοποίηση” δασών και δασικών εκτάσεων, αφού επιτρέπει για παράδειγμα να καταστραφούν δάση σε μία περιοχή αν σε κάποια άλλη φυτευτούν τα ανάλογα. Κάτω από την πίεση των αντιδράσεων οι εισηγητές αλλά και όσοι τους στήριξαν φάνηκε ότι άρχισαν να το ξανασκέφτονται χωρίς όμως και να ξεκαθαρίζουν τις προθέσεις τους. Ο εισηγητής της πρότασης αναθεώρησης από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ κ. Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωσε ότι θα εισηγηθεί αλλαγές, αλλά ο ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Κώστας Λαλιώτης φαίνεται να έχει διαφορετική άποψη, ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Δ. Ρέππας επιμένει ότι “δεν υφίσταται θέμα υποχώρησης από τις αρχικές ρυθμίσεις”. Οσο για τη Ν.Δ. που εμφανίστηκε να διαφοροποιείται δηλώνει ότι δεν πρέπει να αλλάξει το καθεστώς προστασίας των δασών, αλλά εμφανίζει ελαστικότερη διάθεση απέναντι στις δασικές εκτάσεις. Το ΚΚΕ και ο Συνασπισμός έχουν ταχθεί εναντίον της αναθεώρησης. Ετσι μόλις μια βδομάδα πριν από τη συζήτηση στη Βουλή και ενώ το τοπίο των εξελίξεων παραμένει αδιευκρίνιστο, οι συνεργαζόμενες οργανώσεις κατά της αναθεώρησης κάλεσαν τους βουλευτές να τοποθετηθούν και ανακοίνωσαν σειρά εκδηλώσεων, όπως μεγάλη συναυλία στο Σύνταγμα την προσεχή Δευτέρα με τη συμμετοχή πολλών καλλιτεχνών και συμβολική περικύκλωση της Βουλής την ερχόμενη Τετάρτη ημέρα που θα συζητείται το συγκεκριμένο άρθρο. (Καθημερινή 23-1-2001)

επιστροφή στην αρχή

Αντιδράσεις για το άρθρο 24

Μετά τις αντιδράσεις των ανωτάτων δικαστικών του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και της μεγάλης πλειοψηφίας του νομικού κόσμου και ο Δικηγορικός Σύλλογος επικρίνει την τροποποίηση, εν όψει της αναθεώρησης του Συντάγματος, του άρθρου 24 για την προστασία των δασών και του περιβάλλοντος. Οι δικηγόροι της Αθήνας καλούν τους Ελληνες βουλευτές να καταψηφίσουν την πρόταση αναθεώρησης του επίμαχου άρθρου από την κυβερνητική πλειοψηφία και κάνουν λόγο για “υποβάθμιση του δημόσιου χαρακτήρα των δασών και των δασικών εκτάσεων αλλά και για τσιμεντοποίηση”. Οι επικρίσεις για την τροποποίηση από την κυβερνητική πλειοψηφία του άρθρου 24 του Συντάγματος αφορούν στη ρύθμιση που προβλέπει ότι ο κοινός νομοθέτης θα ορίζει την έννοια του δάσους σύμφωνα με τα διδάγματα της επιστήμης. Η θέση αυτή συγκέντρωσε την έντονη διαφωνία δικαστών και νομικών και ερμηνεύτηκε ευθέως ως προσπάθεια ακύρωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας και ειδικότερα του Ε' τμήματος να ορθώνει εμπόδια στην αυθαίρετη δόμηση από τα αρμόδια υπουργεία. Η κυβερνητική πλειοψηφία στο επιχείρημα αυτό αντιτάσσει το γεγονός ότι πολλές φορές “το Ε' τμήμα του ΣτΕ υπερέβη τα όριά του με σειρά δικαστικών αποφάσεων χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα την προστασία του περιβάλλοντος”. Στην ανακόινωσή τους οι δικηγόροι της Αθήνας σημειώνουν ότι “η προτεινόμενη αναθεώρηση του άρθρου 24 όχι μόνο δεν τολμά τη διεύρυνση της προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αλλά αντίθετα χαρακτηρίζεται από την υποβάθμιση του δημόσιου χαρακτήρα των δασών και την προώθηση της οικονομικής εκμετάλλευσής τους από κερδοσκόπους και καταπατητές”. (Καθημερινή 23-1-2001)

επιστροφή στην αρχή

Προχειρότητα και δημαγωγία

H ANTIMETΩΠIΣH ενός τόσο σοβαρού θέματος, όπως είναι η αναθεώρηση του Συντάγματος, από τη Bουλή, προκαλεί δικαιολογημένη απογοήτευση σε όσους παρακολουθούν τις σχετικές συνεδριάσεις. H πολιτική έχει υποκύψει για χάρη της επικοινωνίας. Aλλάζουν διατάξεις του Συντάγματος για καθαρά δημαγωγικούς λόγους. ΠAPAΓNΩPIΣTHKE, ότι το Σύνταγμα θέτει αρχές και δεν θεσπίζει κανόνες παρά μόνο κατ' εξαίρεση. Kαι ότι η διακήρυξη αρχών καθοδηγεί το νομοθέτη και χρειάζεται στο δικαστή για τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων. EΓINE, για παράδειγμα, τεράστια και λάθος συζήτηση για τη διαπλοκή μεταξύ MME, επιχειρηματιών και πολιτικών, ενώ είναι σημαντικό, θετικό και υγιές ότι αντιμετωπίζεται το σοβαρό αυτό θέμα για τη δημοκρατία με συνταγματική διάταξη (Λιγότερο θετικό και υγιές είναι ότι το ζήτημα δεν τέθηκε καθόλου στην προαναθεωρητική Bουλή). H ΔIATYΠΩΣH, όμως, της σχετικής διάταξης και η όλη συζήτηση γι' αυτό ολισθαίνει στη δημαγωγία για το μέτοχο και το “βασικό” μέτοχο, όπως επισήμανε η “E”. Οι υπέρμαχοι του απολύτου υποστηρίζουν ότι ασυμβίβαστο -ιδιοκτήτη MME και επιχειρηματία που αναλαμβάνει δημόσια έργα κ.λπ.- πρέπει να ισχύει για κάθε μέτοχο. Οι διαλλακτικοί προτείνουν να ισχύει για το “βασικό” μέτοχο. Tο αποτέλεσμα είναι να γίνεται μια λάθος και άσκοπη συζήτηση για το ποιος είναι βασικός μέτοχος. AN το ασυμβίβαστο ισχύσει για κάθε μέτοχο, τότε θα είναι αδύνατη η επιβολή κυρώσεων σε ραδιοτηλεοπτικά μέσα και η ακύρωση της σύμβασης με το Δημόσιο. Ούτε η έννοια του “βασικού” μετόχου λύνει το πρόβλημα. Aν το ποσοστό είναι μεγάλο, θα διαφεύγουν μέτοχοι που πράγματι ελέγχουν την επιχείρηση, αν είναι μικρό θα καταλαμβάνει μετόχους που δεν ασκούν καμμία επιρροή.

EΠPEΠE πολύ απλά να χρησιμοποιηθεί το κριτήριο του ουσιαστικού ελέγχου, δηλαδή ποιος ελέγχει άμεσα ή έμμεσα το MME και παράλληλα την επιχείρηση, επίσης άμεσα ή έμμεσα, που αναλαμβάνει δημόσια έργα, κρατικές προμήθειες κ.λπ. ΠAPAΛΛHΛA, για την εφαρμογή της συνταγματικής διάταξης, χρειάζεται να προβλεφθεί η σύσταση επιτροπής ή ανεξάρτητης διοικητικής αρχής, που θα ενεργεί προληπτικά και κατασταλτικά. Γι' αυτό πριν ψηφιστεί το σχετικό άρθρο πρέπει να αλλάξει ο νόμος Bενιζέλου, ώστε να είναι έτοιμο το νομικό καθεστώς στις λεπτομέρειές του, για να διατυπωθεί με σαφήνεια και σε επίπεδο αρχών η συνταγματική διάταξη. TA IΔIA δημαγωγικά έγιναν και με το άρθρο 24 για τα δάση. H N.Δ. υποστήριζε πάντοτε την εξομοίωση δημοσίων και ιδιωτικών δασών και δασικών εκτάσεων. Στη συζήτηση άλλαξε θέση, ζητώντας να μείνει το άρθρο όπως έχει. Kαι όμως, η εξομοίωση είναι απολύτως λογική. Για την προστασία του δασικού πλούτου της χώρας είναι αδιάφορο το ιδιοκτησιακό καθεστώς των προστατευομένων εκτάσεων. ΔYΣTYXΩΣ, τα κόμματα δεν είχαν προετοιμαστεί για την αναθεώρηση του Συντάγματος, την οποία αντιμετωπίζουν πρόχειρα και δημαγωγικά. Eτσι, χάνεται μια ευκαιρία για ουσιαστική βελτίωση διατάξεων του Συντάγματος. (Ελευθεροτυπία 11-2-2001)

επιστροφή στην αρχή

Σαν τιμαριούχοι όλης της χώρας συμπεριφέρονται

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΟΤΣΗ

“... Πήγαινα στον Μαραθώνα κι έκλαιγα πάνω στον τύμβο των Μαραθωνομάχων...” ΓΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

Την εύλογη απορία του εξέφρασε ο αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης την περασμένη Τετάρτη στη συνέντευξη Τύπου των τεσσάρων περιβαλλοντικών οργανώσεων που πρωτοστατούν στις κινητοποιήσεις για να αποτραπούν η βεβήλωση του Μαραθώνα και η ανεπανόρθωτη καταστροφή του Σχινιά με τα ολυμπιακά έργα:
“Απαρατήρητη και ακατανοήτως ασχολίαστη πέρασε, σε μονόστηλα των εφημερίδων, η πληροφορία ότι οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και του Ιράν συναπεφάσισαν στην Αθήνα να στηθεί στον ιερό χώρο του Μαραθώνα κοινό... ελληνοπερσικό μνημείο, σε ανάμνηση της ιστορικής μάχης! Από πού αντλεί το δικαίωμα ο υπουργός Εξωτερικών να διαχειρίζεται όπως του καπνίσει τον ιστορικότερο χώρο μας; Και με ποιο δικαίωμα ο ΥΠΕΧΩΔΕ αποφεύγει το δημοκρατικό διάλογο για το ολυμπιακό κωπηλατοδρόμιο και αδιαφορεί για την κατακραυγή;”. Η απάντηση εμπεριέχεται ίσως στην περιβόητη φράση, ακριβώς, του Κ. Λαλιώτη, “ήρθαν οι ενοικιαστές να διώξουν τους ιδιοκτήτες”. Μπορεί να την εξεστόμισε για τις εσωτερικές έριδες του ΠΑΣΟΚ, κραδαίνοντας τους αδιαφιλονίκητους τίτλους της “ιστορικής ηγεσίας” του, αλλά αποκαλύπτει, κατ' επέκταση, το ιδιοκτησιακό σύνδρομο και την καθεστωτική αλαζονεία των κυβερνώντων. Με περίπου είκοσι χρόνια στη διαχείριση της εξουσίας θεωρούν πια ολόκληρη τη χώρα κάτι σαν οικόπεδό τους -κτηθέν διά χρησικτησίας. Σαν τιμαριούχοι συμπεριφέρονται όταν διαχειρίζονται τη δημόσια γη, τα μνημεία μας, τις ακτές μας, τα δάση μας - ό,τι συνολικά συνθέτει και συναποτελεί το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον αυτού του τόπου.
Από την επικαιρότητα πρόχειρα τα δείγματα:
*Με τις πρώτες προσφορές αρχίζει τυπικά από σήμερα η τρομακτικών διαστάσεων εκποίηση (ή εκχώρηση για 99 χρόνια...) στο ιδιωτικό κεφάλαιο, για εκμετάλλευση της δημόσιας παραλιακής ζώνης του Σαρωνικού και άλλων ακτών της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας, “ιδιοκτησίας” του ΕΟΤ (από την εποχή της χούντας) και της νεότευκτης Α.Ε. “Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα” (από πέρυσι, με ΠΑΣΟΚικό νόμο).
*Κατά παράβαση (“παρέκκλιση”, το λένε) της προστατευτικής νομοθεσίας μας (και της κοινοτικής;) και σε βάναυση σύγκρουση με την τοπική κοινωνία, που σύσσωμη διεκδικεί το δικαίωμα στη ζωή, η κυβέρνηση καταφέρει πρόσθετο καίριο πλήγμα στην περιβαλλοντικά βεβαρημένη περιοχή του Θριασίου, επιτρέποντας νέα γιγαντιαία επέκταση της ΠΕΤΡΟΛΑ -και μάλιστα, σε δασική έκταση, κατά τους εξεγερμένους κατοίκους, που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ.
*Για να μη χαθεί (μαζί με το μονοπώλιό της στην παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας) η παράδοση της ΔΕΗ, ως του μέγιστου καταστροφέα της ελληνικής φύσης, μεγάλοι και μικρομεσαίοι επιχειρηματίες βάλθηκαν να κερδοσκοπήσουν, κατασκευάζοντας με τη δική τους περιβαλλοντική ευαισθησία υδροηλεκτρικά έργα (έχουν ήδη υποβληθεί 14 αιτήσεις για μεγάλα και 215 για μικρά). Κάθε ποτάμι και φράγμα είναι η προοπτική -κι αλίμονο στην ορεινή Ελλάδα...
Το πιο χαρακτηριστικό, ωστόσο, δείγμα το παρέχουν (με τη χωροθέτησή τους να περιφρονεί και να κακοποιεί το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας) τα ολυμπιακά έργα, που υποτίθεται ότι θα αναβάθμιζαν περιβαλλοντικά την κακοπαθημένη πρωτεύουσα. Με το κωπηλατοδρόμιο στον Σχινιά, πρωτίστως, ο κυβερνητικός αυταρχισμός ξεπερνά κάθε όριο: Βεβηλώνεται ο Μαραθώνας, ο πλέον σημαντικός ιστορικός μας χώρος και παγκόσμιο σύμβολο και καταστρέφεται, μια για πάντα, ένας προστατευόμενος από τις διεθνείς συμβάσεις και την κοινοτική νομοθεσία υγροβιότοπος, προκαλώντας εύλογες αντιδράσεις στην ελληνική κοινωνία και διεθνώς και η κυβέρνηση αρνείται πεισματικά κάθε διάλογο, κωφεύει προκλητικά σε εκκλήσεις και διαμαρτυρίες, εμμένει αδιάλλακτα στην επιλογή της, χωρίς να αντιμετωπίζει καν τις εναλλακτικές λύσεις.
Και μόνο το (σχεδόν ομόφωνο) ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου της Αθήνας, της πόλης που έδωσε την ιστορική μάχη και, επιτέλους, φέρεται ότι διοργανώνει την “Ολυμπιάδα 2004” θα προβλημάτιζε μία καλοπροαίρετη και με στοιχειώδη δημοκρατική ευαισθησία κυβέρνηση -και πάντως, όφειλε να μην αφήσει αδιάφορους κάθε Ζακ Ρογκ και τον συρφετό των “αθανάτων” της ΔΟΕ.
Επισημαίνουμε, ενδεικτικά, ορισμένες από τις άλλες αντιδράσεις:
*Ολα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που εκπροσωπούνται στη Βουλή (Ν.Δ., ΚΚΕ, ΣΥΝ και Κόμμα Φιλελευθέρων).

*Η Ακαδημία Αθηνών, με επιστολή στον Κ. Σημίτη. Με έκκλησή τους, επίσης, στον πρωθυπουργό 249 προσωπικότητες του πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου, μεταξύ των οποίων 50 περίπου ιστορικοί και αρχαιολόγοι. Το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ΙCΟΜΟΣ). Οι πιο σημαντικές περιβαλλοντικές οργανώσεις.
*Η Αρχαιολογική Εταιρεία σε νέα (8-3-2001) επιστολή της προς τον ΥΠΠΟ Ευ. Βενιζέλο τεκμηριώνει αδιάσειστα το χώρο της μεγάλης μάχης και καταρρίπτει ως επιστημονικά ανεδαφικές και παράλογες τις καινοφανείς θεωρίες ότι εκεί που θα κατασκευαστεί το κωπηλατοδρόμιο ήταν... θάλασσα, όταν έγινε η μάχη.
*Δεκάδες καθηγητές, κυρίως ιστορικοί και αρχαιολόγοι,από μεγάλα ξένα πανεπιστήμια (ΗΠΑ, Βρετανία, Γερμανία κ.ά.) με εκκλήσεις τους ζητούν να αποτραπεί η βεβήλωση του ιστορικού χώρου.
*Με επιστολή τους στους “Τάιμς” ο πρόεδρος και τα μέλη του Τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ (μεταξύ αυτών και ο φιλέλλην ιστορικός Νίκολας Χάμοντ) καλούν τον ΥΠΠΟ Ευ. Βενιζέλο και την κυβέρνηση να κάνουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να βρεθεί μια εναλλακτική κατάλληλη τοποθεσία: “Ο Τζον Στιούαρτ Μιλ -τονίζουν χαρακτηριστικά- έγραψε ότι η Μάχη του Μαραθώνα ήταν σημαντικότερη για την ίδια τη βρετανική ιστορία απ' ό,τι η Μάχη του Χάστινγκς”.
*Σε συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα (3-3-2001) οι εκπρόσωποι της μεγαλύτερης βρετανικής περιβαλλοντικής οργάνωσης “Βασιλική Ενωση για την Προστασία των Πουλιών”, Κέβιν Στάντρινγκ και Πένι Σίμσον, ανέπτυξαν διεξοδικά για ποιους λόγους το κωπηλατοδρόμιο “θα καταστρέψει ανεπιτρεπτί” τον βιότοπο του Σχινιά, που προστατεύεται από την κοινοτική νομοθεσία και μπορεί να αποκατασταθεί. Τέλος,
*Η Διεθνής Ομοσπονδία Αρχιτεκτόνων Τοπίου εκφράζει την έντονη ανησυχία της ότι τα ολυμπιακά έργα θα προσβάλουν και θα αλλοιώσουν ανεπανόρθωτα το ιστορικό τοπίο του Μαραθώνα και θα καταστρέψουν ένα σημαντικό παραλιακό οικοσύστημα.
Τι αντιπαραθέτει σ' όλα αυτά η κυβέρνηση; Τους παραληρηματικούς μονολόγους του όλο και πιο αψίθυμου και υβριστικού Κ. Λαλιώτη. Τις αντιφάσεις της: Λαλιώτης και Καλαντζόπουλος (του “Αθήνα 2004”) να ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις (χάθηκαν οι λίμνες Υλίκη, Ιωαννίνων, Πλαστήρα, Καϊάφα κ.ά.) και ο Ευθυμιόπουλος να επιμένει ότι υπάρχουν άλλες πρόσφορες λύσεις, αλλά ο Σχινιάς επελέγη ακριβώς για να... αναβαθμιστεί. Ούτε μία γνώμη ιστορικού ή αρχαιολόγου, ότι δεν θα πληγεί βάναυσα ο ιστορικός τόπος. Ούτε μία σοβαρή επιστημονική μελέτη, ότι με τις λίμνες του κωπηλατοδρομίου και τις άλλες εγκαταστάσεις δεν θα καταστραφεί για πάντα ο υγροβιότοπος με τη μοναδική βιοποικιλότητα. Τη χωρίς επιχειρήματα εμμονή του Κ. Σημίτη, ότι “το θέμα έκλεισε και η απόφαση έχει ληφθεί”.
Α, και την ομόθυμη σύμπραξη του Δήμου Μαραθώνα (και μώλο ήθελε να φτιάξει στον ιστορικό χώρο, και για τα ξενοδοχεία πολυεθνικής έστεργε και για το σκουπιδομάνι και τ' αυθαίρετα όχι τις ευθύνης του) και των απειλητικών προς κάθε αντιφρονούντα κατοίκων, που μυρίζονται “ψητό” και οραματίζονται ανάπτυξη α λα... Σπάτα.
Σε άρθρο του υπό τον τίτλο “Η ιστορική αλήθεια και τα έργα του 2004” (“Βήμα”, 11-3-2001), ο αρχαιολόγος ακαδημαϊκός Σπ. Ιακωβίδης καταλήγει: “Ο,τι και να λένε οι κυβερνητικοί παράγοντες, η ιστορική αλήθεια είναι αυτή. Σε αυτούς εναπόκειται να τη σεβαστούν ή να προχωρήσουν στην ωμή και ασύστολη πολιτική του "απεφασίσαμεν και διατάσσομεν" καταλαμβάνοντας στην Ιστορία τη θέση, την οποία επαξίως κατέχουν ο Ηρόστρατος, οι Βάνδαλοι, οι Σταυροφόροι του 1204, οι Τούρκοι και ο Ελγιν”. Και τώρα οι Ταλιμπάν -θα πρόσθετα... (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/03/2001)

επιστροφή στην αρχή

Για την Προστασία των Δασών από την οικιστική ανάπτυξη

Κάνοντας μία αναδρομή στο παρελθόν διαπιστώνουμε ότι η οικιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα πέρασε από πολλές φάσεις, οι οποίες κατά έναν μαθηματικά υπολογισμένο τρόπο είχαν κατά κανόνα αρνητικές επιπτώσεις στα δάση. Η φάση της οικιστικής ανάπτυξης, στην αμέσως μετά τον εμφύλιο περίοδο μέχρι και την πτώση της χούντας, χαρακτηρίζεται για τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως και η μετά την μεταπολίτευση περίοδος, όπου αναπτύχθηκαν οι διάφοροι αυθαίρετοι οικισμοί μέσα στα δάση, με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έτσι διαμορφώθηκαν και παγιώθηκαν καταστάσεις δύσκολα αναστρέψιμες, διότι πολλές απ' αυτές είχαν και το πιστοποιητικό της "ημινομιμοφάνειας", π.χ. εγκατάσταση λυομένων κατασκευών με άδεια, οι οποίοι αργότερα μετεξελίχθησαν σε κανονικούς οικισμούς με τα δίκτυα υποδομών και τις αντίστοιχες παροχές.
Επίσης η αυθαίρετη δόμηση και ανάπτυξη οικισμών Β' κατοικίας διαμόρφωσαν ένα κοινωνικό πρόβλημα το οποίο απαιτούσε την επίλυσή του. Για πρώτη φορά καθιερώνεται η προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος με την ψήφιση του άρθρου 24 του Συντάγματος το 1975 και η διεκδίκηση της προστασίας στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Είναι προφανές ότι το "κοινωνικό πρόβλημα" που δημιουργήθηκε σιγά - σιγά διαμόρφωσε κίνημα το οποίο πίεσε και πιέζει επί τη βάσει των πελατειακών σχέσεων του πολιτικού συστήματος για νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, την ρύθμιση των ζητημάτων που αφορούν τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς κ.λπ. Η λύση η οποία βρέθηκε πρόχειρη και ουσιαστική έλεγε αναθεώρηση του άρθρου 24 του συντάγματος, η οποία σε συνδυασμό με την αναθεώρηση των άρθρων 94 και 95 στην ουσία καταργούσε την συνταγματική προστασία των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος. Εφευρέθηκε δηλαδή η λύση του "πονάει χέρι κόβω χέρι", χωρίς να συνυπολογισθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από αυτού του τύπου τις ρυθμίσεις, αφού αυτό εξυπηρετούσε το πολιτικό όφελος. Στον διάλογο που ανοίχθηκε με τις παρεμβάσεις του οικολογικού κινήματος, γνωστών δημοσιογράφων, ειδικών επιστημόνων, νομικών, δασολόγων κ.λπ. κάπως περισώθηκαν τα προσχήματα. Υπάρχει όμως ένα κεφάλαιο που δεν άνοιξε σ' αυτόν τον διάλογο και τίθεται με τα ερωτήματα: "Ποιοι και γιατί άφηναν να διογκωθεί το πρόβλημα και να πάρει τέτοιες διαστάσεις;" "Γιατί δεν ρύθμιζαν τα επί μέρους θέματα όπου ήταν δυνατόν;"
Ξεκάθαρα τονίζουμε ότι αυτοί που διαχειρίσθηκαν και διαχειρίζονται τόσα χρόνια τα ζητήματα των δασών είναι άμεσα υπεύθυνοι για την επίλυση των προβλημάτων και για την διόγκωσή τους. Δεν μπορούν και δεν νομιμοποιούνται σήμερα να προτείνουν ρυθμίσεις αφού δεν μπορούν να λύσουν ούτε το απλό θέμα των χωραφιών που δασώθηκαν στην ορεινή Ελλάδα και να δικαιώσουν τον φτωχό Έλληνα μετανάστη που γυρίζει μετά από είκοσι χρόνια ξενιτιάς και βρίσκει το χωράφι του "δασωθέντα αγρό". Πολλές φορές τα προβλήματα λύνονται με απλό τρόπο και χωρίς φανφαρονισμούς, εκτός και αν δεν στοχεύουμε στην επίλυση των συγκεκριμένων προβλημάτων, αλλά προσπαθούμε να δημιουργήσουμε πλαίσιο ανοιχτό για οποιαδήποτε παρέμβαση. Τα ερωτήματα που παραμένουν στην επικαιρότητα διαχρονικά συνοψίζονται ως εξής:
- Σήμερα το νομικό πλαίσιο που διέπει τα δάση προστατεύει 60 εκατ. στρέμματα. Θέλουν κάποιοι να τα μειώσουν και σε ποιες περιοχές; Ας μας το δηλώσουν.
- Τα κοινωνικά προβλήματα μπορούν να τα λύσουν και δεν θέλουν ή θέλουν και δεν μπορούν, οπότε τίθεται το ζήτημα της ανικανότητας.
- Τα δάση θα καταγραφούν στο πλαίσιο του Εθνικού Κτηματολογίου ή θα εφευρίσκονται διάφορα "κολπάκια" που θα καθιστούν ανέφικτη την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και, αν ναι, γιατί;
Απλά ερωτήματα που τα απαντούσε το πόρισμα της διακομματικής επιτροπής της Βουλής για τα δάση, το οποίο επιμελώς ξεχάσθηκε απ' όλους.

Νίκος Χλύκας, δασολόγος - περιβαλλοντολόγος. (ΑΥΓΗ 18-4-2001)

επιστροφή στην αρχή

Με τους αιρετούς ενάντια σε τσιμεντοποίηση-εμπορευματοποίηση (Του Χρήστου ΠΙΛΑΛΗ)

Λίγες ημέρες πριν από το συνέδριο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα μεγάλα προβλήματα είναι ορατά αλλά απαιτούν καταγραφή, κωδικοποίηση, ανάλυση, διεξοδική συζήτηση, συμπεράσματα και παραγωγή "γραμμής" από αυτή την πολύ κρίσιμη και ελπίζω τελικά χρήσιμη διαδικασία του ΣΥΝ. Το δρομολογούμενο κύμα ιδιωτικοποιήσεων και βάρβαρης εκμετάλλευσης ελεύθερων χώρων σε όλο το λεκανοπέδιο (ενδεικτικά και μόνο: Πεδίον του Άρεως - Πανελλήνιος, Άλσος Ριζάρη, Μητροπολιτικό Πάρκο στο Γουδί, Κτήμα Συγγρού στο Μαρούσι, Παραλία Σαρωνικού...), μπορεί να ανατραπεί με την ενδυνάμωση των υπαρκτών τοπικών κινήσεων ενεργών πολιτών, με τη δημιουργία νέων τέτοιων κινήσεων και με την εκλογή νέων δημοτικών αρχών (σε 1,5 χρόνο) που θα έχουν ως βασική προγραμματική επιλογή τους την προστασία των ελεύθερων χώρων και την αντίσταση στην επιχειρούμενη τσιμεντοποίηση και εμπορευματοποίηση τους. Οι εξελίξεις είναι τέτοιες που δεν χωρά καθυστέρηση, αφού τα μεγάλα φιλέτα των ιδιωτικοποιήσεων (π.χ. παραλία Σαρωνικού) θα δοθούν πριν την Ολυμπιάδα, για να εξασφαλισθεί το απαιτούμενο "σέρβις" στους επισκέπτες του διεθνούς πολυθεάματος. Ήδη η εταιρεία Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα στην οποία έχει περιέλθει το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΤΑ), έχει προχωρήσει σε εκποίηση 5 ακτών (Αλίμου, Α' και Β' Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρκιζας), ενώ έχει γνωστοποιήσει τα σχέδιά της για την παραχώρηση σε ιδιώτες τόσο της παραλίας του Σαρωνικού (με υπερκατασκευή μυθολογικού πάρκου μεταξύ των άλλων την ελληνική Ντίσνεϊλαντ κατά τον πρόεδρο της ΕΤΑ!), όσο και για εκτάσεις εκτός Αττικής (Άγ. Απόστολοι Χανίων, Άφαντος Ρόδου, Ποσείδι / Παλιούρι / Μονοδένδρι Χαλκιδικής, Τραϊανούπολη / Φανάρι / Ορμένιο στη Θράκη και πολλά άλλα). Σε αυτές τις ραγδαίες εξελίξεις ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ειδικότερα της Αριστεράς και των αιρετών της σε αυτή, δεν μπορεί να περιορίζεται απλά σε γενικόλογες επικλήσεις για "...αναβάθμιση της θέσης του πολίτη", όπως αυτές του αντιδημάρχου Καλλιθέας Θ. Ψαλιδόπουλου ("ΑΥΓΗ" 16/2/01). Πολύ κρίσιμα για την ποιότητα της ζωής μας προβλήματα, με δρομολογούμενες από την κυβέρνηση αποφάσεις είναι υπερτοπικά, απαιτούν δηλαδή κοινή ανάλυση και προσπάθειες από δημοτικές κινήσεις μας περισσότερων του ενός δήμων. Οι δρομολογούμενες δε αποφάσεις έχουν και σαφή κατεύθυνση (ιδιωτικοποιήσεις!) και ημερομηνία εκτέλεσης, μετά από την οποία "ουδέν λάθος αναγνωρίζεται" για το κίνημα, για την Αριστερά, για...! Γι' αυτό ο Συνασπισμός δεν μπορεί να κάνει τη συμμετοχή του σε "πλειοψηφικά ρεύματα" αυτοσκοπό όπως επιθυμεί τελικά ο αντιδήμαρχος Καλλιθέας, όταν δεν θα υπάρχουν όροι που θα εξασφαλίζουν την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε ανάχωμα των νεοφιλελεύθερων επιλογών της κυβέρνησης, με στόχο φυσικά τη διαφύλαξη των δημόσιων ελεύθερων χώρων. Η επίκληση επίσης, των θέσεων του ΣΥΝ περί συμμαχιών δεν μπορεί να γίνεται μόνο όταν οι υπό εξέταση συμμαχίες αφορούν δημοτικά σχήματα με το ΠΑΣΟΚ και να αφορίζεται σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Ιδιαίτερα όταν οι εμπειρίες που έχουμε ως κόμμα είναι κυρίως από συνεργασίες με το ΠΑΣΟΚ και τα συμπεράσματα κατά μεγάλη πλειοψηφία αρνητικά έως τραγικά (πελατειασμός, διαπλοκές κ.λπ.). Σε αυτό το συνέδριο θα είναι μεγάλη και χρήσιμη υπέρβαση, αν οι αναμενόμενες αντιπαραθέσεις δεν βρουν τη μεγάλη πλειοψηφία των αιρετών του κόμματος στους ΟΤΑ να βρίσκονται από την ίδια πλευρά, αλλά υπάρξει ο συνήθης πλουραλισμός που διακρίνει την Ανανεωτική Αριστερά! Σε αυτό το συνέδριο αλλά και στην πορεία προς τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές, θα πρέπει να αξιολογήσουμε πού και πώς οι δημοτικοί σύμβουλοι, αντιδήμαρχοι, δήμαρχοι και νομαρχιακοί σύμβουλοι εξασφαλίζουν τους ιδεολογικοπολιτικούς αλλά και τους κοινοβουλευτικούς στόχους του ΣΥΝ. Γιατί η θέση π.χ. ενός αντιδημάρχου μπορεί να αποτελεί τιμή και προώθηση της στρατηγικής του ΣΥΝ σε ένα μικρό ή μεγάλο δήμο. Μπορεί όμως να αποτελεί και την τροχοπέδη του ΣΥΝ σε μία πορεία προ των κοινοβουλευτικών εκλογών, όταν ο αντιδήμαρχος συναινεί ενεργά ή διά της σιωπής του σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα, με ένα δήμαρχο που λειτουργεί ως ιμάντας μεταβίβασης της κυβερνητικής πολιτικής, μιας διαπλεκόμενης δηλαδή πολιτικής που τα κορυφαία στελέχη μας (πρόεδρος, βουλευτές, μέλη της ΚΠΕ) δικαίως καταγγέλλουν καθημερινά. Ο κόσμος της αριστεράς μέσα ή έξω από τον Συνασπισμό, εκτός από τις συλλογικές, δίνει και τις καθημερινές και πιο επώδυνες προσωπικές του μάχες για την αξιοπρέπεια του που βάλλεται από πολλές πλευρές, σε μία κοινωνία που ανθεί η εκμετάλλευση και το ρουσφέτι. Λάθη λοιπόν και αντιφάσεις μας προς αυτό τον κόσμο που αντιστέκεται ακόμα, δεν συγχωρούνται, γιατί μεταξύ των άλλων... υπάρχει μετά τις δημοτικές - νομαρχιακές εκλογές και ο πήχης του 3%!

* Ο Χρήστος Πιλάλης είναι μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΝ Β' Αθήνας (ΑΥΓΗ 4-4-2001)

επιστροφή στην αρχή

Οι γειτονιές που... πήραν τα όπλα τους και φύλαξαν σκοπιές!

Είναι απλοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας, οι οποίοι ένωσαν τις δυνάμεις τους, δημιούργησαν μικρές επιτροπές και συλλόγους και κινητοποιούνται για να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής της περιοχής τους, που πολλές φορές η κεντρική και τοπική εξουσία φαίνεται να “ξεχνούν”

Δεν αρκούνται σε υπομνήματα και καταγγελίες προς τους αρμόδιους φορείς για να βρει λύση το πρόβλημα της γειτονιάς τους. Συχνά η μαχητικότητά τους εκδηλώνεται έμπρακτα και δεν διστάζουν ακόμη και να... εγκαταλείψουν το σπίτι τους για να φυλάξουν σκοπιά και να εμποδίσουν μπουλντόζες να ξεριζώσουν δέντρα και πράσινο, ή να κατεδαφίσουν νεοκλασικά κτίρια. Είναι απλοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας, οι οποίοι ένωσαν τις δυνάμεις τους, δημιούργησαν μικρές επιτροπές και συλλόγους και κινητοποιούνται για να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής της περιοχής τους, που πολλές φορές η κεντρική και τοπική εξουσία φαίνεται να “ξεχνά”.

“Τα δίκτυα των πολιτών είναι η ελπίδα της διατήρησης του κοινωνικού ιστού από τις παρεμβάσεις του κράτους, το οποίο έντεχνα, μεταμορφωμένα μέσα από τις κρατικές πολιτικές τείνει να χειραγωγήσει τους πολίτες”, επισημαίνει ο κοινωνιολόγος κ. Χαράλαμπος Στέρτσος, τονίζοντας ότι μέσα από αυτά η πολύπλοκη σήμερα κοινωνία ξαναβρίσκει τον εαυτό της, τις παραδόσεις και την ηθική της. “Σε μια εποχή, όπου το κράτος πλέον δείχνει να μην διαθέτει ισχυρούς αισθητήρες να αντιλαμβάνεται τις κοινωνικές ευαισθησίες, τα δίκτυα είναι απαραίτητα”.

Η δράση των δικτύων πολιτών επικεντρώνεται στις γειτονιές και ιδιαίτερα στο πράσινο, στους ελεύθερους χώρους και στα αρχιτεκτονικά μνημεία. Προβλήματα δηλαδή που όλους μάς απασχολούν και για τα οποία οι ενώσεις πολιτών κάνουν ένα βήμα παραπάνω: Διεκδικούν. Οι αγώνες τους έχουν δικαιωθεί πολλές φορές από τα δικαστήρια, αποδεικνύοντας ότι με τη δραστηριοποίηση ακόμη και λίγων κατοίκων της γειτονιάς η ζωή στην πόλη μπορεί να γίνει πιο ανθρώπινη.

ΣΤΑ ΠΑΤΗΣΙΑ Η τριπλή νίκη των κατοίκων

Ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων είχε αποφασίσει να χτίσει σχολεία στο κατάφυτο κτήμα Πάτμου και Καραβία στα Πατήσια. Οι κάτοικοι αντέδρασαν και εμπρός στον κίνδυνο να χαθεί το λιγοστό πράσινο της περιοχής κατέλαβαν το κτήμα στις 8 Απριλίου 1989. Κάπως έτσι ξεκίνησε ο Σύνδεσμος για την ποιότητα ζωής στα Πατήσια. Λίγο αργότερα, το 1990, οι κάτοικοι που διεκδικούσαν το πράσινο, προχώρησαν στη δημιουργία συλλόγου. “Θέλαμε να δραστηριοποιηθούμε με μία πιο συγκεκριμένη μορφή” εξηγεί η γραμματέας του συλλόγου κ. Κατερίνα Κολιτσίδα, που έχει διατελέσει και πρόεδρος, ενώ βρέθηκε στο κτήμα από την 1η ημέρα της κατάληψης.

Μέσα στο κτήμα υπήρχε και ένα νεοκλασικό κτίριο, το οποίο είχε κηρυχθεί διατηρητέο μαζί με τον υπόλοιπο χώρο. Αργότερα, το υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε να διατηρηθεί μόνο το κεντρικό κτίριο και 10 μέτρα γύρω γύρω. Ο Σύνδεσμος, που δεν επιθυμούσε την τσιμεντοποίηση της περιοχής, αντέδρασε ξανά και κατέθεσε προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας. “Η απόφαση δεν έχει βγει ακόμα”, όπως λέει η κ. Κολιτσίδα, όμως ο Σύνδεσμος κατάφερε ουσιαστικά να κερδίσει έναν πνεύμονα πρασίνου για την περιοχή, αφού αποφασίστηκε τα σχολεία να χτιστούν αλλού το ένα ήδη χτίζεται. Από το 1989 έως σήμερα οι κάτοικοι απέδειξαν πόσο αναγκαίοι είναι οι ελεύθεροι χώροι στην τσιμεντούπολη της Αθήνας. Στο κτήμα Πάτμου και Καραβία έχουν διεξαχθεί δεκάδες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Εκεί γιορτάζουν οι κάτοικοι της περιοχής το Πάσχα ή τα Κούλουμα και στον ίδιο χώρο μπορούν να παίζουν τα παιδιά ή να βλέπουν τα ζωάκια (πάπιες, χήνες, χελώνες, κότες) σε έναν άτυπο ζωολογικό κήπο που έχει δημιουργηθεί. Κάθε Σάββατο πραγματοποιείται στο κτήμα αγορά βιολογικών προϊόντων. Πάντως το κτήμα δεν είναι η μοναδική επιτυχία του Συνδέσμου. Με ενέργειές του διατηρήθηκε ο παλιός κινηματογράφος “ʼλφα - Βήτα”, ενώ προσπάθειες είχαν καταβληθεί και για τη διατήρηση του κτιρίου του ΦΙΞ.

ΓΑΛΑΤΣΙ Οι 50 που υπερασπίζονται την περιοχή

Η Κίνηση Πολιτών Γαλατσίου δημιουργήθηκε το 1992 με σκοπό όπως δηλώνουν χαρακτηριστικά τα μέλη της “την πιο συντονισμένη προσπάθεια υπεράσπισης του δασικού και δημόσιου χαρακτήρα του Κτήματος Ομορφοκκλησιάς”. Στα 9 χρόνια που ακολούθησαν, οι Πολίτες του Γαλατσίου επέδειξαν πλούσια δράση που σχετίζεται με τα περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής. “Από το 1993 μέχρι σήμερα καταφέραμε ακετά πράγματα, από την επανακήρυξη ως αναδασωτέων 1.219 στρεμμάτων της Ομορφοκκλησιάς, μέχρι την ανάκληση οικοδομικής άδειας ανέγερσης ξενοδοχείου στα Τουρκοβούνια και τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων σε δασική έκταση της περιοχής” επισημαίνει ο κ. Βασίλης Ζαφειράκης, ένα από τα πιο ενεργά μέλη της Κίνησης. “Τελευταία μας επιτυχία, μαζί με άλλες επιτροπές πολιτών, ήταν η πίεση για την κατάθεση τροπολογίας που ορίζει τον περιφερειάρχη υπεύθυνο για τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων σε δασικές εκτάσεις”.

Ο αριθμός των μελών της Κίνησης κυμαίνεται από 25 έως 50 μέλη και κινητοποιούνται κάθε φορά που προκύπτει πρόβλημα που αφορά την ποιότητα ζωής στο Γαλάτσι. “Επόμενος στόχος μας είναι να υλοποιηθεί η απόφαση του '94 για αναδάσωση του Κτήματος της Ομορφοκκλησιάς και η ακύρωση της χωροθέτησης του αθλήματος του πινγκ πονγκ στην περιοχή εν όψει του 2004” σημειώνει ο κ. Ζαφειράκης.

ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ Η “Ανάπλαση” που σώζει τα προσφυγικά

Τα “προσφυγικά” της Λ. Αλεξάνδρας κτίστηκαν το 1936 για να στεγάσουν πρόσφυγες της Μ. Ασίας και θεωρούνται από τα ελάχιστα εναπομείναντα κτίσματα κοινωνικής κατοικίας του μοντέρνου κινήματος της δεκαετίας του '30. Πριν από ένα χρόνο αποφασίστηκε η κατεδάφισή τους, προκαλώντας την αντίδραση των κατοίκων, οι οποίοι αμέσως κινητοποιήθηκαν και δημιούργησαν τον σύλλογο “Ανάπλαση”, με μοναδικό σκοπό τη διάσωση των 8 προσφυγικών πολυκατοικιών. “Ο σύλλογος αριθμεί 180 μέλη όλοι ιδιοκτήτες διαμερίσματος στα προσφυγικά που είναι αποφασισμένα να μην αφήσουν να γίνει ένα τέτοιο "έγκλημα", με την πρόφαση της δημιουργίας πρασίνου”, δηλώνει ο αρχιτέκτονας και μέλος της “Ανάπλασης” κ. Δημήτρης Ευταξιόπουλος. “Τα προσφυγικά της Αλεξάνδρας δεν είναι μόνο κάποιες παλιές πολυκατοικίες. Αποτελούν ζωντανά ιστορικά, κοινωνικά και αρχιτεκτονικά μνημεία. Είναι παράλογο να γκρεμιστούν”. Η “Ανάπλαση”, μέσα σε αυτό το χρόνο λειτουργίας της, έχει καταφέρει να “παγώσει” την απόφαση της κατεδάφισης με οργανωμένες και συστηματικές κινητοποιήσεις ενημέρωσης. Παράλληλα έχει καταθέσει τη δική της πρόταση για δημιουργία πρασίνου στα 10 από τα 14,5 στρέμματα που καταλαμβάνουν τα προσφυγικά αλλά και για την αναπαλαίωση και αξιοποίηση κάποιων διαμερισμάτων ως χώρων πολιτισμού.

ΠΕΥΚΗ Οικολογικές επιτυχίες

Η οικολογική κίνηση για τη διάσωση του περιβάλλοντος της Πεύκης (μη κερδοσκοπική εταιρεία) “ξεκίνησε σαν επιτροπή το 1976 με στόχο τη διάσωση του περιβάλλοντος της περιοχής”, λέει η κ. Μαργαρίτα Κουρούπη εκπρόσωπος της κίνησης. “Είχαμε έγκαιρα διαπιστώσει ότι αλλοιωνόταν το περιβάλλον από τη δόμηση. Θέλαμε να διασωθούν δύο μικροί πνεύμονες (δάσος Κάσδαγλη και Μορέλα) καθώς και οι ελεύθεροι χώροι”.

Το 1989 η επιτροπή απέκτησε όνομα και καταστατικό που υπέγραψαν 28 άτομα. “Οργανωθήκαμε γιατί οι παρεμβάσεις μας είχαν αρχίσει να ενοχλούν τη δημοτική αρχή”. Με ενέργειες της οικολογικής κίνησης προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποτραπεί η καταστροφή των δασών. “Μόνο το 2000 κάναμε περίπου 350 καταγγελίες, αναφορές και προσφυγές σε υπουργεία, δασαρχείο, πολεοδομία, δήμο”, λέει η κ. Κουρούπη και τονίζει την αναγκαιότητα τέτοιων ενεργειών από τους πολίτες. Μία από τις επιτυχίες της οικολογικής κίνησης ήταν και η απομάκρυνση το 1995 ενός ρυπογόνου εργοστασίου. Με ενέργειές τους κρίθηκε διατηρητέο ένα εργοστάσιο του 1930 εριοϋφαντουργικής ως δείγμα παλιάς αρχιτεκτονικής. Πολύ νωρίτερα εξάλλου, το 1978, ως επιτροπή ακόμα “καταφέραμε να μην περάσει μέσα από την πόλη η Λεωφόρος Κύμης”.

ΓΚΡΑΒΑ Οι σωτήρες του λόφου του Παιδιού

Απόγευμα Τετάρτης 17 Δεκεμβρίου 2000. Μερικοί κάτοικοι της περιοχής της Γκράβας, ανακαλύπτουν ότι στον λόφο Παιδιού είχαν κοπεί 40 πεύκα και αμέσως ειδοποιούν τους γείτονές τους. Σε αυτόν το χώρο, που οι περίοικοι γνώριζαν ως "κοινόχρηστο πράσινο", ο ΟΣΚ ετοιμαζόταν να ανεγείρει σχολικό κτίριο, εκμεταλλευόμενος απόφαση του 1994 του Νομάρχη Αθηνών, που αποχαρακτήριζε την περιοχή.

Η κινητοποίηση των πολιτών με σκοπό να αποτραπεί η καταστροφή ενός από τους ελάχιστους πνεύμονες πρασίνου της περιοχής, ήταν άμεση και μέσα από αυτή δημιουργήθηκε η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Διάσωση του Λόφου του Παιδιού. “Η κινητοποίηση έγινε κυριολεκτικά πόρτα - πόρτα” θυμάται η κ. Θεανώ Ποτήρη, που είναι μέλος του Δ.Σ. της Πρωτοβουλίας. “Βγάλαμε φωτογραφίες τα κομμένα δέντρα, ο κάθε κάτοικος ειδοποιούσε τον γείτονά του και αρχίσαμε να φυλάμε σκοπιές στον λόφο για να αποτρέψουμε την ολοκλήρωση της καταστροφής”.

Οι κάτοικοι προγραμμάτισαν και πρωτότυπες εκδηλώσεις με γκράφιτι, ζωγραφιές παιδιών, ενώ ο καθένας υιοθέτησε και από ένα δένδρο του λόφου. “Ο κάθε κάτοικος ανέλαβε και από ένα πόστο” δηλώνει η κ. Μόνικα Διαμαντοπούλου, μέλος και αυτή της Πρωτοβουλίας. “ʼλλοι βοήθησαν στα ασφαλιστικά μέτρα, τα οποία μάλιστα κερδίσαμε, ενώ με τη βοήθεια κάποιων άλλων κατοίκων που γνώριζαν από Ίντερνετ, αποκτήσαμε και site, με το οποίο ενημερώνουμε ακόμη περισσότερο κόσμο. Ήταν γενικά μια κινητοποίηση απρόσμενη, άνευ προηγουμένου. Ο καθένας μας είχε το δικό του σκεπτικό, αλλά όλοι ενωθήκαμε για τον κοινό σκοπό. Αυτό μάς ανοίγει τους ορίζοντες για να ασχοληθούμε και με άλλα τοπικά προβλήματα της ευρύτερης περιοχής μας”. “Δεν μπορούσαμε να περνάμε τον δρόμο και να κάνουμε ότι δεν βλέπουμε τα κομμένα δέντρα” λέει η κ. Ποτήρη. “Θα το είχαμε βάρος στη συνείδησή μας να αφήσουμε αυτόν τον χώρο πρασίνου να καταστραφεί μπροστά στα μάτια μας”.

ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 42 χρόνια αγώνας

Σχεδόν μισό αιώνα δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος ʼνω Αμπελοκήπων, αφού ιδρύθηκε το 1959. “Πρωτοστάτησε την περίοδο που οι ʼνω Αμπελόκηποι ήταν αδιαμόρφωτοι, ώστε να γίνουν αποχετεύσεις, δρόμοι, πλατείες”, σημειώνει ο γενικός γραμματέας του συλλόγου, κ. Μιχάλης Ζωίδης. Βέβαια, μερικές δεκαετίες αργότερα οι ανάγκες της περιοχής άλλαξαν καθώς ήταν πλέον “πνιγμένη” από κτίρια. Οι υπεύθυνοι του συλλόγου άρχισαν να πιέζουν για ελεύθερους χώρους. “Μία από τις επιτυχίες μας ήταν η απόφαση της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου να παραχωρηθεί στον Δήμο Αθηναίων ο χώρος ΚΑΠΑΨ 10 στρεμμάτων (στη συμβολή των οδών Λάμψα και Τριφυλίας) για να γίνει πάρκο. Η απόφαση ελήφθη πριν από ενάμιση χρόνο, έπειτα από επίμονο 10ετή αγώνα μας. Σύμφωνα με τον σύλλογο, θετική φαίνεται ότι θα είναι η εξέλιξη και για το οικόπεδο της ΔΕΗ (Λάμψα και Φλώρου), έκτασης 10 στρεμμάτων, στο οποίο η επιχείρηση θέλει να ανεγείρει κεντρικά γραφεία. “Εμείς θέλουμε τα έξι στρέμματα να γίνουν σχολείο και τα τέσσερα πράσινο”. Ο σύλλογος, ο οποίος ιδρύθηκε από κατοίκους της περιοχής, σήμερα αριθμεί περίπου 300 μέλη, ενώ στις κινητοποιήσεις του συμμετέχουν πάνω από 500 άτομα. Μία από τις προτεραιότητες του συλλόγου είναι και το Κτήμα ΘΩΝ. Ο σύλλογος επιθυμεί να γίνει χώρος πρασίνου, αντί να τσιμεντοποιηθεί, και να συμβάλει στην αναβάθμιση της περιοχής. Στο πλευρό του συλλόγου κυρίως για τη σωτηρία του ΘΩΝ προστέθηκε από το 2001 και ο πολιτιστικός και περιβαλλοντικός σύλλογος κέντρου Αμπελοκήπων με πρόεδρο τον κ. Στέλιο Δημητριάδη.

ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ Οι φίλοι του Άλσους

Οι παρεμβάσεις που γίνονταν στο άλσος της Ν. Φιλαδέλφειας από τον δήμο και οι οποίες αλλοίωναν τον δασικό χαρακτήρα του ήταν η αιτία για την ίδρυση του συλλόγου “Φίλοι του δάσους και του φυσικού περιβάλλοντος Ν. Φιλαδέλφειας, Ν. Ιωνίας, Ν. Χαλκηδόνας” το 1994. “Προτού γίνουμε σύλλογος ήμασταν μία ομάδα 35-40 ατόμων που είχαμε υποψιαστεί τι αλλαγές προγραμματίζονταν για το άλσος από τις δημοτικές αρχές”, εξηγεί ο αντιπρόεδρος του συλλόγου κ. Χρήστος Τσερπάνης. “Αποφασίσαμε την ίδρυση συλλόγου όταν είδαμε στην είσοδο του δημαρχείου μία μακέτα που έδειχνε το άλσος με καταστήματα, μπαρ, εναέρια τρενάκια και άλλες κατασκευές!”.

Σιγά σιγά τα 35 άτομα έγιναν 200 “διαφόρων επαγγελμάτων και πολιτικών πεποιθήσεων”. Ο σύλλογος σύντομα προχώρησε σε προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας με στόχο να απομακρυνθούν παράνομες κατασκευές που υπήρχαν στο άλσος. Ωστόσο, οι προσφυγές ακόμα εκκρεμούν λόγω των συνεχών αναβολών που πετύχαινε ο δήμος.

Στο μεταξύ εξακολουθούν οι παρεμβάσεις στο άλσος “αλλοιώνοντας τον χαρακτήρα του (το οργώνει, το έχει τσιμεντοποιήσει, εξαφάνισε τη λίμνη με τα ψάρια, τις πάπιες και τα νούφαρα, έκοψε δέντρα), με αποτέλεσμα να αραιώσει το δασικό οικοσύστημα κατά 40%”, τονίζει ο κ. Τσερπάνης.

(ΤΑ ΝΕΑ , 05-05-2001) 

επιστροφή στην αρχή

Συντονιστική Επιτροπή για την Διάσωση των Προσφυγικών Κατοικιών.

Τηλ. 6927713, 6428300 – 2518798 – 8814717- 7723388.

ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ.

Σχέδια άγριας υπερδόμησης απειλούν τις προσφυγικές γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά.

Οχι στην κατεδάφιση των προσφυγικών κατοικιών. Η διάσωση των προσφυγικών κατοικιών και η αναβάθμιση τους, είναι μια λύση που προσβλέπει, στην ποιότητα ζωής των κατοίκων τους, και της πόλης, κι όχι στα κέρδη κάποιων εταιρειών. Οι παλιοί προσφυγικοί συνοικισμοί, τόποι ιστορίας και μνήμης, απειλούνται με κατεδάφιση. Τα προσφυγικά της Λ. Αλεξάνδρας και της Δραπετσώνας απειλούνται άμεσα. Το σχέδιο όμως για την υπερδόμηση φαίνεται να επεκτείνεται και να απειλεί και άλλες προσφυγικές γειτονιές στην Αθήνα και τον Πειραιά, όπως τα Προσφυγικά της Πανόρμου, της Καισαριανής, στο Δουργούτι, στην Καλλιθέα, στην Ν. Φιλαδέλφεια, κ.λ.π.

Μέσα σε μια γενικευμένη απουσία πολιτισμού για την πόλη, προωθείται από τους κρατούντες,- εν ονόματι του ‘’εκσυγχρονισμού’’, ένα σχέδιο, που βρίσκεται σε εξέλιξη, εξαφάνισης αυτών των ιστορικών γειτονιών. Αυτές οι γειτονιές, κτίστηκαν την δεκαετία του 30, από επώνυμους αρχιτέκτονες, στα πλαίσια προγραμμάτων εκκαθάρισης τρωγλών, για να στεγάσουν πρόσφυγες του 22, σύμφωνα με τις αρχές του μοντέρνου κινήματος, και αποτελούν τα ελάχιστα δείγματα- σχεδιασμένης σύμφωνα με όλους τους κανόνες υγιεινής της εποχής- κοινωνικής κατοικίας στον τόπο μας.

Οι προσφυγικοί συνοικισμοί σήμερα συμπυκνώνουν μνήμες και ιστορία, αλλά και λόγω του διαφορετικού τρόπου δόμησης, αποτελούν μια πολύτιμη ανάσα διαφοράς, σε σχέση με την πυκνοδομημένη πόλη, παρ’ όλη την σημερινή εικόνα της υποβάθμισης, που τα σκεπάζει. Οι Δημόσιοι Φορείς τρομοκρατούν τους κατοίκους αυτών των οικισμών, με διαφορετικούς τρόπους, η δίνουν υποσχέσεις χωρίς αντίκρυσμα. Οι τακτικές ποικίλλουν, ο στόχος όμως είναι κοινός : το ξεσπίτωμα όσων από τους κατοίκους επιμένουν να θέλουν να ζουν στην γειτονιά τους, την αγορά σε τιμή ευκαιρίας από όσους θα ήθελαν να τα πουλήσουν, η ακόμα και η χρησιμοποίηση των σεισμών και ο εκφοβισμός ‘’του επικινδύνως ετοιμόρροπου’’.

Για ποιους λόγους επιδιώκεται η κατεδάφιση των προσφυγικών;

Για το σωστό τους σχεδιασμό και για την ιστορία τους αυτές οι κατοικίες των προσφυγικών οικισμών, απειλούνται με κατεδάφιση, καθώς ‘’απελευθερώνουν’’ πολλά στρέμματα γης, σε κεντρικά σημεία της Αθήνας και του Πειραιά, που μπορούν να υπερδομηθούν. Και η εμπειρία έχει αποδείξει, ότι τέτοια οικόπεδα, αγορασμένα σε τιμή ευκαιρίας, αποτελούν ευκαιρία για τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες και οδηγούν σε ‘’αναπτυξιακά προγράμματα’’, δραματικής αύξησης των συντελεστών δόμησης, κάλυψης και υψών σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση.

Τι μπορεί και πρέπει να γίνει.

Μέσα από ένα πιλοτικό πρόγραμμα ανάπλασης της περιοχής, με την ουσιαστική συμμετοχή των κατοίκων, μπορεί με ήπιες παρεμβάσεις, να μετασχηματιστούν αυτά τα τμήματα της Αθήνας και του Πειραιά, σε μοναδικούς χώρους, που θα προσφέρουν ιδιαίτερες ποιότητες ζωής, όχι μόνο στους κατοίκους τους, αλλά και σε όλη την πόλη. Ο κενός υπαίθριος χώρος που διατρέχει τα κτίρια είναι μεγάλης έκτασης και μπορεί να μετασχηματιστεί σε χώρο πρασίνου και αναψυχής, χωρίς άσκοπες κατεδαφίσεις . Οι υπάρχουσες κατοικίες, προσφέρονται για σύγχρονες παρεμβάσεις σχεδιασμού και μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων που επιθυμούν να παραμείνουν. Αυτά όλα ξέρουμε ότι μπορούν να γίνουν, πρόκειται για μια λύση ρεαλιστική. Υπάρχουν τέτοιες εμπειρίες από τον Ευρωπαικό χώρο, και χρειάζονται ελάχιστα χρήματα, από το Δημόσιο για μια τέτοια λύση.

Οι κάτοικοι των προσφυγικών συνοικισμών, σεβόμενοι την ιστορία τους αντιστέκονται. Η αντίσταση τους αυτή αφορά όλους/ες μας. (εισροή στο Παρατηρητήριο από την Επιτροπή 9-5-2001 και 11-5-2001)

επιστροφή στην αρχή

Το τελευταίο πράσινο της Αττικής!

Η ιστορία των ελεύθερων χώρων στο λεκανοπέδιο της Αθήνας μοιάζει λίγο με την υπόθεση του “τελευταίου των Μοϊκανών”. Ελάχιστα στρέμματα, λίγες οάσεις οξυγόνου και ανοικτοί χώροι μέσα στην τσιμεντούπολη της Αθήνας κινδυνεύουν να χαθούν. Τεράστια οικονομικά συμφέροντα επιβουλεύονται και τις τελευταίες ελεύθερες γωνιές. Αναζητώντας μια σταλιά ελεύθερο χώρο στο Λεκανοπέδιο είναι σαν να ψάχνεις ψύλλο στ' άχυρα. Κι όταν τον ανακαλύπτεις, τότε μαθαίνεις ότι υπάρχει μια χρονοβόρα δικαστική διαμάχη για το ιδιοκτησιακό του καθεστώς και για το ποσό της απαλλοτρίωσης, δηλαδή εάν θα παραμείνει ελεύθερος χώρος ή θα οικοδομηθεί κι αυτός... Στον άνισο αγώνα των συμφερόντων τον πρώτο λόγο έχουν τα χρήματα. Αν υπάρχουν, τότε ο δήμος μπορεί να απαλλοτριώσει τον οποιοδήποτε χώρο και να τον αποδώσει σε κοινή χρήση. Αν όχι, τότε το οικόπεδο καταλήγει να γίνει πολυκατοικία.

To λεκανοπέδιο της Αθήνας το 1940 διέθετε πράσινο 12 τ.μ. ανά κάτοικο. Το 1965 η αναλογία έπεσε στα 6 τ.μ. ανά κάτοικο, το 1977 ήταν 4 τ.μ, και σήμερα αισίως έφθασε τα 2,5 τ.μ. “Και να σκεφθεί κανείς ότι σε αυτά περιλαμβάνονται και περιοχές όπως ο Λυκαβηττός, ή περιφραγμένες και με εισιτήριο, όπως οι αρχαιολογικοί χώροι”, επισημαίνει ο πολεοδόμος Γεράσιμος Σκλαβούνος. “Σε μερικές συνοικίες όπως τα Πατήσια, η Αχαρνών, η Καλλιθέα, το Κερατσίνι, τα Καμίνια, η κατάσταση είναι τραγική. Για παράδειγμα στην περιοχή της πλατείας Αττικής έως τον Αγιο Παντελεήμονα, αντιστοιχούν μόνο 0,5 τ.μ. πράσινου ανά κάτοικο”.

Εξίσου τραγική είναι η κατάσταση και στο δήμο Αθηναίων: Το 1990 η έκταση των ελεύθερων χώρων και του πρασίνου ήταν 5.430 στρ., δηλαδή το 14,3% της συνολικής έκτασης του δήμου.

Σ' αυτό όμως περιλαμβάνονται οι αρχαιολογικοί χώροι (970 στρ.), οι οποίοι στην μεγάλη τους αναλογία δεν είναι προσβάσιμοι άνευ εισιτηρίου και οι περίβολοι κοινωφελών χρήσεων, οι οποίοι επίσης δεν είναι πάντα κοινόχρηστοι (597 στρ.). Σε σχέση με τους 772.000 κατοίκους του δήμου αντιστοιχούν 5 τ.μ. ελεύθερου χώρου ανά πολίτη.Παρατηρώντας την κατανομή των ελεύθερων χώρων ανά διαμέρισμα διαπιστώνεις ότι η κατάσταση είναι ακόμη πιο τραγική:

Στο 3ο Διαμέρισμα οι ελεύθεροι χώροι καταλαμβάνουν το 2% της έκτασής του, ενώ το 13,18% είναι αρχαιολογικοί χώροι. Στο 4ο καταλαμβάνουν το 6,04%, χωρίς να υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι. Στο 5ο το 4,39%, χωρίς αρχαιολογικούς χώρους- αυτό είναι το χαμηλότερο ποσοστό απ' όλα τα Διαμερίσματα. Στο 6ο καταλαμβάνουν το 7,21%, ενώ στο 7ο το 18,93%, το οποίο είναι το υψηλότερο ποσοστό, λόγω των Τουρκοβουνίων και του Γουδιού. Στο 1ο καταλαμβάνουν το 18,9% (λόγω Λυκαβηττού και Εθνικού Κήπου) και στο 2ο επίσης 18,9%, από τα οποία όμως το 8,82% είναι περίβολοι κοινωφελών χώρων και το 2,31% αρχαιολογικοί χώροι.

- Για το δήμο Αθηναίων η απόκτηση ελεύθερων χώρων είναι μια εξαιρετικά δύσκολη εξίσωση: “Δεν υπάρχει συνολική πολιτική για τους ελεύθερους χώρους, και είναι γελασμένοι όσοι υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τους δημοτικούς προϋπολογισμούς”, σημειώνει ο αντιδήμαρχος Ν. Απέργης. “Για το 2001 έχουμε υπολογίσει να δαπανήσουμε 2,9 δισ. δρχ. και στην ουσία το ποσό αυτό είναι σταγόνα στον ωκεανό. Σκεφτείτε ότι για την απολλοτρίωση έκτασης 2,5 στρεμμάτων στην οδό Ξενίας στο κέντρο της Αθήνας ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων πλήρωσε 1,6 δισ. δρχ! ”Φανταστείτε λοιπόν ότι εάν για μια τόση μικρή έκταση γης πληρώνεις τόσα χρήματα, πόσα άραγε απαιτούνται για να ασκήσεις ουσιαστική πολιτική; Την τελευταία δεκαετία το υπουργείο δεν έχει δώσει ούτε μία δραχμή για να εξευρεθούν ελεύθεροι χώροι. Την ίδια ώρα όμως η πολιτεία συνεχίζει να μας επιβαρύνει με όλες τις υπηρεσίες της και τα υπουργεία, που λειτουργούν στα διοικητικά όρια του δήμου”.

-Σύμφωνα, όμως, με το ΥΠΕΧΩΔΕ “έχουν διατεθεί μέσω των δήμων από το υπουργείο περίπου 5 δισ. δρχ. και έχουν απαλλοτριωθεί εκτάσεις που ξεπερνούν τα 350 στρέμματα. Ολες αυτές οι παρεμβάσεις (συνολικά 30) αυξάνουν σημαντικά τις οάσεις πρασίνου και ελεύθερων χώρων μέσα στον οικιστικό ιστό των δήμων της Αττικής με συνολική έκταση 4.000 στρέμματα και με διασφαλισμένους πόρους 23 δισ. δρχ.”

- Η συντονιστική επιτροπή συλλόγων και κινήσεων για την προστασία των ελευθέρων χώρων όμως σε μια πρόσφατη έρευνά τους εντοπίζουν μερικά από τα πιο “καυτά” σημεία του Λεκανοπεδίου:
*Ενδεικτικά αναφέρονται το Πεδίο του Αρεως, όπου φαίνεται ότι έχουν επεκταθεί αθλητικές εγκαταστάσεις. Το Αλσος Ριζάρη όπου προγραμματίζεται η κατασκευή Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Στο Πάρκο Ελευθερίας όπου προχωρεί η επέκταση του Μεγάρου Μουσικής και η δημιουργία υπόγειου γκαράζ. Το κτήμα Θων, ο χώρος δίπλα από τον κήπο του Γηροκομείου Αθηνών, όπου προγραμματίζεται η κατασκευή των κεντρικών γραφείων της ΔΕΗ. Το αεροδρόμιο Ελληνικού όπου προγραμματίζεται η κατασκευή εγκαταστάσεων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Στα Τουρκοβούνια δεν υλοποιείται η αναδάσωση, αλλά μεταφέρονται μπάζα από την Αττική Οδό.

Παρόμοια όμως είναι η κατάσταση και στο δεύτερο μεγάλο δήμο της Αττικής, τον Πειραιά. Αρκετοί ελεύθεροι χώροι έχουν καταπατηθεί και είναι γεμάτοι σκουπίδια, και άλλοι έχουν ήδη εξαφανιστεί από πολυκατοικίες που έχουν φυτρώσει στη θέση τους. Ενα τέτοιο σημείο είναι στο Νέο Φάληρο τα οικόπεδα της ΧΡΩΠΕΙ: Σκουπιδότοπος ήδη, με πρόθεση του ΥΠΕΧΩΔΕ να οικοδομηθεί σε συνεργασία με τον όμιλο. Οι κάτοικοι υπερασπίζονται το χώρο από το 1975 ώστε να γίνει πράσινο.

*Στα Καμίνια υπάρχει το στρατόπεδο Σακελίωνα, για το οποίο έγιναν αγώνες από τους κατοίκους να γίνει χώρος πρασίνου. Με νομοσχέδιο που πέρασε στη Βουλή οικοδομείται πάνω από το 50% της έκτασης αυτής.

Οπως σημειώνει η πρώην βουλευτής του ΣΥΝ Στέλλα Αλφιέρη, “τα τελευταία χρόνια και οι ελεύθεροι χώροι του Πειραιά τσιμεντοποιούνται ή εγκαταλείπονται και καταπατούνται από συμφέροντα.”Το ποσοστό πρασίνου αγγίζει μόλις το 1% και παρά το ότι όλοι το ξέρουμε δίδεται έμφαση μόνο προεκλογικά και την επόμενη μέρα έχει ξεχαστεί” καταλήγει. (Του ΣΠΥΡΟΥ ΦΡΕΜΕΝΤΙΤΗ ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ 13/05/2001)

επιστροφή στην αρχή

ρεπορτάζ για την κινητοποίηση της 5-6-2001

Τη διαμαρτυρία τους για τη συνεχή συρρίκνωση των χώρων πρασίνου, την ασφυκτική δόμηση και την αποπνικτική λόγω αυξημένων ρύπων ατμόσφαιρα της Αθήνας εξέφρασαν, με πορεία που πραγματοποίησαν προς το ΥΠΕΧΩΔΕ, κατά τη χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα του Περιβάλλοντος, περιβαλλοντικοί σύλλογοι και επιτροπές της πόλης που μάχονται για τη διατήρηση των λίγων ελεύθερων χώρων της πρωτεύουσας. Ηδη από τις έξι το απόγευμα, οι διαδηλωτές είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται σε διάφορα σημεία της Αθήνας (Πεδίον του Αρεως, Προσφυγικά Λ. Αλεξάνδρας, κέντρο “Ρυθμός” στο Γουδί, Αλσος Ριζάρη, Προσφυγικά Πανόρμου) και συνενώθηκαν στον κόμβο των Αμπελοκήπων, μπροστά από το κτήμα Θων, απ' όπου ξεκίνησε η πορεία. Οι οικολογικές οργανώσεις αντιδρούν στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του Λεκανοπεδίου, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης, αν δεν ληφθούν μέτρα και διεκδικούν λύσεις ήπιας μορφής στο οικιστικό τους περιβάλλον, για να μη στερηθούν τους ζωτικούς πνεύμονες πρασίνου οι επόμενες γενιές. (Καθημερινή 6-6-2001)

Η απάντηση στην ολοένα αυξανόμενη επίθεση που δέχονται οι ελεύθεροι χώροι της Αθήνας και της Αττικής γενικότερα, εξαιτίας της πολιτικής που ασκεί η κυβέρνηση δόθηκε χτες το απόγευμα με μια μεγάλη κινητοποίηση έξω από το Κτήμα Θων με τη συμμετοχή συλλόγων, κινήσεων και επιτροπών αγώνα από τις περιοχές της πρωτεύουσας που κινδυνεύουν από την τσιμεντοποίηση. Νωρίτερα, υπήρξαν προσυγκεντρώσεις στο Πεδίον του Αρεως, στα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, στο Γουδί, στο άλσος Ριζάρη και στα προσφυγικά του Γηροκομείου. Με τη χτεσινή συγκέντρωσή τους κάτοικοι της πολύπαθης Αθήνας τίμησαν την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. “Διαδηλώνουμε την αποφασιστικότητά μας να αγωνιστούμε ενωτικά για να αποτρέψουμε τους κινδύνους που απειλούν το περιβάλλον της πρωτεύουσας, να διεκδικήσουμε λύσεις, να κάνουμε το καθήκον μας απέναντι σ' αυτή την πόλη, τα παιδιά μας και τις επόμενες γενιές”, επισημαίνεται χαρακτηριστικά στο ψήφισμα της συγκέντρωσης. Στη συγκέντρωση μίλησε ο Θύμιος Μαύρης, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Α. Αμπελοκήπων και αφού επισήμανε τη γενικότερη πολιτική που ασκείται σε βάρος του περιβάλλοντος, σημείωσε χαρακτηριστικά: “Υποδεχόμαστε σήμερα αυτή τη μέρα με μεγάλη ανησυχία, γιατί στα ήδη μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία - χαρακτηριστικότερα είναι ο τρομονόμος και το ασφαλιστικό - προστίθεται κι αυτό του περιβάλλοντος”. Οπως ανέφερε, “το περιβάλλον αποτελεί χώρο εκμετάλλευσης για το κεφάλαιο, μια αντίληψη που ενισχύεται από την αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης που παρουσιάζεται ως προστάτης του ενώ στην ουσία είναι αυτή που το καταστρέφει μαζί με τους συμμάχους της”. Από την επιτροπή αγώνα για τη σωτηρία του Πεδίου του Αρεως μίλησε ο Αγγ. Οικονόμου ο οποίος σημείωσε: “Αν κοιτάξετε γύρω σας, η κατάσταση του περιβάλλοντος δεν είναι τόσο άσχημη όσο φαίνεται, είναι πολύ χειρότερη”. Στη συνέχεια μίλησε για την ασυλία του Μ. Κυριακού ο οποίος συνεχίζει να χτίζει αυθαίρετα στο Πεδίον του Αρεως παρά την αντίθετη γνωμάτευση της πολεοδομίας του Δήμου Αθηναίων και αναφέρθηκε στη μετατροπή του σε εμπορικό κέντρο. “Οταν μιλάμε για το περιβάλλον πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν αναφερόμαστε μόνο για το πράσινο αλλά μιλάμε και για το εργατικό περιβάλλον, που τόσα εργατικά ατυχήματα γίνονται κάθε μέρα γύρω μας και το οικιστικό περιβάλλον. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το ζήτημα του περιβάλλοντος δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ξεκομμένα από τη γενικότερη πολιτική. Είναι ένα πρόβλημα βαθιά πολιτικό και απαιτείται πολιτική ρήξης με τις πολυεθνικές που το χρησιμοποιούν για άντληση φυσικών - και όχι μόνο - πόρων”. Επίσης μίλησαν αρκετοί εκπρόσωποι συλλόγων και επιτροπών αγώνα από όλη την Αθήνα (Ριζοσπάστης 6-6-2001)

Μαχητικά επέλεξε να τιμήσει χθες την Παγκόσμια Ημέρα του Περιβάλλοντος η Συντονιστική Επιτροπή Συλλόγων και Κινήσεων για την Προστασία των Ελεύθερων Χώρων της Αθήνας και την Ποιότητα Ζωής. Διοργάνωσε μια μαζική συγκέντρωση έξω από το Κτήμα Θων και αξίωσε τη σωτηρία του ίδιου του κτήματος, αλλά και συνολικότερα όλων των περιοχών της πρωτεύουσας που κινδυνεύουν με καταστροφή και τσιμεντοποίηση. Πλήθος κόσμου ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Συντονιστικής Επιτροπής. Εκατοντάδες κάτοικοι των Αμπελοκήπων, αλλά και των γύρω περιοχών, που πραγματοποίησαν προσυγκεντρώσεις στο Πεδίον του Άρεως, στα προσφυγικά της λεωφόρου Αλεξάνδρας, στο Γουδί, το άλσος Ριζάρη και τα προσφυγικά του Γηροκομείου, ένωσαν τις φωνές τους για να διασωθούν οι ελεύθεροι χώροι της Αθήνας από τα σχέδια των μεγαλοεργολάβων. Μαζί τους στάθηκαν και εκπρόσωποι από την ΚΠΕ του ΣΥΝ και την Οργάνωση Αθήνας του ΣΥΝ, από τους Οικολόγους Εναλλακτικούς, την Πρωτοβουλία "Γένοβα 2001", δημοτικοί και νομαρχιακοί σύμβουλοι, ενώ τη συγκέντρωση με μήνυμά του χαιρέτησε και ο Σύλλογος Μονίμων Υπαλλήλων ΥΠΕΧΩΔΕ.

"Είχαμε έγκαιρα προειδοποιήσει για τους κινδύνους που απειλούν το περιβάλλον εν όψει της Ολυμπιάδας", επεσήμανε εκ μέρους της Συντονιστικής Επιτροπής ο Γεράσιμος Σκλαβούνος. "Κάθε μέρα επιβεβαιώνονται οι φόβοι μας. Με πρόσχημα το 2004 και όχι μόνο, επιδεινώνεται συνεχώς η κατάσταση. Τσιμεντοποιούνται το Πάρκο Ελευθερίας, το Πεδίον του Άρεως, το Άλσος Ριζάρη, το Άλσος Βεΐκου, το Άλσος Ν. Φιλαδελφείας, το Μαρούσι και η περιοχή του ΟΑΚΑ, η παραλία του Σαρωνικού", συνέχισε. "Ζούμε σε μια πόλη, όπου το νέφος εμπλουτίζεται καθημερινά με νέους καρκινογόνους ρύπους, που συνεχώς υποτιμούνται τα μέσα μαζικής μεταφοράς", ανέφερε ακόμη ο Γ. Σκλαβούνος. "Μόλις τώρα ανακοινώθηκε η κατασκευή του προαστιακού σιδηροδρόμου και του τραμ στην παραλία, ενώ την ίδια ώρα, δίνεται προτεραιότητα στους αυτοκινητόδρομους που καταστρέφουν τους χώρους πρασίνου", συμπλήρωσε. Τον λόγο πήραν με τη σειρά όλοι οι εκπρόσωποι των κινήσεων και των συλλόγων που απαρτίζουν τη Συντονιστική Επιτροπή, οι οποίοι ανέλυσαν τα προβλήματα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι περιοχές τους. Μίλησαν εκπρόσωποι από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Άνω Αμπελοκήπων, τον Πολιτιστικό Περιβαλλοντικό Σύλλογο κέντρου Αμπελοκήπων, τον Εξωραϊστικό Σύλλογο "Λυκαβηττός", την Επιτροπή Αγώνα για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο Γουδί, την Επιτροπή Αγώνα για την προστασία του Πεδίου του Άρεως, την Επιτροπή Αγώνα για τη Σωτηρία του Άλσους Ριζάρη, τη Συντονιστική Επιτροπή για τη Διάσωση των Προσφυγικών Κατοικιών, την Παρέμβαση Πολιτών Αμαρουσίου και την Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Διάσωση του Λόφου του Παιδιού. Στη συνέχεια, οι πολίτες με σφυρίχτρες και μπαλόνια, πυρσούς και πλακάτ στα χέρια έκαναν πορεία μέχρι το ΥΠΕΧΩΔΕ φωνάζοντας συνθήματα όπως "Πράσινο στο κτήμα Θων", "Λαλιώτη κατεργάρη, σε πήραμε χαμπάρι", "Η Αθήνα έχει δήμαρχο Βωβό". Εκεί ζήτησαν να συναντηθούν με την ηγεσία του υπουργείου, αλλά κανείς υπεύθυνος δεν βρέθηκε να ακούσει τα αιτήματά τους και να παραλάβει το ψήφισμά τους. (ΑΥΓΗ 6-6-2001)

επιστροφή στην αρχή

Χωριστό υπουργείο Περιβάλλοντος ζητεί ο Κωνσταντόπουλος

Του ΦΙΛΗ ΚΑΪΤΑΤΖΗ

“Στοιχειώδες βήμα εκσυγχρονισμού του κράτους και της διακυβέρνησης είναι, να υπάρξει χωριστό υπουργείο Περιβάλλοντος, διότι δεν μπορεί να συνυπάρχουν στο αυτό πρόσωπο υπό το αυτό καπέλο, δύο αντιτιθέμενες δράσεις: Τα δημόσια έργα και η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος”, δήλωσε χθες σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος του ΣΥΝ Νίκος Κωνσταντόπουλος. Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώστας Λαλιώτης εξακολουθεί τη γνωστή τακτική του, να εμφανίζεται ως αναμορφωτής των Αθηνών, ενώ έχει βασικές ευθύνες για την κακοποίηση του περιβάλλοντος και της πόλης, οι οποίες δεν είναι πια αναστρέψιμες, είπε ο πρόεδρος του ΣΥΝ στο πλαίσιο της ανάπτυξης του θέματος “αξιοποίησης και δημιουργία νέων ελεύθερων χώρων στην Αθήνα και την ευρύτερη περιοχή”. Ο κύριος Κωνσταντόπουλος αναφέρθηκε στην ανάγκη διατήρησης των ελεύθερων χώρων του λεκανοπεδίου που τσιμεντοποιούνται, ενώ αποτελούν συλλογικό αγαθό και νησίδες ζωής στην πόλη. Η επίθεση που δέχονται οι χώροι αυτοί σηματοδοτείται και από αλλαγές χρήσης γης και από αύξηση και μεταφορά του συντελεστή δόμησης.
Ως χαρακτηριστικό παραδείγματα ανέφερε το Μαρούσι και την Εκκλησία: * “Αλλαγή χρήσης ζητεί ο Δήμος του Αμαρουσίου για να “αξιοποιήσει” το δάσος Συγγρού. Το δάσος πρέπει να διατηρηθεί υπό το σημερινό του καθεστώς -να διατηρήσει τη χλωρίδα του και να μην επιτραπεί η αντικατάστασή της με τροπικά φυτά, όπως προβλέπουν τα μεγαλεπίβολα σχέδια του δημάρχου”. * “Η Εκκλησία ζητεί το ίδιο για την ανέγερση ξενοδοχείου πίσω από το Ναυτικό Μουσείο”. * “Αλλαγή χρήσης συνιστά και η χρησιμοποίηση της έκτασης μπροστά από το βυζαντινό μνημείο της Ομοφοκκλησιάς για την ανοικοδόμηση γηπέδου πινγκ-πονγκ. Κυρίως συνιστά ασέβεια στην Ιστορία αυτού του τόπου”.
Εχει σημασία να δοθούν λύσεις για την περιοχή του Ελαιώνα, μια περιοχή με έντονα σημεία εγκατάλειψης επισήμανε ο κ. Κωνσταντόπουλος -ο οποίος υπστηρίζει- την ήπια αναβάθμιση της Δυτικής Αθήνας βάσει των προτάσεων που έχουν υποβάλει και οι κοντινοί δήμοι.

Μιλώντας για το θέμα της εγκατάστασης του γηπέδου του Παναθηναϊκού στο Γουδί, είπε: “Είμαστε αντίθετοι στην τσιμεντοποίηση αυτού του πνεύμονα πρασίνου και επικαλέστηκε τις μελέτες της επιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ υπό τον καθηγητή κ. Πολύζο. Ο Παναθηναϊκός ένας μεγάλος και ιστορικός σύλλογος, θεμιτά διεκδικεί ένα γήπεδο, διότι δεν μπορεί να παίζει στο γήπεδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας, το οποίο εμφανίζει αυτό τον κορεσμό και αυτή την περαιτέρω επιβάρυνση της περιοχής. Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις που θα συζητηθούν. Αυτές οι λύσεις πρέπει να ξεκινούν με αφετηρία την προστασία του περιβάλλοντος”. Στην Αθήνα, συνέχισε ο πρόεδρος του ΣΥΝ, με ευθύνη της κυβέρνησης και του ΥΠΕΧΩΔΕ -την τελευταία εφταετία- δεν έγινε καμία δέσμευση ελεύθερου χώρου για κοινή χρήση των πολιτών. “Ακόμη και ορισμένοι ελεύθεροι χώροι έχουν έντονα τα στοιχεία της εγκατάλειψης, όπως το πεδίον του Αρεως, η περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος, το άλσος του Αγίου Νικολάου στα Πευκάκια, ο Εθνικός Κήπος. Στην Αθήνα-Αττική τείνει, πρόσθεσε, να παγιωθεί το δεδομένο: όποτε συγκρούεται το συλλογικό αγαθό και το δημόσιο συμφέρον με το τσιμέντο, να χάνει το Δημόσιο και το συλλογικό αγαθό. Κτήμα Θων και άλσος Ριζάρη, δύο ακόμη περιπτώσεις. “Είναι προφανές, ότι η Αθήνα έχει ανάγκη από ένα μουσείο μοντέρνας τέχνης. Δεν κατανοούμε όμως την απαίτηση, ο χώρος για το μουσείο να είναι το άλσος”. Ο πρόεδρος του ΣΥΝ χαρακτήρισε ευφάνταστους εκείνους που θέλουν να γίνεται η Αθήνα Μαϊάμι ή Βηρυτός στην παραλία, τονίζοντας ότι η πόλη έχει προοπτική βιωσιμότητας μόνο αν διαφυλάξει τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά της στοιχεία, ιστορικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/07/2001

επιστροφή στην αρχή

Οι ανοιχτοί φάκελοι του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.

Με ρυθμούς “σκληρού ροκ” εγκαταλείπει ο Κώστας Λαλιώτης το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ, όπου όμως αφήνει αρκετά “ορφανά”:
**Υπάρχει το σοβαρό θέμα του κτηματολογίου, του οποίου η πιο ανώδυνη πλευρά είναι η κόντρα ανάμεσα στον υπουργό και τη Ν.Δ. Η συνέχισή του, όπως προκύπτει από την επίσκεψη του επιτρόπου Μισέλ Μπαρνιέ, επιβάλλει τη διόρθωση των καθοριστικών αδυναμιών, ώστε να αναδειχθεί τελικά σε πολυδύναμο εργαλείο για την ανάπτυξη της χώρας, όπως επιθυμεί και η Ε.Ε.
**Ανοιχτός είναι επίσης ο φάκελος των υπερβάσεων που έχουν σημειωθεί σε μια σειρά έργα, με πρώτο εκείνο της Αττικής Οδού.
**Αναπάντητα, επί μία εβδομάδα, παραμένουν τα ζητήματα κακοδιαχείρισης στο μετρό, που τέθηκαν από τον ορκωτό λογιστή.
**Χωριστό κεφάλαιο αποτελούν τα έργα που χρονίζουν, με χαρακτηριστικότερο το πολύπαθο μετρό της Θεσσαλονίκης.
**Στην ίδια μοίρα βρίσκονται νομοθετήματα αρμοδιότητας του τομέα της πολεοδομίας, όπως η μεταφορά του συντελεστή δόμησης, καθώς και οι μπλοκαρισμένες επί χρόνια εντάξεις νέων περιοχών στο σχέδιο πόλεως. (Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 21/10/2001)

επιστροφή στην αρχή

“Ο Κώστας Λαλιώτης ζημίωσε τη χώρα”
(Ο Στέφανος Μάνος επιτίθεται στον ΥΠΕΧΩΔΕ για το έργο των Σπάτων και κατηγορεί τον πρωθυπουργό ότι ταυτίζεται με τους υβριστές)

“Φαντάζεστε τι θα γίνει αν του χρόνου έχουμε κατά 15% λιγότερο τουρισμό στη χώρα;”, τονίζει στην “Κ” ο κ. Μάνος. Συνέντευξη στον Δημήτρη Καπράνο

- Ας έλθουμε στο θέμα της επιθέσεως του κ. Λαλιώτη κατά της Ν.Δ. και του κ. Μητσοτάκη. Σας είδαμε να αντιδράτε ίσως περισσότερο και από τη Ν.Δ. την ίδια! Γιατί; Επειδή είχατε την τελική ευθύνη της συμβάσεως για το αεροδρόμιο;

- Και γι' αυτό, αλλά κυρίως γιατί δεν ανέχομαι αυτή τη συμπεριφορά. Ο κ. Λαλιώτης είναι εκείνος που ζημίωσε τη χώρα και όχι η Ν.Δ. Μόνος του παραδέχεται ότι διαπραγματευόταν επί δύο χρόνια την αλλαγή της συμβάσεως. Ξέρετε τι απώλεια είναι για τη χώρα αυτά τα δύο χρόνια; Υπολογίστε μόνον ότι ο κ. Λαλιώτης, για να τελειώσει έξι μήνες πιο γρήγορα η Αττική Οδός έδινε στους εργολάβους πριμ 20% το μήνα! Για υπολογίστε πόσα χάσαμε με καθυστέρηση 24 μηνών στα 600 δισ. που κόστισε το αεροδρόμιο; Ακόμη, δεν ανέχομαι αυτές τις σαχλαμάρες περί των εκτιμητών. Ο οίκος που προσέλαβε ο κ. Λαλιώτης, με χρήματα του ελληνικού Δημοσίου, έκρινε με βάση τα στοιχεία που του έδωσε ο κ. Λαλιώτης και, φυσικά, έβγαλε το αποτέλεσμα εκείνο που επιθυμούσε ο πελάτης του! Σε ποιον απευθύνεται ο κ. Λαλιώτης; Συνεταίρος του στο αεροδρόμιο είναι η Hochtief. Αν καταλάβαμε καλά, η εταιρεία αυτή θα έδινε στον κ. Μητσοτάκη 100 δισ.! Από πού πήρε το στοιχείο αυτό που περιφέρει ανά τα κανάλια ο κ. Λαλιώτης; Και γιατί σιωπά η Hochtief; Αν η εταιρεία δεν είναι εκείνη που έδωσε τα στοιχεία τότε δεν θα έπρεπε, από στοιχειώδη αξιοπρέπεια, να βγει και να πει “όλα αυτά που ακούγονται είναι ανοησίες”;

“Αέρας κοπανιστός”

- Μα, είναι ανοησίες;

- Για μένα είναι “αέρας κοπανιστός”! Πότε έκανε ο κ. Λαλιώτης “σκληρές διαπραγματεύσεις”; Ψεύδεται! Τα είπα στη Βουλή στις 30-8-95, όταν έδωσα την επιστολή των Γερμανών, οι οποίοι είχαν υπαγορεύσει τους όρους τους στην κυβέρνηση, ζητώντας ως αντάλλαγμα για το αβέβαιο όφελος που θα έχει το Δημόσιο μετά 30 χρόνια, μια φόρμουλα που θα τους επιτρέψει να έχουν ένα σίγουρο κέρδος κατά την περίοδο της κατασκευής. Είχα πει τότε ότι οι Γερμανοί “τύλιξαν την κυβέρνηση σε μια κόλλα χαρτί και πέτυχαν μια σύμβαση που για το ελληνικό Δημόσιο θα αποδειχθεί πηγάδι χωρίς πάτο”! Φαίνεται ότι το πηγάδι αυτό έχει και λάσπη!

Και να σας πω κάτι ακόμη. Ο κ. Λαλιώτης επαίρεται ότι μείωσε το χρόνο της συμβάσεως από τα 50 στα 30 χρόνια. Τεράστιο λάθος και ζημιά. Ηδη πέρασαν πέντε χρόνια. Οι Γερμανοί, λοιπόν, έχουν άλλα 25 χρόνια στο αεροδρόμιο. Ποιες επενδύσεις θα κάνουν; Γιατί δεν έκαναν το Τεχνολογικό Πάρκο και θα το κάνει το ελληνικό Δημόσιο με δικές του δαπάνες; Και γιατί να κάνει κάποιος μακρόπνοες επενδύσεις όταν ξέρει ότι δεν επαρκεί γι' αυτές ο χρόνος; Να δείτε που από κάποιο σημείο και μετά οι Γερμανοί δεν θα αλλάζουν ούτε τα σπασμένα τζάμια! Κοιτάξτε τι έγινε με το ξενοδοχείο. Καμιά εταιρεία δεν δεχόταν να φτιάξει ξενοδοχείο 5 αστέρων (Hilton, Seraton κ.ά.) με συμβόλαιο εκμετάλλευσης λιγότερο από 50 χρόνια. Τελικά ήλθε η Sofitel, μικρότερης εμβέλειας και δεν έφτιαξε 5 αστέρων. Παρ' όλα αυτά πέτυχε σύμβαση 10 χρόνια μεγαλύτερη!

Τι θέλει να πει, λοιπόν, ο κ. Λαλιώτης; Οτι σε 30 χρόνια το Δημόσιο θα πάρει το αεροδρόμιο και θα κερδίζει; Θα βάλει πάλι κάποιον “τενεκέ” επικεφαλής, θα διορίσει “τα δικά μας παιδιά” και θα πληρώνει ο φορολογούμενος. Πότε, αλήθεια, έβγαλε λεφτά το Δημόσιο από το αεροδρόμιο; Και αν έβγαζε γιατί το έδωσε σε ιδιώτες;

Θα πληρώσει το Δημόσιο

- Δηλαδή, τι θα ήταν προτιμότερο;

- Να το έχουν οι Γερμανοί και να πληρώνουν στο κράτος τους φόρους αρχικά και μετά το 50% επί των κερδών. Ετσι μόνο η οικονομία θα έχει όφελος. Διότι τώρα, με τη σύντμηση του χρόνου της συμβάσεως και τη μείωση του ποσοστού συμμετοχής τους, οι Γερμανοί φρόντισαν και έβγαλαν ήδη τα λεφτά τους από την εργολαβία! Και αύριο να τους πουν να φύγουν, θα φύγουν κερδισμένοι και με ανακούφιση! Οσο θα περνά ο καιρός τόσο οι Γερμανοί θα μειώνουν τις επενδύσεις. Κι αν έχει, ερωτώ, ζημιές το αεροδρόμιο; Να, που τώρα επέρχεται κρίση. Ποιος θα τις πληρώσει; Ο πλειοψηφών μέτοχος, δηλαδή το Δημόσιο! Αυτό είναι το έργο του κ. Λαλιώτη! Αυτός έχει ζημιώσει το κράτος. Και τολμά να ομιλεί! (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 21-10-01)

επιστροφή στην αρχή

Όταν η Αθήνα είχε παραδοσιακά καφενεία και όχι καφετέριες

Περιδιαβαίνοντας το κέντρο της Αθήνας δεν μελαγχολείς μόνο βλέποντας να σβήνουν και τα τελευταία απομεινάρια της αλλοτινής ζωής αυτής της πόλης, εκνευρίζεσαι κιόλας.
Και δεν μιλάμε τώρα για το ισοπέδωμα της πρωτεύουσας στον βωμό της ελληνικής αντιπαροχής, αυτή είναι μια άλλη τραγική ιστορία που κοντεύει να... παλιώσει στην καρδιά και το μυαλό μας. Κι ούτε θα αναφερθούμε στα αυτοκίνητα που σε λίγο θα παρκάρουν και πάνω στην Πλατεία Συντάγματος. Άλλος είναι ο σημερινός μας... νταλκάς. \Τα χαμένα αθηναϊκά καφενεία\. Όπου σταθείς κι όπου βρεθείς πέφτεις σήμερα πάνω σε καφετέριες και μπαρ που μαζί με τα φαστφουντάδικα έχουν κάνει κατάληψη δρόμων, πλατειών και πεζοδρομίων.
Καφετέριες και μπαρ που βαφτίζονται "παραδοσιακά καφενεία" προκειμένου να πάρουν άδεια από τους Πόντιους Πιλάτους της κεντρικής και τοπικής εξουσίας και λειτουργούν όλο το εικοσιτετράωρο προσφέροντας από φραπόγαλο, ουίσκι και χαβαλέ μέχρι φαγητό για όλα τα γούστα, μουσική και χορό. "Παραδοσιακά καφενεία" που βγάζουν τη γλώσσα στους σημερινούς δημοτικούς μας άρχοντες και τους κομπασμούς τους για δήθεν διάσωση της παράδοσης και της ταυτότητας της πόλης. Γιατί άλλος ήταν ο χαρακτήρας των καφενείων της πόλης που χάθηκε ανεπιστρεπτί. Μας τον παρουσιάζει στο βιβλίο της |"Καφενεία της Παλιάς Αθήνας"| (έκδοση Πολιτισμικού Οργανισμού Δήμου Αθηναίων, 2001) η ξεναγός \Άρτεμις Σκουμπουρδή\, συγγραφέας και άλλων βιβλίων για την Αθήνα.
1834. Η Αθήνα, η μικρή πρωτεύουσα του κόσμου, ξαναχτίζεται πάνω στα ερείπιά της. Το χρώμα της Ανατολής σμίγει με τον αέρα της Δύσης. Κι ανάμεσα στους πρώτους χώρους που διαμορφώνονται μετά την εξασφάλιση της στέγης είναι τα \καφενεία!\ Χώρος γνώριμος και προσφιλής από την ελληνική αρχαιότητα, μια και το καφενείο έλκει την καταγωγή του από τα |"Θερμοπώλια"| της Αρχαίας Αγοράς. |"Το Καφενείον της Αγοράς"|, στο Παζάρι, ήταν ένα από τα καφενεία που δημιουργήθηκαν μετά την απελευθέρωση στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Την ίδια εποχή δημιουργείται στην Αιόλου, απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, και το |"Καφενείον της Ευρώπης"|, με ιδιοκτήτρια κόρη Γάλλου φιλέλληνα, που έχασε τη ζωή του στη δεύτερη πολιορκία της Ακρόπολης. Στην Αιόλου, στη διασταύρωσή της με την Ερμού, ιδρύεται από κάποιο Ιταλό και το θρυλικό καφενείο |"Η Ωραία Ελλάς"|. Το καφενείο αυτό γίνεται στέκι της διανόησης των προοδευτικών και δημοκρατικών Αθηναίων. Και από εδώ ξεκινά μια μεγάλη ομάδα επαναστατών στις 10 Οκτωβρίου του 1862 που καταλήγει στην Πλατεία Συντάγματος και απαιτεί την έξωση του Όθωνα. Στη συμβολή των δρόμων Αιόλου και Μητροπόλεως λειτουργεί από τα πρώτα χρόνια της Βαυαροκρατίας το \Καφενείον των Αγωνιστών\, στο οποίο και σύχναζαν οι παραγκωνισμένοι από τους Βαυαρούς Έλληνες αγωνιστές. Ένας απ' αυτούς, ο \Γιάννης Χάφτας,\ ήταν ωστόσο από τους ελάχιστους τυχερούς ανάμεσα στους συμπολεμιστές του που πήρε αποζημίωση για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα. Του δόθηκαν οικόπεδα στην περιοχή της πλατείας Ομονοίας, στα "Χαυτεία", όπου μέσα σ' ένα δροσερό κήπο έστησε τον \Καφενέ του Χάφτα\. Στα Χαυτεία που πήραν το όνομά τους από τον αγωνιστή Γιάννη Χάφτα μαρτυρείται και η ύπαρξη ενός άλλου διάσημου καφενείου, αυτού των |"Γερόντων"| και των |"ευ-φρονούντων"|, για το οποίο ο \Σουρής\ θα γράψει στον |"Ρωμιό"| του:
|"Καφενείον ευ-φρονούντων
νύκτα-μέρα συζητούντων..."|
Από τα πρώτα οθωνικά χρόνια ώς το τέλος της βασιλείας του Όθωνα είχε καθιερωθεί ο κυριακάτικος περίπατος στο \Πεδίο του Άρεως\. Εκεί λοιπόν, λόγω της κυριακάτικης κοσμοσυρροής, δημιουργήθηκαν και ήκμασαν έξι εξοχικά καφενεδάκια. Μακροβιότερη και ενδοξότερη πορεία βιώνουν ωστόσο δύο, επίσης εξοχικά, καφενεία στις |"Κολώνες"|, του Στύλους δηλαδή του Ολυμπίου Διός, στα οποία σύχναζαν ρομαντικοί και διανοούμενοι Αθηναίοι. Κι ερχόμαστε στο \Καφενείον Γιαννόπουλου\, που ιδρύθηκε το 1880 στο Σύνταγμα και θεωρείται ο επόμενος λογοτεχνικός σταθμός μετά την |"Ωραία Ελλάδα"|. Ο Ροϊδης, ο Παράσχος, ο Δροσίνης, ο Παλαμάς ήταν μόνιμοι θαμώνες. Στην Πλατεία Συντάγματος δημιουργήθηκε το 1888 και |"το δεύτερον και πιο ελεύθερον κοινοβούλιον"|, δηλαδή το \Καφενείο του Ζαχαράτου\, που επί εφτά και πλέον δεκαετίες υπήρξε και το σημαντικότερο στέκι διανοουμένων, πολιτικών και κοσμικών. Στέκια διανοουμένων ήταν και το καφενείο |"Αίγλη"| στο Ζάππειο, αλλά και τα καφενεδάκια της \Δεξαμενής\ στο Κολωνάκι, όπου σύχναζαν γενιές και γενιές λογοτεχνών. Φιλολογικά και κοσμικά στέκια είχαν δημιουργηθεί όμως και στην Ομόνοια. Τα καφενεία του \Ζαχαράτου\ και \Ζαχαράτου - Καπερώνη\ (της ίδιας οικογένειας που είχε και το ομώνυμο καφενείο στο Σύνταγμα) συγκέντρωσαν στα τέλη του 19ου αιώνα την κοσμική Αθήνα, διαθέτοντας και αίθουσα κονσέρτου. Άλλο ιστορικό καφενείο της Ομόνοιας ήταν η |"Ήβη"|, επίσης κοσμικό και φιλολογικό στέκι. Μεγάλες δόξες γνώρισαν στην περιοχή της Ομονοίας και τα |"Ηνωμένα Βουστάσια"|, που συγκέντρωναν στις αρχές του 20ού αιώνα τον φιλολογικό, δημοσιογραφικό και καλλιτεχνικό κόσμο.
Ανάμεσα στα γνωστά καφενεία της περιοχής της παλιάς πλατείας Ομονοίας συγκαταλέγονταν και τα καφενεία της μαστοριάς |"Νέον"| και |"Παρθενών"| που ιδρύθηκαν στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα και άντεξαν για πολλά χρόνια. Στο |"Νέον"|, που έκλεισε το 1991 για να ανακαινιστεί στη σημερινή του μορφή σε καφετέρια και ταχυφαγείο, σύχναζαν οι μπετατζήδες και οι σοβατζήδες, ενώ η πελατεία του |"Παρθενώνα"| ήταν κυρίως σοβατζήδες, μωσαϊκοί και μαρμαράδες. Μάλιστα στο |"Νέον"| αρκετοί θαμώνες επιδίδονταν και στο σκάκι. Ιδιαίτερο λαογραφικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν κατά τον 19ο αιώνα και τα καφενεία της γειτονιάς του \Ψυρρή\, όπου και σύχναζαν οι διάφοροι περιθωριακοί τύποι της εποχής με την ελπίδα να συναντήσουν κάποιον εργοδότη, έστω και εφήμερο. Παραγκωνισμένοι αγωνιστές που έχασαν την περιουσία τους στον πόλεμο της εθνεγερσίας, αλλά και άλλοι Έλληνες, μη έχοντας στην επαρχία μοίρα, που πίστεψαν πως η Αθήνα είναι η γη της επαγγελίας. Πολλά καφενεία υπήρχαν και στην περιοχή του \Μεταξουργείου\, όπως για παράδειγμα το καφενείο του \Βούξινου\, τα καφενεία \Μηλιώτη\ και \Χήνου\, |"Ο Γέρος του Μωρηά", "Το Κορίτσι της Γειτονιάς"|. Μάλιστα την τελευταία πριν από τον πόλεμο περίοδο τα καφενεία της περιοχής Μεταξουργείου - Κολωνού έφταναν τα \ογδόντα\! Στο χάραμα του 20ού αιώνα τρία αδέλφια, ο \Νίκος\, ο \Αντώνης\ και ο \Ιάσων Λουμίδης\ ξεκίνησαν τη μύηση στον κόσμο του καφέ. Άρχισαν από χαμηλά, δουλεύοντας σε καφεκοπτεία, γρήγορα όμως έστησαν τη δική τους σχετική επιχείρηση σε Πειραιά, Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Και το 1938 ήρθε για τους αδελφούς Λουμίδη η ώρα να περάσουν στην ιστορία, ιδρύοντας το περίφημο \πατάρι του Λουμίδη\, που υπήρξε ο προσφιλής χώρος συνάντησης των ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης. Την ίδια εποχή ακμής του |"Λουμίδη"| συνυπάρχει και το |"Καφέ Μπραζίλιαν"| στη στοά της οδού Καραγιώργη Σερβίας, στο Σύνταγμα με τους ίδιους θαμώνες. Ένα άλλο διάσημο καφενείο ήταν και το |"Βυζάντιο"| στην πλατεία Κολωνακίου, που επίσης συγκέντρωνε την εποχή της ακμής του, στις δεκαετίες 1950 και 1960, τα γνωστότερα ονόματα της πολιτικής, των γραμμάτων και της τέχνης.
|"Το Καφενείον δεν είναι μόνον τόπος ρέμβης και περισυλλογής. Είναι τόπος αγάπης, μέθης και αναμνήσεων"| σχολιάζει ο ποιητής \Μάνος Ελευθερίου\. Είναι συνάμα καταφύγιο ανθρώπων με σκοπό την επικοινωνία, μια ιδέα, μια σύλληψη κι ανάγκη πανανθρώπινη που εμφανίζεται όπως είδαμε από την αρχαιότητα. Μέσα στη δίνη όμως των αλλαγών που συντελέστηκαν μεταπολεμικά στην Αθήνα το καφενείο έχασε το κύρος και τη βαρύτητά του. Αλλά πριν ακόμη ξεπεραστεί και κατεδαφιστεί ψυχολογικά για τους θαμώνες, άρχισαν να κατεδαφίζονται ένα ένα τα νεοκλασικά κτίρια που στέγαζαν τα καφενεία και μαζί τους σιγά σιγά να εκλείπει η γενιά των ανθρώπων που τους έδωσε ακμή. \Στην υδροκέφαλη τσιμεντούπολη δεν διατηρείται ούτε ένα ιστορικό καφενείο\ από το οποίο θα μπορούσαν να διδαχθούν, έστω και να θαυμάσουν οι νεότερες γενιές. Αντίθετα, σ' όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, παρά την κρίση του θεσμού των καφενείων, διατηρούνται ακόμη ακμαιότατα πολλά ιστορικά καφενεία τα οποία και στεγάζονται σε παλαιά συντηρημένα κτίρια. Στην Αθήνα της μεταπολίτευσης οι τελευταίες οάσεις ανθρωπιάς και επικοινωνίας εξαφανίζονται μέρα με τη μέρα και ο κύκλος των χαμένων καφενείων όλο και διευρύνεται. Πρόσφατο παράδειγμα το |"Zonar's"| του Ζωναρά, στη γωνία Πανεπιστημίου και Βουκουρεστίου, συνδυασμός καφεζαχαροπλαστείου και εστιατορίου, που ξεκίνησε μια δόκιμη πορεία από τον Αύγουστο του 1940 και δεν άντεξε τελικά στη νέα τάξη πραγμάτων.

(Της Δήμητρας ΚΟΚΚΟΤΑΚΗ ΑΥΓΗ 9-10-01)

επιστροφή στην αρχή